فهرست مطالب

پژوهش های مهدوی - پیاپی 7 (زمستان 1392)

فصلنامه پژوهش های مهدوی
پیاپی 7 (زمستان 1392)

  • بهای روی جلد: 295,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1393/07/18
  • تعداد عناوین: 8
|
  • راضیه علی اکبری* صفحه 5
    در جامعه زمینه ساز، شرایط لازم برای پذیرش ولایت و حاکمیت حضرت حجت فراهم است. چنین جامعه ای از خانواده های کوچک شروع می شود و گستره جهان اسلام را دربر می گیرد. اما متاسفانه امروزه ساختار و کارکرد خانواده ها به گونه ای نیست که بتوانند زمینه ساز ظهور باشند. امروزه موضوع تحصیل و اشتغال زنان، از جمله عوامل آسیب زا در خانواده ها به شمار می رود. اگرچه فرصت تحصیل برای زنان در شکل گیری و پیشرفت جامعه و پرورش نسل های منتظر تاثیر دارد، اما در عصر جدید، تحصیل زنان با گسترش فرهنگ غرب در زندگی شان همراه شده و آسیب های بسیاری به همراه داشته است. گرایش آنان به تحصیلات، سبک زندگی اسلامی را تغییر داده و توسعه حضورشان در مجامع علمی و دانشگاه ها، کمابیش منجر به دگرگونی در خانواده شده است؛ در حالی که زنان، در پرورش افراد جامعه رسالت تربیتی دارند و بیش از هر فردی می توانند جامعه را در زمینه سازی برای ظهور آماده کنند. اما مسئله تحصیل آنان، مانند هر پدیده اجتماعی دیگر، آسیب هایی در زندگی به همراه دارد که باید با ارائه راهکارهای مناسب و جامع نگر، به کاهش آن ها و جهت دهی به سمت نقش زنان در زمینه سازی ظهور پرداخته شود.
    کلیدواژگان: جامعه زمینه ساز ظهور، زنان، تحصیل، آسیب ها، راهبردها
  • محمدرضا کریمی والا* صفحه 25
    بی گمان تحقق اخوت و همدلی با زدودن تیرگی های تفرقه و جدایی، بستری لازم برای عزت و شکوه یک ملت و زمینه رشد و تعالی آنان خواهد بود. بدین روی یکی از مهم ترین بایسته های اخلاقی زمینه سازان حاکمیت جهانی منجی موعود، ستیز با آشفتگی های تفرقه و جدایی و نیز فراگیری روح وفاق و خلق همدلی و سازواری در عرصه های گوناگون فکری و سلوک اجتماعی و سیاسی است.
    اما پرسش اساسی آن است که طرح و نقشه چنین خصلتی با لحاظ تکثر اندیشه ها _ که بستر تنوع و حتی تخالف توقعات، سلایق و مواضع افراد شده و می تواند منشا تفرقه و ازهم پاشیدگی انسجام اجتماعی گردد _ چیست؟ آیا می توان با سیطره یک نظام فکری و رفتار منفعلانه در برابر آن، در پی سازواری اجتماعی زمینه ساز بود، یا این که چنین کاری بی ارزش و حتی ناممکن است و ناگزیر حل مسئله را باید در مسیری دیگر جست؟
    اما آن چه با اقتباس از آیات الهی و سیره معصومان(ع) فراروی اخلاق زمینه ساز حاکمیت جهانی مهدوی می توان احراز نمود، وفاق و سازواری همگانی، نه بر اساس همانندسازی یا تثبیت اندیشه ها، بلکه بر تصحیح استدلال ها، اتقان مقدمات و سد بی راهه های فکری استوار است و در این راستا ضروری است سیر اندیشه های بشری در سایه ارشادهای انسانی _ الهی معصومان و در پرتو تقوا و حفظ حریم مقرارت الهی انتظام پذیرد و در وصول به پیش زمینه های ذهنی مصون از انحراف، ارزیابی حقانیت ها نه با ملاک فهم بشری، بلکه با محوریت اراده الهی صورت گیرد که بی تردید مصداق بی بدیل آن در عصر ظهور، اراده های مقدس حضرت مهدی(عج) است.
    کلیدواژگان: جامعه مهدوی، اخلاق وفاقی زمینه ساز، تکثر اندیشه ها، انتظام اندیشه ها
  • محمدرضا سرمدی، سید محمد میردامادی، خجسته شیروانی* صفحه 51
    این پژوهش به مطالعه نقش معلم در زمینه سازی ظهور و تحقق جامعه عدل مهدوی می پردازد. در این نوشتار، رسالت نظام آموزشی با تاکید بر مولفه معلم و نقش و رسالت وی در تربیت نسل منتظر و در نهایت، ایجاد آمادگی، زمینه و بستر مناسب در اجتماع و فراتر از آن در جهان برای ظهور منجی موعود حضرت مهدی(عج) تبیین می شود.
    روش پژوهش کیفی _ توصیفی است و با استفاده از شیوه مصاحبه _ مصاحبه با صاحب نظران حوزه تعلیم و تربیت و نیز حوزه مهدویت، به جمع آوری داده ها پرداخته شده و گفتمان به شیوه کیفی _ تحلیلی تجزیه و تحلیل گردیده است.
    کلیدواژگان: معلم، زمینه سازی ظهور، جامعه عدل مهدوی
  • محمد مهدی حائری پور* صفحه 75
    توجه به مبدا و معاد و نیز انسان شناسی و هستی شناسی در تنظیم روابط اخلاقی انسان با خود، خدا و سایر موجودات تاثیری مستقیم دارد. نهاد امامت، در شناخت انسان از این موضوعات دارای نقشی اساسی است و از انحراف فکری در این حوزه ها جلوگیری می کند.
    مرجع و معیار شناخت فضایل و رذایل در اسلام، قرآن و سنت است؛ ولی این دو منبع به مبین و مفسر نیاز دارند و امام معصوم بهترین و کامل ترین مبین قرآن و سنت به شمار می رود. همچنین اسلام برای تحقق اخلاق اسلامی در جامعه دو راهکار عملی در نظر گرفته است؛ یکی تشکیل حکومت دینی و دیگری معرفی الگوهای عملی. امامان معصوم(ع) به عنوان بهترین حاکمان و نیز الگوهای عملی در جامعه حضور دارند.
    بنابراین امامت و امامان هم از نظر پایه ریزی شالوده اخلاق اسلامی و هم ارائه الگوی عملی و تحقق اخلاق اسلامی در جامعه، نقشی اساسی و بی بدیل ایفا می کنند.
    کلیدواژگان: نظام اخلاقی اسلام، امامان معصوم، فضایل، رذایل، خودشناسی، خداشناسی
  • احمد رنجبری حیدرباغی* صفحه 93
    از جمله شبهاتی که از سوی اهل سنت درباره موضوع مهدویت صورت گرفته، زندگی امام زمان سرداب منزل امام حسن عسکری(ع) است. پرسش شبهه آمیز برخی معاندان این است که چگونه امام مهدی(عج) بدون آب و غذا به زندگی خود در این سرداب ادامه می دهد؟ حال آن که هیچ گاه شیعیان سرداب غیبت را مکان زندگی و نیز محل شروع ظهور و خروج حضرت حجت ندانسته اند و در آثار خود به نقد و بررسی این اتهامان پرداخته اند. از جمله کسانی که به این شبهه و اتهام دامن زده، ابن حجر هیثمی مکی (909 - 974ق) است. وی در کتاب الصواعق المحرقه علی اهل الرفض والضلال والزندقه با آوردن دو بیت، وجود امام زمان(عج) و زنده بودن ایشان را به سخره گرفته است. در مقابل، عالمان شیعه و حتی دانشوران اهل سنت نیز در آثار خود به این شبهه به نظم و نثر پاسخ داده اند. در این نوشتار، ردیه های منظوم سروده شده توسط چهارده تن از علمای شیعه به همراه شرح مختصر زندگی و آثار آنان گنجانده شده است.
    کلیدواژگان: ابن حجر هیثمی، الصواعق المحرقه، قصیده سردابیه، قصیده بغدادیه، ردیه های منظوم، مهدویت، سرداب امام زمان(عج)
  • عبدالحسین خسروپناه، مصطفی ورمزیار* صفحه 117
    علمای اهل سنت، مهدویت را یک باور اصیل اسلامی و برگرفته از روایات صحیح می دانند. مفسران آنان نیز با الفاظ صریح یا بیان روایات و تحلیل های در ضمن تفسیر، اعتقاد خود را به این باور اعلام کرده اند؛ اما برخی از آنان متاثر از افرادی مانند ابن خلدون، در صحت این باور تردید کرده، با تمسک به اشکال هایی همچون عدم اعتماد به روایات مهدویت به دلیل ضعف اسناد یا وجود انگیزه جعل، بروز آثار زیان بار بر اثر اعتقاد به این آموزه و عدم امکان تحقق خارجی این وعده، آن را انکار نموده اند.
    این نوشتار با تقسیم منکران مهدویت به دو قسم «مخالفان باور به مهدویت» و «انکار کنندگان آموزه های شیعی مهدوی» به اشکالات آنان پاسخ داده است.
    کلیدواژگان: مهدویت، امام مهدی(عج)، انکار مهدویت، تفسیر، مفسران اهل سنت، ابن خلدون
  • مهدی بهرامی* صفحه 139
    فرم و محتوا دو مقوله اصلی اثر هنری به شمار می آیند. فرم همان صورت اثری هنری است و معنا و محتوای اثر هنر، چیزی است که مخاطب از اثر هنری برداشت می کند. تاریخ زیبایی شناسی شاهد جدال این دو مفهوم بوده و با توجه به رابطه آن ها و اهمیت یکی بر دیگری، در برخی اندیشه ها و مکتب های مختلف، بر اساس آن هنر و زیبایی تعریف و تفسیر شده است. بر این اساس، رابطه این دو به رغم آن که در خارج قابل تفکیک نیستند و این تفکیک تنها ذهنی است، بسیار مهم به نظر می رسد و به اعتراف بسیاری از هنرمندان و فیلسوفان، این دو در یکدیگر تاثیری بسزا دارند، چنان که هر تغییری در فرم اثر هنری، باعث تغییر در مفهوم آن خواهد شد و مطابقت نداشتن فرم با محتوای مورد نظر هنرمند، بیان محتوایی هنرمند را ناقص و نامفهوم جلوه خواهد داد.
    مفاهیم مهدوی از جمله مفاهیمی هستند که قابلیت حضور در آثار هنری را دارند. در این نوشتار کوشش شده به روش تحلیل فلسفی با بررسی مفاهیمی چون فرم، معنا و محتوا در اثر هنری، رابطه فرم و محتوا در اثر هنری و سرانجام، مفاهیم مهدوی بررسی شود و در نهایت با ارائه شواهد و دلایل، این مسئله استنباط می شود که با هر فرم و صورتی نمی توان مضامین مهدوی را در هنر به تصویر کشید و به طور قطع برخی از فرم ها قابلیت بیان مضامین مهدوی را ندارند.
    کلیدواژگان: فرم، محتوا، اثر هنری، هنرمند، مضامین مهدوی