فهرست مطالب
مجله تاریخ و تمدن اسلامی
پیاپی 5 (بهار و تابستان 1386)
- تاریخ انتشار: 1386/06/04
- تعداد عناوین: 8
-
صفحه 5آل زبیر از جمله خاندان هایی اند که بعد از اسلام شهرت زیادی کسب کردند و در منابع اسلامی نیز نام «زبیر بن عوام» و خاندان او مکرر ذکر شده است. این امر به نقش آنان در امور نظامی، سیاسی و علمی صدر اسلام اشاره دارد. زبیر بن عوام نه تنها به عنوان راوی احادیث پیامبر (ص) بلکه به عنوان یک صحابی نقش موثر ی در وقایع صدر اسلام داشته است و همسران، فرزندان و موالی او آن وقایع و احادیث را از او نقل کرده اند. آثار موجود بیشتر به بعد سیاسی این خاندان توجه داشتند، در حالی که نقش علمی این خاندان به رغم دیرپایی و اهمیت آن مغفول مانده است. با توجه به آنچه در منابع مختلف درباره نقل احادیث و روایات آل زبیر آمده، این مقاله هم به سرچشمه های اطلاعات آنان می پردازد، و هم به چگونگی کسب احادیث و شیوه روایات آنان و نیز به نحوه انتقال و ارایه آنها به راویان هم عصر و طبقات بعدتر اشاره دارد.
کلیدواژگان: آل زبیر، حدیث، روایت، شیوه شفاهی و شیوه نوشتاری -
صفحه 29بررسی وتحقیق در شیوه های آموزشی مسلمانان از مباحث مهم تاریخ آموزش و پرورش در اسلام است؛ زیرا فهم فراز و فرود تعلیم و تربیت در سرزمین های اسلامی و کشف راز و رمز زایایی و ایستایی آن تا حدود زیادی در گرو تحلیل این شیوه هاست. قرائت یکی از شیوه های اصلی آموزش در موسسات آموزشی سرزمین های اسلامی بودکه هر چند در ابتدای به کارگیری آن در علم حدیث به عنوان یکی از راه های دریافت حدیث با مخالفت گروهی از محدثان مواجه شد، ولی به تدریج به موازات افزایش امکانات و ابزارهای آموزشی خاصه کتاب، گسترش و تنوع حلقه های درسی و ناکارآمدی برخی شیوه ها نظ یر املا، به شیوه غالب آموزش در حدیث و سایر علوم بدل گشت. در نوشتار حاضر ضمن بررسی مراحل اولیه شکل گیری این شیوه، آراء و نظرات موافقان و مخالفان این شیوه و علل مخالفت یا موافقت آن ان مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در ادامه علاوه بر بیان اقسام کلی قرائت، ا نواع قرائت های سماع، تصحیح و اتقان و تفهم و استقصاء (که هر یک اهداف آموزشی خاصی را دنبال می کردند)، مجالس اقرا و تفاوت مجلس اقرای قرآن با علوم دیگر و روش های برخی استادان در قرائت بررسی و تحلیل شده است.
کلیدواژگان: شیوه های آموزشی، قرائت، انواع قرائت، مجلس اقرا -
صفحه 59«فتح نامه بغداد» یک سند تاریخی مجمل و معتبر است که پس از فتح بغداد در سال «فتح نامه بغداد» 656 ه. ق به دستور هلاگو و توسط خواجه نصیرالدین طوسی نوشته شد. این سند پیروزی از سویی حاکی از موضع گیری سیاسی و عملکرد نظامی مغولان در برابر دشمنان و اهتمام جدی آن ها در خصوص گسترش امپراتوری مغول است و از سویی دیگر نمایان گر توانمندی علمی و ادبی نگارنده آن که با انشایی گیرا توانست نشانه هایی گویا از منویات سیاسی و مذهبی اش را در لفافه ای از تهدید و درشت گویی خطاب بهامرای سنی مذهب شام بنویسد و به عنوان یک سند تاریخی به یادگار بگذارد. مقاله حاضر قصد دارد به بررسی و تحلیل این موضوع بپردازد.
کلیدواژگان: فتح نامه بغداد، سفینه تبریز، خواجه نصیر الدین طوسی، ملک ناصر، هلاگو خان -
صفحه 85برای شناخت جامعه ایران در اعصار گذشته لازم است لایه های مختلف این جامعه و کنش های گروه های اجتماعی بررسی شود و این شناخت کامل نخواهد بود مگر اینکه به تعمق در وضعیت بندگان اعم از غلامان و کنیزان که به فراوانی دراین جامعه حضورداشتند، نگریسته شود. نوشتار حاضر در نظر دارد با نگاهی به وضعیت این گروه اجتماعی در دوره مغول ایلخانان و با بررسی راه های تحصیل کنیزان، موقعیت و پیشه های خا ص آنان، کارکردشان در جامعه ایران آن دوره، احکام و قوانین فقهی مربوط به آنان و طرق دستیابی شان به آزادی به این مسئله پاسخ گوید که آیا کنیزان در دوره مورد بحث از پایگاه اجتماعی قابل تغییری برخوردار بودند؟
کلیدواژگان: کنیزان، بردگان، دوره مغول، ایلخانان، زن -
صفحه 115تبیین پاسخ به پرسش از چرایی یک پدیده یا رویداد است، همان گونه که توصیف پاسخ به پرسش از چگونگی آن است. الگوهای اصلی در تبیین علمی دو الگوی قیاسی -قانون وار و استقرائی -آماری بوده اند. الگوهای دیگری نیز به عنوان مکمل یا جانشین این دو الگو معرفی شده اند که در بهترین حالت بهبود یافته و یا اصلاح شده آن دو به شمار می آیند. جدانگری توضیح در علوم طبیعی بر اساس تبیین و علوم انسانی بر اساس فهم در هم نهاده ای از تبیین و فهم که پوپر پیشنهاد می کند، برطرف شدنی است. عینیت مطلوب در تبیین علمی، و همچنین تبیین تاریخی، نیز می تواند به کمک راه حل پوپر حفظ شود. این راه حل تعریف تازه ای از عینیت را براساس رهیافت نقدی پیش می نهد.
کلیدواژگان: تبیین، تبیین تاریخی، الگوهای تبیین، فهم تاریخی، عینیت -
صفحه 129آقای فرید قاسملو، در مقاله یی با عنوان «مقایسه روش ها و معادلات مختلف برای اعمال کبیسه های گاهشماری هجری خورشیدی»، کوشیده است «روش های مختلف برای اعمال کبیسه های گاهشماری هجر ی خورشیدی» را «در منابع مختلف» بیابد و، سپس مقایسه کند، البته بی آنکه نمونه یی از معادلات ذیربط را نشان دهد. مطالب مطرح شده از دو نظر برای نگارنده نوشته حاضر اهمیت دارند: 1) عرضه مهم ترین مباحث گاهشماری ایرانی در آثار شماری از مهم ترین تقو یم شناسان و تقو یم پژوهان کشور، 2) بیان برخی از مواضع نگارنده بر پایه دو اثر منتشر شده او. دراین نوشته نگارنده می کوشد تا ضمن بررسی پاره هایی از نوشته جناب قاسملو و بیان مساله گاهشماری ایرانی (که متشکل از دو امر همبسته طول سال خورشیدی از یک سو و نظم کبیسگی یا آرایه کبیسه ها در دوره بزرگ، زیردوره ها و زیرزیر دوره ها از سو ی دیگر است)، پرتو ی بر جا یگاه نه حرفه ییخود در میان تقو یم پژوهان کشور بیفکند و «روش» خود، اصالت آن و درستی آن را تبیین کند. این روش درچارچوب لزوم توجه به طول سال متوسط خورشیدی (که همان طول سال اعتدالی است) و بر پایه محاسبات رایانه ای، با بهره گیری از سنت پر بار تقویم جلالی، اتخاذ شده است و دستاوردهای آن در راستای سنت توانمند تلاش برای دستیابی به قاعده دقیق کبیسه گیری و نگارش گاهنامه تطبیقی قابل اعمال بر سال های دور گذشته و آینده است. نگارنده امیدوار است که با نشان دادن کاستی هایی در مقاله جناب قاسملو و مطرح کردن دقیق مهم ترین مباحث مرتبط با گاهشماری ایرانی، تقویم پژوهان، دوستداران تقویم نگاری و گاهشماری ایرانی، و نهادهای رسمی مسئول کشور (مانند قوه مقننه و شورای مرکز تقویم دانشگاه تهران) به آن ها توجه کنند و کسانی چون جناب قاسملو در پژوهش ها و نوشته های بعدی خویش به دیده عنایت و دقت بیشتر بدان ها بنگرند.
کلیدواژگان: گاهشماری خورشیدی ایرانی، طول سال خورشیدی، نظم کبیسگی، روش های اعمال کبیسه، دقت در گاهشماری، بهروز، بیرشک -
صفحه 153کتاب فرهنگ و تمدن اسلامی نوشته دکتر علی اکبر ولایتی که برای تدریس در مقطع کارشناسی تالیف شده است، به سبب گستردگی دامنه موضوع و عدم تخصص کافی مولف در مباحث متعدد و متنوع آن و اتکا و اعتماد بسیار وی بر ماخذ دست دوم و ترجمه منابع - نه اصل آنها - دارای اشکالات عمده ساختاری، روشی، محتوائی و شکلی ونگارشی، همچنین تناقض ها، تحلیل ها و استنتاجات نادرست و نااستواری است که دراین مقاله به برخی از آن ها با ذکر شواهد اشاره شده است.
کلیدواژگان: اسلام، تاریخ اسلام، علوم اسلامی، فرهنگ و تمدن اسلامی -
شیوه نامهصفحه 185
-
Page 5Āle- zubeīr is one of the families who became famous afterward the rise of Islam and the name of “Zubīr-ibni-،awwān” and his ancestry has been repeatedly asserted in Islamic resources too. Zubīr-ibni-،awwān was not only as a narrator of prophet’s tradition, but also as a companion had effective role in early events of Islam; His wives, sons and servants quoted events and narrations from his assertions as well. The available works mentioned mostly to political features of his family, while their scientific role neglected- in spite this role was persistent and significant. In accordance to pay attention to what is quoted in various resources about Zubīr-ibni-،awwān-’s narrations and quotations, this essay engages in their data as well as their method of quotations and of narrations. Here is also mentioned their way of transmitting and exposing this tradition to contemporary and latter class of narrators.Keywords: Zubiribni, awwan, quotation, narration, oral method, written method
-
Page 29Studying and analyzing the educational methods is one of the main and significant subjects in the history of education in Islam. In fact understanding the fluctuation of education in Islamic territories and disclosing the secret of its productivity and stagnation are to a large extent indebted to analyzing these methods. Reading (Qara’a) was one of the main educational methods in educational institutions in Islamic territories. Although it initially encountered the opposition of some narrators, as one of the receiving ways in tradition (Hadith), along with the enhancement of the educational facilities and implements specially books, and the growth in number and diversity of teaching halqas, and inefficiency of some old methods such as dictation (Imla’), it gradually became the dominant educational method in tradition and other fields of knowledge. In this paper in addition to studying the early formation of Reading, the opinions of pros and cons of this method and their argumentations are discussed. Subsequently, in addition to explaining general forms of Reading, some other kinds of Reading such as Reading for Sama’, Reading for Correction, Reading for Comprehension have been specifically discussed. Eventually Reading sessions for Quran and its difference with that of other fields of knowledge and the methods of some eminent professors in Reading havebeen studied and analyzed.Keywords: Educational methods, Reading (Qaraa), kinds of Reading, Reading session
-
Page 59“Fathnāmi-hi-baghdād” is a brief and authentic historical document which has been written after the victory of Baghdād in recommend of Hulākū and by Khādj-i Nasīridīn-i-Tūsī. This document, on the one hand, implies at Mughulān political positions and military actions against their enemies - and their serious engagement in the development of their empire, and on the other hand, represents the author’s literacy and scientific ability. This ability which has made fascinating composition could display clear and expressive symptoms of his political and religious violations wrapped in rough voice and menace calling Syrian Sunnite rulers; and it is reminded as a historical document as well.Keywords: Fathnamiyi baghdad, Safinihi, Tabriz, Khadji Nasiridin, i Tusi, Mughulan, Hulaku khan
-
Page 85It is necessary to investigate various stratums of Iranian society in past eras in order to know that society and the acts of its social groups. This knowledge wouldn’t accomplish unless paying attention to contemplate on slavery’s situation – such as Slave-girls and Servants who were dwelling in that society plentifully. “Did the mentioned Slave girls have any changeable social position?”, in order to answer to this question, this essay takes a look at the situation of such social groups on Mughul-Īlkhānān period and verifies the ways of the acquisition of Slave-girls, their situation and special affairs, their functions in Iranian society of that period, judicial laws and rules relevant to them, and their achievement to liberty.Keywords: Slave, girls, Servant, Mughul, period, Ilkhanan, women
-
Page 115An explanation is an answer to why-question as a description is an answer to how-question. In the beginning of 20 century, a few philosophers of science, and philosophers of history too, believed that all scientists (and historians) must similarly explain the phenomena and (historical) events. D-N Model and I-S Model have been introduced by philosophers and scientists during the four decade discussions. Moreover, the positivistic approach maintains that the explanations preserve the objectivity. Some philosophers, in contrast, argue that the early definition of objectivity isnt exact and rigorous. It is, here, claimed that Popper's view in which the objectivity is not a single scientist's work but the critical debates and cooperative competitions among the scientists and philosophers, is the best proposal.Keywords: philosophy of history, explanation, historical explanation, explanation model, understanding, objectivity
-
Page 129Mr. Farid Ghasemlu has tried to find, in “comparison of various methods and equations for applying intercalaries of chronology of Hidjrī Khorshīdī”, ‘various methods for applying intercalaries of chronology of Hidjrī Khorshīdī’ in ‘various resources’; and then, has compared them without presenting any instances for such relevant equations. The pronounced subject-matters have significance for me from two points: (1) To expose the most important topics for Iranian chronology in the works of many great calendar-writers and calendar-researchers (2) To explain some of my attitudes based on my two published work Here, I endeavor to evaluate a few segments of Ghasemlu’s essay and state the problem of Iranian chronology which consist of two correlated subject: solar year and bissextile order or arrangement of intercalary in big period, sub-periods, and under-sub-periods, moreover, would make clear my -not so professional- position among Iranian calendar-researcher; and I would explain my method, its authenticity and accuracy as well. This method accomplish in paying attention to middle duration of solar year – which is as same as duration of every year – and based on computer computation, by applying fruitful tradition of Djalālī-’s calendar too; and the achievements of such method is in parallel with dynamic tradition of attempt for attaining exact rule of calculating leap years and for writing comparative chronology which is applicable to past years and future.Keywords: Iranian solar chronology, duration of solar year, order of intercalary, applying method of leap, year, precision in chronology, Bihruz, Birashk
-
Page 153Islamic Culture and Civilization written by Dr. Ali Akbar Velayati would be authored and proposed as a text book for graduate students. This book, not only has structural, methodic and contextual mistakes, but also involves composing, formal and editing errors too, because of its expanded scope of the subject and author’s lack of sufficient expert in many topics and its varieties; and also author’s confidence and trust on less authentic and important– i.e. second hand - resources, and inaccurate translations of some non-Persian resources. The work has also a few controversies, incorrect analyses and invalid inferences which I would show them hereby a few evidences.Keywords: Islam, History of Islam, Islamic Sciences, Islamic Culture, Civilization
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.