فهرست مطالب

زبان و ادبیات فارسی - سال سیزدهم شماره 1 (بهار 1396)

مجله زبان و ادبیات فارسی
سال سیزدهم شماره 1 (بهار 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/05/19
  • تعداد عناوین: 7
|
  • رضا اشرف زاده، امیرالله شمقدری * صفحات 11-29
    هدف این مقاله بررسی و نگرش ساختارگرایانه و تحلیلی به قصیده حاجیان ناصرخسرو است. این پژوهش، قصیده حاجیان ناصرخسرو را در سه سطح زبانی، ادبی و فکری مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. این مقاله بر آن است تا با ارایه تحلیل های آماری و نموداری نشان دهد که ناصرخسرو ضمن تسلط به مناسک و مواقف حج از شیوه های نوین و تاثیرگذار در انتقال مفاهیم دینی و مذهبی بهره جسته است. این مقاله همچنین به پر بسامدترین واژه ها، مکان ها، صنایع بدیعی و صنعت سوال و جواب در شعر ناصرخسرو پرداخته است.
    کلیدواژگان: ساختارگرایی، ناصرخسرو، قصیده، حج
  • حمید خصلتی* صفحات 31-54
    یکی از مباحث مورد بحث اندیشمندان وصاحب نظران حوزه ی ادبیات تقسیم بندی هایی بوده است که در ساحت ادبیات انجام گرفته و با توجه به محتوای متون،کتابهاگاه درحوزه ی مباحث نظری وعلمی قرار گرفته وگاه در دسته بندی کتاب های تاریخی قرارگرفته وبه عنوان متون تاریخی شناخته شده اند؛بعضی در طبقه بندی آفرینش های ادبی قرار گرفته وبعضی دیگر در حوزه ی پژوهش های علم ادبیات شناخته شده اند .همچنین آثارمتعددی در قالب نثر ونظم وجود دارد که هر یک ازاین آثاررا می توان از نظر میزان شاعرانگی یا عدم شاعرانگی آن موردبررسی قرار داد.عوامل متعددی بر میزان شاعرانگی یک اثر ادبی تاثیر می گذارد، یکی از این عوامل موضوع ومحتوایی است که یک اثر درآن زمینه شکل گرفته است.در این مقاله قصد داریم به بررسی نقش ماهیت موضوع آثار در میزان شاعرانگی یا عدم شاعرانگی متن آن بپردازیم.
    کلیدواژگان: ماهیت موضوع، شاعرانگی، نثر، نظم، شعر
  • حسن بساک* صفحات 55-76
    بخش عظیمی از ادبیات گرانسنگ ما را ادبیات غنایی تشکیل می دهد. شاعر با زبانی لطیف و معانی ظریف، شادی ها وتلخی های زندگی و وآرزوها وآمال واحساسات شخصی خویش را بیان می کند.در سده دوم قرن ششم توجه بیشتری برای حرکت به سمت سبک عراقی صورت گرفت وزمینه بیشتری برای بیان مفاهیم غنایی فراهم آمد. در این میان بعضی از شاعران همچون سنایی و عبدالواسع جبلی از پیش قراولان این نوع مضامین به حساب می آمدند تا اینکه در قرن هفتم سعدی و مولوی با مضامین عالی غنایی خود آثاری درخور به جامعه تقدیم کردند.
    قالب غزل یکی از موفق ترین حوزهای شعر فارسی است که ادبیات غنایی در آن بارور شده است و بدیع الزمان عبدالواسع بن عبدالجامع غرجستانی جبلی از ادیبان و شاعران قرن ششم است که همانند سنایی با سرودن غزلهای گوناگون توانست این نوع بسیار مهم از شعر فارسی را اعتلا واستقلال بخشد.وی دراشعارخود که اوج هنر شاعری اوست علاوه برمضامین عاشقانه،گاه از اندیشه های عرفانی نیز درآن ملاحظه می شود بنابراین را وی را باید از قدیمیترین شاعرانی برشمرد که مضمون های غنایی و عرفانی را در غزل پیوند داده است.نویسنده دراین مقاله ضمن تحلیل محتوای اشعار عبدالواسع جبلی، عناصر ادبیات غنایی را با ذکر شواهدی چند مورد نقد و بررسی قرارداد.
    کلیدواژگان: ادبیات غنایی، عبدالواسع جبلی، شعرغنایی، غزل، عشق، تحلیل محتوا
  • محمد امین محمدپور، علی اصغر باباصفری* صفحات 77-98
    مکتب ادبی رمانتیسم در قرن نوزدهم و با شکستن قید و بندهای مکتب کلاسیک شکل گرفت. از سال 1301 و بعد از مشروطه، مکتب رمانتیسم در ایران گسترش پیدا کرد. عمده تحول این مکتب گرایش به طبیعت و وطن و پرداختن به عواطفی چون عشق، اندوه و طبیعت گرایی بود. هوشنگ ابتهاج یکی از شاعران توانای معاصر است که بر غالب اشعار او اصول حاکم بر مکتب رمانتیسم حاکم است. مهمترین زمینه های اندیشه های رمانتیکی در شعر ابتهاج عبارتند از: عشق، غم و اندوه، یادکرد مرگ، حدیث نفس، وطن، طبیعت گرایی، امید، آرمان گرایی. در این مقاله به شیوه توصیفی و تحلیل محتوا از شعر ابتهاج به بررسی رمانتیسم در شعر او خواهیم پرداخت.
    کلیدواژگان: رمانتیسم، طبیعت، عشق، هوشنگ ابتهاج، شعر معاصر
  • حجت الله غمنیری* صفحات 99-113
    جستار حاضر با عنوان: « پیوند و تنیدگی اندیشه های ناسوتی و لاهوتی ایرانیان در عید نوروز»، در پی آن است تا با تحلیل فلسفه وجودی نوروز و نیز آیین های پیرامون آن، که به «جشن فروردگان» (پنج یا ده روز آخر سال) و «جشن فروردین» یا «جشن بهار» (که مدتش را از هفت تا بیست و یک روز متفاوت گفته اند) معروف اند، میزان حضور و ظهور آداب و انگاره های قومی و گمانه های دینی و آرمانی و نیز کیفیت ارتباط این دو را با یکدیگر به ارزیابی نشسته و از این راستا راز و رمزهای احترام و اهتمام ویژه ایرانیان را نسبت به این روز فرخنده آشکار نماید. با جستجوی به عمل آمده در این نوشتار درمی یابیم که: در جشن نوروز، که عبارت «جشن ها و آیین های نوروزی» درباره اش گویاتر است، بیش از هر زمان دیگری زندگی دنیوی و اخروی ایرانیان در هم می آمیزد به طوری که هیچ رسم و آیینی را در ایام یاد شده نمی توان یافت که از احساس و انگیزه های معنوی (سپنتامینویی) برحذر باشد. آداب و آیین های نوروزی از جشن فروردگان (که در واقع ترحیم و تکریم فروهرها (ارواح درگذشتگان) است و گاه با مویه گری و خراشیدن صورت در جوار قبور آنان انجام می شده) تا جشن بهار و طبیعت (که با رقص و پایکوبی و آتش بازی و نیز دید و بازدید به منظور تجدید پیوند دوستی و یا رفع کدورتهای احتمالی همراه است) این سیر آرمانگرایانه و هدفمند را به خوبی به نمایش می گذارد. باری نوروز در اندیشه ایرانیان، نقطه درخشان پیوند ناگسستنی «شادمانی و خنده» با «نیایش و تجدید عهد با آفریدگار جهان» بوده و از دورترینها زمانها تا امروز بدون آنکه – در صورت و معنا- تغییر چندانی کرده باشد، همواره روزگار گرامی داشته شده است.
    کلیدواژگان: نوروز، جشن فروردگان (جشن فروهرها)، جشن فروردین (جشن بهار)
  • سیمین عوض پور *، علی اصغر محمودی صفحات 115-132
    در این پژوهش سخن از ابزارهای خیال هاتف اصفهانی است که از شاعران دوره ی بازگشت ادبی است.ابزارهای خیال در غزلیات هاتف مورد بررسی واقع گردیده.عناصر طبیعی،تصاویر ایستایی، مفاهیم انتزاعی، عنصر رنگ و هماهنگی در تصاویر که در قالب صور خیال نمود دارد تحلیل گردیده است.در پایان آمار صور خیال که نشان از مقلد بودن هاتف اصفهانی در خلق تصاویر و زیور های لفظی کلام دارد در نمودار ها هویدا است.
    کلیدواژگان: هاتف اصفهانی، تشبیه، استعاره، تصویر، غزل
  • صدیقه میرخلف زاده* صفحات 133-157
    بامقایسه نحوه تربیت فرزند در شاهنامه وتربیت در عصر حاضر وتحلیل وبررسی آن از جهت روانشناختی وجامعه شناسی به اختلاف وشباهت هایی برخورد می کنم که مربوط به تغییر در نوع نگرش به انسان است ،از موجودی فرامادی به موجودی کاملا مادی. در گذر پرشتاب تکنولوژی امروزی، فرهنگ وتمدن، دچارتحول و دگرگونی شگرفی شده به طوری که ملاک ارزشیابی، دیگر میزان علم ودانش ورفتار های اخلاقی و انسانی به نظر نمی آید.هنروری ،احترام ،دعا وسپاس از ایزد ، مشورت در امور،ورزیدگی وآزمایش،غیرت ،دلیری، که روزی در شاهنامه، فرد را خودساخته ،سالم وفداکار وآماده خدمت به وطن می سازد، دیگر جلوه گری نمی نماید. آموزش وپرورش خود نیز که عامل انتقال فرهنگ به نسل جدید می باشد دستخوش این شتابزدگی قرارگرفته وبا آن همسو می گردد.
    نقش خانواده در زندگی فرزندان کمرنگ شده و اختلاف سلیقه ها به فاصله بین آنها دامن می زند . فرهنگ جدید با قدرت بیشتر جای خود را با فرهنگ قدیم عوض می کند.آسیب های اجتماعی ،روح و روان ،منش ورفتار فرزندان را متحول ساخته وآنها را دچار سردرگمی و حیرت وبی هویتی نموده وتبلیغات ،رسانه ها، ماهواره ها آنها را شیفته زرق وبرق وتجمل گرایی وآنچه که دیگران برآن صحه می گذارند، می نماید.
    به کجا چنین شتابان
    کلیدواژگان: تربیت، شاهنامه، عصر جدید، تکنولوژی، تحول، تجمل گرایی
|
  • Reza Ashraf Zadeh, Amir Allah Shamaghdari * Pages 11-29
    The purpose of this article the structural and analytical approach to Naser khosrow is an ode pilgrims. The author of this study, an ode Naser pilgrims on three levels: language, literature and thought put analyzed. It also most frequent words, places, figures of the industry in question and answer Naser Khosrow's poetry.
    Keywords: structuralism, naser khosrow, Ode, the pilgrimage
  • Hamid Kheslati* Pages 31-54
  • Hasan Bassak* Pages 55-76
  • Mohammad Amin Mohammad Poor, Ali Asghar Baba Safari * Pages 77-98
    Literary school of romanticism was founded in the nineteenth century by breaking the fetters of classical school. School of romanticism was developed in Iran since 1301 and after constitutional revolution. Preference of feeling to wisdom, tendency toward nature and homeland and also dealing with feelings such as love-grief-and naturalism were among the major changes of this school. H. E is one of the great contemporary poets and principles of romanticism govern most of his poems. Most important areas of romantic thought in the poetry of H. E include: love - grief- remembrance of the death – soliloquy – homeland -naturalism- hope- idealization. Romanticism in the poetry of H.E will be studied in a descriptive and content analysis way in this article.
    Keywords: romanticism, Nature, love, Hushang Ebtehaj, contemporary poetr
  • Hojatollah Gh Moniri * Pages 99-113
    The present study entitled “Interweaving and interreliation ship of Iranians natural and theological (sacred-profane) ideas about New Year’s fete (Nowruz)” seek to analyze the existential philosophy of Nowruz and its rituals which are known as “Farvardegan fete the last (Five or ten days of the year) and “Farvardin fete” or “Spring fete” (its length ranging from 7 to 21days) to evaluate the presence and emergence of ethnic manners and tenets as well as religious and ideological assumptions and the quality of the relationship between these two in order to disclose the mysteries of the special respect and concern Iranians have for this auspicious day. By researches done for this paper, it was found that: in New Year’s fete, is better “expressed by “Nowruz’s celebrations and rituals” more than any other time interweaves Iranians’ worldly and otherworldly life in such a way that no other tradition and ethnic ritual can be found in the mentioned period to be void of spiritual feelings ad motivations (Sepantaminui). Manners and rituals of the New Year as well shows this idealistic and targeted excursion from the farvardegan fete (Which in fact asks forgiveness and tribute to Fravahars (spirits of the dead) was sometimes done with mourning and scratching the face near their graves) up to spring and nature fete accompanied by dancing and firework and visits to renew the bond of reconciliations) represents this idealistic and purposeful excursion clearly. In Iranian thought Nowruz has been the brilliant point of unbreakable bond of “happiness and laughter” with “veneration and renewal commitment to the Creator of the world” and has always been cherished from the past up to the present without significant changes in form and meaning.
    Keywords: Nowruz, Farvardegan Fete (Fravahars's Celebration), Farwardin Fete (Spring's Celebration)
  • Simin Avaz Poor*, Ali Asghar Mahmoodi Pages 115-132
    In this research,there is a discussion about Hatef-e Esfahani's imagery, who is one of the poets of renaissance period.Imagary and in particular natural elements, static imagery,abstract contents,color and harmony in images that is displayed in imagery are analyzed in Hatef's sonnets.and finally,statistic of imagery that displays Hatef as an imitator in creating image and verbal decorations are shown in the charts.
    Keywords: Hatef-e Esfahani, simile, metaphor, image, sonnet
  • Sedigheh Mir Khalaf Zadeh* Pages 133-157