فهرست مطالب

مجله تاریخ و تمدن اسلامی
پیاپی 8 (پاییز و زمستان 1387)

  • تاریخ انتشار: 1387/10/19
  • تعداد عناوین: 7
|
  • رویکردی نو به نبردهای پیامبر(ص): بررسی موردی غزوه بدر
    صابر اداک صفحات 3-18
    هجرت پیامبر (ص) از مکه به مدینه که به گسترش و پیروزی نهایی دعوت اسلامی انجامید، باعث تیرگی بیشتر روابط مسلمانان با مخالفان اسلام گردید و ده ها نبرد کوچک و بزرگ را میان آنان رقم زد . اولین جنگ بزرگ که سلسله جنگ های بعدی را در پی داشت، غزو ه بدر بود که با قصد تهاجم مسلمانان به کاروان تجاری قریش آغاز شد ، از این رو منتقدان پیامبر(ص) او را به آغاز نبرد و به کار بردن سیاست تهاجمی در برابر دشمنانش متهم می نمایند. این مقاله با بررسی دقیق زمینه های وقوع غزوه بدر، به ارزیابی صحت و سقم این اتهام می پردازد.
    کلیدواژگان: سیره نبوی، غزوه بدر، جنگ طلبی، خشونت
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • عوامل ناکامی مراکز رسمی آموزشی تبلیغی فاطمیان در گسترش مذهب اسماعیلی در مصر
    احمد بادکوبه هزاوه، زینب فضلی صفحات 19-44
    با انتقال مرکز حکومت فاطمیان (358-567ق) به قاهر ه در 362 ق، دستگاه دعوت اسماعیلی، با هدف ترویج عقاید اسماعیلی در میان آحاد مردم مصر، در قالب نهادهای تبلیغی آموزشی مانند مجالس الحکمه، جامع الازهر ودارالعلم سازماندهی شد. با این همه، این نهادها موفقیت چندانی در انجام وظیفه پیش گفته به دست نیاوردند. بررسی ناکامی این نهادها در تحقق اهداف مورد نظر، می تواند نقش مهمی در تبیین عوامل ناتوانی فاطمیان در تثبیت مذهب اسماعیلی در سرزمین مصر داشته باشد . از سوی دیگر، پیچیدگی عقاید اسماعیلی و سلسله مراتب گروش به مذهب اسماعیلی، در عمل، گروش عامه مردم بدان را با دشواری های جدی روبرو می ساخت. در هر حال، فعالیت ناهمگون و ناپیوسته جامع الازهر و دارالعلم در عرصه ترویج مذهب اسماعیلی در مصر عهد فاطمی، از عواملی بودند که شرایط را به گونه ای رقم زدند تا نهادهای اسماعیلی کارنامه موفقی در عرصه اشاعه و فراگیر کردن مذهب اسماعیلی در مصر نداشته باشند.
    کلیدواژگان: مصر، فاطمیان، نهادهای تبلیغی آموزشی، عقاید اسماعیلی، مجالس الحکمه، جامع الازهر، دارالعلم
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • نیروی دریایی فاطمیان
    عبدالله ناصری طاهری، جواد فتحی صفحات 45-64
    استقرار فاطمیان در جنوب دریای مدیترانه سبب شد که این دولت برای تحکیم و توسعه قدرت خود در پهنه این دریا به تقویت نیروی دریایی و ساخت کشتی و تهیه ادوات و تجهیزات نیروی دریایی اهتمام ویژه ای داشتهباشد، چندان که دیوانی برای نظارت بر امور نیروی دریایی تاسیس کرد. دراین مقاله وجوه مختلف نیروی دریایی فاطمی بررسی شده است.
    کلیدواژگان: فاطمیان، نیروی دریایی(بحریه)، دریای مدیترانه، دارالصناعه، مصر
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • تاملی در تسامح مذهبی مغولان در ایران
    مهدی عبادی صفحات 65-80
    تحولات مذهبی ایران در دوره ایلخانان مغول (656-736ق) با رشد نسبی تفکر شیعی، در مقایسه با ادوار پیش همراه بود . پژوهش های متعددی درباره عوامل این پدیده تاریخی نسبت داده اند . « تسامح مذهبی مغولا ن » انجام گرفته که در برخی از آن ها، این پدیده را به این نوشتار در صدد است با بازخوانی سیاست های ایلخانان مغول در قبال ادیان و مذاهب مختلف، و به دست دادن تصویری روشن از اوضاع مذهبی این دوره، صحت و سقم انگار مذکور را بررسی کند.
    کلیدواژگان: اوضاع مذهبی ایران، ایلخانان، مغول، تسامح مذهبی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • ردیه نویسی مسیحیان اندلس بر اسلام و تاثیر آن بر این سنت در اروپای غربی
    محمد کاظم رحمتی صفحات 81-98
    در دوران حضور مسلمانان در اندلس، مستعربان یا مسیحیان عرب زبان با هجمه به اصول اعتقادی اسلام، دست به ردیه نویسی و تالیف رسائلی جدلی بر ضد اسلام به زبان عربی زدند. ادبیات جدلی پدید آمده به دست ایشان، بر روند ترجمه آثار اعتقادی مسلمانان، خاصه قرآن به زبان لاتینی، و نیز سنت ردیه نویسی در غرب اروپا تاثیری بسزا نهاد. نوشتار حاضر به تکوین ادبیات جدلی در اندلس و آثار مختلف آن می پردازد.
    کلیدواژگان: اسلام، مسیحیت، ردیه نویسی، ترجمه لاتینی قرآن، مستعربان، اندلس، طلیطله
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • اندیشه های هزاره مدارانه نقطویه
    مهدی فرهانی منفرد، نسیم خلیلی صفحات 99-120
    نقطویان از گروه های دگراندیش فعالی بودند که با تبلیغات و فعالیت های خود تا مدت ها حاکمیت صفوی را به چالش کشیدند. اهمیت مطالعه اندیشه های این گروه زمانی افزون می شود که بدانیم نقطویه دارای منظومه فلسفی پیچیده ای بودند که یکی از مهم ترین آموزه های آن باورهای هزاره مدارانه است. در این مقاله، کوشیده شده است تا بر این بخش از دیدگاه های نقطویه پرتوی افکنده شود.
    کلیدواژگان: صفویه، جنبش نقطویه، محمود پسیخانی، هزاره گرایی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • میرزا ابوتراب نطنزی و رویکردی بدیع به مساله تثلیث زاویه
    هادی عالم زاده، فاطمه دوست قرین صفحات 123-136
    در دوران قاجار که مقارن بود با تحولات بزرگ فرهنگی و اجتماعی در ایران از جمله انتقال علوم دقیقه از حوزه به مدرسه، به دانشمندی جامع به نام میرزا ابوتراب برمی خوریم. وی به مساله تثلیث زاویه پرداخته و در رساله در معرفت وتر ثلث قوس معلومه الوتر، راهی نوین برای حل آن گشودهاست. مقاله حاضر درصدد روشن نمودن شرایط زندگی و شخصیت میرزا ابوتراب و نیز معرفی رساله و تبیین راه حل اوست.
    کلیدواژگان: علوم دوره قاجار، میرزا ابوتراب، تثلیث زاویه
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
|
  • A New Attitude to Prophet's Battles Case study: Badr Expedition
    Pages 3-18
    Developing Islamic propagation, Prophet’s hegira from Mecca to Medina caused more corruption in Muslims’ relations with opponents, and tens of minor and major battles between them. The first major battle which was followed by a series of next battles, was Badr expedition. Since this battle commenced with Muslims’ intention to attack on ķuraysh trade caravan, Prophet is accused of starting battles and using offensive politics against his enemies. Examining backgrounds of happening of Badr expedition, this article is to prove or disprove this accusation.
    Keywords: Prophet of Islam, Badr expedition, bellicosity, violence
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Causes of Fatimid Educational-Promotional Center's Failure in the Development of Ismaili Sect in Egyp
    Pages 19-44
    After moving Fatimid Capital to Cairo (362 A.H.), Ismaili propagation system was organized in the form of promotionaleducational institutions like Madjālis al-Hikma, Djāmi’ al-Azhar and Dar al-’ilm. Though, these institutions were not so successful in their mission. Consideration of this failure could be important in the explanation of Fatimids’ weakness in establishing Ismaili sect in Egypt. Complicated Ismaili beliefs and its hierarchical system which made difficulties in people’s conversion to it, and uncoordinated promotional activities of al-Azhar and Dār al-’ilm, are of the causes of this failure.
    Keywords: Fatimids, promotional, educational institutions, Ismaili belifes, Madjalis al Hikma, Djami alAzhar, Dar alilm
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Fatimid's Marine Force
    Pages 45-64
    Establishment of Fatimid state in the south of Mediterranean Sea led them show great diligence in strengthening marine force, manufacturing ships and supplying marine equipments, in order to develop their power in the sea’s arena. They, also, establish a ministry to manage marine force affairs. This article considers different aspects of Fatimids’ marine force.
    Keywords: Fatimids, marine force (bahriyya), Mediterranean sea, ship factory (dar alsinaa), Egypt
    Abstract View Paper Original: Persian
  • A Consideration on Mongol's Religious Toleration in Iran
    Pages 65-80
    During Ilkhanid era (656-736 A.H.), religious changes in Iran was followed by a relative development of Shiite thought in comparison to the past. Several researches have arisen out of this historical phenomenon; some relate it to “Mongols’ religious toleration”. Reexamining Ilkhanids’ politics against different religions and sects, and presenting a clear view of religious status of this era, this article is to consider truth or falsity of the aforementioned idea.
    Keywords: religious situation in Iran, Mongols, religious toleration
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Rebuttal Writing against Islam in Andalusia and Its Influence on this Tradition in the Western Europe
    Pages 81-98
    In Islamic Andalusia, Mozarebs (or Arab speaking Christians), targeting Islamic theology, began to write Arabic controversial treatises against Islam. This newly formed controversial literature had a great effect on the process of the translation of Islamic theological books, particularly Latin translation of Qurān, and also on the tradition of rebuttal writing in the Western Europe. This article is a survey of the process of formation of the controversial literature in Andalusia and its different effects.
    Keywords: Islam, Christianity, rebuttal writing, Latin translation of Quran, Mozarebs, Toledo
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Nuktawiyyas Millenarianism
    Pages 99-120
    Nuķtawīs were of active dissident groups began a movement in Safawid era which challenged the government. Examining Nuķtawī thoughts becomes more important when one considers their complicated philosophical system which millenarianism is one of its most important teachings. This article aims to shed light on this Nuķtawī doctorine.
    Keywords: Safawid era, Nuktawiyya, Mahmoud Pasi khani millenarianism
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Mīrza Abu Turab Natanzi and A Novel Attitude to the Problem of Trisection of An Angle
    Pages 123-136
    Qajarid era was simultaneous with huge social and cultural changes in Iran, including the teaching of exact sciences in modern schools rather than traditional seminaries; we encounter a religious scholar, who was expert in both fields of rational and traditional sciences, called Mīrzā Abū Turāb Naţanzī. In a treatise entitled Dar Ma¡ rifati Watar-i Thulth-i ķaws-i Ma¡ lūma al-Watar (on the knowledge of the chord of one-third of an arc with a known chord), he presented a novel numerical method for trisecting an angle. This article is to survey Mīrzā Abū Turāb’s biography and works, and introduce his treatise and method.
    Keywords: sciences in Qajarid era, Mirza Abu Turab, Trisection of An Angle
    Abstract View Paper Original: Persian