فهرست مطالب

پژوهشنامه مالیات
سال بیست و دوم شماره 70 (تابستان 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/06/20
  • تعداد عناوین: 8
|
  • سارا کمالی انارکی*، حسین راغفر صفحه 9
    در دهه های اخیر، جهان شاهد موج وسیعی از اصلاحات مالیاتی به صورت تغییر در پایه مالیاتی و یا ساختارهای مالیاتی در بسیاری از کشورها بوده است. در ایران نیز با توجه به اهمیت درآمدهای مالیاتی برای دولت و وجود مشکلاتی همچون فرار مالیاتی، انجام اصلاحات در نظام مالیاتی ضرورت یافته است. این پژوهش نیز سعی دارد تا با استفاده از یک الگوی تعادل عمومی پویا مبتنی بر الگوی نسل های همپوش 55 دوره ای اوئرباخ-کوتلیکوف (1987) به شبیه سازی اصلاحات مالیاتی در اقتصاد ایران بپردازد. از این رو با بکارگیری داده های مربوط به اقتصاد ایران، اثرات رفاهی سیاست های مالیاتی مختلف بررسی می شود و تعادل بلندمدت و پویایی های انتقال متغیرهای اصلی کلان اقتصادی مورد بررسی قرار می گیرند. نتایج حاصل از مطالعه نشان می دهند زمانی که مالیات های وضع شده بر درآمد عوامل با مالیات بر مصرف جایگزین می شوند، رفاه طول زندگی افراد 4 تا 6 درصد افزایش می یابد. اما هنگامی که مالیات بر درآمد سرمایه با مالیات بر درآمد نیروی کار جایگزین می شود، زیان رفاهی کوتاه مدت بر منافع بلندمدت غلبه می کند و منفعت کل افراد کاهش می یابد. بررسی اثرات توزیعی بین نسلی نیز نشان می دهد که گروه هایی که 30 سال قبل از اعمال اصلاحات متولد می شوند در حالت مالیات بر مصرف با بار مالیاتی سنگین تری نسبت به مالیات بر درآمد مواجه می شوند.
    کلیدواژگان: اصلاحات مالیاتی، نسل های همپوش، انباشت سرمایه، پویایی های انتقال، رفاه عمومی
  • ناصر الهی * صفحه 53
    رشد اقتصادی و توزیع عادلانه درآمد دو هدف مهم هر اقتصادی به شمار می روند. از آنجا که مالیات ابزار سیاستی بسیار مهمی است که اثر آن بر متغیرهای زیادی از جمله نظام انگیزشی و انتخاب کار، فراغت و در نتیجه رشد اقتصادی، ترکیب تولید ناخالص داخلی و تغییر نسبت مصرف به تولید ناخالص داخلی، توزیع درآمد، بودجه دولت، و حتی محیط زیست قابل توجه است؛ نظام مالیاتی از حساسیت خاصی برخوردار است. این مقاله با تامل در دو فرع عبادی- مالی اسلام، زکات و خمس، و درسی که می توان از این دو گرفت، درصدد است راهبردی جهت تنظیم نظام مالیات اسلام ارایه دهد. هدف این راهبرد افزایش هم زمان رشد اقتصادی و توزیع درآمد عادلانه است. همان گونه که یان تینبرگن برنده جایزه نوبل نشان داده است که برای تحقق اهداف اقتصادی چندگانه باید به تناسب هر هدف، ابزاری را استخدام نمود (تینبرگن، 1956: 6)، این مقاله درصدد است که نشان دهد اسلام برای تحقق دو هدف متفاوت در تنظیم نظام مالیه چه تدبیری اندیشیده است.
    کلیدواژگان: تصاعدی بودن مالیات های مستقیم و غیر مستقیم، زکات، خمس
  • محمداسماعیل توسلی* صفحه 81
    قرین بودن زکات با نماز در قرآن کریم و نیز وجود احادیث و روایات فراوان در اهمیت و گستردگی منابع، مصارف و کفایت آن در رفع فقر، این اشتباه را در برخی اندیشه ها ایجاد کرده است که با توجه به تشکیل حکومت اسلامی می توان با جایگزین کردن مالیات به وسیله زکات، همه نیازمندی های مالی دولت اسلامی از جمله رفع فقر که فلسفه اصلی زکات است را پوشش داد. از طرف دیگر در برآوردهای زکات بالقوه که بر اساس فقه موجود انجام شده است برخی پژوهشگران نشان دادند که فقر غذایی فقرا را نیز نمی توان با این زکات تامین کرد و برخی دیگر نشان دادند که مقدار زکات افزون بر رفع فقر می تواند هزینه های کمیته امداد امام خمینی (ره) بپوشاند. پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی درصدد اثبات این فرضیه برآمد که اختلاف آرای فقهی در اموال مشمول زکات وجود دارد. در عین حال اگر این اختلاف بر طرف شود برآوردها نشان می دهد حداکثر فقر فقرا را می پوشاند. برای تصحیح مدل برآوردی باید قدری هزینه های قابل کسر از مال زکوی را تعدیل کرد و نیز درصدهای آبی بودن و دیمی بودن زمین ها راکه در نرخ متوسط زکات تاثیر دارد با توجه به نظر کارشناسان و بر حسب استان ها به خاطر تفاوت شرایط آب و هوایی، مختلف در نظر گرفت. این پژوهش در نهایت با مدل پیشنهادی، برآوردی از زکات استان قم و مقایسه آن با هزینه های کمیته امداد امام خمینی (ره) این استان دارد.
    کلیدواژگان: مالیات، زکات، روش برآورد
  • وحید جلالوند*، محمد نبی شهیکی تاش صفحه 111
    در ایران مالیات ها پس از نفت مهم ترین منبع درآمدی دولت است. هرچه پیش بینی مالیات با تکیه بر آمار، اطلاعات و اصلاح سیاست های مالیاتی دقیق تر انجام شود، بیشتر می تواند سیاست گذاران را در جهت تحقق هدف های توسعه و رشد اقتصادی یاری دهد؛ بر این اساس ارائه یک الگوی علمی برای بهبود مالیات دریافتی از بنگاه ها در بخش صنعت الزامی است. هدف از این مطالعه بررسی عوامل تاثیرگذار بر حجم نسبی مالیات دریافتی محاسبه شده در بخش صنعت بر حسب متغیرهای ساختاری بازار است. در این تحقیق، پس از محاسبه شاخص های تعیین شده از عناصر ساختاری بازار و حجم نسبی مالیات دریافتی از بنگاه ها با تفکیک صنایع رقابتی و انحصاری، در چارچوب یک مدل تئوریکی به بررسی صنایع به صورت طبقه بندی ISIC در دوره (87-1381) و به کمک مدل داده های ترکیبی پرداخته می شود. یافته ها نشان می دهد که شاخص های درجه تمرکز هرفیندال- هریشمن (HHI)، شدت موانع ورود (CDR)، صرفه های مقیاس (MES) و نسبت سرمایه گذاری بر موجودی سرمایه (M/K) طبق مدل پنل دیتا در ارتباط با حجم نسبی مالیات دریافتی بنگاه های صنعتی معنادار هستند.
    کلیدواژگان: شاخص تمرکز هرفیندال، هیرشمن، صرفه های مقیاس، شدت مانع ورود
  • محمدرضا عبدلی*، حمید پناهی صفحه 139
    در این پژوهش به دنبال آن هستیم که ارتباط بین ثبات و پایداری در سود شرکتها را با خط مشی های مالیاتی اتخاذ شده توسط آنها بررسی نمائیم. جامعه آماری این پژوهش شامل 130 شرکت از شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشند که برای دوره 1390-1386 مورد بررسی قرار گرفتند. برای آزمون فرضیه ها از مدل رگرسیون خطی ساده و لجستیک استفاده گردید. سیاست های مالیاتی شرکتها از طریق شناسایی وجود تفاوت مالیات ابرازی و تشخیصی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد هرچقدر تفاوت بین مالیات ابرازی و تشخیصی بیشتر باشد شاهد پایداری سود کمتری برای شرکتها خواهیم بود. به علاوه شواهد قابل اطمینانی حاکی از وجود رابطه ای معنادار بین پایداری سود شرکتها و اهمیت موضوع مالیات و درج آن در گزارش حسابرسی مستقل یافت نشد. بین ضریب تغییرات و اندازه شرکت به عنوان متغیرهای کنترلی پژوهش، با سیاست های مالیاتی رابطه معناداری مشاهده نگردید.
    کلیدواژگان: خط مشی های مالیاتی، پایداری سود، مدل رگرسیون خطی ساده
  • فریدالدین علامه حائری*، امیر هرتمنی، آرمان بهراد صفحه 157
    در بیشتر کشورها، بخش عمده ای از منابع درآمدی دولت، از طریق مالیات تامین می شود. سهم مالیات از کل درآمدهای عمومی در میان کشورها، متفاوت است و میزان آن بستگی به سطح توسعه و ساختار اقتصادی آنها دارد. در این راستا راهکارهای کاربردی افزایش دریافت مالیات و کاهش هزینه های وصول آن از جمله مهمترین و کلیدی ترین موضوعاتی است که دولت ها را درگیر خود نموده است. طی سالهای گذشته به منظور توسعه و ایجاد فرهنگ مالیاتی مطلوب یک سری فعالیتهای تبلیغاتی رسانه ای انجام پذیرفت. در این تحقیق سعی بر آن شد تاثیرگذاری این فعالیتهای تبلیغاتی که به عنوان شاخصی برای بهبود این فعالیتها می باشد مورد بررسی قرار گیرد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش به دلیل اینکه به وضعیت آنچه رخ داده است توجه دارد، توصیفی و چون از روش پرسشنامه ای استفاده می نماید پیمایشی و روش گردآوری اطلاعات نیز میدانی می باشد. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه مشاغل مشمول بند (ج) قانون مالیات های مستقیم در شهرستان شهرکرد می باشد که تعداد آنها 6300 نفر برآورد شده و با استفاده از فرمول کوکران تعداد 362 نفر به روش نمونه گیری تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که به غیر از حیطه پرداخت به موقع مالیات که تاثیر تبلیغات در آن در حد متوسط بود در زمینه هایی چون افزایش آگاهی مردم از قوانین و جرایم مالیاتی و نحوه هزینه کردن آن، گسترش فرهنگ مالیاتی و افزایش احساس عدالت مالیاتی این تاثیر کمتر از متوسط ارزیابی گردید.
    کلیدواژگان: مالیات، مودی مالیاتی، تمکین مالیاتی، تبلیغات
  • قدرت الله طالب نیا*، یحیی حساس یگانه، حمیدرضا وکیلی فرد، رحمت الله محمدی پور صفحه 187
    بودجه ریزی عملیاتی [1] آخرین تلاش برای لحاظ کردن فاکتورهای کارایی، اثربخشی و صرفه اقتصادی در رابطه با تخصیص و مصرف بهینه منابع در بخش دولتی است. هدف از این تحقیق، شناسایی عوامل و متغیرهای لازم برای استقرار بودجه ریزی عملیاتی و بررسی امکان پیاده سازی آن در سازمان امور مالیاتی کشور است. با توجه به این که بخش مهمی از منابع درآمدی بودجه در ایران محدود به نفت می باشد و این عامل وابستگی، بسیاری از پیش بینی ها را دچار نوسانات خاص می نماید، توجه به کاهش وابستگی ها و توجه بیشتر به مالیات، در رابطه با استقرار نظام بودجه ریزی عملیاتی مهم و اساسی است، لذا به عنوان یک مطالعه موردی، پیشنهاداتی برای استقرار و پیاده سازی آن در یک دستگاه اجرایی مانند سازمان امور مالیاتی کشور بیان شده است. از منظر هدف، این تحقیق کاربردی است و روش آن توصیفی- پیمایشی است. در این تحقیق ابتدا تلاش شده است متغیرهای لازم جهت استقرار بودجه ریزی عملیاتی شناسایی شوند. سپس لزوم وجود این متغیرها در استقرار این نظام بررسی شده است و در نهایت با استفاده از نظر خبرگان این رشته، 23 متغیر مهم و اساسی کلی در ایران به تایید رسیده اند. این متغیرها در نهایت در قالب سه عامل سیاستگذاری، اجرا و نظارت معرفی شده اند.
    کلیدواژگان: بودجه ریزی عملیاتی، سیاستگذاری، اجرا و نظارت، دستگاه اجرایی، سازمان امور مالیاتی کشور
  • حسن الماسی*، آنژلا عاملی، فرشته حاج محمدی صفحه 221
    تمکین مالیاتی به ویژه نوع داوطلبانه آن یکی از رویکردهای حائز اهمیت جهت ارتقای کارایی سازمان های مالیاتی است. اهداف این رویکرد زمانی محقق می شود که سازمان ذیربط بتواند عوامل اثرگذار بر آن را به درستی شناسایی نموده و تحت کنترل خود درآورد. معمولا در مطالعات مرتبط با تمکین مالیاتی، عوامل اقتصادی بیشتر مورد توجه اند. این در حالی است که بر اساس تحقیقات، عوامل درونی و روانشناختی نیز به اندازه عوامل اقتصادی با اهمیت هستند. از جمله این عوامل درونی می توان به درک انصاف نظام مالیاتی از سوی مودیان اشاره نمود که در طی دهه های اخیر موضوع بسیاری از مطالعات بوده است. این طرز تلقی مودی مبنای شکل گیری اعتماد متقابل است که خود در تمکین مورد تاکید قرار می گیرد. پژوهش حاضر در چارچوب تحقیقی توصیفی- پیمایشی با توزیع پرسشنامه در میان مودیان مشاغل غرب تهران، اثر گذاری درک انصاف نظام مالیاتی بر رفتار تمکین و نیز تاثیر دانش مودی و پیچیدگی نظام مالیاتی بر درک انصاف نظام مالیاتی را مورد بررسی قرار می دهد. این تحقیق با بهره گیری از روش مدل یابی معادلات ساختاری نشان می دهد که درک انصاف رفتارهای تمکین را تحت تاثیر قرار می دهد. به علاوه، بر اساس یافته های تحقیق معلوم گردید که دانش مودی و پیچیدگی نظام مالیاتی نیز بر درک انصاف از سوی مودی موثرند.
    کلیدواژگان: انصاف نظام مالیاتی، انصاف تبادلی، انصاف عمومی، انصاف تنبیهی، تمکین مالیاتی
|
  • Sara Kamali Anaraki *, Hossein Raghfar Page 9
    In recent decades، tax reform has gained lots of policy attentions in most countries in the form of changes in the tax base and tax structure. Due to the excess burden of taxation، economists have made a considerable effort to minimize the distortions. To do so، they choose appropriate tax base or tax combinations in order to increase public welfare. Accordingly، dynamic analysis has gained favor over static analysis in various fields of economics، particularly in fiscal policy. Due to the importance of tax revenues for government and presence of problems such as tax evasion in Iran، tax reform has gained priority in economic reform agenda. This paper uses a dynamic general equilibrium model based on the fifty-five period overlapping generation model of Auerbach and Kotlikoff (1987) to simulate tax reform in Iran. This study is the first in its kind in Iran. The results suggest that there are significant welfare benefits (4-6% increase in lifetime utility) when factor income taxes are replaced by consumption tax.
    Keywords: Tax Reforms, Overlapping Generation, Capital Accumulation, Transition Dynamics, Public Welfare
  • Naser Elahi * Page 53
    Economic development and fair income distribution are two significant objectives of every economy. Since tax is a very important instrument for policy making which has considerable effects on many variables such as motivational system and job selection، leisure time and as a result economic growth، Gross Domestic Product (GDP) and Ratio of consumption to GDP، income distribution، government budget and even environment; Tax system is of particular sensitivity. By reviewing Khums and zakah، this paper seeks to develop a strategy for regulating Islamic finance. The strategy’s objective is to increase economic development and fair income distribution simultaneously. As the noble prize winner indicates an instrument should be employed for realizing multiple economic objectives proportionate to each of them”. This paper is going to show that Islam devises a solution to make these two objectives realized.
    Keywords: Direct, Indirect Taxes Progressivity, Khums, Zakah
  • Mohammadesmaeel Tavassoli * Page 81
    Since Zakah (charity) is almost always mentioned alongside Salah (prayer) in the Qoran، and there are many sayings and narratives about the importance، extent، spending and adequacy of financial resources to alleviate poverty، there would be some kinds of misconceptions that tax can be replaced by zakah in Islamic countries. Therefore، all the Islamic governments’ needs as poverty alleviation which is the main objective of Zakah would be met. On the other hand، in respect of potential Zakah estimates which have been done according to the current feqh، some scholars indicated that even food poverty could not be alleviated by this kind of Zakah and other scholars believe that Zakah amount which is more than poverty alleviation can cover Imam Khomeini Relief Foundation’s costs. The present research seeks to prove that there are differences between legal opinions in properties subject to Zakah. If the differences are removed، estimates indicate that this Zakah will alleviate poverty entirely. For correcting model، the deductable costs should be modified regarding zakah properties based on percentages of water and dry farming and based on provinces’ climate change which affect average zakah rate according to the experts’ opinions. At the end this paper estimates Qom province’s Zakah amount and compare it with Imam Khomeini Relief Foundation’s costs.
    Keywords: Tax, Zakah, Estimating Method
  • Vahid Jalalvand *, Mohammad Nabi Shahiki Tash Page 111
    Taxes after oil are the main source of government revenue. The more precise tax is predicted relying on statistics، information and tax policy reform، the better it can help policy makers to achieve economic development and growth goals; accordingly، it is required to provide a scientific model to improve financial liabilities of firms in the industrial sector. The purpose of this study is to investigate the factors that influence the relative size of financial liabilities، calculated on the basis of industry market structure variables. In this study، after calculating indicators of financial market structure and relative size of firms’ tax and the monopolistic competitive industry breakdown، industries are examined in the framework of a theoretical model in the ISIC classification for the period of (1381 - 87) and by the combined data model. The findings suggest that the degree of concentration Herfindahl–Hirschmn Index (HHI)، the severity of barriers to entry، Minimum Efficient Scale (MES) and the ratio of investment to capital stock (M/K) based on panel data model associated with the relative size of Industrial firms’ tax، are significant.
    Keywords: Concentration Herfindahl – Hirschman Index_Economies of Scale_Intensity Excludes
  • Mohamadreza Abdoli *, Hamid Panahi Page 139
    The objective of this research is to study the relationship between firm’s profit stability and its tax policies. The statistical population includes 130 firms selected from the accepted firms in Tehran stock exchange for the time period of 1386-1390. The Simple Linear Regression and logistic Models were used for testing hypotheses. The firm’s tax policies were studied through identifying the difference between the declared and the assessed tax. The results have indicated that the more the difference، the less the firm’s profit stability. Furthermore there is no robust evidence that there is significant relationship between firm’s profit stability and the importance of tax subject and its inclusion in an independent audit report. There is also no significant relationship between variation coefficient and firm size as control variables and tax policies.
    Keywords: Tax policies, Profit Stability, Simple Linear Regression Model
  • Faridoddin Allame Haheri *, Amir Hortmani, Arman Behrad Page 157
    In many countries the main part of government revenue resources is raised by tax. Among countries tax share of total public revenues is different and it depends on development level and economic structure. So، governments have focused on practical solutions such as increasing tax collection and decreasing costs of tax collections as the most important issues. During previous years a series of media advertising activities have been done to develop and create desirable tax culture. This paper has attempted to review advertising activities’ impact as an index of improving tax related activities. This research is applied and descriptive and it uses questionnaire as an instrument for collecting data، so it is a kind of survey and field study. The statistical population includes all businesses subject to paragraph (c) of Direct Tax Act in Shahrekord in 1390 which is estimated 6300 and the random sample has been selected as 362 by Cochran formula. The reliability of questionnaire is 0. 95 and data was analysed by SPSS19. The results have indicated that advertisement has average impact on tax payment and on fields like public awareness of tax laws، sanctions and the way to spend it، tax culture expansion and tax justice promotion، the impact is less than average level.
    Keywords: Tax, Taxpayers, Tax Compliance, Advertisement
  • Ghodratollah Talebnia *, Yahya Hassasyeganeh, Hamidreza Vakilifard, Rahmatollah Mohammadipour Page 187
    Performance-Based Budgeting (PBB) is the latest attempt to use performance indicators in allocation of resources in public sector. PBB experts normally attempt to place emphasis on output rather than input. Iran has made efforts to establish the PBB system but this goal has not been yet realized. The methodology of the research is descriptive by the means of survey-analytical approach. In this research، the possibility of establishment of PBB in Iran has been examined from three perspectives (Policymaking، Implementing، and Monitoring). The conceptual model of this research has been formed with a comprehensive review of literature of PBB all over the world. At first، with an extensive review of literature in the countries who implemented PBB or trying to implement it، we identify all variables، which are necessary for a suitable Performance Budgeting model. Then the PBB experts test the necessity of these variables in Iran and finally the existence has been proved by the statistical methods. Finally 23 variables were found that are very important for implementing PBB in Iran.
    Keywords: Performance, Based Budgeting (PBB), Policymaking, Implementing, Monitoring
  • Hassan Almasi *, Angela Ameli, Fereshteh Hajmohamadi Page 221
    Voluntary tax compliance is one of the important approaches to promote tax organization’s efficiency. The aims of this approach will be successfully realized when tax authorities properly identify and control the related affecting factors. Generally in tax compliance related studies، economic factors are more emphasized. While، according to the international researches، internal and psychological factors are as important as economic ones. Tax system’s fairness perception is one of the important internal factors which have been focused in recent decades by researches. Perceived fairness is the base to mutual confidence and it is emphasized in tax compliance. This descriptive and survey study has been sought to assess the effects of perceived tax fairness on taxpayers compliance behavior. At the same time the effects of tax knowledge and tax system complexity on tax fairness perception has been reviewed. The Structural Equations Modeling Method has been used to test researches hypotheses. The results of research have indicated that perceived tax fairness significantly influence tax compliance behaviors; tax knowledge positively influences fairness perceptions; tax complexity has an inverse relationship with fairness perceptions.
    Keywords: Tax Systems Fairness, Exchange Fairness, General Fairness, Retributive Fairness, Tax Compliance