فهرست مطالب

فصلنامه پژوهش های رشد و توسعه اقتصادی
پیاپی 2 (بهار 1390)

  • تاریخ انتشار: 1390/07/01
  • تعداد عناوین: 7
|
  • محبوبه جهادی، زهرا (میلا) علمی صفحه 11
    نوسانات قیمت نفت یکی از عوامل اصلی بسیاری از بحران های اقتصادی در میان کشورهای واردکننده و صادرکننده ی نفت است. به همین جهت، بررسی اثر تکانه های قیمت نفت بر اقتصاد کشورهای صادرکننده ی نفت که در آن، درآمد حاصل از صدور نفت به عنوان موتور محرکه ی اقتصاد شناخته می شود، ضروری است. از این رو در این مقاله، اثر تکانه های قیمت نفت بر رشد اقتصادی کشورهای منتخب عضو اوپک بررسی گردید؛ جهت این بررسی، ابتدا تکانه های قیمت نفت با استفاده از روش صافی هودریک- پرسکات (Hodrick-Prescott Filtering) محاسبه و سپس اثر تکانه ی قیمت نفت بر متغیرهای مورد نظر با استفاده از الگوی خود رگرسیون برداری (VAR) برآورد گردید. براساس نتایج حاصل، امارات و ایران بیش ترین وابستگی را به نفت دارند؛ در حالی که اندونزی و اکوادور کمترین وابستگی را دارد. تجربه ی اندونزی نشان می دهد که کاهش وابستگی اقتصاد از تکانه های نفتی جز با اتخاذ سیاست های صحیح امکان پذیر نمی باشد.
    کلیدواژگان: تکانه ی قیمت نفت، رشد اقتصادی، کشورهای عضو اوپک، صافی هودریک، پرسکات، مدل خود رگرسیون برداری ساختاری
  • محسن مطیعی صفحه 41
    آنچه در اقتصاد جدید مورد توجه است، ساختار متکی به دانش و آگاهی آن است. در جهان رقابتی آنچه بنگاه ها و در نتیجه اقتصادهای کلان را پیشتاز می کند توجه به تولید دانش و تکیه بر نوآوری می باشد. در اوایل قرن 20 ژوزف شومپیتر و بعدا تقریبا تمام صاحب نظران، به این عقیده دست یافتند که ظهور و پیدایش پدیده ای به نام کارآفرین ها یا همان کارفرمایان خلاق در فرآیند توسعه اقتصادی تا کنون نقش بس مهمی را ایفا کرده است که ویژگی مهم این افراد از نظر شومپیتر ابداع و نوآوری، آن هم در ترکیبات جدید می باشد. با توجه به شکاف عمیق فناوری میان کشور های توسعه یافته و در حال توسعه، سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) یکی از راه های انتقال فناوری های نو به کشورهای در حال توسعه می باشد که از این طریق این کشورها در جریان کاربردی کردن نوآوری ها قرار می گیرند که ورود سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشورهای در حال توسعه خود سرریزهایی دارد که باعث گسترش نوآوری در کشورهای در حال توسعه می گردد. در این مقاله با توجه به داده های پانل که به صورت Pool مرتب شده اند برای کشورهای در حال توسعه ای که دیگر اطلاعات مربوط به فناوری در آنها در دسترس بوده به بررسی تاثیر سرریزهای سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) بر نوآوری در کشورهای در حال توسعه پرداخته ایم.
    کلیدواژگان: نوآوری، سرمایه گذاری مستقیم خارجی، سرریز
  • سید کمیل طیبی، مصطفی عماد زاده، هاجر رستمی حصوری صفحه 71
    جریان مهاجرت بین المللی افراد متخصص از کشورهای در حال توسعه (مبدا) به کشورهای توسعه یافته (مقصد) در دو دهه اخیر رشد چشمگیری داشته است. در دهه 1970 اکثر اقتصاددانان با این عقیده موافق بودند که فرار مغزها منجر به کاهش انباشت سرمایه انسانی شده و در نهایت باعث زیان به اقتصاد کشورهای در حال توسعه می شود. در حالی که در مطالعات دو دهه اخیر، از نتایج سود مند فرارمغزها بر اقتصاد کشورهای مبدا صحبت می شود، این مقاله سعی در شفاف کردن اثر فرار مغزها بر رشد اقتصادی کشورهای مبدا دارد. بیش از 90 درصد مهاجران متخصص دنیا در 30 کشور عضو OECD زندگی می کنند و بیش از 90 درصد مهاجران متخصص در این 30 کشور، در 6 کشور امریکا، انگلیس، کانادا، آلمان، استرالیا و فرانسه زندگی می کنند. از اینرو به منظور بررسی اثرفرار مغزها بر رشد اقتصادی کشورهای مبدا، فرار مغزها از 79 کشور در حال توسعه به 6 کشور ذکر شده طی دوره 2004-1991 با استفاده از رهیافت داده های تابلویی و نرم افزار Stata مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج نشان داده اند که اثر فرار مغزها بر انباشت سرمایه انسانی کشورهای مبدا منفی و معنی دار بوده است. و اثر مستقیم فرار مغزها بر رشد اقتصادی کشورهای مبدا معنی دار نیست. بنابراین فرار مغزها با کاهش انباشت سرمایه انسانی رشد اقتصادی کشورهای مبدا را با کندی مواجه می کند.
    کلیدواژگان: مهاجرت بین المللی، نیروی انسانی متخصص، فرار مغزها، انباشت سرمایه انسانی، رشد اقتصادی
  • عرفانه راسخ جهرمی، فریبا عابدی صفحه 95
    بررسی ارتباط بین رشد اقتصادی و رشد صادرات از دیدگاه مسائل کلان و سیاستگزاری اقتصادی برای حل و فصل مسایل آنها اهمیت زیادی دارد. صادرات بخش کشاورزی سهم قابل توجهی از صادرات غیر نفتی را به خود اختصاص داده و از جایگاه ارزآوری در خور توجهی برخوردار بوده است. در این مقاله با توجه به اهمیت بخش کشاورزی سعی شده است پس از شناسایی عوامل مهم و موثر بر رشد و توسعه بخش کشاورزی، جهت و تاثیر هر یک از متغیرها، با استفاده از تکنیک های اقتصادسنجی و آمارهای سری زمانی برآورد و مورد تجزیه و تحلیل قرارگیرد. بدین منظور استفاده از فرضیه ها و تخمین مدل کاربردی فدر (Feder، 1982) مد نظر بوده است. الگوی مورد نظر از طریق تکنیک های همجمعی و مکانیسم تصحیح خطا و با استفاده از داده های سری زمانی88- 1355 تخمین زده شده است. نتایج حاصل نشان دهنده تاثیر مثبت شاخص صادرات کشاورزی بر شاخص ارزش افزوده این بخش است.
    کلیدواژگان: صادرات بخش کشاورزی، رشد وتوسعه اقتصادی، تکنیک های همجمعی، ارزش افزوده کشاورزی
  • فرهاد خداداد کاشی، خلیل حیدری صفحه 113
    نهاد آموزش از دیرباز نقش ویژه ای در زندگی و تحولات جوامع بشری داشته است. در ایران، قبل و بعد از اسلام به آموزش و فرهنگ به عنوان ابزار اساسی برای اعتلای زندگی انسان توجه ویژه شده است. همچنین توسعه آموزش و افزایش رفاه اجتماعی مسئله با اهمیتی است که در بسیاری از قوانین الزام آور جمهوری اسلامی ایران به آن توجه ویژه شده است. بسیاری از اندیشمندان و مصلحین، مهمترین راه برای خروج از فقر را توسعه سرمایه انسانی می دانند. از این روی این مقاله در صدد تعیین جایگاه آموزش در سبد مصرفی خانوارهای شهری و روستایی کشور است.
    روش مورد استفاده در این مقاله تحلیلی و توصیفی با آمار خام طرح هزینه درآمد خانوار مرکز آمار ایران برای برآورد شاخص هایی مانند سهم آموزش از مخارج غیرخوراکی خانوار و کشش درآمدی کالای آموزش می باشد.
    مهم ترین یافته های این مقاله دلالت بر آن دارد که آموزش در سبد مصرفی خانوارهای ایرانی یک کالای ضروری محسوب می گردد و علاوه بر این مخارج آموزش خانوارهای شهری به طور معناداری بیشتر از خانوارهای روستایی است.
    کلیدواژگان: آموزش، سرمایه انسانی، سبدمصرفی و مخارج خانوار
  • پردیس سادات سید مشهدی، فرهاد قلمباز، علی اصغر اسفندیاری صفحه 133
    صنعت نفت از موثرترین و بزرگترین صنایع در جهان و به ویژه ایران است. نفت، علاوه بر اینکه منبع عمده تامین انرژی در دنیای امروز است، نقش مهمی نیز در تعیین میزان قدرت ملی و اعتبار بین المللی کشورهای مختلف ایفا می کند. بخش نفت در اقتصاد ایران سال های زیادی است که عمده درآمد ملی کشور را تامین می کند و در واقع این بخش در اقتصاد کشور نقش مسلط را ایفا میکند. از طرفی با توجه به اینکه کشورهای در حال توسعه با منابع محدود و نیازهای نامحدود رو به رو هستند و نمی توانند تمام بخشهای اقتصادی را همزمان توسعه دهند، باید به بخشهای مهم و کلیدی خود اولویت دهند. در این مقاله علاوه بر شناسایی بخشهای کلیدی، جایگاه صنعت نفت در اقتصاد ایران به عنوان یک صنعت مهم و کلیدی، با استفاده از جدول داده-ستانده سال1380(آخرین جدول داده- ستانده ایران) که آنرا به 34 بخش همفزون نموده ایم؛ مورد بررسی قرار می گیرد.
    محاسبه شاخص حساسیت انتشار و نیز شاخص پراکندگی صنعت نفت به ترتیب با ارقام 027/1 و 17/0 حاکی از آن است که این صنعت بیش از متوسط کل سایر بخشها با دیگر بخشها در ارتباط بوده و نیز این ارتباط بطور تقریبا یکسان و متوازن در بیشتر بخش ها توزیع شده است. در صورت حذف فرضی صنعت نفت از دیدگاه ستانده کاهش تولید به میزان 119219783 ریال (الگوی لئون تیف) و 137162804 ریال (الگوی گش) می باشد. همچنین به تعداد 130618 (الگوی لئون تیف) و 344108 (الگوی گش) فرصت شغلی در اقتصاد از دست می رود.
    صنعت نفت از نظر کشش تولید کل رتبه 4 (از 34 بخش) را به خود اختصاص داده است که نشان می دهد این صنعت با اهمیت بوده و نقش فزاینده ای در تولید کل دارد. ولی از نظر کشش اشتغال کل رتبه 23 را دارد. همچنین صنعت نفت بیشترین هزینه ایجاد شغل را به میزان 880721697 ریال، داراست.
    کلیدواژگان: صنعت نفت، الگوی گش، روش حذف فرضی، جدول داده، ستانده
  • مسعود سعادت مهر صفحه 163
    در این مقاله، تابع سرمایه گذاری خصوصی به منظور بررسی تاثیر امنیت بر سرمایه گذاری در ایران، برآورد شده است. این تحقیق، برای دوره زمانی 87 – 1363 به کمک مدل خود توزیع با وقفه گسترده (ARDL) انجام شده است. نتایج نشان داد که امنیت سرمایه گذاری هم در بلند مدت و هم در کوتاه مدت تاثیر معنی داری بر سرمایه گذاری در ایران دارد. این تاثیر در بلند مدت بیشتر از کوتاه مدت است. به طوری که یک واحد افزایش در نرخ ریسک، به طور متوسط در کوتاه مدت و بلند مدت به ترتیب باعث کاهش سرمایه گذاری به میزان 42/0 و 88/1 میلیارد ریال می شود. نتایج مدل تصحیح خطا نشان داد که ایجاد یک تغییر در متغیرهای تاثیر گذار بر سرمایه گذاری، بعد از گذشت یک سال و نیم به طور کامل اثر خود را بر سرمایه گذاری در اقتصاد ایران نشان می دهد.
    کلیدواژگان: امنیت سرمایه گذاری، ریسک، سرمایه گذاری خصوصی، سرمایه گذاری دولتی
|
  • Mahboobeh Jahadi, Zahra Mila Elmi Page 11
    Oil price fluctuations are one of the most important causes of economic crisis among both oil exporting and importing countries. Hence, study of oil price shocks on economy of oil exporting countries which oil revenues is the intensive generator is so vital. In this study, the effect of oil shocks on economic growth in selected OPEC member countries is studied; at first oil price shocks are extracted by Hodrick-Prescott filtering and then the effect of oil shocks on regarded variables are estimated by Vector Auto-regressive Model (VAR). The result of regression analysis show that Emirate and Iran are the most dependent to oil shocks; Indonesia and Ecuador is the least dependent. The experience of Indonesia shows that decreasing in oil dependence is not possible without taking correct policies.
  • Mohsen Motiei Page 41
    The most attended aspect of the modern economics is its structure which relies heavily on knowledge and awareness. In this competitive world, paying attention to knowledge and relying on innovation is what makes institutions and macro economics pioneers. In the early 20th century, Joseph Schumpeter and later almost all theoreticians came to believe that the emergence of a phenomenon called job creators or in other words innovative job creators played significant roles in the economic development process4 and, in Schumpeter’s opinion, something that makes these people stand out is their innovation power particularly in new combinations. With regard to the deep technological gap between the developed and developing countries, Foreign Direct Investment (FDI) is one way to transfer modern technologies to the developing countries where these innovations could be applied through this transfer. Since the arrival of foreign direct investment to the developing countries brings about spillovers resulting in innovation expansion in these countries. In this article, the effects of Foreign Direct Investment (FDI) spillovers on innovation in developing countries are dealt with, considering that the panel data5 are arranged in the Pool method for the developing countries where the innovation information have been accessible.
  • Seyed Komail Tayebi, Mostafa Emadzadeh, Hajar Rostami Page 71
    The process of skilled international migration from developing countries to developed ones has considerably grown during two recent decades. In 1970s, most economists agreed brain drain resulted in reducing human capital stock and thus hurt developing economies. However, according to the studies of the recent decades, positive effects of brain drain on the source economies have been controversial. In this paper, it is tried to explore the effect of brain drain on economic growth of source developing countries. More than 90 percent of skilled emigrants of the world live in 30 of OECD countries, while more than 90 percent out of this live in the U.S., England, Canada, German, Australia and France. Accordingly, this paper explores the effect of brain drain on economic growth of 79 developing countries where skilled people have immigrated to the target countries during 1991 to 2004. To this purpose, the paper has examined the effect by specifying a panel growth regression model. The empirical results have shown that the effect of brain drain on human capital stock of the source countries has been negative and significant, while its direct effect on the economic growth of such countries has not been statistically significant. It implies that brain drain reduces the economic growth of the selected developing countries by reducing their human capital stock.
  • Erfaneh Rasekh, Fariba Abedy Page 95
    Relationship between economic growth and export growth from the perspective of macro economic and political issues is important. gricultural exports have a significant share of non-oil exports which enjoy a remarkable position in exchange. According to the importance of agriculture sector, in this study important and efficient factors of growth & development of agriculture sector are investigated and then the side and influence of each variable is estimated and analyzed by using econometrics and statistical time series techniques. So Feder applied model estimation is chosen. The model is estimated by Co-integration techniques and error correction mechanism using time series data (1355-1388). The results show that agriculture export index has a positive influence on added value index in this sector.
  • Farhad Khodadad Kashi, Khalil Heydari Page 113
    In the history of human societies, Education Institution has been thought of a key factor in human life and development. In Iran, Both before and after Islam, Education and culture have been considered as fundamental tools for human life exaltation. In Islamic republic of Iran’s law, development of education and increasing social welfare are of particular interest. Many scholars believe that, one of the effective ways out of poverty is human capital development. The aim of this investigation is to assess the role of Education in Iranian households’ consumption behavior. To this end, the budget survey of Iranian statistical centre was used to calculate indices such as: share of education in Iranian households’ expenditure and income elasticity of education demand. The results of this study indicate that education is a necessary service. Another important finding is that education expenditure in urban areas is significantly more than rural areas.
  • Pardis Seyedmashhadi, Farhad Ghalambaz, Aliasghar Esfandiary Page 133
    Oil industry is one of the biggest and most influential industries all over the world, especially in Iran. Besides being the main source of energy in today’s world, oil plays an important role in determining a country’s national power and international credibility. The oil sector has provided the majority of income for many years in Iran and in fact, this sector plays the main role in the country’s economy. Also, with regard to the fact that developing countries have limited resources and unlimited needs and cannot develop all the economical sectors at the same time, they should give priority to key sectors. This study attempted to identify the key sectors and scrutinize the oil industry as an important and a key sector in Iran’s economy, through Input-Output table of 1380 (Iran's last Input-Output table) which was aggregated into 34 sectors. The sensitivity of dispersion index and the variance index of the oil industry were 1.027 and 0.17 respectively which indicate that the relationship between this industry and the other sectors is well above the average of whole sectors and this relation is distributed evenly among the other sectors. If the oil industry is removed from the output sum, 119219783 Rials (Leontief model) and 137162804 Rials (ghosh model) would be lost in production. Also, 130618 (Leontief model) and 344108 (ghosh model) job opportunities would be lost. Concerning total output elasticity, the oil industry ranks 4(among 34 sectors) and this shows that this industry is very important and has an increasingly role in total output. But Concerning total employment elasticity, it ranks 23. In addition, the oil industry has the highest costs for job opportunities up to 880721697 Rials.
  • Masoud Saadatmehr Page 163
    In the study, the function of private investment is estimated to examine the effect of security on the kind of investment in Iran. The study in time series 1363 – 87 with help of the model auto regressive distributed lag (ARDL) was done. The results showed that security investment in short term and long term has signification effect on private investment. The effect is more in long term compared with short term. So one unit increase in investment risk rate, in short term and long term cause the decrease in private investment 0.42 and 1.88 milliard rials respectively.