فهرست مطالب

پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت - سال هشتم شماره 1 (پیاپی 15، بهار و تابستان 1397)

پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت
سال هشتم شماره 1 (پیاپی 15، بهار و تابستان 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/06/05
  • تعداد عناوین: 8
|
  • محسن بهلولی فسخودی، سعید ضرغامی صفحه 5
    هدف اصلی این پژوهش، واکاوی دلالت های دانش ضمنی در حوزه تدریس و یادگیری می باشد. با این استدلال که دانش ضمنی را نمی توان به شکل صریح و در قالب گزاره ها توصیف کرد. تدریس و یادگیری ضمنی پیش از آنکه با سلطه عینی گرایی و خردگرایی بر مجموعه قواعد و اصول ثابت و از پیش تعیین شده تاکید داشته باشد بر مولفه هایی مانند تجربه شخصی، وابستگی به متن و ذهنی بودن دانش استوار است. برای دستیابی به این هدف، از روش تحلیل مفهومی با هدف ایضاح از راه تحلیل مفاهیم تدریس و یادگیری ضمنی بهره گرفته شد. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که باور به وجود بعد ضمنی و نهان دانش می تواند نگرش جدیدی در نظام تعلیم و تربیت به همراه داشته باشد. لذا، هدف از یادگیری و تدریس در رویکرد ضمنی نه انتقال دانش بلکه کشف و ایجاد دانش در ارتباط تنگاتنگ میان آموزگار و دانش آموز می باشد.
    کلیدواژگان: دانش ضمنی، یادگیری ضمنی، تدریس ضمنی، عینی گرایی، دانش رویه ای
  • مهرنوش هدایتی صفحه 21
    هدف اصلی این پژوهش، بررسی تاثیر پدیده دوستی به عنوان یکی از مهمترین چالش¬های زندگی اجتماعی انسان به ویژه در دوران مدرسه، بر پیشرفت معرفتی کودکان و نوجوانان در حلقه¬های کندوکاو فلسفی می باشد. برای دستیابی به این هدف از روش تحلیل و تفسیر متون و استنتاج منطقی بهره گرفته شد. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که گفتگوی جمعی نقاد و خلاق در «حلقه¬های کندوکاو فلسفی» همواره با دو دغدغه همراه است: نخست، در صورت مشارکت در گفتگوی انتقادی احتمال تخریب و تکدر دوستی میان هم¬کلاسان وجود دارد. دومین نگرانی، رکود پیشرفت معرفت¬شناختی در حلقه¬های کندوکاو به دلیل عدم مشارکت دوستان صمیمی در فرایند نقد و تولید ایده¬های بدیع در حین گفتگو و پیروی از آرای افراد قوی¬تر در کلاس می باشد. لذا به¬نظر می¬رسد، همان¬گونه که این جنبش¬های تاملی نیازمند تغییر و تحولاتی در سخت¬افزارهای نظام تعلیم و تربیت سنتی هستند، می¬بایست در حوزه نرم¬افزاری تعلیم وتربیت از جمله مفهوم دوستی، تعریف جدیدی ارائه دهند. پرورش تفکر مراقبتی درکنار دو مهارت فکری نقاد و خلاق می¬تواند مفهوم دوستی را در ذهن کودکان به مثابه یک امر مراقبتی با تمام ویژگی¬های آن ارتقاء دهد. برپایه نتایج به دست آمده می توان بازتعریف مفهوم دوستی از رابطه¬ای سطحی و مبتنی بر تایید را به رابطه¬ای مراقبتی، اندیشمندانه و رشد¬دهنده پیشنهاد داد.
    کلیدواژگان: دوستی، حلقه کندوکاو، تفکر مراقبتی، دوستی مراقبتی
  • مراد یاری دهنوی، مجتبی پورکریمی هاوشکی صفحه 43
    هدف اصلی این پژوهش، تبیین چیستی و چگونگی فلسفه¬ورزی و پیامدهای آن در فرایند تدریس معلمان می¬باشد. برای دستیابی به این هدف، نخست ضمن تبیین ویژگی¬های حرفه معلمی، نیازمندی او به ژرف-اندیشی و فلسفه¬ورزی مورد تاکید قرار گرفت. سپس تلاش شد با فراهم آوردن زمینه¬ای برای نزدیکی به فهم چیستی فلسفه، مولفه¬های فلسفه¬ورزی از جمله تحیر یا شگفت¬زدگی، تردید منطقی یا شک روشمند، پرسشگری، وابستگی تاریخی، استدلال ورزی، نقادی، تحلیل فلسفی، فراخ اندیشی یا گشودگی، خیال¬ورزی و نظریه¬پردازی با نگاهی تحلیلی و ترکیبی مورد بازشناسی و تبیین قرار¬گیرند. در پایان، نقش و پیامد این مولفه¬ها در فرایند یاددهی- یادگیری معلمان در عمل مشخص شد. به طورکلی، براساس نتایج حاصل از این پژوهش، به نظر می رسد معلمان برخوردار از توانایی فلسفه¬ورزی بتوانند در جامعه دانایی¬محور امروز، نقش و رسالت معلمی خود را به مراتب بهتر انجام دهند.
    کلیدواژگان: فلسفه، فلسفه ورزی، معلمان، فرایند تدریس
  • محمدرضا سرمدی، آزاده زارع صفحه 67
    هدف اصلی این پژوهش، بررسی پیش فرض های تربیتی هرمنوتیک در نظام آموزش از دور است. برای این منظوراستدلال شد که نسل اول آموزش از دور به دلیل متن محور بودن تنها با هرمنوتیک روشمند نزدیکی دارد. در نسل های دوم و سوم شاهد تبدیل فهم به مقوله ای پراکتیک هستیم که به دلیل تاکید بر مشارکت فرد و موضوع مورد بحث برای حصول فهم به آن ماهیتی نسبی بخشیده است و هدف آموزش مانند هرمنوتیک فلسفی، توانمند نمودن افراد در مهارت های زندگی و شغلی است. نسل چهارم با تلقی فرد به عنوان منبعی که شناخت از زندگی او آغاز شده و در زندگی او پایان می یابد به هرمنوتیک پدیدارشناسانه نزدیک می شود و نقطه برجسته نسل پنجم یعنی تکیه بر پرورش عقلانیت و نگرش انتقادی برای رهایی از عناصر سلطه فرایند آموزش نیازمند مبنای فلسفی انتقادی و منابع انسانی فعال است که نزدیکی بسیاری با هرمنوتیک انتقادی دارد.
    کلیدواژگان: هرمنوتیک، آموزش از دور، نسل های آموزش از دور
  • امین باقری، محمد یمنی دوزی سرخابی، مسعود فراستخواه، اباصلت خراسانی صفحه 92
    هدف اصلی این پژوهش، بررسی نقش شبکه های اجتماعی در فرایند یادگیری- نوآوری دانشجویان در مقاله های علمی- پژوهشی مرتبط می باشد. برای دستیابی به این هدف از روش مرور نظام مند بهره گرفته شد که برمبنای مفهوم نظری «شبکه یادگیری- نوآوری» ، جست وجو در مقاله ها و ترکیب و بررسی یافته ها صورت گرفت. جامعه آماری مورد مطالعه شامل مجموعه مقاله های علمی- پژوهشی منتشرشده در سال های 95-1385 می باشد که به شیوه نمونه گیری هدفمند و دردسترس انتخاب شدند. نتایج حاصل از تحلیل، ترکیب و مقوله بندی داده های موردنظر حاکی از عدم توجه عمیق به خصوصیات و پویایی های متنوع شبکه های اجتماعی در فرایند یادگیری- نوآوری در مقاله های مورد بررسی است. همچنین، در ادامه برخی کارکردهای تاثیرگذار شبکه روابط دانشجویان اشاره شده است و درمقابل، یافته های متناقض نیز مشاهده می شود که نیازمند تامل و بررسی عمیق تری در شبکه های دانشجویی در مسیر ارزش آفرینی است.
    کلیدواژگان: آموزش عالی، شبکه های اجتماعی، شبکه یادگیری- نوآوری، شبکه های دانشجویی
  • محسن تقی زاده، محمدرضا نیستانی، فریدون شریفیان صفحه 116
    هدف اصلی این پژوهش، واکاوی پداگوژی مبتنی بر عمل و تعیین چهارچوب برنامه درسی آن در آموزش عالی می باشد. در این پژوهش، ضمن تحلیل و ارزیابی عناصر و چهارچوب برنامه¬ درسی مبتنی بر عمل، نتایج به دست آمده حاکی از آن است که آموزش عالی فاصله زیادی با برنامه¬ درسی مبتنی بر عمل دارد و لازم است از این منظر برنامه¬های درسی¬ آموزش عالی مورد بازنگری قرار گیرند. برای تجدیدنظر در برنامه¬های درسی دانشگاهی¬ می توان چنین استدلال کرد که در آموزش عالی رویکرد پداگوژی مبتنی بر عمل به مثابه امکانی متناسب با ماهیت متحول و روابط اجتماعی پیچیده قرن بیست و یکم در نظر گرفته شود.
    کلیدواژگان: پداگوژی، آموزش مبتنی بر عمل، چهارچوب برنامه درسی، برنامه درسی مبتنی بر عمل، عملکرد حرفه ای
  • حامد حاجی پور، رمضان برخورداری، سوسن کشاورز صفحه 136
    هدف اصلی این پژوهش پاسخ به این پرسش اساسی است که زبان در ارتباط با امر جنسی چگونه به کار می رود و این چگونگی چه تصویری از آن را ترسیم کرده و به کدام اصول و روش ها در تربیت جنسی گرایش بیشتری دارد. در این پژوهش، پیچیدگی های کاربرد زبان در تربیت جنسی و نیز ضرورت درک زمینه های فرهنگی و اجتماعی در این نوع نگاه به تربیت جنسی به ویژه اثر ساختار قدرت در این سبک از کاربرد زبان موردنظر قرار گرفته است. وضعیت موجود ناظر به متونی است که همچنان از اعتبار قانونی برخوردار بوده و قابل استناد می باشند. برای دستیابی به این هدف، از روش تحلیل گفتمان انتقادی مبتنی بر رویکرد نورمن فرکلاف بهره گرفته شد. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که گفتمان حاکم بر تربیت جنسی آموزش وپرورش ایران را باید «گفتمان مهار» نامید. از ویژگی های این گفتمان در تربیت جنسی توجه بیشتر به جنبه های سلبی تربیت جنسی می باشد. بازنمایی این گفتمان از واقعیت میل جنسی به گونه ای است که بیش از آنکه به فرصت های میل جنسی در زندگی سعادتمندانه متربی نگاه کند به تهدیدهای غریزه جنسی توجه دارد.
    کلیدواژگان: تربیت جنسی، گفتمان، تحلیل گفتمان انتقادی، روش های سلبی، روش های ایجابی
  • محمود سعیدی رضوانی صفحه 160
    هدف اصلی این نوشتار، نقد مقاله «تحلیل گفتمان انتقادی تربیت جنسی در نظام آموزش وپرورش ایران (وضعیت موجود) مبتنی بر اسناد مکتوب» می باشد. بر اساس نتایج به دست آمده، مهم ترین نقاط قوت و ضعف مقاله موردنظر را چنین می توان برشمرد: دست آورد مثبت و سترگ مقاله ، ایجاد گفتمان ضرورت توجه به مسائل و نیازهای جنسی دانش‎آموزان به ویژه با توجه به محیط به شدت نابسامان و تحریک های کنونی است. با توجه به یافته ها و پیام های ضمنی این مقاله، آموزش وپرورش سیاست کتمان حقایق جنسی و عدم توجه کافی به نیازهای مذکور را در پیش گرفته است. بنابراین، نتایج این مطالعه، تلنگری جدی به مسئولان متقی و خدوم آموزش وپرورش به منظور بازاندیشی در مواجهه صحیح با مسائل جنسی به شمار می آید. باوجوداین، مقاله با پذیرش بنیانی نادرست و غفلت از نگاه اسلامی به امر جنسی، بخش عمده ای از حقیقت را نادیده گرفته و در «پاره حقیقت گویی آشکاری» در غلتیده است و این امر، عمده ترین نقطه ضعف مقاله به شمار می آید؛ چراکه اگر بر اساس بنیان ضیق مقاله «در تربیت جنسی چهار گفتمان محافظه کار، لیبرال، پست مدرن و انتقادی وجود دارد و سه گفتمان اخیر بر آزادسازی روابط شنیع تاکید می کنند.» ، به ناچار باید تسلیم گفتمان محافظه کار (یا به تعبیر مولف بدبینانه) شویم. به بیان دیگر، بر اساس مدلولات بخش های ناصواب مقاله، چنانچه متصدیان تعلیم و تربیت نمی خواهند امر جنسی را به غریزه ای حیوانی فرو کاهند، به ناچار باید رویکرد رقیب را بپذیرند؛ رویکردهایی که زندگی انسانی، اخلاقی و بافضیلت را در هم جنس خواهی و سایر روابط حیوانی جستجو می کنند! .
    کلیدواژگان: تربیت جنسی، نظام آموزشی ایران، برنامه درسی
|
  • aMohsen Bohlooli Faskhoodi bSaeed Zarghami Page 5
    The main purpose of this study is to examine the implications of tacit knowledge in the field of teaching and learning. The argument is that tacit knowledge cannot be described explicitly in the form of propositions. Tacit teaching and learning is based on factors such as personal experience, relation to text, and subjectivity of knowledge than being dominated by scientific objectivity and rationalism on a series of fixed and predetermined rules and principles. In this research, conceptual analysis method with the aim of clarification was used through the analysis of the concepts of teaching and tacit learning. In this method, the concepts used in a new structure are analyzed and redefined. The results of this research are that belief in the existence of a tacit and implicit dimension of knowledge can lead to a new attitude in the education system. Therefore, the purpose of learning and teaching in the tacit approach is not the transfer of knowledge but the discovery and creation of knowledge in the close relationship between the teacher and the student
    Keywords: tacit knowledge, implicit learning, implicit teaching, objectivity, procedural knowledge
  • Mehrnoosh Hedayati Page 21
    The aim of this article is to study the status of the phenomenon of friendship, as one of the on epistemological development in the "Community of Philosophical Inquiry"(CPI). To achieve this goal, the method of content analysis and logical deduction was used. According to the study, communal critical and creative dialogue, in Community of Philosophical Inquiry leads always to two challenges: firstly, in the case of participation in a critical dialogue, there is a possibility of demolition friendship, and the second concern is the reduction of epistemic progress in the CPI, because the friends will not be able to participate in the critique process and innovative different ideas idea. It seems, therefore, that as these reflection movements require changes in the hardware of the traditional education system, changing in the field of educational softwares, such as the concept of friendship, is necessary. Nurture Caring Thinking, besides critical and creative thinking Skills, can modified and redefines the concept of friendship in the minds of children as a caring phenomenon with entire aspects. In this present article, while explaining the necessity of the friendship in school, will affirm the particular impact of this phenomenon on the epistemological and philosophical advancement in CPI, and the redefinition of the concept of friendship from surface and confirmed based relation to caring, thoughtful and developmental relation
    Keywords: friendship, community of philosophical inquiry, caring thinking, caring friendship
  • aMorad Yari Dehnavi bMojtaba Porkarimi Haveshki Page 43
    The main purpose of this paper is an explanation of the philosophizing and Its effects on teaching. To do this first we explained how philosophizing is vital for teaching profession. It was then attempted to provide a basis for the understanding of philosophy, according to this foundation, the elements of philosophizing, with an analytical and syntactic aspect was recognized and explained. These elements are wonder, logical or methodological doubt, questioning, historical dependency, reasoning, critique, philosophical analysis, open mindedness, imagine and theorizing. In the final, the effects of these elements was explained for teaching process. The results of this study show that teachers with the ability to philosophize can make their role and mission better in contemporary knowledge centered society.
    Keywords: philosophy, philosophizing, teachers, teaching process
  • Amin Bagheri, Mohammad Yamani, Maghsoud Farastkhah, Abasalt Khorasani Page 92
    The purpose of paper was to investigate the role of social networks in students’ learning-innovation process in related scientific articles. To achieve this goal, systematic review method was used, conducted a search for articles, as well as sysnthesis, and review the findings based on the theoretical concept of “learning-innovation network”. The research population is about a collection of scientific articles that were published through 2006-2017 which were slected by purposeful and available sampling. The data were synthesised, categorized and investigated by using the qualitative categorization method. The results indicated a lack of deep attention to various characteristics and dynamics of social networks in learning-innovation process of articles which were under study. Some of the influential functions of students’ relation networks had been raised, but on the contrary, there were also contradictory findings that requiers deeper reflection on students’ networks toward value creation.
    Keywords: Higher education, Social network, Learning-innovation network, Student network
  • Mohsen Taghizadeh, Mohammad Reza Neyestani, Fereydoun Sharifian Page 116
    In this paper we argued that knowledge alone can not provide a useful framework for higher education curriculum. We need to provide students with the opportunity to get involve in practical work experience. The results indicate that there is a very concern about the practice-based pedagogy in higher education in Iran. Therefore, we need to inhance in quality of the higher education curriculum based on the pedagogical practice-based approach and the complexity of social relationships in the twenty-first century.
    Keywords: pedagogy, practice-based learning, curriculum framework, practice-based curriculum, professional practice.
  • Hamed HajiPur, Ramazan Barkhordari, Susan Keshavarz Page 136
    The main purpose of current inquiry is to answer the question that how language use in relation to sexual phenomena and what is desirable picture according that and which principles and procedures are oriented in education. In the study, the complexity of language usage in sex education and necessity of understanding of cultural and social contexts and the role of structure has been considered. The status quo refers to texts that are still legally valid and can be cited. In order to achieve these goals the critical discourse analysis (CDA) base on Norman Fairclough as methodology was used. The results indicate that the dominant discourse of sex education in Iran education should be called “discourse of restraint”. The characteristic of the mentioned discourse are more focus on negative aspects of sex education. The representation of this discourse reflects the reality of sexual desire in a way that looks at the threats of sexual instinct rather than its opportunities for student in a happy life.
    Keywords: Sex education, discourse, Critical discourse analysis (CDA), Iran’s educational policy, Negative procedures, Positive proceduresReferences