فهرست مطالب

محیط زیست جانوری - سال هفتم شماره 4 (زمستان 1394)

فصلنامه محیط زیست جانوری
سال هفتم شماره 4 (زمستان 1394)

  • تاریخ انتشار: 1395/01/10
  • تعداد عناوین: 30
|
  • بهناز عرفانیان*، سید حامد میرکریمی، عبدالرسول سلمان ماهینی، حمیدرضا رضایی صفحات 1-10
    جاده سازی در تشدید عوامل تهدیدکننده حیات وحش و نابودی زیستگاه ها موثر است به طوری که یکی از مناسب ترین روش های جلوگیری از این ناهنجاری ها ساخت گذرگاه ها به شکل روگذر و زیرگذر است. این گذرگاه ها باید هماهنگ با محیط طبیعی باشند و در مکان هایی احداث شوند که حیوانات از آن ها استفاده نمایند. عبور جاده از پارک ملی گلستان حیات وحش منطقه از جمله پلنگ (pardusPanthera) ، که یکی از گونه های در خطر انقراض و در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی قرار دارد را تهدید کرده است. هدف این تحقیق تعیین مکان های مناسب احداث روگذر و زیرگذر به منظور کاهش تلفات جاده ای حیات وحش به ویژه پلنگ در پارک ملی گلستان است. بدین منظور مکان های مناسب احداث گذرگاه با استفاده از تحلیل کم هزینه ترین مسیر در محیط GIS تعیین گردیدند. دو لایه اصطکاک محیط و هزینه تجمعی به همراه چند نقطه مبدا و مقصد به عنوان داده های ورودی این تحلیل در نظر گرفته شدند. با محاسبات صورت گرفته پنج مسیر جهت اتصال دو تکه شمالی و جنوبی پارک ملی گلستان شناسایی گردیدند. مقایسه مسیرهای شناسایی شده با مکان های ثبت شده تصادفات جاده ای پلنگ در طول جاده نتایج قابل قبولی را نشان داد. یافته های این تحقیق امکان تمرکز فعالیت های مدیریتی برای بهبود وضعیت پلنگ در پارک ملی گلستان را فراهم می کند.
    کلیدواژگان: پارک ملی گلستان، پلنگ، کم هزینه ترین مسیر، گذرگاه حیات وحش
  • پیمان کرمی*، سیدمجید حسینی، محمد کمانگر صفحات 11-20
    گرگ (Canis lupus) بزرگ ترین سگ سان ایران، گونه فرصت طلب باقابلیت سازگاری بالا و یکی از طعمه خواران اصلی سم داران در زیستگاه هایشان محسوب می شود. به نظر می رسد گرگ ها زیستگاه هایی را ترجیح می دهند که جمعیت مناسبی از سم داران را داشته باشد. آهوی ایرانی (Gazella subgutturosa) بزرگ ترین علف خوار دشت های استپی ایران است. زیستگاه آهوی ایرانی در غرب ایران و منطقه شکارممنوع قراویز در مجاورت با کشور عراق متناسب با پراکنش تپه ماهورهاست. در این بررسی مرز محدوده مطالعاتی برابر حد نهایی پراکنش آهوان طی فصول تابستان و پاییز سال 1392 در نظر گرفته شد. داده های نقاط حملات گرگ جمع آوری و به دودسته تعلیمی (Training data) و آزمون (Test data) تقسیم شد. سپس به صورت سیستم اطلاعات جغرافیایی به همراه نقشه های مطلوبیت زیستگاه تابستانه و پاییزه، تراکم آهوان و 8 متغیر دیگر وارد مدل(Maxent) شدند. نتایج بررسی ماتریس امتیازات و فراکافت جک نایف مشخص کردند که فاصله از منابع آبی و چشمه ها مهم ترین فاکتور موثر در مطلوبیت زیستگاه تابستانه و پاییزه و نیز احتمال حملات گرگ است. نتایج حاصل از تحلیل منحنی ویژگی عامل دریافت کننده (ROC) و مساحت زیر منحنی آن در میانگین اجراها مشخص کرد که مدل در پیش بینی حملات موفق (0/949=AUC) بوده است. نتایج نشان می دهند که مناطق با شیب های زیاد، تراکم بالای آهوان، نزدیک چشمه و آبشخورها و جهت های شمالی دارای ریسک بالای حمله گرگ هستند.
    کلیدواژگان: گرگ، حملات گرگ، آهوی ایرانی، آنتروپی بیشینه، منطقه شکارممنوع قراویز، استان کرمانشاه
  • فاطمه حسینی زوارئی*، احسان محمدی مقانکی، محمدصادق فرهادی نیا، صبا سهرابی نیا، فرشید جعفرزاده، المیرا شعربافی صفحات 21-30
    گرگ Canis lupus در ایران به واسطه طعمه خواری از دام اهلی، از دیرباز در تعارض با دام داران سنتی قرار داشته است. از این رو نگرانی هایی نسبت به پیامدهای منفی این تقابل بر بقای بلندمدت جمعیت های گرگ در کشور وجود دارد. مطالعه حاضر در فاصله مهر 1388 تا خردادماه 1390 با هدف ارزیابی تعامل گرگ و مردم محلی در پناهگاه حیات وحش انگوران انجام گرفت. به منظور ارزیابی نگرش مردم محلی نسبت به گرگ و بررسی خسارت های ناشی از این گوشت خوار، به کمک پرسشنامه های تخصصی با 100 نفر از ساکنان مصاحبه شد. سپس این داده ها با نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل سرگین های جمع آوری شده گرگ از منطقه مورد مطالعه، مقایسه شد. 63% افراد مصاحبه شده، تجربه حمله گرگ به دام های خود را در فاصله این مطالعه داشتند. با وجود آن که 59% دام داران شرکت کننده در این مطالعه، گرگ را دشمن اصلی دام خود می دانستند؛ مجموع ضرر نقدی واردآمده از سایر عوامل (مانند بیماری و حوادث) به دام آن ها بیش از 3/5 برابر تلفات ناشی از حملات گرگ بود. هم چنین تجزیه و تحلیل 20 سرگین گرگ نشان داد که غذای اصلی گرگ های پناهگاه حیات وحش انگوران در بازه این مطالعه، گراز (61/3% زی توده مصرفی) بوده است. بقایای دام اهلی نیز در سرگین ها قابل توجه بود (41/4% زی توده مصرفی). در مجموع به نظر می رسد که تعارض گرگ با مردم محلی ساکن در پناهگاه حیات وحش انگوران در سطح بحرانی قرار نداشته است. با این وجود، باید اقدامات مدیریتی در جهت کاهش تنش دام داران با گرگ در نظر قرار گیرد.
    کلیدواژگان: گرگ خاکستری، رژیم غذایی، تجزیه و تحلیل سرگین، طعمه خواری از دام اهلی، تعامل انسان و گرگ
  • حمید بخشی*، عبدالرسول سلمان ماهینی، حسین وارسته مرادی، محمد حسنی صفحات 31-42
    ویژگی بوم شناختی گونه ها و تعیین مطلوبیت زیستگاه آن ها، یکی از ارکان اصلی مدیریت و حفاظت گونه های حیات وحش محسوب می گردد. در این مطالعه مطلوبیت زیستگاه شوکا در دو فصل پاییز و زمستان در پارک ملی گلستان مورد بررسی قرار گرفت. پارک ملی گلستان از جمله زیستگاه های مناسب شوکا (Capreolus capreolus) است. به منظورمد ل سازیمطلوبیتزیستگاه این گونه ازروش تحلیلعاملیآشیان بوم شناختی و نرم افزار بایومپر استفادهشد. لایه های اطلاعاتی به کار برده شده به عنوان متغیرهای موثر بر حضور گونه شامل ارتفاع، شیب، جهت، شاخص پوشش گیاهی (NDVI)، فاصله از جاده ها، پاسگاه های محیط بانی، روستاهای مجاور پارک، چشمه ها و رودخانه ها بوده است. نتایج در سطح معنی داری 95 درصد نشان داد که زیستگاه مطلوب این گونه را در فصل پاییز به طور میانگین ارتفاع 1009 متری از سطح دریا، شیب 27 درصد، جهت جنوبی، فاصله های 1062 متری از جاده، 894 متری از رودخانه ، 1019 متری از چشمه، 3216 متری از پاسگاه محیط بانی و 7385 متری از روستا و در فصل زمستان ارتفاع 990 متری از سطح دریا، شیب 23 درصد، جهت جنوبی، فاصله های 1144 متری از جاده، 775 متری از رودخانه، 1097 متری از چشمه، 3083 متری از پاسگاه محیط بانی و 7172 متری از روستا قرار دارد. به علاوه، نتایج این مطالعه نشانمی دهد که شوکا در پارک ملی گلستان دارای آشیان بومشناختی نسبتاباریکی است و به زیستگاه های حاشیه ای تمایل بیش تری دارد.
    کلیدواژگان: مدل سازی مطلوبیت زیستگاه، شوکا، تحلیل عاملی آشیان بوم شناختی، پارک ملی گلستان
  • حسین علایی، سیدضیاءالدین میرحسینی* صفحات 43-48
    نقص سنتز آنزیم اوریدین مونو فسفات (DUMPs) یک بیماری ژنتیکی اتوزومی مغلوب در گاو است. جهش در این ژن باعث می شود که یک کدون خاتمه در پروتئین این آنزیم به وجود آید. امروزه با استفاده از تکنیک های مولکولی می توان ژن های مغلوب در افراد هتروزیگوت را شناسایی کرد. در این تحقیق از دو جمعیت گاو، شامل 100 راس هلشتاین پرورش یافته در شرکت سهامی دامپروری سپیدرود و 100 راس دام نگه داری شده در مرکز اصلاح نژاد بومی فومن واقع در استان گیلان به صورت تصادفی و انفرادی نمونه خون تهیه شد. DNA نمونه ها به روش نمکی بهینه یافته استخراج شده و از آغازگرهای اختصاصی جهت تکثیر قطعه 108 جفت بازی از اگزون5 ژن DUMPs استفاده شد. به منظور تشخیص و شناسایی حاملین، عمل هضم آنزیمی با استفاده از آنزیم برشی AvaI بر روی محصولات واکنش زنجیره ای پلیمراز انجام گردید. تمامی نمونه ها دارای ژنوتیپ هموزیگوت غالب خالص بودند. عدم مشاهده هتروزیگوت ها ممکن است ناشی از برنامه هایی با شدت انتخاب بالا و یا کاهش بین المللی ژن های دارای نقص باشد. اما از آن جایی که شیوع دوباره نقص های وراثتی وجود دارد لذا ضرورت دارد که برنامه های غربالگری ژن های معیوب گسترش پیدا کند.
    کلیدواژگان
    کلیدواژگان: بیماری ژنتیکی، گاو بومی گیلان، DUMPs و PCR، RFLP
  • علیرضا صیداوی*، مانی غنی پور، سیدابوالحسن میرمهدوی، رمضان حسین پور، احمد قربانی صفحات 49-58
    در این پژوهش اطلاعات مربوط به درآمد و هزینه 20 گله گاو آمیخته در سطح استان گیلان در شهرستان های لاهیجان (7 گله)، املش (1 گله)، رضوانشهر (3 گله) و ماسال (9 گله) مورد بررسی قرار گرفت. معادلات ضرایب اقتصادی تولید شیر، درصد چربی، درصد پروتئین و طول عمر گله در دو گرایش حداکثر سود و حداقل هزینه و در محدودیت کل نهاده و برای شرایط بلند مدت یعنی متغیر بودن تمام هزینه ها بر حسب واحد گاو برآورد شدند. در گاو آمیخته ضرایب اقتصادی تولید شیر (ریال به کیلوگرم به گاو ماده در سال)، درصد چربی(ریال به گاو ماده در سال)، درصد پروتئین (ریال به گاو ماده در سال) و طول عمر گله (ریال به روز به گاو ماده در سال) در گرایش حداکثر سود و در میانگین استان به ترتیب برابر با 739، 60261-، 30672 و 28 و در گرایش حداقل هزینه برابر با 0/24-، 19/89، 10/12 و 0/01- بود. در گاو بومی ضریب اقتصادی این صفات در گرایش حداکثر سود به ترتیب 232، 6242-، 3177- و 454 و در گرایش حداقل هزینه 0/11-، 3/2، 1/6 و 0/23- بود. ضریب اقتصادی درصد چربی و درصد پروتئین شیر در شهرستان های مورد بررسی در گرایش حداکثر سود منفی و در گرایش حداقل هزینه مثبت است. ضریب اقتصادی تولید شیر و سپس طول عمر گله از اهمیت بیش تری در میان بقیه صفات در دو گرایش برخوردار بود. ضریب اقتصادی نسبی صفات در دو گرایش یکسان بود. ضریب اقتصادی نسبی طول عمر گله نسبت به تولید شیر در اکثر شهرستان ها در دو گرایش مثبت و افزایش راندمان اقتصادی سیستم تولید در این صفت بیش تر از صفات دیگر و هم جهت با صفت تولید شیر بود.
    کلیدواژگان: گاو بومی، گاو آمیخته، ضریب اقتصادی، طول عمر گله، درصد پروتئین
  • محمد حسنی *، حسین وارسته مرادی، حمید بخشی صفحات 59-68
    ویژگی بوم شناختی گونه ها و تعیین مطلوبیت زیستگاه آن ها، یکی از ارکان اصلی مدیریت و حفاظت گونه های حیات وحش محسوب می گردد. در این مطالعه مطلوبیت زیستگاه پایکا (Ochotona rufescens) در پارک ملی گلستان مورد بررسی قرار گرفت. به منظورمد ل سازی مطلوبیت زیستگاه این گونه از روش تحلیل عاملی آشیان بوم شناختی (ENFA) و نرم افزار بایومپر استفاده شد.
    لایه های اطلاعاتی به کار برده شده به عنوان متغیرهای موثر بر حضور گونه شامل ارتفاع، شیب، جهت، شاخص پوشش گیاهی(NDVI)[1]، فاصله از چشمه ها و رودخانه بود. نتایج در سطح معنی داری 95 درصد نشان داد که زیستگاه مطلوب این گونه به طور میانگین در ارتفاع 1325متر از سطح دریا و در شیب های 21 درجه، جهت جنوبی، فواصل 2291 و 3054 متری از آبراهه و چشمه ها قرار دارد. نتایج حاصل از مدل سازی مطلوبیت زیستگاه نشان داد که زیستگاه مطلوب پایکا در پارک ملی گلستان عمدتا در مناطق صخره ای و کوهستانی با پوشش استپی است.پایکاها دارای آشیان بومشناختی میانه ای هستند و به زیستگاه های حاشیه ای تمایل بیش تری دارند.
    کلیدواژگان: مدل سازی مطلوبیت زیستگاه، پایکا، تحلیل عاملی آشیان بوم شناختی، پارک ملی گلستان
  • فرهاد تسلیمی، رضا نورانی*، کاظم کریمی صفحات 69-74
    به منظور بررسی اثر یک محرک رشد با نام برگاپرایم (که یک اسید چرب متوسط زنجیر نیز می باشد) بر آنزیم های سرمی کبد رت های تغذیه شده با ذرت کپک زده، تعداد 20 سر رت نر، نه هفته با میانگین وزن 250 گرم در چهار گروه آزمایشی مورد ارزیابی قرار گرفتند. این آزمایش به شکل فاکتوریل (2 × 2) با استفاده از دو سطح محرک رشد برگاپرایم (0 و 2 گرم در کیلوگرم جیره) و دو نوع ذرت (سالم و کپک زده) در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. تیمارهای آزمایشی به مدت 21 روز در خوراک رت ها اعمال شدند و در انتهای روز 21 پس از خون گیری از ناحیه قلب هر رت، میزان آنزیم های سرم خون (که مربوط به آنزیم های کبدی می باشند) از لحاظ AST، ALT، ALP و GGT مورد ارزیابی قرار گرفتند. در انتها نتایج نشان داد که هیچ یک از خوراک های مورد استفاده (چه محتوی ذرت سالم و چه حاوی ذرت کپک زده) با و بدون افزودن برگاپرایم اثری بر آنزیم های کبدی مورد مطالعه ایجاد نکردند. نتایج کلی نشان دهنده این مطلب است که رت های نه هفته با میزان ذرت کپک زده اضافه شده در خوراک دچار مسمومیت کبدی نشده اند و استفاده از برگاپرایم نیز در این رابطه آثاری را به همراه نداشته است.
    کلیدواژگان: برگاپرایم، ذرت کپک زده، آنزیم های کبدی، رت
  • علیرضا محمدی، مسعود یوسفی، محمد کابلی *، محسن مفیدی نیستانک، سهراب اشرفی صفحات 75-80
    پرندگان خدمات فراوانی را در بوم سازگان ها فراهم می کنند، اما از نظر بوم شناختی، شناخت ناچیزی از نقش آن ها در بسیاری از بوم سازگان ها وجود دارد. هدف از پژوهش حاضر بررسی رژیم غذایی کمرکولی بزرگ در گستره ای از زیستگاه ها در رشته کوه زاگرس است .در پژوهش حاضر تعداد 49 کمرکولی بزرگ (Sitta tephronota) از استان های مرکزی، اصفهان، فارس و کرمانشاه گردآوری و محتوای دستگاه گوارش آن ها با استفاده از استرئومیکروسکوپ مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها نشان داد که در بین حشرات مورد تغذیه، راسته سخت بالپوشان (Coleoptera)با فراوانی نسبی حضور 40/21% ، درصد حضور 75/51% و حجم نسبی 26/92% در جایگاه اول رژیم غذایی حشره خواری این گونه قرار دارد. هم چنین، نتایج رژیم غذایی گیاه خواری در کمرکولی بزرگ نشان داد که گیاه تنگرس یا بادام خارآلود (Amygdalus lycioides) با فراوانی نسبی حضور 64/57%، درصد حضور 51/02% و حجم نسبی 46/15% در جایگاه اول رژیم غذایی گیاه خواری این گونه قرار دارد و انجیر (Ficus carica) و خانواده حبوبات (Fabaceae) به ترتیب جایگاه های دوم و سوم را در رژیم غذایی این گونه به خود اختصاص داده اند. بر پایه یافته ها، سن گندم (Eurygaster integriceps) بیش ترین میزان حجم نسبی را در بین حشرات مورد تغذیه کمرکولی بزرگ دارا می باشد.
    کلیدواژگان: کمرکولی بزرگ، رژیم غذایی، شکارگر حشرات آفت، سن گندم، رشته کوه زاگرس
  • صیاد شیخی ئیلانلو*، حجت جباری، مسعود یوسفی، داود فداکار صفحات 81-88
    اکوسیستم های تالابی به عنوان پیچیده ترین بوم سازگان ها، در معرض بیش ترین تهدید، تخریب و تکه تکه شدگی قرار دارند و تحقیقات روی این قبیل بوم سازگان ها به منظور فعالیت های حفاظتی و مدیریتی بسیار حائز اهمیت است. کنوانسیون رامسر یک معاهده بین المللی، با تاکید بر حفاظت از طبیعت در جهان است و این کنوانسیون بر حفاظت و بهره برداری معقول از تالاب ها به خصوص در جهت فراهم ساختن زیستگاهی برای پرندگان آبزی تاکید می کند. مطالعه حاضر با هدف بررسی شاخص های تالاب آق قلعه برای معرفی به کنوانسیون رامسر در شمال غربی ایران انجام گرفت. برای این منظور با استفاده از نمونه برداری های میدانی اطلاعات مورد نیاز از تالاب طی سال های 1389 تا 1392جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آمده از مطالعه حاضر نشان داد که تالاب آق قلعه حائز شرایط معیارهای 2، 3 و 4 کنوانسیون رامسر می باشد. در مطالعه حاضر 93 گونه از پرندگان ایران (17 درصد از پرندگان ایران) شناسایی گردید که تعداد 26 گونه دارای حمایت های ملی و بین المللی بودند. از این تعداد 21 گونه حمایت شده یا در خطر انقراض بودند، 15 گونه در ضمیمه های 1، 2 و 3 کنوانسون سایتیس قرار داشتند و از میان لیست سرخ IUCN نیز 4 گونه قابل توجه در این تالاب شناسایی گردید. نتایج حاصل از سرشماری پرندگان آبزی و کنارآبزی در تالاب نشان داد که بیش از 20.000 قطعه پرنده در تابستان سال 92 وارد تالاب آق قلعه شده اند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که تالاب آق قلعه دارای معیارهایی است که با معیارهای کنوانسیون رامسر همخوانی دارد، بنابراین به عنوان تالابی جهت ثبت در فهرست رامسر معرفی می گردد.
    کلیدواژگان: مدیریت تالاب، پرندگان آبزی، کنوانسیون رامسر، آق قلعه
  • مجتبی طهمورث پور، حسین عطارچی *، مجتبی آهنی آذری، محمدرضا نصیری صفحات 89-94
    پژوهش حاضر با هدف مطالعه چندشکلی ناحیه ژن 5 IGF-I و ارتباط آن با صفات کیفیت لاشه شامل PH، رنگ گوشت، ظرفیت نگه داری آب و چربی داخل عضله ای در بلدرچین ژاپنی انجام شد. برای این منظور تعداد 100 قطعه بلدرچین ژاپنی که در شرایط یکسان پرورش داده شدند در سن 5 هفتگی کشتار شده و صفات کیفیت لاشه اندازه گیری و ثبت شد. هم چنین قبل از کشتار از پرندگان نمونه خون تهیه و استخراج DNA از نمونه ها با کیت دیاتوم صورت گرفت. سپس با استفاده از روش PCR-RFLP و آنزیم برشی PST-I قطعه 621 جفت بازی از ناحیه مورد نظر، تکثیر و برش داده شد. در مجموع در بلدرچین های مورد مطالعه سه ژنوتیپ AA ، AB و BB به ترتیب با فراوانی های 41، 35 و 24 درصد به دست آمد. فراوانی آلل های A و B نیز به ترتیب 58/5 و 41/5 درصد بود. بررسی تعادل هاردی واینبرگ با استفاده از آزمون کای مربع نشان داد که جمعیت مورد مطالعه در جایگاه ژنی مورد نظر در تعادل نیست. تجزیه و تحلیل داده های فنوتیپی نشان داد که ژنوتیپ های ژن IGF-I در جایگاه مورد نظر با صفت چربی داخل عضله ای ارتباط معنی داری دارد. براساس نتایج حاصل از تحقیق حاضر می توان نتیجه گرفت که ژن IGF-I می تواند به عنوان ژن کاندید برای صفات کیفیت لاشه در برنامه های اصلاح نژادی بلدرچین ژاپنی مورد استفاده قرار گیرد.
    کلیدواژگان: IGF، I، چندشکلی، کیفیت لاشه، بلدرچین
  • مهدی محمدزاده، امیر توکمه چی* صفحات 95-104
    در حال حاضر استفاده از محرک های رشد و ایمنی به طور گسترده ای در پرورش آبزیان مورد استفاده قرار می گیرد. این ترکیبات دارای خواص مفیدی هستند ولی تاکنون تحقیقی پیرامون اثرات ناخواسته آن ها در آبزیان انجام نشده است. رده سلولی CHSE-214 عموما در بررسی اثرات ترکیبات مختلف هم چون محرک های رشد و ایمنی در آبزیان، تکثیر ویروس ها در دماهای خاص و آشکار کردن پدیده آپوپتوزیس در سلول های مختلف، به واسطه دارا بودن برخی ویژگی های اختصاصی، کاربرد دارد. بر این اساس هدف از بررسی حاضر تاثیر غلظت های مختلف محرک هایی نظیر عصاره الکلی بره موم، لوامیزول، بتا گلوکان و لاکتوفرین بر رده سلولی CHSE-214 در شرایط آزمایشگاهی است. به همین خاطر، برای این کار سلول های فوق از انستیتو پاستور ایران تهیه و در محیط کشت سلولی RPMI و در حضور سرم جنین گاوی و آنتی بیوتیک های پنی سیلین و استرپتومایسین در شرایط دمایی 37 درجه سانتی گراد و اتمسفر 5 درصدی گاز CO2 کشت داده شدند. در این بررسی اثرات ترکیبات فوق در غلظت های مختلف (بر حسب میکروگرم در لیتر) و زمان های مختلف (بر حسب ساعت) با روش رنگ سنجی MTT سنجیده شد. در نهایت تجزیه و تحلیل آماری داده ها با روش آنالیز واریانس یک طرفه و آزمون توکی (Tukey''s test) انجام گرفت. یافته های حاضر ثابت کرد که اثرات سلول کشی ترکیبات فوق به طور معنی داری (0/05>P) وابسته به غلظت و مدت زمان است. از طرفی هر ترکیب بسته به غلظت می تواند به طور معنی داری (0/05>P) سبب القاء مرگ در رده سلولی CHSE-214 گردد و این خاصیت در بین ترکیبات متفاوت است. نتایج بررسی حاضر نشان داد که سه ترکیب بتاگلوکان، لوامیزول و لاکتوفرین به نسبت به طور معنی داری (0/05>P) دارای حداقل خاصیت سلول کشی هستند، درحالی که عصاره الکلی بره موم می تواند در غلظت های بالا به طور معنی داری (0/05>P) کشنده باشد.
    کلیدواژگان: عصاره الکلی بره موم، بتاگلوکان، لوامیزول، لاکتوفرین، رده سلولی CHSE، 214
  • مهران لقمانی، پروین صادقی صفحات 105-116
    جهت مطالعه پراکنش و تنوع مرجان های سخت خلیج چابهار پس از مطالعات اولیه و با عملیات میدانی در سال 1387، چهار نقطه به عنوانایستگاه در خلیج انتخاب گردید.با استفاده از روش ترانسکت خطی، اطلاعات از محدوده عمقی 3-2 متر و 8-5 متر جمع آوری شد. شکل سواحل در خلیج اکثرا از نوع شنی و شنی-گلی بوده و بستر صخره ای که حضور مرجان ها در آن جا مشاهده شد بخش جنوب شرقی آن بود. پس از نمونه برداری 20 گونه از 9 خانواده شناسایی شد که به جز ایستگاه تیس که 4 گونه در آن ثبت شد، اکثریت گونه ها در سایر ایستگاه ها دیده شدند. خانواده Faviidae، بیش ترین تعداد گونه را دارا بود که در ایستگاه لیپار پوشش بالایی را داشتند. آزمون آنالیز واریانس یک طرفه در محدوده عمقی 3-2 متر میان ایستگاه های شهید بهشتی و لیپار از نظر میزان پوشش گونه ها اختلاف معنی داری را نشان داد (0/05>P). ولی در محدوده عمق 8-5 متر، ایستگاه ها فاقد اخلاف معنی داری بودند. شاخص تنوع شانون، سیمپسون و ترازی هیل برای تمام ایستگاه ها محاسبه شد. بیش ترین میزان تنوع در عمق 3-2 متر در ایستگاه هتل لیپار و در عمق 8-5 متر در ایستگاه شهید بهشتی دیده شد. شاخص های تنوع اختلاف معنی داری در دو دامنه عمقی نشان ندادند (0/05 کلیدواژگان: خلیج چابهار، مرجان های سخت، تنوع زیستی، دریای عمان
  • پریما حاجی علیزاده، ایمان سوری نژاد، ولی الله خلجی پیربلوطی صفحات 117-122
    پژوهش کنونی به منظور بررسی و شناسایی فون جورپایان خط ساحلی جزیره لارک درخلیج فارس صورت گرفت. نمونه گیری در ایستگاه های مختلف ساحلی (نواحی بین جزر و مدی و نواحی کم عمق زیر جزر و مدی) انجام شد. در مدت انجام تحقیق از آذر ماه 1392 تا خرداد ماه 1393 تمامی سواحل گلی، ماسه ای، شنی و هم چنین بسترهای با پوشش گیاهی مورد جستجو قرار گرفتند.
    نمونه های جورپا با روش های مختلفی از جمله الک کردن و استفاده از تور با مش مناسب جمع آوری شده و پس از تثبیت در الکل اتانول 90% و برچسب گذاری، در آزمایشگاه با کلید معتبر شناسایی شدند. نتایج حاصل نشان داد که در مجموع پنج گونه متعلق به سه خانواده و چهار جنس شناسایی شده اند. تنها یک گونه از خانواده Ligiidae یعنی Ligia persica در نواحی صخره ای بالای ساحلی یافت شد. خانواده Sphaeromatidae دارای نمایندگانی از دو جنس و سه گونه Sphaerompsis sarii، Sphaerompsis persikolpos و Cymodoce waegelei و خانواده Cirolanidae دارای یک نماینده از جنس Atarbolana sp. بود.
    کلیدواژگان: جورپایان، خلیج فارس، جزیره لارک، نواحی بین جزر و مدی، Sphaeromatidae
  • شهریار تقی پور، اعظم مشفق صفحات 123-128
    خانواده پالامون در دریای خزر دارای دو گونه Palaemon elegans وPalaemon adspersus می باشد. برای شناخت و مقایسه خصوصیات زیستی این گونه ها، 448 قطعه میگو از فروردین تا شهریور 1392 توسط نمونه بردار دریچ از ساحل شهرستان نور صید گردید. طول کل، طول کاراپاس، طول پروپود، وزن کل بدن و هم آوری کاری اندازه گیری گردید. نتایج نشان دادند که صفات مرفومتریک بین گونه ها و جنس ها دارای اختلاف معنی دار می باشند (0/05>P). گونه P. adspersus نسبت به گونه P. elegans و ماده ها نسبت به نرها از رشد بیش تری برخوردار می باشند. هم چنین گونه P. elegans هم آوری نسبی بالاتری نسبت به گونه P. adspersusدارا می باشد. نسبت جنسی در P. adspersus و P. elegans به ترتیب (29% نر،74% ماده) و (24% نر،76% ماده) هم چنین نسبت گونه ای 44/64٪ P. adspersus، 55/36٪ P. elegans بود. در زمان تخم ریزی هر دو گونه از اختلاف معنی داری در وزن تخمدان، تعداد و قطرتخم نسبت به یکدیگر برخوردار بودند (0/05>P). میانگین وزن تخمدان، تعداد و قطرتخم در مرحله تکوینی (ΠEarly) در P. elegans و P. adspersus به ترتیب (104/0)گرم، (514) عدد، (01/2) میلی متر و (122/0) گرم، (589) عدد، (52/2) میلی متر و در مرحله تکوینی (ΠLate) در P. elegans و P .adspersus به ترتیب (0/137) گرم، (643) عدد، (2/38) میلی متر و (0/158) گرم، (589) عدد، (2/99) میلی متر بود، بنابراینP. adspersusبا توجه به صفات مرفومتریک و وزن تخمدان بیش تر، تعداد تخم بیش تری را نسبت به P. elegans تولید می کنند.
    کلیدواژگان: دریای خزر، Palaemon elegans، Palaemon adspersus، مرفومتریک، هم آوری کاری
  • احسان اسدی شریف، زهره رمضانپور، جاوید ایمانپورنمین صفحات 129-134
    در این تحقیق عملکرد شارهای نوری مدل های مختلف لامپ های فلوئورسنت خطی بر افزایش بایومس گیاه آبزی Ceratophyllum demersum و رشد فرشته ماهی (Pterophyllum scalare) بررسی شد. بدین منظور از لامپ های فلوئورسنت مدل 8T5، T4 ،T و یک گروه شاهد (بدون استفاده از لامپ)، در سه تکرار و به مدت 8 هفته استفاده گردید. با به کارگیری لامپ فلوئورسنت مدل 5T علاوه بر افزایش بایومس گیاه C.demersum، پارامترهای رشد مانند وزن نهایی، درصد افزایش وزن بدن، ضریب رشد ویژه، بازدهی ضریب تبدیل غذایی و درصد بقا در ماهی P. scalare نیز بهبود یافته و با سایر تیمارها به لحاظ آماری اختلاف معنی داری را نشان داد (0/05>P). تیمار شاهد ( فاقد لامپ) و تیمارهای لامپ های فلوئورسنت 4T و 8T تاثیر چندانی در افزایش بیوماس و رشد ماهی P. Scalare نشان ندادند (0/05 کلیدواژگان: لامپ فلوئورسنت، Pterophyllum scalare، Ceratophyllum demersum، رشد، بایومس
  • منصور شریفیان صفحات 135-142
    این تحقیق با هدف بررسی زیست شناسی ماهی بنی (Barbus sharpeyi) در محدوده گروه های طولی مختلف در منابع آبی استان خوزستان مشتمل بر هورشادگان و هورالعظیم انجام شد. در این تحقیق 413 قطعه ماهی بنی در دامنه طولی 30 تا 440 میلی متر از منابع آبی استان خوزستان صید گردید. رشد ماهی بنی با توجه به میزان شیب معادله رابطه طول و وزن از الگوی رشد ایزومتریک تبعیت می کند. با افزایش طول در گروه های مختلف طولی میزان شاخص نسبی طول روده افزایش یافت. بیش ترین طول نسبی طول روده در ماهیان نر در گروه طولی (360-440 میلی متر) مشاهده گردید، ضریب همبستگی مثبت بین این دو پارامتر زیستی (طول نسبی روده و طول ماهی) برقرار می باشد. ضریب شاخص نسبی طول روده در نمونه های ماهی بنی در گروه های طولی فوق الذکر حاکی از رژیم گیاه خواری و همه چیزخواری ماهی بنی در شرایط طبیعت می باشد. بیش ترین ضریب چاقی در ماهیان بنی نر در گروه طولی(150-249 میلی متر) و در گروه طولی ماده (360-440 میلی متر) مشاهده گردید. دامنه تغییرات شدت تغذیه ماهیان بنی نر از 29 درصد در گروه طولی (150-249 میلی متر) تا 53 درصد در گروه طولی (250-359 میلی متر) متغیر می باشد. از تعداد کل مورد مطالعه، تعداد 147 قطعه ماهی بنی به علت عدم علائم تمایز جنسی از لحاظ جنسیت نامشخص بودند. عدم تمایز جنسی در گروه های طولی کم تر از 100 میلی متر قابل مشاهده بود. بررسی فاکتور گنادوسوماتیک ایندکس حاکی از آن است که ماهیان بنی جدا جنس (Gonochroistic)
    می باشند. دامنه تغییرات گنادها در ماهیان ماده بنی در گروه های مختلف طولی دارای نوسانات بیش تری نسبت به ماهیان نر می باشد.
    کلیدواژگان: ماهی بنی، زیست شناسی، هور شادگان و هورالعظیم
  • عاطفه جمالی آشتیانی، سهیل ایگدری، نعمت الله خراسانی، مظاهر زمانی فرادنبه صفحات 143-150
    مطالعه تفاوت های ریختی جمعیت های مختلف یک گونه می تواند به درک فرآیند تکامل درحال وقوع آن ها کمک نماید. این تحقیق با هدف مقایسه ویژگی های ریختی جمعیت های سس ماهی کورا (Barbus lacerta، Heckel 1834) در سه حوضه خزر، دجله و ارومیه با استفاده از روش ریخت سنجی هندسی لندمارک - پایه به اجرا درآمد. برای این منظور تعداد 160 قطعه سس ماهی کورا از سه حوضه مورد مطالعه نمونه برداری شدند. پس از استخراج داده های شکل در روش ریخت سنجی هندسی، داده های لندمارک حاصل بعد از آنالیز پروکراست (روی هم گذاری)، توسط تحلیل های آماری چند متغیره PCA و CVA با ارزش p حاصل ازPermutation test و آنالیز خوشه ایمورد تحلیل قرار گرفتند. الگوهای تغییر شکل هر جمعیت نسبت به شکل میانگین کل جمعیت ها در شبکه تغییر شکل مصورسازی گردید. نتایج نشان داد از نظر شکل بدن تفاوت معنی داری بین جمعیت های مورد مطالعه وجود دارد (0/0001>P). براساس الگوی جابجایی نقاط لندمارک و مقایسه الگوی شکل بدن هر جمعیت با شکل میانگین جمعیت ها، اعضای جمعیت رودخانه طالقان دارای سری با عمق کم تر و درازتر، بدنی کم عمق تر بودند. نمونه های جمعیت توتکابن نیز دارای سر کوتاه، بدنی کمی عمیق تر، باله مخرجی خلفی تر بودند. اعضای جمعیت رودخانه کلورز نیز دارای سری پهن تر و درازتر، بدنی اندکی مرتفع بودند. نمونه های رودخانه حمیل دارای سری دراز و عمیق، بدنی عمیق و ساقه دمی کوتاه و کم عمق بودند. نمونه های رودخانه زرینه رود دارای سری کوچک و کم عمق، باله پشتی قدامی تر بودند. براساس نتایج تحلیل خوشه ایجمعیت های رودخانه توتکابن، کلورز، طالقان (مربوط به حوضه خزر) در یک شاخه قرار گرفتند و جمعیت رودخانه حمیل (مربوط به حوضه دجله) کاملا در یک گروه مجزا قرار گرفت.
    کلیدواژگان: تنوع ریختی، ریخت سنجی هندسی، سس ماهی کورا، حوضه های داخلی
  • مهران جواهری بابلی، سیدموسی فاضلی راد صفحات 151-158
    در این پژوهش ترکیب اسیدهای چرب در لارو تغذیه شده و لارو گرسنه نگه داری شده ماهی شیربت (Barbus grypus) مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور با شروع تغذیه خارجی، لاروها به دو گروه تقسیم شدند. گروه اول به مدت 4 هفته با غذای خشک تجاری تغذیه شدند و گروه دوم تا زمان مرگ بیش از 95% لاروها، گرسنه نگه داری شدند. از لاروهای تغذیه شده هر هفته یک بار و از لاروهای گرسنه هر دو روز یک بار نمونه برداری صورت گرفت. در طول زمان گرسنگی، اسیدهای چرب تک زنجیره غیراشباع (MUFA) و اسیدهای چرب غیراشباع با چند پیوند دوگانه (PUFA) روندی کاهشی داشتند اما اسیدهای چرب اشباع (SFA) روند افزایشی معنی داری داشتند (0/05>P). در لاروهای تغذیه شده، اسیدهای چرب غیراشباع با چند پیوند دوگانه و اسیدهای چرب اشباع روندی کاهشی داشتند اما اسیدهای چرب تک زنجیره غیراشباع روند افزایشی معنی داری داشتند. در هر دو گروه لارو، اسید پالمیتیک (16:0) اسید چرب غالب بود که در لاروهای گرسنه روند افزایشی داشت. اسید ایکوزا پنتانوئیک (EPA) اسید چرب چند زنجیره غیراشباع غالب در هر دو گروه بود که در هر دو گروه در ابتدا افزایش و سپس کاهش یافت.
    کلیدواژگان: ماهی شیربت، لارو، ترکیب اسید چرب
  • رضوان موسوی ندوشن، سمیه محمدعلی خانی صفحات 159-164
    در این تحقیق اثرات پروتئین هیدرولیز شده ماهی (FPH) بر روی عملکرد رشد و کارایی برداشت پروتئین در فیل ماهی (Huso Huso) مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور 297 عدد فیل ماهی، با میانگین وزن اولیه 45 گرم در سه تیمار و با سه تکرار در 9 حوضچه دایره ای شکل با مساحت 3 متر مربع رهاسازی گردید. ماهیان با سه جیره غذایی شامل جیره شاهد (غذای چینه)، غذای چینه حاوی 5 درصد مکمل FPH و غذای چینه حاوی 10 درصد مکمل FPH غذادهی شدند. درصد افزایش وزن بدن 578/56، 681/03 و 604/06 درصد، درصد برداشت پروتئین 11، 16و 17درصد ومیزان کارایی پروتئین 1/11، 1/22 و 1/03، به ترتیب در تیمارهای شاهد و حاوی 5 و 10 درصد FPH به دست آمد. آنالیز آماری نشان داد اختلاف در پارامترهای رشد شامل افزایش وزن بدن، میزان برداشت پروتئین و میزان کارایی پروتئین میان گروه های آزمایشی در سطح 0/01 معنی دار بوده، به نظر می رسد جیره حاوی 5 درصد FPH با افزایش میزان برداشت و کارایی پروتئین، بر روی عملکرد رشد فیل ماهی تاثیر به سزایی داشته است.
    کلیدواژگان: پروتئین هیدرولیز شده ماهی، کارایی پروتئین، فیل ماهی
  • صبا حسینی، مهدی سلطانی، محسن حیدری، مهرنوش مسعودی، الهام پورمعافی اصفهانی صفحات 165-172
    هدف از این مطالعه ارزیابی تاثیر عصاره جفت میوه بلوط (لایه داخلی میوه بلوط) بر رشد Lactococcus garvieae در شرایط آزمایشگاهی بود. عصاره اتانولی و آبی جفت میوه بلوط به روش خیساندن تهیه و خواص ضدباکتریایی آن به روش های دیسک دیفیوژن و چاهک انجام شد. در روش دیسک دیفیوژن عصاره اتانولی با قطری معادل 0/64±7/72 میلی متر فعالیت ضدباکتریایی بهتری از خود نشان داد. عصاره آبی جفت میوه بلوط در روش چاهک با میانگین قطر هاله عدم رشدی برابر با 0/83±7/12 میلی متر ایجاد کرد. مقادیر حداقل غلظت ممانعت کنندگی برای عصاره های اتانولی و آبی به ترتیب برابر با 0/75 و 1/5 میلی گرم در میلی لیتر به دست آمد. اختلاف معنی داری بین فعالیت ضدباکتریایی عصاره های جفت میوه بلوط (آبی و هیدروالکلی) با آنتی بیوتیک های اریترومایسین، آمپی سیلین و کلرامفنیکل وجود داشت (0/05>P) . به طورکلی بیش ترین فعالیت ضدباکتریایی به ترتیب توسط عصاره هیدرو الکلی و سپس عصاره آبی به دست آمد.
    کلیدواژگان: ضدباکتریایی، میوه بلوط، عصاره اتانولی، لاکتوکوکوس گارویه
  • مسعود حسین زاده، امیر توکمه چی صفحات 173-178
    بیماری های عفونی یکی از عوامل مهم خسارات اقتصادی در صنعت پرورش آبزیان محسوب می شوند. در بین بیماری های عفونی آبزیان باکتری آئروموناس هیدروفیلا یکی از عوامل بیماری زای مهم بوده که به طور اولیه سبب عفونت زخم و به طور ثانویه سبب بروز مشکلات عفونی به دنبال تغییر دما، دستکاری و پائین بودن کیفیت آب پرورشی آبزیان می گردد. در این بررسی تعداد شش سویه باکتری آئروموناس هیدروفیلااز ماهی کپورمعمولی بیمار از ده مزرعه پرورشی آذربایجان غربی جداسازی و براساس خواص فیزیولوژیک و بیوشیمیایی، الگوی مقاومت آنتی بیوتیکی و وجود ژن مولد انتروتوکسین با سویه استاندارد مقایسه شدند. نتایج به دست آمده نشان داد که هیچ گونه تفاوت فنوتیپی و ژنتیکی بین این شش سویه با یکدیگر و با سویه استاندارد وجود ندارد. نتایج آزمون آنتی بیوگرام نشان داد که این شش سویه از نظر الگوی مقاومت آنتی بیوتیکی با یکدیگر متفاوت بوده و بیش ترین و کم ترین مقاومت به ترتیب نسبت به انروفلوکساسین و سولفامتوکسازول وجود دارد. براساس اطلاعات به دست آمده می توان نتیجه گرفت که سویه های آئروموناس هیدروفیلاجدا شده از ماهی کپورمعمولی آذربایجان غربی دارای ژن مولد انتروتوکسین و مقاومت در برابر برخی از آنتی بیوتیک های رایج می باشد.
    کلیدواژگان: آئروموناس هیدروفیلا، ژن مولد انتروتوکسین، کپور معمولی
  • سعید ضیایی نژاد، مریم ابوعلی درویش طاهری، نفیسه سادات نقوی صفحات 179-186
    این پژوهش با هدف مقایسه جدایه های باسیلوس و لاکتوباسیلوس به دست آمده از دستگاه گوارش ماهی هامور معمولی (Epinephelus coioides) از لحاظ میزان فعالیت های آنزیمی انجام پذیرفت. بنابراین در شرایط استریل از بخش های مختلف دستگاه گوارش ماهی هامور معمولی نمونه برداری شد. پس از کشت در محیط های اختصاصی و انجام تست های بیوشیمیایی و خالص سازی جدایه های باکتریایی مختلف، فعالیت ویژه آنزیم های آمیلاز، پروتئاز و لیپاز با استفاده از سوبستراهای اختصاصی در شش جدایه از جنس باسیلوس و دو جدایه از جنس لاکتوباسیلوس مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد که فعالیت ویژه هر سه آنزیم در جدایه های جنس باسیلوس بیش از جدایه های جنس لاکتوباسیلوس می باشد. از لحاظ فعالیت پروتئاز، جدایه B9 با میانگین 6/50 (میلی گرم/واحد بین المللی پروتئین) بیش ترین فعالیت را داشت که دارای تفاوت معنی داری (در سطح 0/05) با سایر جدایه ها بود. بیش ترین و کم ترین فعالیت آمیلاز به ترتیب در جدایه B9 از باسیلوس (میلی گرم/واحد بین المللی پروتئین 3/30) و جدایه L4 از لاکتوباسیلوس (میلی گرم/واحد بین المللی پروتئین 0/43) مشاهده گردید که دارای اختلاف معنی داری (در سطح 0/05) با هم بودند. بیش ترین فعالیت لیپاز نیز در جدایه های B9 (میلی گرم/واحد بین المللی پروتئین 1/80) و B3 (میلی گرم/واحد بین المللی پروتئین 1/66) از باسیلوس مشاهده گردید که دارای تفاوت معنی داری (در سطح 0/05) با سایر جدایه ها بود.
    کلیدواژگان: آمیلاز، پروتئاز، لیپاز، ماهی هامور معمولی
  • محمد قدیری ابیانه، سیامک یوسفی سیاه کلرودی، منا ایزدیان، شهرام دادگر صفحات 187-192
    کشت پنبه در بسیاری از نقاط کشور به ویژه در استان خراسان متداول می باشد. این بررسی به منظور استفاده از کنجاله تخم پنبه در تغذیه ماهی قزل آلای رنگین کمان ( Oncorhynchus mykiss) انجام گردید. در این تحقیق، استفاده از کنجاله تخم پنبه معمولی، کنجاله تخم پنبه دارای گوسیپول پایین و کنجاله تخم پنبه بدون گوسیپول در رشد ماهی قزل آلای رنگین کمان در مرحله GFT2 انجام شد. وزن ماهی ها در شروع آزمایش برابر با 140 گرم بود. تعداد 240 عدد ماهی های قزل آلای رنگین کمان (هر تیمار20 عدد ماهی قزل آلا) در12استخر پرورشی با ابعاد 2/240 متر × 1/10متر و عمق 0/75 متر نگه داری شدند، آب مورد نیاز جهت پرورش از طریق چشمه داخل ایستگاه تحقیقاتی خجیر با میانگین دمای 14 درجه سانتی گراد تامین شد. سه جیره غذایی شامل کنجاله تخم پنبه معمولی، کنجاله تخم پنبه دارای گوسیپول پایین و کنجاله تخم پنبه بدون گوسیپول و یک جیره فاقد کنجاله تخم پنبه به عنوان جیره شاهد در یک دوره پرورشی شش هفته ای به صورت خوراک تر استفاده گردید. از نظر آماری بین جیره های حاوی کنجاله تخم پنبه معمولی با سایر جیره ها بر روی افزایش وزن و ضریب تبدیل تفاوت های معنی داری وجود داشت (5%=α). در مقایسه بین تیمارهای مختلف، جیره های حاوی کنجاله تخم پنبه معمولی، از نظر آماری اختلاف معنی داری در وزن، میزان کارایی غذایی و ضریب تبدیل غذایی نسبت با سایر جیره های غذایی نشان دادند و دارای وضعیت بدتری بودند.
    کلیدواژگان: کنجاله پنبه، گوسیپول، تغذیه، قزل آلای رنگین کمان
  • رقیه صفری، مریم حقی پور، فاطمه خانی* صفحات 193-200

    خون ابزار مهمی در بررسی وضعیت فیزیولوژیکی یک ارگانیسم می باشد. تحقیق حاضر با هدف تعیین و ثبت تفاوت های موجود بین فاکتورهای بیوشیمیایی پلاسما و سرم خون دوگونه ی غضروفی-استخوانی، فیل ماهی (Huso huso) و تاس ماهی ایرانی (Acipenser persicus) با یک گونه استخوانی، کلمه خزری (Rutilus rutilus caspicus)، انجام گردید. جهت دستیابی به این هدف، ماهیان خاویاری و کلمه به ترتیب با میانگین وزنی 5-3 و 3-2 گرمی، از مراکز تکثیر و پرورش شهید مرجانی و سیجوال (استان گلستان) تهیه و در مرکز تحقیقات آبزی پروری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان نگه داری شدند. کلیه شرایط محیطی، برای همه تانک ها کاملا یکسان (دمای آب طی دوره پرورش 23 درجه سانتی گراد، pH 7/5 و اکسیژن 7/9 میلی گرم در لیتر و 2 بار در روز تغذیه با غذای تجاری) در نظر گرفته شد. جهت مطالعه پارامترهای بیوشیمیایی پلاسما و سرم خون ماهیان خون گیری انجام و بررسی پارامترهای بیوشیمیاییخون (آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)، آلانین آمینوترانسفراز (ALT)، کراتین فسفوکیناز (CPK)، آلبومین ، پروتئین کل و گلوکز) طبق روش های استاندارد صورت گرفت. تفاوت معنی داری در مقادیر به دست آمده از بررسی فاکتورهای آلانین آمینوترانسفراز (ALT)، کراتین فسفوکیناز (CPK)، آلبومین سه گونه (فیل ماهی، تاس ماهی و کلمه خزری) مشاهده نشد (0/05≤P). هرچند در این مقایسه مقادیر آلبومین پلاسما در هر سه گونه کم تر از مقادیر آلبومین سرم بود، درحالی که مقادیر ALT پلاسما علی رغم عدم معنی داری (0/05<P) در هر سه گونه بیش تر از مقادیر ALT سرم بود. مقادیر گلوکز سرم و پلاسمای خون تفاوت معنی داری را نشان دادند (0/05≥P) که در تمامی نمونه ها مقادیر گلوکز در پلاسمای خون بیش تر از سرم بود. در مورد فاکتورAST نیز در هر سه گونه مقادیر به دست آمده از پلاسما بیش تر از مقادیر به دست آمده از سرم بود. پروتئین کل سرم در هر سه گونه بیش تر از پروتئین کل پلاسما به دست آمد که این تفاوت در ماهی کلمه معنی دار بود (0/05 ≥P). از آن جاکه در مطالعه حاضر در برخی فاکتورها در پلاسما و سرم تفاوت هایی دیده شد، به نظر می رسد با توجه به تشابه بیش تر وضعیت پلاسمای خون به محیط طبیعی خون، استفاده از پلاسما در گونه های مورد بررسی ارجح تر باشد.

    کلیدواژگان: پلاسما، سرم خون، فیل ماهی، تاس ماهی ایرانی، کلمه خزری
  • مهران یاسمی، ذبیح الله بیک اینالویی، امیرهوشنگ بحری صفحات 201-210
    این مطالعه به منظور بررسی شاخص های رشد در دو گروه وزنی متفاوت 260-210 و 360 -310 گرمی شاه میگو Panulirus homarus در 6 حوضچه بتنی (هر حوضچه با مساحت 12 مترمربع) به مدت 120 روز در کارگاه تکثیر میگو جاسک انجام گرفت. میانگین دمای آب در طول دوره پرورش 0/5±28/25 درجه سانتی گراد ثبت شد. میانگین pH و اکسیژن محلول در آب به ترتیب از 1/01±7/8 تا 1/3±8/2 و 0/24±6/7 تا 0/45± 7/457 میلی گرم در لیتر متغیر بود. متوسط شوری آب نیز ppt 0/3±38/3 در طول دوره پرورش اندازه گیری شد. میانگین افزایش وزن به دست آمده شاه میگو در گروه وزنی 260-210 گرم معادل0/7±5/50 گرم و میانگین افزایش وزن به دست آمده شاه میگو در گروه وزنی 360-310 گرم معادل 2/82±32 گرم بود. اختلاف معنی داری در وزن به دست آمده، متوسط افزایش وزن روزانه (ADG) و نرخ رشد ویژه (SGR) و درصد افزایش وزن بدن (BWI) بین دو گروه وزنی متفاوت مشاهده شد (0/05≥P) به طوری که شاه میگو با گروه وزنی بالاتر عملکرد رشد پایین تری نسبت به شاه میگو با گروه وزنی پایین تر داشت. دیگر شاخص های رشد ذکر شده نیز در گروه وزنی پایین تر عملکرد بهتری نسبت به شاه میگوهای گروه وزنی بالاتر داشتند. نتایج این مطالعه نشان داد که گروه وزنی 260-210 گرمی رشد سریع تری نسبت به گروه وزنی 360-310 گرمی را دارا بود و با توجه به درصد بقا که در هر دو گروه، 100% بود. برای پرورش این گروه وزنی مقرون به صرفه تر است.
    کلیدواژگان: شاه میگوی صخره ای، رشد، شرایط اسارت
  • آبتین بیابانی، حمید علاف نویریان، بهرام فلاحتکار صفحات 211-218
    این تحقیق به منظور تعیین اثر جایگزین کردن آرد کنجاله کانولا به جای پودرماهی بر عملکرد رشد، ترکیب بدن و قیمت تمام شده جیره غذایی میگوی رودخانه ای شرق در مرحله جوانی و بر اساس طرح کامل تصادفی در پنج تیمار و سه تکرار با سطح های جایگزینی (جیره پایه)0، 25، 50، 75، 100 درصد انجام گردید. تعداد 450 قطعه میگو با میانگین وزن 0/12± 1/00 گرم پس از دو هفته سازگاری با شرایط آزمایش و به مدت 8 هفته با جیره های آزمایشی تغذیه گردیدند. شاخص های رشد شامل میانگین افزایش وزن، نرخ رشد ویژه، ضریب تبدیل غذا، میزان بازدهی پروتئین، درصد بازماندگی و ترکیب بدن شامل رطوبت، پروتئین، چربی و خاکستر مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج این مطالعه نشان داد که جایگزین کردن آرد کنجاله کانولا به جای پودرماهی تا سطح 50 درصد تاثیر منفی معنی داری در عملکرد رشد میگوها نداشت (0/05P). اختلاف معنی داری به لحاظ آماری در میزان ترکیب بدن میگوها (پروتئین، چربی و خاکستر) مشاهده نشد (0/05P). از نتایج این آزمایش چنین استنباط می گردد که افزایش آرد کنجاله کانولا تا 50 درصد با پودرماهی، عملکرد مطمئن تری بر روی رشد و هم چنین کاهش قیمت جیره غذایی میگوی جوان رودخانه ای داشت.
    کلیدواژگان: میگوی رودخانه ای شرق، کنجاله کانولا، تغذیه، رشد، ترکیب بیوشیمیایی بدن
  • یوسفعلی اسدپور صفحات 219-226
    در این پژوهش مقایسه اثرات تغذیه ای آرتمیا (Artemia urmiana) غنی شده با روغن غنی ساز (سلکوی) ساخت داخل با سلکوی وارداتی در روی لاروهای تازه به تغذیه افتاده ماهی قزل آلای رنگین کمان با وزن 0/002±0/1 گرم در یک مرحله زمانی تغذیه ای 30 روزه در سه تیمار و هر کدام در 3 تکرار مورد بررسی قرار گرفت. لاروها به تعداد 500 عدد به صورت تصادفی از حوضچه های پرورش قزل آلای رنگین کمان در شهرستان ارومیه انتخاب شدند. تیمارها شامل: - ناپلیوس آرتمیای غنی شده با سلکوی وارداتی(INVE) ، - ناپلیوس آرتمیا ی غنی نشده و - ناپلیوس آرتمیای غنی شده با سلکوی ساخت داخل بودند. نتایج نشان داد که لاروهای تیمارهای 1 و 3 رشد سریع تری نسبت به تیمار 2 دارند و میانگین طول، وزن و ضریب چاقی به دست آمده از آن تیمارها، اختلاف معنی داری با تیمار 2 دارد (0/05>p). درپایان روز سی ام درصد بقاء در بین تیمارهای مختلف 90 تا 67 درصد بود، بیش ترین درصد مربوط به تیمار 1 با 90 درصد و کم ترین مقدار آن با نسبت 67 درصد مربوط به تیمار 2 بود. ناهنجاری های عمومی که شامل شنای نامتعادل، ضایعات پوستی، بی اشتهایی، بیرون زدگی چشم، ساییدگی باله ها و دفرمه شدگی به تعداد 50 عدد در تیمار 1، 67 و 55 عدد به ترتیب در تیمارهای 2 و 3 بودند که در این خصوص تیمارهای 1 و 3 اختلاف معنی داری با تیمار 2 دارند (0/05>p). نتیجه نهایی تحقیق بیان گر این است که روغن سلکوی ساخت داخل می تواند جایگزین مشابه وارداتی- تجاری آن شود.
    کلیدواژگان: لارو قزل آلای رنگین کمان، روغن سلکو، Artemia urmiana
  • سمیه عرب نژاد، علیرضا افشاری، حسینعلی شیبک، عباس علیزاده سرگزی، تقی نجفی صفحات 227-232
  • ثمین محجوب، ابوالفضل عسکری ساری، مهران جواهری بابلی، محمد ولایت زاده صفحات 233-240