فهرست مطالب

پژوهش نامه اخلاق - پیاپی 34 (زمستان 1395)

پژوهش نامه اخلاق
پیاپی 34 (زمستان 1395)

  • 152 صفحه، بهای روی جلد: 64,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1396/03/25
  • تعداد عناوین: 7
|
  • سیدیحیی کاظمی، امیرقلی جعفری صفحه 7
    الگوی زندگی مومنانه در همه ابعاد سبک زندگی (نگرش، انگیزش، منش) تاثیرگذار است. در نظام اخلاق اسلامی، پیوند ناگسستنی میان رفتارهای دینی و صفات نفسانی (فضایل و رذایل) برقرار است. برخی از این صفات، تاثیرات مهمی بر انسان و ظهورات بیرونی وی دارد. بخل به عنوان یکی از این رذایل اخلاقی، نگرش، انگیزش و رفتارهای فرد مبتلی را تغییر می دهد. این مسئله موجب تغییر سبک زندگی وی و فاصله گرفتن از شاخص های سبک زندگی مومنانه می شود. در این مقاله برآنیم تا به روش اسنادی و کتابخانه ای و با رویکرد سبک زندگی پیامدهای بخل را در سه سطح نگرش شناخت، انگیزش احساس، منش رفتار بررسی کنیم. سوال اصلی این پژوهش این است که پیامدهای بخل در سبک زندگی دینی چیست؟ نگرش بدبینانه به خدا و آینده، جهل، احساسات ناسالم، اختلال در ارتباطات اجتماعی، تسهیل کننده رفتار ناصحیح، برخی از پیامدهای بخل در سبک زندگی فرد است.
    کلیدواژگان: سبک زندگی مومنانه، نگرش، انگیزش، منش، بخل، پیامد، اخلاق اسلامی
  • حسن بوسلیکی صفحه 21
    در فرایند رشد اخلاقی می توان دو نگاه را از هم متمایز کرد؛ نگاه روان شناختی و جامعه شناختی؛ در نوشتار حاضر تلاش بر آن است که با تلفیق هر دو نگاه، تاثیر یکی از نهادهای اجتماعی (پلیس، به خصوص راهور) بر رشد اخلاقی افراد جامعه بررسی شود. از میان عناصر مختلف نظام راهنمایی و رانندگی، تنها به قوانین و مجریان (پلیس راهور) می پردازیم. داده های این پژوهش با مطالعه میدانی و تجربه های زیسته پژوهشگر (به عنوان شهروند و راننده) و نیز اسناد مربوط به قوانین راهنمایی و رانندگی به دست آمده است. برای تحلیل داده ها نیز از یافته های روان شناختی بهره گرفته شده است. در این نوشتار نگاهی انتقادی خواهیم داشت و بیشتر بر جنبه مانعیت قوانین راهنمایی و رانندگی و رفتارهای پلیس برای رشد اخلاقی متمرکز خواهیم بود. ادعای این نوشتار این است که برخی قوانین راهنمایی و رانندگی و نیز رفتارهای پلیس، رشد اخلاقی افراد جامعه را مختل کرده و به مثابه مانع رشد عمل می کند.
    کلیدواژگان: قوانین راهنمایی و رانندگی، رفتارهای پلیس راهور، رشد اخلاقی، موانع رشد اخلاقی، اخلاق کاربردی
  • اصغر هادی صفحه 43
    «شهرت طلبی» یکی از اصلی ترین انگیزش هایی است که امروزه عموم مردم را به انجام کارهای بزرگ وامی دارد. قهرمان شدن نمایانگر انگیزه شهرت طلبی است که اگر از انسان ستانده شود، گویا محرک دیگری برای انجام امور خود ندارد. تب شهرت طلبی، به نوعی همه جوامع را فراگرفته است، به گونه ای که داوری درباره آن را با مشکل مواجه ساخته و مصادیق ناپسند، جای خود را به مصادیق پسندیده داده است. پژوهش حاضر، دیدگاه های اخلاق پژوهان مسلمان را درباره شهرت طلبی بیان می کند و پرسش های مطرح دراین باره را پاسخ می گوید. این مقاله، ارزش گذاری شهرت طلبی و تفکیک مصادیق مجاز از ناپسند و مذموم، و نیز موارد فاقد داوری را یادآور می شود، سپس به بررسی منشا و انگیزه ها، عوارض منفی و راه های درمان شهرت طلبی، می پردازد.
    کلیدواژگان: شهرت طلبی، اخلاق اسلامی، شهرت خواهی ناپسند، شهرت خواهی مجاز، پیامدهای شهرت خواهی
  • محسن ایزدی صفحه 61
    اندیشمندانی که سعادت قصوای انسان را در کمال نهایی عقل نظری جستجو می کنند، راه وصول به آن را نیز تقویت همین قوه و فعلیت بخشیدن به مراتب مختلف آن می دانند. ملاصدرا در بسیاری از مباحث خود همین راه را طی می کند؛ اما در برخی موارد، گامی فراتر نهاده و سعادت نهایی انسان را قرب الهی معرفی می نماید. هدف این پژوهش بازخوانی آثار ایشان با رویکرد قرآنی است. بر اساس یافته های این پژوهش تعاریفی که وی از عقل نظری و عقل عملی ارائه می کند، جامع همه شئون عقلی و فطری نیست؛ بلکه فقط حیثیت ادراکی امور فطری را شامل می شود، ضمن آنکه ملاصدرا غایت عقل نظری را سعادت حقیقی، و غایت عقل عملی را سعادت وهمی و خیالی معرفی می کند؛ بر همین اساس در نگرش و نگارش وی، علم حصولی و مباحث حکمت نظری جایگاهی بسیار رفیع تر از اعمال، اخلاق و حکمت عملی دارند. اما در قرآن کریم، شئون عقل عملی و مباحث حکمت عملی به ویژه اخلاق و اعمال بیش از عقل نظری و حکمت نظری مورد عنایت قرار گرفته اند. در این مقاله به روش تحلیلی و با استفاده از داده های برآمده از منابع کتابخانه ای به بازخوانی اندیشه صدرا و ارزیابی قرآنی آن پرداخته ایم.
    کلیدواژگان: قرآن، ملاصدرا، سعادت قصوی، عقل نظری، عقل عملی، حکمت نظری، حکمت عملی
  • محمدتقی فعالی، عبدالله غلامی صفحه 79
    یکی از چالش های اساسی بنگاه های بزرگ کار و اشتغال فاصله گرفتن از اصول و ضوابط اخلاقی و درآمد مشروع است. بررسی و تحلیل مقوله قاچاق انسان با رهیافت اخلاقی از پیچیدگی و عمق این مقوله پرده برمی دارد. موضوعی نظیر «قاچاق انسان» از موارد خاص و ویرانگر در حوزه تجارت جهانی است. تلقی ناصواب از رابطه تجارت با اخلاق و اصول اخلاقی یک نابسامانی مهم و پردامنه است؛ که اشکارا کرامت و ارزش های انسانی را مورد هتک قرار می دهد. طبیعی است ارائه هرگونه راهکار به منظور مبارزه، کنترل و مهار مسئله فاجعه آمیز قاچاق انسان در تجارت جهانی، فرع بر تحلیل و بررسی اخلاقی این گونه معاملات است. این پژوهش که با روش توصیفی تحلیلی و رهیافت اخلاقی انجام یافته، با بیان شرایط موجود و ارائه برخی آمارها و تبیین زمینه های فراگیری پدیده مجرمانه قاچاق انسان، اقدامات و تصمیمات مجامع بین المللی را در مواجهه با موضوع، ناکارآمد دانسته و راهبرد برون رفت از این بحران را توجه به اصول و تعالیم اخلاق اسلامی در سه بعد بینشی، گرایشی و رفتاری می داند.
    کلیدواژگان: مسئولیت اخلاقی، دادوستد فریبه کارانه، قاچاق انسان، نهاد اخلاق دینی، کرامت انسانی
  • حسین اترک صفحه 99
    هدف این مقاله تحلیل ماهیت «غیبت» و بیان برخی از احکام آن از منظر اخلاق اسلامی است. سوال اصلی تحقیق این است که ارکان غیبت چیست و چه چیزهایی در تحقق غیبت شرط اصلی هستند؟ برای پاسخ به این پرسش، پس از تحلیل تعاریف مختلف، قیودی که تصور می شد جزء ارکان غیبت باشند از هم تفکیک گردید و مورد بحث و بررسی قرار گرفت. از نتایج این پژوهش این است که اجزای ماهوی غیبت چهار چیز هستند: 1.در غیاب؛2. انسان معین دیگر؛3. بیان کردن چیزی؛ 4. بیانگر عیب دیگری از منظر عرفی. درنتیجه اموری چون: 1. تشیع و اسلام غیبت شونده؛ 2. واقعی بودن عیب یادشده در غیاب فرد؛ 3. پنهان بودن عیب؛ 4. داشتن قصد انتقاص و عیب زدن؛ 5. کراهت و نارضایتی غیبت شونده، جزء ارکان غیبت نیستند.
    کلیدواژگان: غیبت، غیبت کننده، قصد انتقاص، کراهت، تحلیل غیبت
  • سعید نظری توکلی، فاطمه کراچیان ثانی صفحه 121
    در این مقاله بر آن هستیم پس از تبیین مفهوم علم دینی، اخلاق پزشکی دینی را معنا کرده، تشابه و تفاوت آن را با دانش اخلاق پزشکی غیر دینی نشان دهیم. روشن است که توجه به باورهای بیماران و کادر درمانی در تصمیم گیری پزشکی برای درمان یا چگونگی درمان بیماران، رابطه ای دائمی با دینی بودن اخلاق پزشکی ندارد؛ اما پذیرش اخلاق پزشکی دینی، می تواند ضمن تغییر نگاه به انسان در فرایند درمان، بسترساز تدوین اصول رفتاری کادر درمانی با بیماران بر اساس باورهای آنان باشد. یافته های این پژوهش نشان می دهد با پذیرش مفهوم علم دینی قادر خواهیم بود تعریفی مستقل از اخلاق پزشکی دینی در برابر اخلاق پزشکی غیر دینی ارائه دهیم که بر اساس آن، حقوق و وظایف متقابل بیماران و کادر درمانی بر اساس آموزه های دینی تبیین و تعیین می شوند؛ آموزه هایی که مبتنی بر اصول هستی شناسی، معرفت شناسی و انسان شناسی تعریف شده در ساحت دین هستند.
    کلیدواژگان: علم دینی، اخلاق پزشکی، اخلاق پزشکی دینی
|
  • Dr Seyyed Yahya Kazemi, Amirqoli Jafari Page 7
    A religious manner of life affects all aspects of outlook, emotion and character. As is understood by Islamic system of morality, there is an unavoidable connection between religious deeds and spiritual qualities. Some of the qualities are of important effects on human deeds. As one of these moral evils, parsimony changes one`s outlook, emotion and deeds and, therefore, turns his/her life style to a non religious style. In the paper it has been intended to study human life style with a document and library-based method consequents of parsimony in three levels of outlook-perception, emotion-sensation and character-deed. The question of the paper follows as: what may be counted as consequences of parsimony in religious life style? Pessimistic view to God and future, ignorance, unsafe sensations, disorder in social communications and supporting irrational deed may be regarded as the consequences of parsimony in one`s life style.
    Keywords: Religious Life Style, Outlook, Emotion, Character, Parsimony, Consequence, Islamic Moral
  • Hassan Boosaliki Page 21
    In moral growth two views may be disingushed: one is psychological and the other social: compiling the two views, the paper has tried to study the part of Traffic police on people`s morality. Among different elements of driving and traffic`s system, the study has centered on rules and traffic police. The findings have been attained through field study, searcher`s experiences and the rules of driving and traffic. And psychological findings have been used for analyzing. The nature of traffic rules and police`s deed have been critically studied. as is understood by the findings, some of the rules as well as police`s manner of deed act as an obstacle agains moral growth.
    Keywords: Driving, Traffic Rules, Traffic Polices Deeds, Moral Growth, Moral Growths Obstacles, Applied Ethics
  • Dr Asghar Hadi Page 43
    Fame-seeking is regarded as one of the most basic emotions for all people to do important measures. As an instance, becoming a hero is based upon fame-seeking emotion that given human`s lack of it, there would be no any other motive for doing action. This emotin has included all societies to such an extent that good cases have been replaced by bad cases and make any judging in the field difficult. The paper studies Muslim scholars` views in the field and answers questions pertaining to it. It describes the way for judging fame-seeking, separates good cases from bad ones and refers to some cases not able to be judged.
    Keywords: Fame-Seeking, Islamic Ethics, Bad Fame-Seeking, Permitted Fame- Seeking, Fame-Seeking Consequences
  • Dr Mohammadtaqi Faali, Dr Abdollah Gholami Page 79
    One basic challenges in main work establishments lies in lack of moral rules and lawful income. Studying the category of man-smuggling on the basis of moral roules, one may understand its depth and complicated nature. Such subject as man-smuggling is a special and destructive case in global trade. Incorrect perception of the relation of trade to ethics and ethical principles may be known as such an important and wide disorder that clearly oppose human values and dignity. Evidently any solution for opposing and controlling the fatal problem of man-smuggling in global trade would need an ethical analysis of such transactions. Being established with an analytico-descriptive method and an ethical approach, describing present conditions, presenting some cases of statistics and explaining some grounds supporting the problem, the study has not deemed measures and dicisions made by international institutions to be effectual and has known the real solution as paying attention to Islamic educational and ethical principles in three aspects of insight, desirability and behavor.
    Keywords: Ethical Resposibility, Dellusive Trade, Man-Smuggling, Religious Ethics, Human Dignity
  • Dr Hosein Atrak Page 99
    It has been intended in this paper to analyze the nature of backbiting and to mention some of its rules in Islamic ethics. Question of the study consists in: what may be counted as pillars and conditions of backbiting? Regarding and analyzing different definitions of backbiting, some elements seeming as pillars of backbiting were distinguished and studied. As is described in the paper, essentials of backbiting include four element of 1. at default of, 2. an definite person, 3. saying somthin against and 4: showing a fault of a peson as accepted by common sense. Therefore, such elements as 1. Shiism and Islam of the faulted person, 2. establishment of the fault in the faulted, 3. non clear state of fault, 4. intention for faulting and 5. the faulted person`s lack of satisfaction may not be counted as pillars for backbiting.
    Keywords: Backbiting, the One Backbiting, Intention for Faulting, Undesirability, Analysis of Backbiting
  • Dr Saeed Nazari Tavakoli, Fatemeh Karachian Sani Page 121
    Medical ethics as an important interdisciplinary field of study seeks to explain corresponding rights and duties of those serving in the health system and those receiving health services and the problems in the field. The question of the study runs as: with regard to ontological, epistemological and anthropological differences found the two classes, how and to what extent one may argue for such a field of study that seeks to explain the rights and duties and the decisions made for medical affairs on the basis of religious belief? In the paper, it has been intended to explain the meanings of religious science and religious medical moral and describe the difference of the latter with nonreligious medical moral. It is clear that paying attention to the sick and curative`s beliefs in medical decision for treating or way of treating is not of any fixed relation with religiousness of medical moral, yet agreeing with religious medical moral would change one`s view to human being during the course of treatment and prepare the ground for compiling deed rules for presenting medical services on the basis of the sick`s beliefs. As is shown by the study, agreeing with religious science, one would be able to present a definition of religious medical moral, as being distinguished from nonreligious medical moral, upon which corresponding rights and duties in the field be based and religiously explained.
    Keywords: Religious Science, Medical Moral, Religious Medical Moral