فهرست مطالب

فصلنامه فرهنگ رضوی
سال پنجم شماره 18 (تابستان 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/06/26
  • تعداد عناوین: 7
|
  • کاوس روحی برندق* صفحات 7-35
    حضرت امام رضا(ع) با افراد مختلف از جمله نمایندگان یهودیان، مسیحیان، زردتشتیان، صابئان، زنادقه و مادی گرایان، فرقه های اسلامی و افراد دیگر به مناظره پرداخته است. یکی از این مناظره ها، مناظره مفصل آن حضرت با متکلمان ادیان و مذاهب درباره توحید و نبوت است. این مقاله با مطالعه موردی و با هدف شناساندن اخلاق توحیدی حضرت امام رضا(ع) در برابر رقیبان، این مناظره را از لحاظ اخلاق و مهارت های مناظره و به ویژه با مطالعه تطبیقی آن با معیار ها، شرایط، آداب مناظره و جدل در دانش منطق و نیز یافته های علم ارتباطات، تحلیل و مورد پژوهش قرار داده و به این نتیجه دست یافته است که در این مناظره، حضرت از 20 روش و مهارت و شیوه اخلاقی به صورت توامان استفاده کرده و در سخت ترین و طولانی ترین مناظره، بدون این که در دام کوچک ترین استدلال باطل یا غیر اخلاقی بیفتد، با استفاده از انواع مهارت های مناظره و روش های برتر ارتباطی، استدلال و بحث را تا غلبه بر رقیبان پیش برده است.
    کلیدواژگان: امام رضا (ع)، اخلاق کاربردی، مناظره، جدل، ادیان و مذاهب، مهارت های مناظره
  • رضا کشاورز*، سید مهدی دلبری صفحات 37-61
    زیارت به عنوان بارزترین جلوه گردشگری دینی، از ابزار موثر در تعاملات فرهنگی و آشنایی با فرهنگ و تمدن ملت هاست و فرهنگ که نماد هویت و منزلت جوامع و ملل است، از آن تاثیر می پذیرد. با توجه به کثرت جوامع و توده های مسلمان و تمایل روز افزون آنان به زیارت پیشوایان دینی، سفرهای زیارتی به خصوص در بین اقوام شیعه مذهب اهمیتی وافر یافته و یکی از گزاره ها و فرصت های مغتنم در ترویج بنیان های فرهنگ اسلامی و ارتقای سطح فرهنگی مسلمانان است؛به علاوه تاثیر برجسته ای در تعامل و همگرایی فرهنگی و تعالی فرهنگی مردم جوامع اسلامی و ارتقای قدرت فرهنگی مسلمانان و نیز بسترسازی برای تعاملات گسترده فرهنگی، دینی و اجتماعی فراملی دارد و با توجه به قرار گرفتن بقعه حضرت امام رضا(ع) در کشور مهم و شیعه مذهب ایران، این موضوع اهمیت زیادی دارد. این پژوهش با رویکرد تحلیلی ، نقش گردشگری مذهبی یا سفرهای زیارتی به مشهد مقدس و تاثیرات فرهنگی و اجتماعی زیارت امام رضا(ع) را در تبادل و ارتقای فرهنگی جوامع مسلمان، در چند محور مختلف بررسی کرده است.
    کلیدواژگان: زیارت امام رضا (ع)، گردشگری دینی، ارتقای فرهنگی، تبادل فرهنگی
  • عاطفه زرسازان* صفحات 63-94
    در جامعه دینی توجه به امر تعلیم و آموزش مفاهیم دینی جایگاه محوری دارد چرا که تعلیم و تعلم آیات الهی ابزاری برای رسیدن انسان به سعادت است. ازآن جاکه به اعتقاد شیعه، ائمه اطهار(ع) منزلت ویژه ای در تفسیر معارف الهی دارند، این پژوهش در پاسخ به پرسش مهم ترین شیوه های تعلیم و تبیین مفاهیم دینی در سیره رضوی، به معرفی دو دسته مولفه پرداخته است. مولفه های مستقیم که متعلم با قصد قبلی برای یادگیری حاضر می شود؛ روش هایی چون پرسش و پاسخ، مناظره، جدل، خطابه و موعظه و مولفه های غیر مستقیم که معلم بدون آن که مستقیم متعلمان را مورد خطاب قرار دهد، این آموزش را به طور غیر مستقیم انجام می دهد مانند نمایش، مثال، قصه و مقایسه؛ البته نوع استفاده امام رضا(ع) ازاین روش ها طبیعتا متناسب با روحیه افراد و شرایط زمانی و مکانی بوده است. این روش ها می تواند الگویی برای تدوین سند چگونگی تعلیم وآموزش معارف الهی در میان معلمان ادیان و مذاهب باشد.
    کلیدواژگان: امام رضا (ع)، تفسیر قرآن، روش های تعلیم، آموزش
  • محمدرضا دهشیری*، علی شمس آبادی صفحات 98-116
    امام رضا(ع) در عصر خویش شاهد حاکمیت ظلم و طاغوت بودند و در مقابله و مبارزه با این روند گام های مهمی برای هدایت جامعه مسلمانان برداشتند که می تواند الگویی عملی و کاربردی برای طالبان راه حق در عصر غیبت معصوم باشد. این مقاله با تمرکز بر شیوه مبارزاتی امام رضا(ع) تلاش می کند فرایندها و سازوکارهای مهم آن امام را در مبارزه با حکومت جور زمان خویش بازیابد تا الگویی برای پیروان امروز معصومان باشد.این مقاله به روش توصیفی وتحلیلی چنین نتیجه می گیرد که امام رضا(ع) سعی داشتند با جذب مردم و هدایت نخبگان طرفدار خود در جهت تبلیغ افکار سیاسی شیعه و مقابله نرم با حکومت مامون اقدام کنند. در واقع امام(ع) جنگی نرم و خاموش را علیه دستگاه عباسیان به راه انداختند که بر دو پایه نقش آفرینی عوام و خواص و آگاهی بخشی به آنان استوار بود.
    کلیدواژگان: امام رضا (ع)، انقلاب خاموش، مقابله نرم، عوام، نخبگان
  • فرنگیس شاهرخی شهرکی، خلیل بیگ زاده*، اسماعیل صادقی صفحات 117-143
    رابطه بینامتنی و اثرپذیری شاعران از متون دیگر، از جذاب ترین مقوله های قابل بررسی در نقد ادبی و ادبیات تطبیقی است و شعر رضوی از این رهگذر، سرشار از پشتوانه های قرآنی، عناصر ارزشی، مناسبات بینامتنی و کارکردی است که از منظر رویکرد بینامتنیت قابل مطالعه است. این پژوهش با هدف تبیین انواع روابط بینامتنی شعر رضوی معاصر و قرآن کریم به روش تحلیلی، شیوه های اثرپذیری شعر رضوی از قرآن کریم و چگونگی بازتاب واژه ها، تعبیرات، ترکیب ها، مفاهیم و مضامین قرآن کریم در شعر رضوی معاصر را بررسی کرده و نشان داده است که از میان انواع روابط بینامتنی، رابطه شعر رضوی با قرآن کریم از نوع درون نشانه ای، درون فرهنگی، بینامتنی قوی و درزمانی و نیز از حیث فنی و هنری دارای رابطه کامل متنی، کامل تعدیلی، جزئی، واژگانی، مفهومی و تلمیحی است که از میان آن ها، بارزترین نوع هم حضوری دو متن مورد بررسی رابطه واژگانی و جزئی است.
    کلیدواژگان: شعر رضوی معاصر، قرآن کریم، بینامتنیت، روابط بینامتنی
  • محسن دیمه کار گراب*، علی ملاکاظمی صفحات 145-177
    ازآن جاکه گفتمان حدوث و قدم قرآن، از نخستین تاملات کلامی مسلمانان درباره قرآن کریم است واکاوی مواجهه امام رضا(ع) با گفتمان مذکور که حیات مبارک ایشان مصادف با دوران شکل گیری این گفتمان کلامی بوده، بسی قابل توجه و تامل است. این نوشتار در صدد است با تکیه بر روش تحلیل گفتمان در میراث تفسیری امام رضا(ع) و میراث کلامی و تاریخی فریقین، نحوه مواجهه آن امام همام با گفتمان مزبور را واکاوی کند. بررسی ها نشان می دهد که امام رضا(ع) در پاسخ به مسئله حدوث و قدم قرآن کوچک ترین لفظی را بر زبان جاری نساختند که مورد سوء استفاده حکام عباسی و معتزلیان درباری در تایید مکتب فکری خویش و مشروعیت بخشی به حکومت عباسی قرار گیرد. با وجود این، دیدگاه خویش مبنی بر حدوث قرآن را گاه به صورت غیرمستقیم با تاکید بر کلام الهی بودن آن بیان فرمودند و گاه به صورت مستقیم به برخی از اصحاب بیان فرمودند که این دیدگاه، تفاوتی بنیادین با دیدگاه مخلوق بودن و دیدگاه قدم قرآن داشت. امام با این نحوه از مواجهه حکیمانه ابتکار عمل را از دربار و معتزله می گرفت و در عین حمایت نکردن از موضع غیر علمی حکام عباسی و متکلمان معتزلی دربار، شیعیان و عموم مخاطبان خویش را از پرداختن به مسائلی که فایده چندانی بر آن مترتب نبود، باز می داشت و اذهان مردم را به ابعاد مهم تری از قرآن کریم مانند ابعاد هدایتی و تربیتی آن جلب می کرد که ثمره آن حفظ جان مخاطبان خویش (به ویژه شیعیان) از خطرات و آسیب های جدی دربار عباسی بود.
    کلیدواژگان: امام رضا (ع)، حدوث و قدم قرآن، گفتمان های کلامی، تفسیر کلامی، تحلیل گفتمان
  • مصطفی احمدی فر*، حمید حسین نژاد محمد آبادی، محمد علی رضایی اصفهانی، رضا حق پناه صفحه 179
    یکی از مقوله های مهم در زندگی و روابط اجتماعی انسان ها، چگونگی تنظیم رفتارهای مبتنی بر تحکیم در حوزه قدرت سیاسی و اصول و ضوابط حاکم بر این روابط به ویژه در حوزه آمریت است. دین اسلام به عنوان آخرین آیین الهی و پیامبر اسلام(ص) به عنوان رسول خاتم و اهل بیت او به عنوان رهبران الهی در تنظیم روابط اجتماعی و سیاسی، جایگاه رفیعی را برای اخلاق قائل شده و حضرت علی بن موسی الرضا(ع) نیز با ضمیمه کردن دو مقوله مهم از حیات اجتماعی یعنی اخلاق و سیاست، در طول حیات طیبه خویش و به ویژه در دوران ولایتعهدی تصویر روشنی از ضرورت به کارگیری روش های مبتنی بر اخلاق در حوزه سیاست نشان داده اند.هدف این مقاله بررسی اخلاق محوری در حوزه سیاست طبق بیان و سیره امام رضا(ع) است و سعی کرده مهم ترین مولفه ها و شاخص های این نگرش را از دیدگاه آن حضرت مورد مداقه اجمالی قرار دهد.
    کلیدواژگان: اخلاق، سیاست، حدیث، امام رضا (ع)
|
  • Atefeh Zarsazan* Pages 63-94
    In the development of the religious community lifestyle and attention to education and training is central to religious concepts because divine revelations teaching and learning as a tool for better, stay better and finally reach happiness. According to Shiite belief, the Imams (AS) has a special status in their interpretation of the Divine teachings, this search in answering questions the most important methods of teaching and religious concepts in Razavi conduct, to introduce two elements. Direct factors that have placed students with an intent to learn, techniques such as questions and answers, debate, controversy, sermons and preaching And indirect components of the teacher without being directly addressed the students, This training is done indirectly gives, such as displays, for example, stories and compare; The use of Imam Reza (AS) of this method fits naturally with the morale and conditions of time and space. These methods can be a model for preparing teachers how to teach education among religions is divine teachings.
    Keywords: Imam Reza (AS), the interpretation of the Koran, methods of teaching, learning
  • Mohammad Reza Dehshiri*, Ali Tash Shamsabadi Pages 98-116
    Imam Reza was living in the era of oppression sovereignty and took important steps against this trend in order to guide the Muslim community. These Steps are suitable patterns which could be used by the right seekers in the era of Imam Mahdi absence. This article tries to know the process and mechanism which had been used by Imam Reza to campaign oppressor government of his own life. By knowing these process and mechanism we will be able to introduce a pattern for those who want to follow Imams of Shia. In this article by explanatory and descriptive method we will conclude that Imam Reza was trying to act against Mamun by attracting people and guidance of elites (Soft War). In fact Imam raged a soft war and silence revolution against Abbasi government which was based on enrollment of commonality and elites besides informing.
    Keywords: Imam Reza, Silence Revolution, Soft Confrontation, Commonality, Elite
  • Farangis Shahrokhi, Khalil Baygzade*, Esmaeil Sadeghi Pages 117-143
    One of the most atrtractive (literary) criticism categories is to survey the poet impressibility from the other texts. The Razavi's poem has been contained of different intertextual elements and relations, because of impressibility from the holy Quran and being profuse of Quran bankrolls and it has this ability to study with refer to the tendency of intertextuality. This research is using of analysis- comparative method to review thecontemporary Razavi's impressibility and equal points from the merciful (holy) Quran and reflecting the quality of the merciful (holy) Quran words, phrases, syntaxes, significances, and purports in Razavi's poem. And it has got to this conclusion that among the kinds of intertextual relationships, the relation of Razavi,s poems with the merciful Quran is the kind of inward sign, inward culture, the powerful intertextuality, and it is in the time that has the full text, full adjustment, meticulous, syntax, significance, and the stories or sentences that they refer to the holy Quran sentences (Talmih) thechnically and literary. From among these, the relationship of syntax and meticulous is the most sensible kind of the intertextuality in two texts which are reviewed.
    Keywords: Razavi, s poem, the merciful (holy)Quran, intertextuality, intertextual relations
  • Mohsen Deymekar Garab*, Ali Mollakazemi Pages 145-177
    Discourse of creation (khalq) of the Quran was one of the first theological topics among Muslims that the formation of this theological discourse has coincided with Imam Reza's lifetime. This article organized on the basis of discourse analysis defines Imam Reza's confronting with these theological discourses. Studies indicate that in response to this question, Imam Reza did not say anything that abbasied politicians and their followers do not abuse in confirmation of their intellectual school. According to this, Imam Reza sometimes expressed his point of view indirectly and sometimes expressed directly to some of the companions. With this method, Imam Reza did not support Mutazili and abbasied politicians, and he kept people away from these useless issues and he drew people's attention to the more important aspects of the Holy Quran, such as guidance dimensions, and in this way he kept people especially his followers out of dangers.
    Keywords: Imam Reza, creation of the Quran, theological discourses, theological commentary, discourse analysis
  • Mustafa Ahmadifar*, Hamid Hussein Nejad Muhammad Abadi, Muhammad Ali Rezaee Esfahani, Reza Haghpanah Page 179
    One of the important matters in the life and social relations of the mankind is how to manage the acts based on stabilization in the political power, and the principles and criteria ruling on these relations especially in the field of commanding. Islam as the last divine religion and the prophet Muhammad (PBUH) as the last prophet and his family as the divine leaders have given a high position to morals in managing the social and political relations, and Imam Ali-Ibn-Musa-Al-Reda (AS) has showed during his life especially after nomination as deputy of the Calif a clear picture of necessity of using the moral-based methods in politics by adding two important elements of the social life, i.e. ethics and politics. The aim of this paper is to study morality in politics according to Imam Reda’s (AS) manner and statements and has tried to generally discuss the most important elements of this view from his perspective.
    Keywords: ethics, politics, tradition, Imam Reda