فصلنامه فرهنگی - تربیتی زنان و خانواده
سال دوازدهم شماره 42 (بهار 1397)

سازگاری زن و شوهر در خانواده ها از اهمیت زیادی برخوردار است. تحقیقات بسیاری نشان داده که کاهش میزان آن تهدیدی برای بقاء خانواده هاست. هدف اساسی این تحقیق سنجش میزان اثرگذاری هر یک از مولفه های سازگاری یعنی توافق و همرایی، پیوستگی، ابراز عواطف و رضایتمندی از زندگی زناشویی بر تحکیم خانواده هاست. این پژوهش با روش پیمایشی و رویکرد جامعه شناختی، 148 نفر از کارکنان متاهل (64 هیات علمی و 84 کارمند) دانشگاه های پیام نور استان همدان را با شیوه نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب کرد و با استفاده از پرسشنامه بومی شده سازگاری ویک و بنازون و همکارانش و فیلیسینگر و اسپانیر مورد مطالعه قرار داد. یافته ها نشان داد، میزان اثرگذاری هر یک از مولفه های سازگاری بر تحکیم خانواده یکسان نیست. نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان داد که -پیوستگی به خانواده با (515/0= β) و سپس ابراز عواطف و احساسات با (330/0=β) به ترتیب بیشترین تاثیر را بر تحکیم خانواده دارد. این نتیجه متمایز از نتایج تحقیقات فیلیسینگر و اسپانیر است که توافق و ابراز دلبستگی در روابط جنسی را مهمترین مولفه تبیین کننده تحکیم خانواده ها بر می شمارد. این نتیجه تحت تاثیر فرهنگ جامعه است.

در این مقاله روابط بین طرحواره های ناسازگار اولیه مادران، خودپنداره، باورهای غیر منطقی و خودکارامدی تحصیلی دانش آموزان در قالب یک الگو مورد بررسی قرار گرفته است. هدف اصلی این پژوهش، دستیابی به الگویی بوده است تا به استناد آن بتوان تغییرات خودکارامدی تحصیلی دانش آموزان را در تعامل با سه متغیر طرحواره های ناسازگار اولیه، خود پنداره و باورهای غیرمنطقی تبیین کرد. نمونه ای شامل 317 دانش آموز دختر و پسر پایه ششم دبستان، که با روش نمونه برداری خوشه ایاز مناطق 22گانه تهران انتخاب شده بودند، به سه پرسشنامه خودپنداره، باورهای غیرمنطقی و خودکارامدی تحصیلی و مادران آنها به پرسشنامه طرحواره های ناسازگار اولیه پاسخ دادند که برای آنان فرستاده شده بود. داده ها با استفاده از روش آماری تحلیل رگرسیون و تحلیل مسیر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها حاکی بود که از بین مولفه های پانزده گانه طرحواره های ناسازگار اولیه مادران، پنج طرحواره شامل طرحواره های رهاشدگی (p<0/0001)، بی اعتمادی (p<0/0001)، انزوای اجتماعی (p<0/0001)، معیارهای سختگیرانه (p<0/0001) و طرحواره ایثارگری (p<0/0001)، بر خودکارامدی تحصیلی دانش آموزان تاثیر دارد. هم چنین نتایج نشان داد که متغیرهای خودپنداره و باورهای غیر منطقی دانش آموزان به عنوان متغیرهای میانجی برازندگی الگو را افزایش می دهد و خودکارامدی تحصیلی با خودپنداره، رابطه مستقیم و با باورهای غیر منطقی رابطه عکس دارد. در نهایت به استناد نتایج، الگوی خودکارامدی تحصیلی تدوین شده این الگو، این امکان را فراهم می آورد تا بتوان خودکارامدی تحصیلی را از روی دیگر متغیرهای پژوهش پیش بینی کرد.

هدف این مطالعه تعیین ابعاد صمیمیت زناشویی زوجهای ایرانی بود. داده ها به روش کیفی بین سالهای 1394 1395، از 17 مشارکت کننده متاهل ایرانی (تا اشباع داده ها) با نمونه گیری هدفمند و گرفتن رضایت به صورت مصاحبه نیمه ساختار یافته در مرکز مشاوره یاوران رشد تبریز گردآوری شد. متون مصاحبه و یادداشتهای میدانی با روش تحلیل مضمون 5/1 سال مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. 360 شناسه باز، 61 مفهوم اولیه، 21 مفهوم متمرکز، 11 مضمون فرعی و چهار مضمون اصلی صمیمیت فیزیکی، ارتباطی، جنسی و مالی تعیین شد. نتیجه گرفته شد که صمیمیت زناشویی زوجهای ایرانی را می توان در ابعاد صمیمیت فیزیکی (نزدیکی جسمی، گرفتن دست همسر، بوسیدن، بغل کردن، نوازش)، صمیمیت اجتماعی تفریحی (گفتگوی صمیمی، تماس، وقت گذراندن)، صمیمیت جنسی (تداوم رابطه جنسی، رابطه جنسی محبت آمیز) و صمیمیت مالی (اشتراک مالی) توصیف کرد. این ابعاد را می توان در ارزیابی صمیمیت زناشویی زوجها به کار گرفت؛ با ابعاد صمیمیت در روابط نزدیک مقایسه کرد و برای آن ابزار ساخت.

این پژوهش به منظور بررسی رابطه ساختاری بهزیستی ذهنی بر مبنای ذهن آگاهی و سختکوشی روانشناختی و میانجی گری تنظیم هیجانی در زنان مبتلا به سرطان پستان انجام شد. پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی، و از نظر روش شناسی جزء پژوهشهای توصیفی و همبستگی است که به شیوه معادلات ساختاری انجام شده است. جامعه آماری شامل تمام زنان مبتلا به سرطان پستان مراجعه کننده به بیمارستانهای شهر تهران بود و 100 نفر از کسانی که به بیمارستان هفتم تیر مراجعه کرده بودند با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه های بهزیستی ذهنی کییز و ماگیارمو، 5 عاملی ذهن آگاهی، سختکوشی روانشناختی اهواز (AHI)، تنظیم ساخت هیجان گارنفسکی اجرا شد. داده ها با روش حداقل مجذورات جزئی تجزیه و تحلیل شد و نتایج نشان داد الگوی پژوهش از روایی، پایایی و کیفیت مناسبی برخوردار است. الگو توانست 52 درصد از واریانس بهزیستی ذهنی را در بیماران مبتلا به سرطان پستان تبیین کند که روابط ساختاری مفروض معنادار به دست آمد. در مجموع می توان از این الگو به منظور تعدیل مشکلات روانشناختی و جلوگیری از پیشرفت آن در بیماران مبتلا به سرطان پستان بهره جست.

این پژوهش با هدف تعیین میزان اثربخشی گروه درمانی مثبتنگر بر افزایش تاب آوری و عزت نفس زنان مطلقه صورت گرفت. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و گروه کنترل و جامعه آماری شامل تمام زنان مطلقه مراجعه کننده به مراکز مشاوره «سرای تداوم» وابسته به شهرداری شهر ساری در پاییز 94 به تعداد 180 نفر بود. پس از اعلام فراخوان در این مراکز، 30 نفر داوطلب برای شرکت در برنامه آموزشی، غربالگری و ثبت نام شدند؛ سپس به منظور به دست آوردن اطلاعاتی در زمینه وضع اقتصادی اجتماعی نمونه ها، مصاحبه فردی انگیزشی با این افراد انجام شد. پس از این مصاحبه، فرم اطلاعات فردی و فرم توافق آگاهانه توسط داوطلبان تکمیل شد و شرکت کنندگان تصادفی به گروه های 15 نفره (گروه 1: مثبت نگر، گروه 2: کنترل) گمارده شدند. قبل و بعد از اجرای گروه درمانی، پرسشنامه تاب آوری و عزت نفس توسط هر یک از شرکت کنندگان تکمیل شد. 12 جلسه گروه درمانی انجام شد که یک بار در هفته به مدت 90 دقیقه اجرا شد. در این پژوهش از پرسشنامه تاب آوری کانر و دیویدسون (2003) و پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت (1967) استفاده شد. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چند متغیره (مانکوا) و تک متغیره (آنکوا) در نرم افزار SPSS22 تحلیل شد. نتایج نشان داد، گروه درمانی مثبت نگر از اثربخشی بسیاری برخوردار، و موجب ارتقای تاب آوری و عزت نفس زنان مطلقه است.

هدف پژوهش بررسی تاثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) بر شادکامی و مطلوبیت اجتماعی زنان حوزوی در سال 1396 1395 بود. این پژوهش به روش نیمه تجربی با استفاده از گروه کنترل، و طرح پیش آزمون پس آزمون انجام گرفت. نمونه آماری شامل 30 زن حوزوی بود که به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب، و تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگیری شدند؛ سپس شرکت کنندگان در گروه آزمایش در هشت جلسه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد شرکت کردند. هر دو گروه پرسشنامه مطلوبیت اجتماعی کراون و مارلو (1960) و پرسشنامه شادکامی آکسفورد را در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون تکمیل نمودند. نتایج با استفاده از نرم افزار spss23 و از طریق تحلیل کوواریانس چند متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. نتایج نشان داد که میانگین نمره های شادکامی (0005/0>P) و مطلوبیت اجتماعی (0005/0>P) در مرحله پس آزمون در گروه آزمایش افزایش معناداری یافته است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر شادکامی و مطلوبیت اجتماعی زنان حوزوی تاثیر دارد و می تواند در تدوین برنامه های درمانی برای این زنان موثر باشد.

هدف پژوهش، بررسی اثر بخشی آموزش ایمن سازی روانی مایکنبام بر بهبود سلامت روانی زنان متقاضی طلاق بود. روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه گواه بود. نمونه تحقیق شامل 30 نفر از زنان متقاضی طلاق بود که داوطلبانه از بین 61 نفر از زنان متقاضی طلاق به عنوان جامعه مورد مطالعه، انتخاب، و به صورت تصادفی در گروه آزمایش (15 نفر) و گروه کنترل (15 نفر) جایگزین شدند. گروه آزمایش طی هفت جلسه 80 دقیقه ای مورد آموزش ایمن سازی روانی مایکنبام قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه سلامت روان گلدنبرگ بود. داده ها با استفاده از روش آمار توصیفی و استنباطی (تحلیل کوواریانس تک متغیره) با نرم افزار SPSS مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج تحلیل کوواریانس تک متغیره در فرضیه اصلی نشان داد آموزش ایمن سازی روانی مایکنبام بر سلامت روانی زنان متقاضی طلاق اثربخشی معنی داری دارد. هم چنین نتایج تحلیل کوواریانس تک متغیره نشان داد آموزش نیز بر مولفه های سلامت روانی (ضعف جسمانی، اضطراب و بیخوابی، کنش-وری اجتماعی، افسردگی) اثربخشی معنی داری دارد. آموزش ایمن سازی روانی مایکنبام می تواند با بهبود سلامت روانی زوجین به عنوان یک روش مداخله ای مفید برای زنان متقاضی طلاق به کار گرفته شود.