فهرست مطالب

بوم شناسی جنگل های ایران - پیاپی 2 (پاییز و زمستان 1392)

نشریه بوم شناسی جنگل های ایران
پیاپی 2 (پاییز و زمستان 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/12/20
  • تعداد عناوین: 7
|
  • زهرا میرآزادی، بابک پیله ور صفحه 1
    برنامه ریزی های مدیریتی در زمینه احیاء رویشگاه های گونه های جنگلی نیازمند اطلاع از ویژگی های بوم شناختی مورد نیاز آن گونه می باشد. درختچه «مورد» یکی از گونه های ارزش مند جنگل های زاگرس است که احیاء توده های آن نیازمند آگاهی از خواست های بوم شناختی این گونه است. هدف از این تحقیق، بررسی تاثیر عوامل محیطی بر پراکنش رویشگاه های درختچه «مورد» در استان لرستان بود. بدین منظور بر اساس اطلاعات موجود و پیمایش صحرایی 13 رویشگاه طبیعی و عمده «مورد» در استان لرستان شناسایی و در هر رویشگاه مهم ترین عوامل بوم شناختی اندازه گیری شد. نمونه برداری از خاک تا عمق سی سانتی متری انجام شد. از خصوصیات فیزیکی بافت خاک و از خصوصیات شیمیایی مقادیر شوری، اسیدیته، مقدار مواد آلی، ازت، فسفر و پتاسیم خاک در آزمایشگاه تعیین شد. داده های حاصل با استفاده از تحلیل مو لفه های اصلی (PCA) تجزیه و تحلیل شد. نتایج تجزیه مو لفه های اصلی روی متغیرهای مورد بررسی نشان داد که مو لفه های اصلی اول، دوم و سوم در مجموع 3/68 درصد از تغییرات راتبیین می کنند. بر اساس نتایج به دست آمده، مولفه اول با تبیین 64/27 درصد از تغییرات بر برخی ویژگی های شیمیایی خاک از جمله میزان سدیم و هدایت الکتریکی دلالت دارد. مولفه دوم منعکس کننده محتوی عناصر غذائی ازت و فسفر در خاک است و 93/20 درصد از تغییرات را تبیین می نماید و مولفه سوم نقش ارتفاع از سطح دریا (فیزیوگرافی) را در پراکنش «مورد» مشخص می کند که تبیین 67/19 درصد از تغییرات به عهده این مولفه است. نتایج این مطالعه نشان داد که گونه «مورد» توانائی رویش در دامنه ای وسیع از شوری خاک را دارد لذا می توان این گونه را یک هالوفیت نابردبار معرفی نمود.
    کلیدواژگان: عوامل بوم شناختی، خصوصیات خاک، تجزیه مولفه های اصلی، مورد، لرستان
  • پریسا پناهی، مهدی پورهاشمی، مریم حسنی نژاد صفحه 12
    سطح ویژه برگ (نسبت سطح برگ به وزن خشک آن) از جمله مهم ترین شاخص های بوم شناختی است که به طور کلی نشان دهنده تبادل انرژی و زی توده بوم سازگان است. مقدار این شاخص به شرایط محیطی و عملکرد درونی گیاه وابسته بوده و نوسانات زیادی در توده های جنگلی دارد. در این پژوهش سعی شد تاثیر موقعیت قرار گرفتن برگ در تاج درخت و همچنین سن برگ بر این شاخص بررسی شود. برای این منظور سه گونه بومی بلوط جنگل های زاگرس شامل برودار (Quercus brantii)، مازودار(Q. infectoria) و وی ول (Q. libani) که سال هاست در مجموعه زاگرس باغ گیاه شناسی ملی ایران کاشته شده اند، انتخاب شدند. ابتدا از هر گونه پنج درخت گزینش شد. برگ های نوری از نیمه زبرین تاج، برگ های سایه ای از نیمه زیرین تاج، برگ های جوان از جوان ترین برگ کامل روی شاخه های یک ساله و برگ های مسن از اولین برگ در بن شاخه ها نمونه گیری شدند. از هر نوع برگ، 30 نمونه جمع آوری شد. وزن تر و سطح برگ ها در آزمایشگاه اندازه گیری شد و پس از خشک کردن برگ ها در آون، وزن خشک آنها نیز به دست آمد و سپس مقایسات آماری لازم انجام شد. نتایج نشان داد که سطح ویژه برگ های نوری، سایه ای، جوان و مسن در سه گونه مورد مطالعه اختلاف معنی داری (001/0 < P) دارند. همچنین سطح ویژه برگ های جوان و مسن فقط در گونه مازودار اختلاف آماری معنی داری (001/0 < P) دارد، درصورتی که سطح ویژه برگ های نوری و سایه ای در هر سه گونه با یکدیگر اختلاف معنی دار (01/0 < P) دارند و مقدار آن برای برگ های نوری کمتر از برگ های سایه ای می باشد. نتایج این پژوهش بخوبی تغییرات سطح ویژه برگ را در سه گونه مورد بررسی نشان داد و تاثیر شرایط محیطی و عملکرد درونی گیاه را بر مقدار این شاخص اثبات نمود.
    کلیدواژگان: برگ جوان، برگ سایه ای، برگ مسن، برگ نوری، زی توده برگ، سطح برگ
  • محمد رستمیان، محمدرضا کاوسی، شعبان شتایی، علی اکبر محمدعلیپور ملکشاه صفحه 27
    قارچ های طاقچه ای از مهم ترین قارچ های ماکروسکوپی موجود در جنگل هستند که به عنوان انگل و پوده زی درختان محسوب می شوند. هدف از این پژوهش بررسی ارتباط برخی از ویژگی های میزبان در استقرار و فراوانی قارچ های طاقچه ای در سری یک جنگل شصت کلاته گرگان می باشد. آماربرداری از درختان آلوده به قارچ های طاقچه ای در دو ترانکست نواری با عرض 50 متر در طول و در دو طرف دامنه شرقی و غربی سری یک انجام شد و عواملی شامل نوع، کیفیت و قطر درختان میزبان، نام قارچ، فراوانی قارچ و جهت استقرار قارچ روی تنه درختان برداشت شد. فراوان ترین گونه های قارچی در منطقه مورد مطالعه از دو خانواده Polyporaceae (82/76 درصد) و سپس Ganodermataceae (17 درصد) می باشند. ترجیح میزبانی قارچ های طاقچه ای نشان داد این قارچ ها درختان راش و ممرز را به ترتیب با 98/50 درصد و 37/31 درصد، بیشتر از سایر درختان میزبان برای استقرار خود ترجیح می دهند. همچنین بررسی میزبان ها از لحاظ کیفی نشان داد که قارچ های طاقچه ای به میزان 76/69 درصد روی درختان افتاده، 39/25 درصد روی خشکه دار های سرپا و 85/4 درصد روی درختان زنده استقرار داشتند. این قارچ ها بیشتر در جهت های جنوبی تنه درختان سرپا استقرار دارند و فراوانی آنها با افزایش قطر درختان افزایش می یابد، به طوری که در طبقه قطری بالا تر از 80 سانتی متر درختان سرپای میزبان و طبقه قطری بالا تر از 40 سانتی متر درختان افتاده ی میزبان اختلاف معنی داری با طبقات قطری پائین تر از آن وجود دارد.
    کلیدواژگان: قارچ های طاقچه ای، میزبان، ترانکست نواری، قطر، فراوانی، شصت کلاته گرگان
  • ایرج حسن زاد ناورودی، سید حسین سیدزاده صفحه 41
    در این بررسی، تاثیر اجرای طرح جنگل داری روی تغییرات برخی شاخص های مهم توده های جنگلی در سری نه شفارود گیلان (طرح جنگل داری رزه)، در طول یک دوره 20 ساله، مطالعه شد. این بررسی در سطح دانگ تجدیدحیات در سال های 1364 و 1386 انجام شده است. روش آماربرداری در سال های 1364 و 1386 یکسان بوده و به روش تصادفی سیستماتیک با ابعاد شبکه 200×150 متر و قطعات نمونه دایره ای شکل و به مساحت 10 آری اجرا شده است. مشخصه های اندازه گیری شده در داخل هر قطعه نمونه شامل نوع گونه، قطر در ارتفاع برابر سینه، ارتفاع دو درخت شاهد داخل هر قطعه نمونه، وضعیت زادآوری و بررسی کیفی درختان بوده است. نتایج این تحقیق نشان داد که تغییرات مشخصه های مورد نظر شامل قطر سطح مقطع متوسط، سطح مقطع در هکتار، تعداد در هکتار، حجم در هکتار، ارتفاع لوری، تعداد زادآوری در هکتار و درجه کیفی درختان در دو آماربرداری در سطح یک درصد معنی دار است. حجم در هکتار درختان در تمامی گونه ها کاهش و از نظر ترکیب گونه ها، راش کاهش و توسکا افزایش داشته است. فراوانی زادآوری به تفکیک گونه راش و توسکا افزایش و گونه ممرز و افرا کاهش یافته است. تعداد درختان با درجه کیفی یک، کاهش و درختان با درجه کیفی دو، سه و چهار افزایش یافته است. به طور کلی، با اطمینان کامل نمی توان گفت که اهداف اولیه طرح در سطح دانگ تجدیدحیات، در پایان اجرای طرح، تحقق یافته است. این مطالعه همچنین نشان داد که با توجه به ساختار ناهم سال جنگل های شمال، تاکید به هم سال کردن آن، تلاش ثمربخشی نیست و پس از اجرای برش های بذرافشانی و نوردهی اول در شیوه تدریجی پناهی، امکان تغییر شیوه از تدریجی پناهی به تک گزینی میسر است.
    کلیدواژگان: مدیریت جنگل، شاخص های کمی و کیفی، توده های جنگلی، دانگ تجدیدحیات، سری نه شفارود
  • نیشتمان حاتمی، محمدهادی معیری، حشمت الله حیدری صفحه 57
    محاسبه رویش حجمی توده های جنگلی برای برآورد امکان برداشت سالانه در طرح های جنگل داری ضروری به نظر می رسد. به منظور محاسبه میزان رویش گونه های اصلی سری یک طرح جنگل داری دکتر بهرام نیا، ابتدا این جنگل براساس سطح تیپ های درختی پهنه بندی و به چهار پهنه راش- ممرز، ممرز- انجیلی، انجیلی- ممرز و آمیخته تقسیم بندی شد و سپس تعداد 140 پلات (دایره ای شکل ده آری)، با روش نمونه برداری تصادفی- سیستماتیک با (شبکه 400×300 متر) در مجموع پهنه ها آماربرداری شد. با استفاده از مته سال سنج، نمونه برداری مقاطع رویشی از تنه درختان شاهد (3-2 نمونه در هر پلات)، در جهت شمال و در قطر برابر سینه از 419 درخت انجام شد. رویش حجمی گونه های اصلی با روش مایر محاسبه شد. ضریب همبستگی تشکیل شده میان متغیر قطر برابر سینه (d) و رویش حجمی (Iv) در گونه های مذکور نشان داد که از نظر آماری میان این متغیرها همبستگی قوی و معنی داری وجود دارد.
    کلیدواژگان: رویش حجمی، پهنه بندی، راش، ممرز، انجیلی، جنگل شصت کلاته
  • مهرداد نیکوی، رامین نقدی، بهزاد بخشنده، حمید عموزاده صفحه 70
    آگاهی از کیفیت و کمیت چوب تولیدی در طرح های جنگل داری نقش مهمی در مدیریت این فرآورده در بازار ایفا می کند. هدف از این مطالعه که در سری یک ناو در حوزه شماره هفت جنگل های شمال ایران انجام شده است، تعیین عوامل تاثیرگذار بر بروز شکستگی در درختان مقطوعه، مقایسه اتلاف چوب ناشی از انجام عملیات قطع و شناسایی آسیب های وارده به درختان مقطوعه و روش های پیشگیری از آن بود. به منظور محاسبه افت چوب در اثر قطع درخت با استفاده از اره موتوری و محاسبه افت ارزش آن، در مجموع 249 اصله درخت به صورت تصادفی انتخاب و پس از قطع، افت چوب روی تنه درخت افتاده اندازه گیری شد. بررسی عوامل تاثیرگذار روی افت چوب درختان مقطوعه با استفاده از رگرسیون غیرخطی ساده و مقایسه میانگین افت چوب در بین گروه های قطع با استفاده از آزمون توکی انجام شد. نتایج نشان داد که قطر و ارتفاع درخت عامل معنی داری در افزایش افت درختان آسیب دیده می باشد و با افزایش آن میزان افت چوب در درختان آسیب دیده افزایش می یابد. از نظر میانگین افت چوب، تفاوت معنی داری بین گروه های قطع مشاهده نشد. مطالعه حاضر نشان داد که روش های جلوگیری از افت چوب در مرحله قطع درختان باعث افزایش ارزشی معادل 222 هزار ریال به ازای یک اصله درخت می باشد. برخورداری از یک سیستم آموزش منظم در ارتباط با قطع درختان برای کلیه افراد شاغل جنگل ضروری است تا با کاهش افت چوب بتوان میزان درآمد حاصل از قطع و فروش چوب آلات را افزایش داد.
    کلیدواژگان: بهره برداری جنگل، قطع درختان، افت حجمی و ریالی چوب، قطر درختان
  • گودرز کیانی، حمید جلیلوند، محمدرضا پورمجیدیان صفحه 86
    به منظور تعیین رویش قطری گونه افرا پلت در توده های دست کاشت مازندران، توده ای به مساحت 9/4 هکتار در نهالستان تلوکلا انتخاب و آماربرداری صددرصد انجام شد. در کل توده تعداد 24 اصله درخت به صورت تصادفی انتخاب و از آنها نمونه های رویشی تهیه شد. بررسی رویش قطری با روش مایر صورت پذیرفت و روابط بین متغیرهای کمی رویش، محاسبه و تعیین شد. نتایج این تحقیق نشان داد که متوسط رویش قطری سالانه و موجودی سرپای فعلی توده مورد مطالعه به ترتیب 36/8 میلی متر و 4/145 سیلو در هکتار می باشد.
    کلیدواژگان: افرا پلت، پهنه کلا، روش مایر، رویش قطری، موجودی سرپا
|
  • Page 1
    Restoration planning of forest species necessitates knowledge of ecological attributes. Myrtle is one of the valuable species in Zagros forests that knowledge of ecological attributes is necessitated for restoring stands of this species.This study aimed to determine the effects of environmental factors on myrtle distribution in Lorestan province. Based on available information and forest surveying, 13 natural sites were identified. In each site, the most important ecological factors were measured. Soil samples were taken of 0-30 cm depth and physical and chemical properties such as soil texture, EC, pH, N, P and K were determined. Principal component analysis (PCA) method was used to analyze collected data. PCA results showed that first three components explain 68.2 % of variations. The first component explains 27.64% of variation and denotes to some of soil properties such as Na and Ec. The second component reflects soil N and P values and explains 20.93 % of variations and third component reveals the role of altitude on myrtle dispersion and explains 19.67% of variation. The result of this study showed that myrtle can establish in a wide range of soil salinity and therefore it can be assigned into intolerant halophyte.
    Keywords: Ecological factors, Soil properties, Principal component analysis, Myrtle “Myrtus communis”, Lorestan
  • Page 12
    Specific leaf area (the ratio of leaf area to dry mass) is one of the most important ecological variables can be viewed as the tradeoff between ecosystem mass balance and ecosystem energy balance. This variable is further particularly sensitive to changes in the external environment and in the internal functioning of the plant. In this research, we studied the effect of species and leaf position in the crown on SLA. Five sample trees of three oak species (Quercus brantii, Q. infectoria and Q. libani) were selected in Zagros collection of National Botanical Garden of Iran. For each of the species selected, 30 youngest fully expanded leaf (young leaf) as well as the oldest green and viable leaf (old leaf) were selected. Furthermore, 30 sun leaves and 30 shade leaves were selected from the half upper parts and half lower part of the crowns, respectively. The leaves were weighted (wet weight) and their areas were measured by leaf area meter in laboratory. The leaf samples were then dried at 70°C for 48h and weighted again (dry weight). The SLA of all kinds of sample leaves had significant differences among oak species. There only were significant differences between the SLA of the young and old leaves in Q. infectoria. Furthermore, the SLA of the sun and shade leaves showed significance differences in all studied species, so that the sun leaves had lower SLA than the shade leaves. This research proved the effect of environmental and inherent function of oak species on SLA.
    Keywords: Leaf area, Leaf biomass, Old leaf, Shade leaf, Sun leaf, Young leaf
  • Page 27
    Bracket fungi are the most important macroscopic fungi in the forest as trees are parasitic and saprophytic. This aim of this study is investigation on relate of between some of the characteristics of host and frequency of bracket fungi in district one of Shastkolate forest of Gorgan. Inventory of trees infected by bracket fungi was done using two strip transects and Factors, including the type, quality and diameter of host trees, name of fungi, frequency of fungi and direction fungi on the trunk of the trees were recorded. The most abundant species in the study area are two family Polyporaceae and Ganodermataceae. Host preference of bracket fungi showed these fungi selected fagus and carpinus trees with 50/98 % and 31/37 % for establishment. Also investigation the quality of hosts showed bracket fungi 69/76 percent on fallen trees, 25/39 % on dead trees standing and 4/85 percent on live trees were establishment. These fungi more establishment in southern directs of the trunk of stand trees and their frequency increases with increasing diameter trees, so that the class above 85 cm diameter of standing trees and class above 40 cm diameter the fallen trees have a significant difference with their below diameter class.
    Keywords: Bracket fungi, Host, Strip transect, Diameter, Frequency, Shastkolateh of Gorgan
  • Page 41
    The effect of management was studied on the variation of some crucial forest stand features in the district nine of Shafaroud Gilan during a 20-year period. The survey was conducted in the regeneration affectation on 1985 and 2007. The measurement were done with a similar design (systematic randomized sampling in a 150×200m grid and 0.1 ha circular field plots) in 1985 and 2007, respectively. A set of qualitative/qualitative factors were measured including the species type, DBH, height of two control trees, regeneration and tree qualitative condition in each plot. The results showed a significant difference (in 1% level) between DBH of mean basal area, basal area ha-1, number of trees ha-1, standing volume ha-1, Lorey height, regeneration rate ha-1 and qualitative degree in two surveys. Standing volume ha-1 decreased amongst the entire species, showing an increase in Alnus subcordata and a decline in Fagus orientalis portion. Besides, regeneration decreased in Fagus and Alnus, while the rate increased in common maple and hornbeam, respectively. In terms of qualitative features, the results showed an increase in 2, 3 and 4-grade trees, whereas the portion of 1 grade trees declined. It was thus concluded that the predefined goals of shelterwood system have not been reached to the 20-year period due to the problems existing within the regeneration affectation. Based on our conclusion, it is tough to meet the primary objectives of the regeneration affectation in the end of the period. The fact that the structure of Iranian north forests are uneven aged, it seems that our efforts would not be useful in order to convert the uneven aged forests stand to even aged forests stand. Even after two cuttings regarding shelterwood method, we can gradually transform the shelterwood method to selective method.
    Keywords: Forest management, Qualitative, quantitative indices, Forest stand, Regeneration affectation, Shafarood district nine
  • Page 57
    It is necessary to calculate the volume increment for estimation of annual allowable cut in forestry plants. In order to compute increment of main species in district one of Dr. Bahramniaʹs forest, firstly, forest divided to four forest zonation based on basal area ratio of tree species including Fageto-Carpinetum, Carpineto-Parroetum, Parrotio- Carpinetum and Mixed types. Then, 140 circular plots (0.1 hectare) were sampled with randomly-systematic method (300×400 meter network) in the study area. Using increment borer device, core sampling of increment (2-3 trees in each sample plot) was extracted from north-side of tree at breast height from 419 trees. Volume increment of main species and forest stand types were calculated based on the Meyer’s method. The correlation analysis results showd that variables of diameter at breast height (d) and volume increment (Iv) are significantly correlated to each other for studied tree species.
    Keywords: Volume increment, Forest stand zonation, Fagus orientalis, Carpinus betulus, Parrotia prsica, Shast kalateh forest
  • Page 70
    Awareness of quality and quantity of wood produced in forestry plans play an important role in management of this product in market. The objective of this study that has been carried out in 7th watershed of north forest of Iran was to determine effective factors on wood breakage in felled trees, compare wood losses during felling and identify wood losses in felled trees and methods of their prevention. In order to estimation of wood losses during felling by chainsaw and its value losses, 249 trees randomly selected. After tree felling wood losses on trees trunk was measured. Evaluation effective factors on wood losses in felled trees and comparison between averages of wood losses between felling group was done by nonlinear regression and analysis of variance respectively. Final result showed that tree diameter and height have significant effect on brooked trees and increasing of these factors will increase the wood losses in felled trees. Significant differences in mean wood looses didn’t existed among felling groups. The present study showed that wood losses prevention methods during felling operation increase value equivalent 222000 Rial per every felled trees. Having a regular training program for all persons employed in this part of forest management is essential so with decreasing of wood losses, Income from wood sales will increase simultaneously.
    Keywords: Forest logging, Felling, Wood value, price looses, Tree diameter
  • Page 86
    In order to investigation the diameter increment of maple tree (Acer velutinum Boiss.) plantations in Mazandaran province, 4.9 hectares of the planted stands in Talokola nursery were selected. A total of 24 trees were randomly selected and increment core were prepared. Calculation of diameter increment was done using meyer,s method. Relationship between incremental quantitative variables was revealed. The results showed that mean annual increment of diameter and stand product of the maple tree in considerable stand was 8.36 mm and 145.4 silve.h-1 respectively.
    Keywords: Maple Tree, Pahnekola, Meyer, s method, Diameter Increment