فهرست مطالب

رهبری و مدیریت آموزشی - سال دوازدهم شماره 1 (بهار 1397)

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی
سال دوازدهم شماره 1 (بهار 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/04/25
  • تعداد عناوین: 8
|
  • نجمیه آشناگهر *، اصغر شریفی، محمدنقی ایمانی صفحات 9-23
    پژوهش حاضر با هدف شناسایی و سنجش وضعیت پیشایندها و پسایندهای جانشین پروری مدیران آموزش و پرورش کشور در یک مدل فرایندی انجام شد. این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر جمع آوری داده ترکیبی بود. جامعه پژوهش در بخش کیفی خبرگان دانشگاهی و متخصصان آموزش و پرورش و در بخش کمی مدیران و معاونان اداره آموزش و پرورش در مراکز استان های کشور (2400 نفر) در سال تحصیلی 97-1396 بودند. حجم نمونه در بخش کیفی 20 نفر که با روش هدفمند و در بخش کمی 400 نفر که با روش نمونه گیری خوشه ایچندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار گرد آوری در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمی پرسشنامه محقق ساخته جانشین پروری (84 گویه ای) بود. در بخش کیفی از رویکرد نظریه پردازی داده بنیاد و در بخش کمی برای تحلیل داده ها از روش های تحلیل عاملی اکتشافی و آزمون تی استفاده شد. نتایج نشان داد مولفه های جانشین پروری شامل فردی، سازمانی و فرایندی؛ عوامل اثرگذار بر جانشین پروری شامل نقش های رهبری، وظایف مربی گری، سرمایه انسانی و مدیریت استعداد و عوامل اثرپذیر از جانشین پروری شامل ماهیت شغل، فرصت های پیشرفت و جو سازمانی بود. همچنین نتایج نشان داد وضعیت سرمایه انسانی و نقش های رهبری مطلوب، اما وضعیت جانشین پروری، رضایت شغلی، وظایف مربی گری و مدیریت استعداد نامطلوب بود.
    کلیدواژگان: جانشین پروری، مدیران، آموزش و پرورش
  • پروین اسدپور، رضا یوسفی سعیدآبادی *، وحید فلاح صفحات 25-39
    پژوهش حاضر با هدف شناسایی و رتبه بندی مولفه های تفکر استراتژیک در مدیران آموزش و پرورش استان مازندران انجام شد. این مطالعه توصیفی از نوع زمینه یابی بود. جامعه پژوهش همه مدیران و معاونان مدارس استان مازندران (2653 نفر) در سال تحصیلی 96-1395 بودند. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 338 نفر محاسبه شد که با روش نمونه گیری خوشه ایچندمرحله ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته تفکر استراتژیک (73 گویه ای) استفاده شد. روایی صوری و محتوایی این ابزار توسط متخصصان تایید و پایایی آن بر اساس ضریب آلفای کرونباخ 83/0 محاسبه شد. داده ها با روش تحلیل عاملی اکتشافی به کمک نرم افزار SPSS-20 تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که تفکر استراتژیک دارای نه مولفه شامل تفکر سیستمی، اراده راهبردی، فرصت طلبی هوشمندانه، تفکر مفهومی، آینده نگری، تفکر در زمان، پیشروی بر اساس رویکرد علمی، چشم انداز و خلاقیت می باشد. در این پژوهش مولفه های چشم انداز، تفکر مفهومی، تفکر در زمان، فرصت طلبی هوشمندانه، پیشروی بر اساس رویکرد علمی، آینده نگری، تفکر سیستمی، خلاقیت و اراده راهبردی به ترتیب با بار عاملی 770/0، 752/0، 735/0، 715/0، 642/0، 627/0، 591/0، 557/0 و 550/0 بیشترین تاثیر را در تفکر استراتژیک داشتند و در مجموع مولفه ها توانستند 134/75 درصد از کل واریانس تفکر استراتژیک مدیران آموزش و پرورش را تبیین کنند.
    کلیدواژگان: تفکر استراتژیک، مدیران، آموزش و پرورش
  • علی جوکار، وحید فلاح *، سعید صفاریان صفحات 41-54
    هدف این پژوهش بررسی تاثیر شایستگی مدیران بر توسعه سازمانی بود. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا آمیخته بود؛ به طوری که در رویکرد کیفی از روش داده بنیاد و در رویکرد کمی از روش پیمایشی استفاده شد. جامعه پژوهش مدیران و معاونان صدا و سیمای مراکز استان ها در سال 1396 بودند. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 277 نفر محاسبه شد که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های محقق ساخته شایستگی مدیران و توسعه سازمانی استفاده شد. روایی صوری، محتوایی و سازه پرسشنامه های شایستگی مدیران و تعهد سازمانی تایید و پایایی آنها به ترتیب با روش آلفای کرونباخ 83/0 و 72/0 محاسبه شد. پایایی ابعاد شایستگی مدیران یعنی شایستگی های فردی، گروهی، فنی و سازمانی به ترتیب با روش آلفای کرونباخ 83/0، 88/0، 80/0 و 77/0 محاسبه شد. داده ها با روش های تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل مسیر و به کمک نرم افزار Smart PLS-2 تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که همه ابعاد شایستگی مدیران شامل شایستگی های فردی، گروهی، فنی و سازمانی بر شایستگی مدیران به ترتیب با ضرایب مسیر 92/0، 95/0، 91/0 و 59/0 تاثیر مثبت و معنادار داشت. همچنین شایستگی مدیران بر توسعه سازمانی با ضریب مسیر 86/0 تاثیر مثبت و معنادار داشت (01/0>P).
    کلیدواژگان: شایستگی، مدیران، توسعه سازمانی
  • سعید خدابنده، ناصر پورصادق *، ناصر عسگری صفحات 55-69
    سکوت سازمانی خودداری کارکنان از بیان نظرها و مشارکت فعال و موثر در حل مشکلات سازمان است که پدیده ای مخرب و منفی در عملکرد کارکنان می باشد و باعث کاهش بهره وری سازمان می شود. سازمان ها باید با اتخاذ راهکارها و اقدامات مناسب مانع از بروز سکوت سازمانی شوند. هدف این پژوهش طراحی الگوی سکوت سازمانی بود. این پژوهش جزء پژوهش های کیفی است و با استفاده از رویکرد مبتنی بر نظریه داده بنیاد انجام شد. جامعه پژوهش شامل خبرگان دانشگاهی در رشته مدیریت، مدیران اجرایی ستاد مرکزی و کارشناسان دارای بیش از 10 سال سابقه خدمت در ستاد مرکزی شهر تهران بودند که مجموعا 18 نفر با روش هدفمند به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده ها با روش مصاحبه نیمه ساختاریافته گرد آوری و اعتبار داده ها و یافته ها با روش های بازبینی مشارکت کنندگان و بررسی خبرگان غیر شرکت کننده در پژوهش تایید شد. داده ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شدند. نتایج نشان داد که مجموعه ویژگی ها و باورهای مدیریت بر سکوت سازمانی تاثیر می گذارند. همچنین آثار سکوت سازمانی به دو بخش فردی و سازمانی تقسیم شد و عوامل زمینه ای (عوامل موثر بر ارتباطات، سیاست ها و فرایندهای سازمانی) و شرایط مداخله گر (مجموعه ویژگی های محیطی و سازمانی) برروابط حاکم تاثیر می گذارند.
    کلیدواژگان: سکوت سازمانی، الگوهای سکوت، رویکرد نظریه پردازی داده بنیاد
  • فاطمه سیر، مسعود یوسف زاده * صفحات 71-83
    هدف پژوهش بررسی رابطه رویکرد دانش آموز-محور و ایجاد خلاقیت دانش آموزان دوره متوسطه بود. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ شیوه اجرا توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه پژوهش دانش آموزان دوره متوسطه شهرستان فیروزکوه در سال تحصیلی 97-1396 (649 نفر) بودند که بر اساس جدول کرجسی و مورگان 242 نفر با روش نمونه گیری چندمرحله ای (بر اساس جنسیت) انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های رویکرد دانش آموز-محور و خلاقیت استفاده شد که روایی صوری و محتوایی آنها تایید و پایایی آنها با روش آلفای کرونباخ به ترتیب 79/0 و 83/0 محاسبه شد. داده ها با روش های ضرایب همبستگی پیرسون و رگرسیون تحلیل شدند. یافته ها نشان داد رویکرد دانش آموز-محور با خلاقیت و همه مولفه های آن شامل نیاز به کنجکاوی، نیاز به رقابت و درگیری با مسائل، مسئولیت پذیری، نیاز به تفاوت و استقلال و نیاز به صداقت و جستجوی حقیقت در دانش آموزان دوره متوسطه رابطه مثبت و معنی دار داشت. همچنین رویکرد دانش آموز-محور توانایی پیش بینی معنی دار خلاقیت و همه مولفه های آن در دانش آموزان دوره متوسطه را داشت (05/0>P). نتایج حاکی از اهمیت رویکرد دانش آموز-محور در ایجاد خلاقیت و همه مولفه های آن در دانش آموزان دوره متوسطه بود. بنابراین برای ایجاد خلاقیت و مولفه های آن در دانش آموزان دوره متوسطه می توان میزان رویکرد دانش آموز-محور را ارتقاء داد.
    کلیدواژگان: رویکرد دانش آموز، محور، ایجاد خلاقیت، دانش آموزان
  • زهرا صالحی فرد، نرجس خاتون ذبیحی حصاری * صفحات 85-97
    هدف این پژوهش بررسی رابطه کمال گرایی مثبت و منفی و جو سازمانی با رضایت شغلی معلمان زن مقطع دوم متوسطه بود. مطالعه حاضر توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه پژوهش همه معلمان زن مقطع دوم متوسطه شهر مشهد (1223 نفر) در سال تحصیلی 96-1395 بودند که از میان آنان 300 نفر با روش نمونه گیری خوشه ایچندمرحله ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های کمال گرایی تری-شورت و همکاران (1995)، جو سازمانی هالپین و کرافت (1963) و رضایت شغلی مینه سوتا (1967) استفاده شد که پایایی کمال گرایی مثبت، کمال گرایی منفی، جو سازمانی و رضایت شغلی بر اساس ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب 81/0، 83/0، 92/0 و 85/0 محاسبه شد. داده ها با روش های همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه با مدل همزمان به کمک نرم افزار SPSS-19 تحلیل شدند. یافته ها نشان داد کمال گرایی مثبت و جو سازمانی با رضایت شغلی معلمان زن رابطه مثبت و معنی دار و کمال گرایی منفی با رضایت شغلی معلمان زن رابطه منفی و معنی دار داشت. در این پژوهش متغیرهای پیش بین به طورمعنی داری توانستند 4/22 درصد از واریانس رضایت شغلی معلمان زن را پیش بینی کنند که در این پیش بینی سهم جو سازمانی بیشتر از کمال گرایی مثبت و منفی بود (05/0>P). نتایج حاکی از اهمیت کمال گرایی و جو سازمانی در پیش بینی رضایت شغلی معلمان زن بود. بنابراین از طریق افزایش کمال گرایی مثبت و جو سازمانی و کاهش کمال گرایی منفی می توان میزان رضایت شغلی معلمان زن را افزایش داد.
    کلیدواژگان: کمال گرایی مثبت، کمال گرایی منفی، جو سازمانی، رضایت شغلی، معلمان زن
  • سپیده صفرپور دهکردی، پریوش جعفری *، نادرقلی قورچیان صفحات 99-113
    این پژوهش با هدف بررسی نقش حمایت سازمانی، رهبری خدمتگزار و هویت سازمانی در پیش بینی اشتیاق شغلی اعضای هیات علمی انجام شد. مطالعه حاضر توصیفی – تحلیلی از نوع همبستگی بود. جامعه پژوهش همه اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی استان فارس (1975 نفر) در سال تحصیلی 96-1395 بودند که از میان آنان 610 نفر با روش نمونه گیری خوشه ایچندمرحله ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های حمایت سازمانی ایزنبرگر و همکاران (2001)، رهبری خدمتگزار قلی پور و حضرتی (1388)، هویت سازمانی چنی (1983) و اشتیاق شغلی سالانوا و شافلی (2008) استفاده شد که پایایی آنها بر اساس ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب 87/0، 95/0، 90/0 و 81/0 محاسبه شد. داده ها با روش های همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه با مدل همزمان به کمک نرم افزار SPSS-19 تحلیل شدند. یافته ها نشان داد حمایت سازمانی، رهبری خدمتگزار و هویت سازمانی با اشتیاق شغلی اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی رابطه مثبت و معنی دار داشتند. در این پژوهش متغیرهای پیش بین به طورمعنی داری توانستند 4/56 درصد از تغییرات اشتیاق شغلی اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی را پیش بینی کنند که در این پیش بینی سهم حمایت سازمانی بیشتر از سایر متغیرها بود (01/0>P). با توجه به نتایج برای بهبود اشتیاق شغلی اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی می توان به ترتیب حمایت سازمانی، هویت سازمانی و رهبری خدمتگزار را ارتقاء بخشید.
    کلیدواژگان: حمایت سازمانی، رهبری خدمتگزار، هویت سازمانی، اشتیاق شغلی
  • فریبا عزیززاده *، حمیدرضا بهرامی، علی شیروانی، مهدی نفر صفحات 115-127
    یادگیری از اشتباه ها یکی از پارادایم های نوین است که در سازمان های امروزی برای رویارویی با محیط رقابتی مطرح می باشد. هدف این پژوهش ارائه مدلی برای یادگیری از اشتباه ها در سازمان های دولتی بود. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ شیوه اجرا توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه پژوهش مدیران دولتی استان آذربایجان غربی در سال 1396 (30 نفر) بودند که تعداد 15 نفر آنها با روش تصادفی ساده انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته یادگیری از اشتباه ها (38 گویه ای) استفاده شد که روایی صوری و محتوایی آن تایید و پایایی آن با روش آلفای کرونباخ 86/0 محاسبه شد. داده ها با روش تحلیل عاملی اکتشافی تحلیل شدند. یافته ها نشان داد یادگیری از اشتباه ها دارای سه مولفه شامل اشتباه های قابل اجتناب در عملیات قابل پیش بینی، شکست های اجتناب ناپذیر در سیستم های پیچیده و اشتباه های هوشمند در شروع کار است. در این پژوهش مولفه های اشتباه های قابل اجتناب در عملیات قابل پیش بینی، شکست های اجتناب ناپذیر در سیستم های پیچیده و اشتباه های هوشمند در شروع کار به ترتیب با بار عاملی 793/0، 714/0 و 658/0 بیشترین تاثیر را بر یادگیری از اشتباه ها در سازمان های دولتی داشتند و در مجموع عوامل مذکور توانستند 315/78 درصد از کل واریانس یادگیری از اشتباه ها در سازمان های دولتی را تبیین کنند.
    کلیدواژگان: یادگیری از اشتباه ها، سازمان های دولتی، مدیران