فهرست مطالب

پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران - پیاپی 2 (بهار 1391)

پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران
پیاپی 2 (بهار 1391)

  • تاریخ انتشار: 1391/07/01
  • تعداد عناوین: 8
|
  • اسمعیل ابونوری*، محمدهادی رجایی صفحه 1
    الگوهای تعادل عمومی پویای تصادفی (DSGE) به دلیل تکیه بر پایه های اقتصاد خرد، توجه به پویایی اقتصاد و در نظر گرفتن فرایندهای تصادفی مورد توجه قرار گرفته اند. هدف اساسی در این مقاله استفاده از الگوی تعادل عمومی پویای تصادفی به منظور ارزیابی اثرات شوک قیمت انرژی بر متغیرهای کلان اقتصاد ایران است. این مقاله در یک فضای دو بخشی تنها به روابط میان بنگاه و خانوار محدود است که در آن بنگاه ها به بنگاه های تولیدکننده کالای نهایی و بنگاه های عرضه کننده انرژی تقسیم شده اند. نتایج حاصل از برآورد مدل نشان می دهد که شوک ناشی از افزایش قیمت انرژی موجب انحراف متغیرهای تولید، سرمایه گذاری، عرضه نیروی کار و تورم از روند رشد بلندمدت خود شده، تورم افزایش یافته ولی سایر متغیرها کاهش می یابند.
    کلیدواژگان: شوک قیمت انرژی، الگوی تعادل عمومی پویای تصادفی، متغیرهای اقتصاد کلان، ایران
  • بررسی رابطه علیت بین انتشار آلودگی و رشد اقتصادی / مطالعه موردی کشوره ای صادر کننده نفت
    جاوید بهرامی*، ناصر خیابانی، مرتضی قاضی صفحه 23
    مطالعات تجربی روی منحنی کوزنتس محیط زیستی (EKC)، وجود داشتن یا وجود نداشتن یک رابطه به شکل U برعکس بین سطح آلودگی و سطح درآمد را مورد بررسی قرار می دهند. به طور معمول، آنچه که در الگوهای EKC به عنوان پیش فرض در نظر گرفته می شود آن است که رابطه بین درآمد سرانه و انتشار آلودگی، تنها یک رابطه علیت یک طرفه از درآمد به تغییرات محیط زیستی است و عکس آن درست نیست. اکنون دیگر اعتبار و صحت این پیش فرض مورد پرسش قرار گرفته است. می توان این ادعا را مطرح نمود که ممکن است ماهیت و جهت علیت بین رشد اقتصادی و انتشار آلودگی، بسته به اینکه کشورها در چه مرحله ای از توسعه و پیشرفت قرار دارند، از یک کشور به کشور دیگر متفاوت باشد. در این تحقیق به بررسی تجربی رابطه علی رشد اقتصادی و انتشار آلودگی، مبتنی بر آزمون دومرحله ای علیت گرانجری بین درآمد سرانه و انتشار سرانه دی اکسیدکربن، در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه صادرکننده نفت در دوره زمانی 2005-1970 پرداخته شد. نتایج نشان داد که در حالت همگنی کوتاه مدت و بلندمدت و همچنین حالت ناهمگنی کوتاه مدت و همگنی بلندمدت، رابطه علیت کوتاه مدت یک طرفه از درآمد به انتشار و در بلندمدت رابطه علیت قوی دوطرفه بین انتشار و درآمد وجود دارد. افزون بر این، در حالت همگنی کوتاه مدت و ناهمگنی بلندمدت، رابطه علیت دوطرفه بین انتشار و درآمد در کل پانل برقرار است. آزمون های علیت تک کشوری، یعنی حالت ناهمگنی ضرایب کوتاه مدت و بلندمدت نیز نشان می دهند که جهت علیت بلندمدت و کوتاه مدت در کشورهای صادرکننده نفت متفاوت است که علت این مسئله می تواند تفاوت های ساختاری و اقتصادی این کشورها باشد.
    کلیدواژگان: انتشار دی اکسیدکربن، رشد اقتصادی، علیت پانلی
  • لیلا ترکی*، مریم فراهانی صفحه 59
    هدف این مقاله پرداختن به ارزیابی اثر نوسان قیمت نفت بر نوسان های نرخ ارز واقعی در کشورهای اوپک است. بدین لحاظ، اثر نوسان قیمت واقعی نفت بر بی ثباتی نرخ ارز واقعی در 8 کشور منتخب عضو اوپک در دوره 2009-1982 در قالب مدل پولی نرخ ارز مورد آزمون قرار می گیرد. در این خصوص پس از بررسی مانایی پانلی داده های این کشورها، مدل رگرسیونی نوسان نرخ ارز با استفاده از روش اثرات تصادفی و به کارگیری نرم افزار Stata11 برآورد شده است. نتایج نشان می دهند که نوسان قیمت واقعی نفت، نوسان تولید ناخالص داخلی و نوسان نسبت پول گسترده به ذخایر ارز خارجی، بر نوسانات نرخ ارز واقعی تاثیر مثبت و معناداری داشته و در مقابل، اثر نرخ بهره بر نوسان نرخ ارز، منفی و معنی دار است. به لحاظ اثرات گسترده تغییرات قیمت نفت بر اقتصاد کشورهای مورد بررسی، این مطالعه بر اهمیت نقش صندوق ذخیره ارزی و لزوم اتخاذ سیاست هایی هماهنگ درخصوص عرضه نفت، در این کشورها برای تعدیل نوسان های نرخ ارز تاکید دارد.
    کلیدواژگان: نوسان قیمت نفت، نوسان نرخ ارز، اثرات تصادفی، کشورهای عضو اوپک
  • امیر جعفرزاده*، عبدالساده نیسی صفحه 73
    ایران از حیث برخوردار بودن از ذخایر اثبات شده گاز طبیعی، در رتبه دوم جهان بعد از روسیه قرار دارد. برای گاز طبیعی، استفاده های گوناگونی وجود دارد که یکی از آنها صادرات است. در ایران، بحث صادرات گاز طبیعی به کشورهای مجاور از بحث های چالش برانگیز است. از طرفی، صادرات گاز ایران به کشورهای مجاور، جزء اهداف اصلی مسئولان است و از طرفی دیگر، برخی کارشناسان، موارد استفاده دیگر غیر از صادرات را برای منابع گاز طبیعی کشور، پیشنهاد می دهند. در عین حال، بازارهای هدف بالقوه برای صادرات گاز ایران، هنوز به طور کامل بررسی و مقایسه نشده اند و به این پرسش پاسخی داده نشده است که در صورت صادرات گاز، کدام بازارها می توانند بیشتر تامین کننده منافع ملی باشند؟ یکی از بازارهای هدف صادرات گاز ایران، بازار گاز کشورهای پاکستان و هند است. در مورد تحلیل گازرسانی به کشورهای هند و پاکستان، تاکنون هیچ مطالعه ای مبتنی بر چارچوب نظری مشخصی صورت نگرفته است. در این مقاله، با توجه به مبانی نظریه بازی ها سعی شده است سیاست صادرات گاز از طریق ایران و روسیه به کشورهای یادشده، تحلیل شود. چارچوب نظری ارائه شده، مبتنی بر بازی های به شکل ائتلافی است که براساس مبانی نظری بازی های همکارانه است و حل آن براساس اصول مطرح شده توسط ماسکین (2003) است. نتایج این تحقیق، نشان می دهد که ارزش ملحق نشدن روسیه و ایران به این ائتلاف بیش از ارزش پیوستن به آن است، پس برای هر دو کشور بهتر است به صادرات گاز به این دو کشور مبادرت نورزند.
    کلیدواژگان: نظریه بازی ها، بازی به شکل ائتلافی، بازی های همکارانه، سیاست صادرات گاز
  • علی رضایی*، حمید آماده، تیمور محمدی صفحه 93
    با توجه به آثار زیست محیطی ناشی از فعالیت های اقتصادی و هزینه های ناشی از آن، عدم توجه به این آثار در ارزیابی عملکرد اقتصادی منجر به نتایجی دور از واقع می گردد. در این مقاله از شاخص کارایی و بهره وری زیست محیطی برای ارزیابی عملکرد زیست محیطی- اقتصادی دو گروه از کشورهای منتخب واردکننده و صادرکننده سوخت های فسیلی استفاده گردید. همچنین عوامل موثر بر بهره وری زیست محیطی با استفاده از فرضیه منحنی زیست محیطی کوزنتس مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می دهند بهره وری زیست محیطی کشورهای واردکننده به طور متوسط در دوره زمانی 2007-1997 به اندازه 14/0 درصد و کشورهای صادرکننده در دوره مشابه 7/0 رشد داشته است. همچنین رابطه بین بهره وری زیست محیطی و درآمد سرانه در هر دو گروه از کشورها به شکل N معکوس است.
    کلیدواژگان: کارایی زیست محیطی، بهره وری زیست محیطی، منحنی کوزنتس، سوخت های فسیلی
  • سیدکمال صادقی*، اکرم اکبری، سیاب ممی پور صفحه 127
    سیاستگزاران بیشتر از منحنی زیست محیطی کوزنتس برای بررسی ارتباط میان درآمد سرانه و تخریب محیط زیست، به عنوان یک ابزار سیاستی برای نظارت کیفیت محیط زیست استفاده می-کنند. رشد اقتصادی یکی از عوامل مهم در خصوص منبع و منشا اثرات زیست محیطی است. زیرا افزایش رشد اقتصادی، باعث استفاده بیشتر از منابع طبیعی می شود و از سوی دیگر تولید کالاهای با کیفیت پایین تر، آلودگی محیط زیست را افزایش می دهد. در این مقاله، با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها (DEA) و روش داده های تابلویی به بررسی ارتباط بین کارایی محیط زیست و درآمد سرانه پرداخته می شود. ابتدا کارایی محیط زیست برای 16 کشور اسلامی منتخب در دوره 2007-1990 محاسبه شده است. نتایج نشان می دهد رشد کارایی محیط زیست در ایران (019/1) است. دلیل بالا بودن رشد کارایی محیط زیست ایران بیشتر به خاطر بالاتر بودن رشد کارایی تکنولوژیکی است. سپس کارایی محیط زیست بدست آمده از روش مالم کوئیست در قالب مدل اقتصادسنجی داده های تابلویی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل نشان می دهد که ارتباط میان کارایی محیط زیست و درآمد از نوع کوزنتس وجود دارد.
    کلیدواژگان: کارایی محیط زیست، درآمد سرانه، تحلیل پوششی داده ها، مالم کوئیست، داده های تابلویی
  • فیروز فلاحی*، سکینه سجودی، سیاب ممی پور صفحه 149
    اثر تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات (ICT) بر محیط زیست یکی از موضوعات پیچیده و چندوجهی است. ICT می تواند هم اثر مثبت و هم اثر منفی بر پایداری محیط زیست داشته باشد. در واقع به کارگیری تجهیزات ICT موجب کاهش نیاز به منابع زیست محیطی و همچنین کاهش خسارت به محیط زیست می شود. با این وجود، تجهیزات ICT مانند کامپیوتر معمولا از مواد زیان آور که بیشتر آنها عناصر شیمیایی زیان آور هستند ساخته می شوند. بر این اساس این مطالعه به بررسی اثرات تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات برکیفیت محیط زیست ایران با استفاده از روش هم انباشتگی ARDL در دوره زمانی 1355 تا 1388 پرداخته است. نتایج به دست آمده نشان دهنده تاثیر مثبت خطوط تلفن ثابت و همراه و همچنین مخارج دولت در حوزه ICT برکیفیت محیط زیست است، در حالی که با افزایش کاربران اینترنت، کیفیت محیط زیست کاهش می یابد.
    کلیدواژگان: تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات، محیط زیست، خطوط تلفن، اینترنت، 2CO
  • زهرا نصرالهی*، علی حسین صمدی، مهرناز روشندل صفحه 173
    تقاضای انرژی معمولا با کمک الگو های تقاضای انرژی مورد مطالعه قرار می گیرد. دو الگو ی رتردام و سیستم تقاضای تقریبا ایده آل دارای سابقه طولانی تر در این زمینه بوده و بیشتر در الگوسازی سیستم تقاضای مصرف کننده بکار برده می شوند. در این مقاله با هدف تحلیل تقاضای حامل های انرژی بخش خانگی مناطق شهری ایران در طول دوره 1387-1363 از آزمون نامتداخل به منظور تعیین الگوی مناسب استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که تفاضل مرتبه اول سیستم تقاضای تقریبا ایده آل خطی پویا، الگوی مناسب تری در مقایسه با الگوی رتردام برای بررسی تابع تقاضای انرژی خانوار شهری ایران در دوره مورد بررسی است.
    کلیدواژگان: تقاضای انرژی، سیستم تقاضای تقریبا ایده آل پویا، کشش درآمدی، کشش قیمتی و متقاطع، الگوی رتردام، آزمون نامتداخل
|
  • Esmaiel Abounoori*, Mohamadhadi Rajaii Page 1
    The Dynamic Stochastic General Equilibrium (DSGE) model has been a favored analytical to due to its microeconomic foundation, its dynamic economic approach, as well as utilization stochastic process. The main goal of this paper is to evaluate the effects of an energy price shock on GDP, Investment, labour force supply and inflation in Iran introducing a DSGE model. This model is limited to two sectors; households and firms, in which the firms are divided into final goods producing firms and energy supplying firms. The results indicate that a shock initiated from the energy price is likely to lead to a deviation in production, investment, labour supply, and inflation from their long-run trends, raising inflation while reducing the other variables.
    Keywords: Energy Price Shock, Dynamic Stochastic General Equilibrium (DSGE) model, Macroeconomic Variables, Iran
  • Javid Bahrami*, Naser Khiabani, Morteza Ghazi Page 23
    Empirical studies of the Environmental Kuznets Curve (EKC) examine the presence of an inverted U-shaped relationship between the level of pollution and income. In this context, generally it is presumed that the relationship between income and pollution is one of the unidirectional causality with income causing environmental changes and not vice versa. The validity of this presumption is now being questioned. It is asserted that the nature and direction of causality may vary from one country to the other. In this study, the causality between per capita CO2 emission (PCEMISSION) and per capita GDP (PCGDP) has been examined using a cross country panel of 23 oil exporting countries from 1970 to 2005. The results of the test in case of homogeneous non-causality in homogeneous panels and the test of heterogeneous non-causality in homogeneous panels suggest that there is a unidirectional causality running from PCGDP to PCEMISSION in shortrun and bi-directional causal relationship in longrun. Furthermore, the results of the test of homogeneous non-causality in heterogeneous panels suggest that there is a bi-directional causal relationship between PCGDP and PCEMISSION. The results of causality tests for individual countries indicate that the direction of causality between PCGDP and PCEMISSION varies between different oil exporting countries. In fact, it seems that the nature of income–emission causality an economy experiences depends on some structural features of the economy under investigation.
    Keywords: CO2 Emission, Economic Growth, Panel Causality Test
  • Leila Torki*, Maryam Farahani Page 59
    This paper aims to evaluate the effects of oil price volatility on real exchange rate volatilities in the the selected OPEC countries. Thus we test the effects of oil price fluctuations on the real exchange rate volatility under monetary model in the 8 selected OPEC countries during for 1982-2009. Accordingly, a regression for model of exchange rate volatility has been specified and estimated based upon employing random effects method in Stata 11 software. The results shows that oil price volatility, GDP volatility, ratio of M2 on total reserve, have Positive and significant effect on exchange rate volatility, but interest rate has negative and significant effect. The implication is that appropriate Foreign Exchange Reserve Fund and strategic policy can adjust volatilities of exchange rates in these countries.
    Keywords: Oil price Volatility, Random Effect, Exchange Rates Volatility
  • Amir Jafarzadeh*, Abdolsadeh Neisy Page 73
    Following paper explores Iran's optimal policy about exporting natural gas to neighboring countries. Taking this matter to account, we can study Iran-Pakistan-India gas contract know as peace pipeline as one of the major energy transport projects. We also have to consider Russia Federation’s behavior which is the most important gas exporter. Peace pipeline contract is one of the most important projects in Iran. By using a framework of game theory, coalition among natural gas exporters and transmitters for the IPI Project has been explored. Iran and Russia Federation are two potential gas exportering countries. In this paper we answer the question whether the two countries should go to a coalition in exporting gas to Pakistan-India or not. By having outcomes of this study one may conclude that both countries have few profits in forming a coalition for exporting gas through the IPI project. Historical behavior of Russian federations regarding for the Project is a significant factor in leading to this outcome.
    Keywords: Game Theory, Cooperative Games, Natural Gag exporting Policy
  • Ali Rezaee*, Hamid Amadeh, Teimoor Mohammadi Page 93
    According to Environmental impacts of economic activities and their costs, accounting not for theme in performance evaluation leads to biased results. In this paper, Environmental efficiency and productivity index used to evaluate environmental performance of two groups of select importer and exporter courtiers of fossil fuels. Also determinant of environmental productivity explored in context of environmental Kuznets curve hypothesis. Results show that from 1997 to 2007, importer and exporter countries have experienced 0.14 and 0.7 percent growth in environmental productivity, respectively. Also, according to the results inversed N-Shaped relation observed between environmental productivity and per capita GDP in all two groups of countries.
    Keywords: environmental efficiency, environmental productivity, Kuznets curve, fossil fuel
  • Seyed Kamal Sadeghi*, Akram Akbari, Siab Mamipour Page 127
    Policymaker often uses environmental Kuznets curve to examine the relationship between income and environmental degradation, as a policy instrument for monitoring environmen quality. Economic growth is a major factor in affecting environment. As economy grows more rapidly, it often strains the use of natural resources. On the Other hand, production of low-quality goods increases pollution of all kinds.In this paper, using data envelopment analysis (DEA) and panel data methods, we investigate the relationship between environmental efficiency and national income. Environmental efficiency has been calculated for 16 selected Islamic countries for the period 1990-2007. The findings show that environmental efficiency growth in iran is 1.019. The high environmental efficiency in iran is contributed to higher technological efficiency growth in the country.We analyzed environmental efficiency by using panel data method computed by Malemquist technique. The results show that the relationship between environmental efficiency and income follows the pattern of Kuznets curve.
    Keywords: Environmental efficiency, per capital GDP, DEA, Malmquist, Panel data
  • Firuz Fallahi*, Sakineh Sojoodi, Siab Mamipor Page 149
    The impact of Information and Communication Technologies (ICT) on environment is a complex and multifaceted issue. ICT can play both positive and negative roles in environmental sustainability. Indeed applying ICT equipments reduce the need for to natural and environment materials and also reduce environmental damages. However, ICT equipments like computers are an assembly of materials which many of them are highly toxic; therefore, the ICT revolution may have negative impacts on the environment as well. This paper attempts to investigate the effect of ICT indices on the environmental quality in Iran over the period of 1976 to 2009 using ARDL approach to cointegration. The results indicate that the fixed and mobile telephone lines besides the ICT expenditure of government have positive impacts on the environmental quality; whereas, an increase in the number of internet users reduces the environmental quality in Iran.
    Keywords: Information, Communication Technology, environment, telephone lines, Internet users, CO2
  • Zahra Nasrollahi*, Alihosein Samadi, Mehrnaz Roshandel Page 173
    Usually energy demand are studied with reference to energy demands patterns. The Rotterdam and AIDS models with a longer history in this field are often used in consumer demand systems modelling. This paper analyzes the demand for energy carriers in the domestic sector in urban areas of Iran during the period of 1984-2008. A non-nested is used test to determine the appropriate model. The results indicate that First-order difference dynamic model of LA-AIDS is a better model than the Rotterdam model for studying the function of urban household energy demand in Iran during the period studied.
    Keywords: energy demand, AIDS dynamic model, income elasticity, price, cross elasticity, Rotterdam model, non, nested test