فهرست مطالب

پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران - پیاپی 22 (بهار 1396)

پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران
پیاپی 22 (بهار 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/03/30
  • تعداد عناوین: 6
|
  • علی امامی میبدی *، احمد هادی صفحات 1-44
    یکی از عمده ترین راهکارهای بومی سازی فناوری در صنعت نفت، قراردادهای مشروط بر، انتقال فناوری ‏از شرکت های نفتی بین المللی، ‏می باشد. البته طی سالیان گذشته صنعت نفت ایران در این مورد توفیق چندانی ‏نداشته و اکنون در قرارداد جدید نفتی ایران ‏IPC) ( به عنوان جایگزین قراردادهای بیع متقابل، با ایجاد ‏تغییراتی در نوع، ‏شروط و ماهیت قرارداد، سعی در کسب و انتقال فناوری های مدرن و ‏بومی سازی آن از ‏طریق همکاری شرکت های نفتی بین المللی با شرکت های داخلی مورد تائید شرکت ملی نفت ایران را دارد. ‏ولی آنچه که از انتقال فناوری مهم تر می باشد، توجه به نتایج حاصل در قبال تصمیمات اتخاذ شده در ‏بخش انتقال فناوری قرارداد است؛ بنابراین ارزیابی ریسک انتقال فناوری در توسعه پایدار آتی صنعت نفت ‏ایران نقش بارز و برجسته ای خواهد داشت. در این مقاله ضمن بررسی قرارداد بیع متقابل و قرارداد ‏IPC‏ از ‏زاویه انتقال فناوری، ریسک های انتقال فناوری در قرارداد ‏IPC‏ شناسایی و با نقد و نظر نخبگان مورد ‏کنکاش قرار گرفته، سپس با استفاده از پارامترهای روش ‏FMEA‏ ریسک های شناسایی شده، نمره دهی و ‏برای هر یک، ‏RPN‏ محاسبه و در نهایت اولویت بندی می گردند. بالاترین اولویت ریسک به ترتیب نتایج ‏منفی حاصل از جدا شدن مهندسان و کارشناسان نفتی از شرکت ملی نفت ایران (576=‏RPN‏) و تاثیر حضور ‏شرکت های نفتی ‏بین المللی بر نابودی رشد ‏درون زای صنعت نفت ایران (448=‏RPN‏) تعیین گردید. با توجه ‏به بالا بودن خطر در اکثر ریسک های شناسایی شده، اقدامات کنترلی بر اساس نظرات ‏خبرگان در جهت کاهش سطح ریسک ها، ارائه گردید.
    کلیدواژگان: ارزیابی ریسک، انتقال فناوری، روش FMEA، قرارداد بیع متقابل، قرارداد IPC
  • علی اصغر سالم *، مهدی اکابری صفحات 45-74
    در این تحقیق به منظور برآورد اثر بازگشتی مستقیم بهبود کارایی مصرف برق در بخش خانگی مناطق شهری ایران از روش کشش قیمتی تقاضای انرژی برق و فرم تبعی سیستم معادلات تقاضای تقریبا ایده-ال با لحاظ مشخصات اقتصادی و اجتماعی خانوارها استفاده گردیده است. این مدل با استفاده از داده-های تلفیقی و روش رگرسیون های به ظاهر نامرتبط و بکارگیری اطلاعات نزدیک به 180 هزار خانوار شهری در کشور طی سال های 1394-1385 تخمین زده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که اثر بازگشتی مستقیم بهبود کارایی مصرف برق در بخش خانگی مناطق شهری ایران برابر با 81 درصد است که در مقایسه با اثر بازگشتی بهبود کارایی سایر انرژی های مورد استفاده خانوار رقم بسیار بالایی می باشد. همچنین محاسبه اثر بازگشتی در بین گروه های درآمدی نشان دهنده بالا بودن این اثر در بین خانوارهای ثروتمند می باشد بدین معنی که بهبود کارایی مصرف برق، اثر صرفه جویی کمتری در گروه بالای درآمدی در مقایسه با گروه های پایین و متوسط درآمدی دارد.
    کلیدواژگان: اثر بازگشتی مستقیم، سیستم تقاضای تقریبا ایده ال، کارایی برق، متغیرهای اقتصادی-اجتماعی
  • پوریا شکری *، علی فریدزاد، عاطفه تکلیف، تورج دهقانی صفحه 75
    برنامه ریزی برای برداشت بهینه از منابع نفتی با توجه به محدودیت های فنی و پیش بینی ها و مدل سازی های اقتصادی، به عنوان یک ضرورت برای کسب حداکثر سود از محل فروش نفت خام و متعاقبا تامین منافع ملی بین نسلی کشورهای تولیدکننده و صادرکننده نفت شناخته می شود. در این مطالعه، مسیر بهینه تولید از میدان نفتی آزادگان جنوبی با استفاده از یک روش بهینه یابی فراابتکاری به نام الگوریتم ازدحام ذرات (PSO)، در یک دوره سی ساله برآورد شده است. همچنین به منظور شبیه سازی حداکثری شرایط فنی و فیزیکی میدان، از مفهوم حداکثر نرخ تخلیه کارا (MER) و به منظور اعمال پویایی های اقتصادی بازار جهانی نفت نیز، از سه سناریوی قیمتی و دو سناریوی نرخ تنزیل استفاده شده است. نتایج مطالعه نشان می دهد که در صورت اجرای برنامه های ازدیاد برداشت (EOR) و تزریق گاز به طاقدیس سروک این میدان، همزمان با تولید از آن، در طول دوره شبیه سازی، بیش از 6 میلیارد بشکه نفت اضافی به حجم قابل استحصال میدان اضافه شده و تولید تجمعی میدان نیز از حدود 4/1 میلیارد بشکه بر اساس تولید برنامه ریزی شده کنونی در RMDP میدان، به بیش از 3 میلیارد بشکه بر اساس مسیر تولید بهینه پیشنهادی این مطالعه می رسد.
    کلیدواژگان: تولید نفت، بهینه یابی پویا، ازدیاد برداشت، تولید صیانتی، الگوریتم بهینه سازی ازدحام ذرات، میدان نفتی آزادگان جنوبی
  • محمد مهدی عسکری*، حمیدرضا معبودی صفحات 107-132
    در مقاله پیش رو با استفاده از رویکرد مخاطرات اخلاقی مضاعف، قرارداد های بیع متقابل (نسل سوم) مدل سازی شده و با استفاده از تابع تولید کاب داگلاس قرارداد بهینه در این حالت به دست آمده است. نتایج حاصل از مدل سازی ریاضی قرارداد بیع متقابل نشان می دهد قرارداد های بیع متقابل موقعیت بهینه اول و دوم مخاطرات اخلاقی مضاعف را ندارند زیرا این قراردادها نوعی قرارداد هزینه+پاداش می باشند و قطعی بودن مقدار دستمزد قبل از آغاز عملیات، انگیزه کافی برای کارگزار جهت ارائه سطوح تلاش بهینه را ارائه نمی دهد. در مدل مخاطرات اخلاقی مضاعف مقادیر بهینه با توجه به مطلوبیت انتظاری کارفرما و کارگزار به دست می آید. از آنجا که تولید ناشی از تلاش مشترک طرفین می باشد، برای نزدیک شدن به موقعیت بهینه، قرارداد باید بلندمدت بوده و به گونه ای طراحی می شود که هردو طرف در سود و زیان پروژه شریک هستند.
    کلیدواژگان: قرارداد نفتی بیع متقابل، مخاطرات اخلاقی مضاعف، تابع کاب داگلاس
  • سروش کیانی قلعه سرد، جواد شهرکی، علی سردارشهرکی*، احمد اکبری صفحات 133-163
    انرژی های نو با وجود اتمام ناپذیری و نداشتن اثرات خارجی منفی، هزینه هایی به مراتب بالاتر از انرژی های اتمام پذیر دارند. تامین این هزینه ها برای دولت ها دشوار بوده و نیازمند مشارکت مردمی می باشد. سنجش و ارزیابی میزان مشارکت مردمی در تامین هزینه های مازاد استفاده از انرژی های نو کمتر مورد توجه بوده که در این پژوهش مورد بررسی قرارگرفته است. در مطالعه پیش رو جهت تحقق این امر با استفاده از روش تجزیه و تحلیل دوگانه دوبعدی ارزش گذاری مشروط (DBDC)، 400 پرسشنامه تهیه و 5 قیمت پیشنهاد گردید، که برای هر پاسخ دهنده دو سوال در مورد قیمت پرسیده شد (یک بار دو برابر و یک بار نصف مبلغ اولیه). مصاحبه شوندگان با در نظر داشتن هفت عامل اقتصاد منطقه، تقاضای برق، محیط زیست، روابط دیپلماتیک، ایمنی، اخلاق و اقتصاد میزان تمایل به پرداخت خود را در این زمینه تعیین نمودند. مطابق یافته های این پژوهش میزان تمایل به پرداخت ماهانه مبلغ 46360 ریال می باشد. همچنین بر اساس یافته ها علاقه مندی به انرژی های نو، اهمیت به محیط زیست و اثر انرژی های نو در جایگاه کشور به ترتیب بیشترین اثر مثبت را بر تمایل به پرداخت داشته اند. از این رو آگاهی بخشی پیرامون انرژی های نو، گسترش فرهنگ حمایت از محیط زیست و بهبود وضعیت اقتصادی و درآمدی مردم می بایست بیشتر موردتوجه سیاست گذاران قرار گیرد.
    کلیدواژگان: انرژی های نو، برق، دوگانه دوبعدی ارزش گذاری مشروط، تمایل به پرداخت
  • منصور مهینی زاده *، محمدعلی فیض پور، مریم عابدی صفحات 165-203
    اهمیت منابع انرژی تجدیدناپذیر از حیث کمیابی، انتشار گازهای گلخانه ای و نقش اساسی در تولید و توسعه ی پایدار کشورها، توجه دولت ها را به کاهش مصرف و بهبود کارایی نهاده انرژی جلب نموده است. به همین منظور قانون هدفمندسازی یارانه ها از زمستان سال 1389 در ایران اجرا شد. با توجه به این که انرژی در کنار نیروی کار و سرمایه، از نهاده های اصلی در فرآیند تولید است؛ بی تردید اجرای این قانون با افزایش قیمت حامل های انرژی بر صنایع تولیدی اثر می گذارد و این اثر بسته به نوع حامل انرژی و صنعت متفاوت خواهد بود. در این پژوهش به بررسی آثار ناشی از آزادسازی قیمت بر کارایی انرژی برق در صنایع تولیدی پرداخته شده است. بدین منظور از الگوی تعدیل جزئی، روش گشتاور تعمیم یافته و معیار شدت انرژی بری استفاده شده است. داده های این پژوهش از مرکز آمار ایران طی دوره 1374-1392 بدست آمده است. استفاده از الگوی تعدیل جزئی برای تحلیل کارایی انرژی، دوره زمانی مورد مطالعه و بررسی تمامی گروه های صنایع تولیدی از نوآوری های این پژوهش است. نتایج تحقیق نشان می دهد، با سطح اعتماد 95 درصد، صنایع تولیدی ایران در کاهش میزان مصرف برق به طور معنی داری انعطاف پذیرهستند. اما وضعیت کارایی انرژی برق در دوره زمانی پس از هدفمندسازی یارانه ها در مقایسه با قبل از آن به طور معنی داری وخیم تر شده است. به عبارت دیگر قانون هدفمندسازی یارانه ها، بر خلاف انتظارات، حداقل در کوتاه مدت، نتوانسته است به بهبود کارایی مصرف برق در صنایع تولیدی کشور منجر شود.
    کلیدواژگان: کارایی انرژی، هدفمندسازی یارانه ها، تحلیل های مجزاسازی
|
  • Ali Emami Meibodi *, Ahmad Hadi Pages 1-44
    One of the main ways of domesticizing technology in oil industry is conditional contract for transfer of technology from international oil companies. However, over the past years the Iranian oil industry has made a little success in this regard and presently in Iranian new petroleum contract (IPC) as an alternative to buy back contracts aims to acquire and transfer modern technologies and localize it by collaboration of international oil companies with domestic companies approved by the National Iranian Oil Company, by making some changes in the type, terms and nature of contract. But what is more important than technology transfer is consideration to the obtained results compared with decisions made on the technology transfer of a contract. Thus, evaluation the risk of technology transfer play a clear and prominent role in the future sustainable development of Iranian oil industry. In this study, in addition to the study on buy back and IPC contracts from technology transfer point of view, the risks of technology transfer are detected in IPC contract and discussed by reviewing experts’ opinions. Next, by using FMEA parameters, identified risks are scored and for each RPN is calculated and finally they are prioritized. The highest priority of risk was given to the negative results of oil engineers and experts separation from the National Iranian Oil Company (RPN=576), followed by the effect of the presence of international oil companies in the destruction of the endogenous growth of national oil industry (RPN=448). Considering the high rate of risk in most identified risks, control measures were presented according to experts’ opinions in order to reduce the level of the risks.
    Keywords: Assess Risk, Technology Transfer, FMEA Method, Buyback, IPC
  • Ali Asghar Salem *, Mehdi Akaberi Tafti Pages 45-74
    In order to estimate the direct rebound effect of improvement in electricity consumption efficiency in the residential urban areas in Iran, price elasticity of demand for electrical energy by AIDS model and the social and economic characteristics of households are used in this study. This model is estimated using Seemingly Unrelated Regressions (SUR) analysis of pool data on nearly 180 million urban households in the country during the period 1394 to 1385. The results show that direct rebound effect of efficiency improvement of electricity use in the residential urban areas in Iran is equal to 81% which is considerably higher compared to efficiency improvement rebound effect of other energies used by household. The calculation of direct rebound effect among income groups also shows that the effect among wealthy households is high. This means that the efficiency of electricity consumption improvement, has less saving effect in high-income groups than low and moderate income ones.
    Keywords: : Direct Rebound Effect, Almost Ideal Demand System, Power Efficiency, Socio-Economic Variables
  • Pouriya Shokri *, Ali Faridzad, Atefeh Taklif, Touraj Dehghani Page 75
    The act of planning in order to reach optimum production from crude oil reserves with emphasizing on technical limitations and economic modeling and forecasting, is known as a necessity to earn the maximum profit from oil export incomes and providing national intertemporal interests for oil producing and exporting countries. This study estimates the optimal trend of crude oil production from south Azadegan Iranian oil field by the metaheuristic algorithm of Particle Swarm Optimization (PSO) on a thirty-year period. The concept of maximum efficient rate (MER) is employed to reach the best simulation of technical and physical field properties and moreover, the three price scenarios and two discount rate scenarios are used to apply the economic dynamics of crude oil world market. The results show that applying EOR programs simultaneously during the production by gas injection into the anticline of SARVAK reservoir, proven reserve of the field can be increased up to 6 billion barrels in this period. It also increases the cumulative production up to 3 billion barrels during the simulation period which was about 1.4 billion barrels based on the present RMDP
    Keywords: Oil Production, Dynamic Optimization, Enhanced Oil Recovery, Maximum Efficient Rate of Production, Algorithm of Particle Swarm Optimization (PSO), South Azadegan Oil Fiel
  • Mohammadmahdi Askari *, Hamidreza Maboudi Pages 107-132
    This research is modeling third generation of buy back oil contracts by considering a double moral hazard and employing Cubb-Douglas production function. The result shows that buy-back oil contracts are not in the first best or second best in double moral situation. Ove to this type of contracts is a cost plus contract and the payoff of the contractor is fixed, in double moral hazard the production is affected by the level of action of both parties, for nearing to the optimum point. Hence, the contract should be the long-term and the pay off of the project should be shared between parties.
    Keywords: Buy-Back Oil Contracts, Double Moral Hazard, Cubb-Douglas Function
  • Soroush Kiani, Javad Shahraki, Ali Sardar Shahraki *, Ahmad Akbari Pages 133-163
    Despite self-replenishing nature and lack of negative external effects of new energies, the energies entail higher costs than the conventional energy resources. The governments cannot afford these extra costs, and it needs to take part the public. This study examines extent of public participation in the funding of these costs. The study employed the double-bounded dichotomous choice (DBDC) contingent valuation (CV) method. We release 400 questionnaires under five corresponding prices. Two cost-related questions were asked from each participant (once twice the original price, and once half of that). The interviewees determined the extra cost they would incur, taking into account seven factors, namely: regional economy, demand for electricity, environmental considerations, diplomatic relations, safety, ethics, and the economy. The results suggest a willingness-to-pay of 46360 Rials (≈1.2USD) per month. The findings also indicate that the items including willingness to new energies, importance of environment and influence of the energies have the highest effect on the willingness of payment.
    Keywords: Renewable Energies, Electricity, Double-Bounded Dichotomous Choice Contingent Valuation, Willingness to Pay (WTP)
  • Mansour Mahinizadeh *, Mohammad Ali Feizpour, Maryam Abedi Pages 165-203
    Importance of renewable-energy resources because of scarcity, greenhouse-gas emissions, and their fundamental roles in production and sustainable development, has made governments to reduce energy consumption and improving energy efficiency. In this regard, targeting subsidies rule was running in Iran since 2010. Since energy additionaly to labor and capital is one of the important inputs in production, running this rule with increasing energy price, affects manufacturing industries due to the type of energy and industry. In this research, the impacts of price liberalization on electricity efficiency have evaluated. Partial adjustment model, generalized method of moment and energy intensity measure are applied to this purpose. Data are collected from Statistical Center of Iran during 1995-2013. The research innovations are: using a partial adjustment model in evaluating efficiency, assessment whole industrial groups, and the period of research. The results show that in 95 percent level of confidence, the Iranian manufacturing industries are significantly flexible for changing the use of electricity. But the electricity efficiency has gotten worse after running the rule. In general, apposite of expectations, targeting subsidies rule has failed to improve electricity efficiency at least in short run.
    Keywords: Energy Efficiency, Targeting Subsidies, Decomposition Analyses