فهرست مطالب

مطالعات زبان و ادبیات غنایی - پیاپی 26 (بهار 1397)

نشریه مطالعات زبان و ادبیات غنایی
پیاپی 26 (بهار 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/04/04
  • تعداد عناوین: 6
|
  • مقاله پژوهشی
  • مسعود باوان پوری*، طیبه فدوی، نرگس لرستانی صفحات 9-16
    ادبیات غنایی، یکی از گونه های ادبی است که بیانگر احساسات و عواطف شخصی شاعر است و معادل قدیم آن کلمه غزل است. موضوع اصلی غزل، بیان احساسات و عواطف و ذکر جمال و کمال محبوب و معشوق و شکایت از بخت و روزگار است و به دو نوع جسمانی( عاشقانه) و روحانی( عرفانی) تقسیم می شود. ادبیات و زبان های مختلف سرشار از بیان این احساسات و عواطف در قالب شعر می باشد. ادبیات غنی کردی نیز به عنوان یکی از زبان های زنده و پویای دنیا شاهد بیان این احساسات است. یکی از این شاعران، طاهربگ جاف، شاعر اهل سلیمانیه عراق، است که در شعر خویش توجه خاصی به محبوب و معشوق زمینی داشته و به توصیف زیبایی وی پرداخته است. طاهربگ در قسمت دیگری از اشعارش به بیان سختی عشق، شکایت از محبوب، هجران محبوب و نیز درخواست مهر از وی اشاراتی نموده است. مقاله حاضر برآن است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از قسمت کردی دیوان اشعار طاهربگ جاف به بررسی و تبیین سیمای معشوق در شعر وی بپردازد.
    کلیدواژگان: ادبیات غنایی، غزل، ادبیات کردی، طاهربگ جاف
  • مریم بلوری*، نوری مختاری صفحات 17-34
    از دیرباز، سرزمین ایران در معرض بلایای طبیعی مختلفی از جمله خشک سالی و قحطی، سرمای شدید، سیل، زلزله و نیز انواع بیماری های خطرناک و مختلف قرارداشته وهر کدام از این وقایع باعث مرگ و میر تعداد زیادی از مردم و نامساعد شدن اوضاع جامعه شده است.در بیشتر موارد شدت این بلایا به حدی بوده است که حتی شاعران و نویسندگان نیز آن را در متون ادبی گزارش کرده اند. در پژوهش حاضر ضمن مطالعه تعدادی از متون نظم و نثر ادبی و تاریخی قرن چهارم تا هشتم ه. ق بازتاب این وقایع را تا حد امکان نشان داده و از حیث سیاسی و اجتماعی بررسی و تحلیل نموده است . نتایج نشان می دهد شیوه شاعران و نویسندگان در بازتاب این وقایع یکسان نبوده است؛ بیان متون نظم با عواطف بیشتر و متون نظم با تفصیل و جزئیات بیشتری همراه است . آثار روحی و روانی مردم، مرگ و میر و ویرانی شهرها و روستاها، شیوه حاکمیت در برخورد با این بلایا ، مباحثی ست که در مطالب پیش رو به آن ها پرداخته-شده است.
    کلیدواژگان: متون ادبی، قحطی، سیل، زلزله، بیماری
  • نصر الله امامی، قدرت الله ضرونی * صفحات 35-54
    شعر خاقانی را از منظرها و رویکردهای مختلفی مورد نقد و تحلیل قرار داده اند؛ اما نکته ی مهمی که در باب شعر خاقانی تا حدود زیادی مغفول مانده؛ ساحت تغزلی و عاشقانه ی شعر اوست. دو عامل عمده را می توان در این کم توجهی دخیل دانست؛ نخست؛ توانایی کم نظیر خاقانی در عرصه ی قصیده سرایی که عمده ی نگاه ها و نقدها را به سمت خویش کشانده و دیگر جنبه های شعر او و از جمله غزلیات وی را تحت تاثیر قرار داده است. دوم، نظرات برخی از محققان نسل قدیم که با نگاهی کلی و اجمالی، غزل های خاقانی را چندان قوی و تاثیر گذار ندانسته اند. در این مقاله با محور قرار دادن غزل های عاشقانه ی خاقانی در صدد پاسخ به این پرسش ها بوده ایم که آیا غزل های عاشقانه ی خاقانی، در روند تکاملی غزل عاشقانه نقش و تاثیری داشته اند؟ آیا نظرات مخالفی که برخی از محققان در باب جنبه های تغزلی شعر خاقانی ارایه کرده اند با واقعیت شعر او همخوانی دارد؟ آیا خاقانی توانسته است در غزل هایش خود را از کمند روح قصیده پرداز و دشوارگوی خود برهاند؟ یافته های این پژوهش، نشان دهنده ی آن است که خاقانی ضمن تاثیرات عمیقی که بر شعر شاعران غزل سرای پس از خویش گذاشته، نقش مهمی در تحول و تکامل عاشقانه های شعر فارسی نیز داشته است و او یکی از حلقه های اصلی پیوند میان تغزلات شاعرانی مثل رودکی، فرخی و منوچهری به عنوان آغازگران شعر عاشقانه ی فارسی و غزل های مولوی، سعدی و حافظ به عنوان خداوندان عرصه ی غزل و عاشقانه سرایی است.
    کلیدواژگان: غزل، خاقانی، عشق، معشوق
  • حمید خانیان * صفحات 55-72
    انسجام مفهومی معنایی است و به روابط معنایی که میان عناصر یک متن وجود دارد، اشاره می کند و به واسطه عمل آن ها، درک برخی از عناصر متن امکان پذیر می گردد؛ یک عنصر، عنصری دیگر را پیش انگاری می کند، به این معنا که عنصر دوم را نمی توان بدون عنصر اول درک کرد و در نتیجه، این روابط میان عناصر متن، به کلام وحدت، انسجام و یکپارچگی می بخشند. در این مقاله «شعر عقاب» خانلری براساس نظریه هلیدی و حسن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت که ضمن شناسایی عوامل انسجام متنی آن و توصیف کیفی آنها، تبدیل به دادهای کمی هم شدند که نتیجه پژوهش نشان داد، عوامل انسجام دستوری شعر عقاب به مراتب بیشتر از سایر عوامل است، و غالب نمونه های انسجام دستوری نیز مربوط به ارجاع شخصی است، بعد از آن عامل پیوند است و چون متن شعر روایی است، عامل واژگانی نقش کمتری در انسجام متنی داشته و بسامد بالای عوامل انسجامی بیانگر این است که شعر از انسجام متنی بسیار خوبی برخوردار است.
    کلیدواژگان: انسجام متنی، عوامل انسجام متنی، شعر عقاب، دکتر خانلری، هالیدی، رقیه حسن
  • فرشته صادقی پور *، رضا اشرف زاده صفحات 73-94
    یکی ازعناصری که درشکل گیری تصاویر شعری به کارمی رودوتخیلات شاعرانه با همکاری آن پدید می آیند عنصررنگ است. رنگ ها گویای عواطف و احساسات نویسنده یاشاعراست.رنگ ها به جهان پیرامون خود حس وطراوت خاصی می بخشندو به آن معنا می دهند.حتی خداونددرقرآن کریم ازانواع رنگ ها برای تفسیر قول خود کمک گرفته. نادرپور یکی ازشعرای معاصراست که به شاعرطبیعت معروف ومشهوراست وبیشترتوصیفاتش ازطبیعت وعناصر طبیعی است ازپدیده رنگ بی بهره نبوده است.درشعرنادرپور رنگ وعطر بالطافت هرچه تمام تر به هم می آمیزند.بیشترین رنگ های استفاده شده درشعرنادرپور به صورت مستقیم وغیرمستقیم رنگ سیاه،قرمز،سپید،سبز،زرد،آبی ورنگ های فرعی باتم تخفیف یافته بکاربرده شده است.شیوه بکارگیری رنگ ها درشعرنادرپور دربعضی جای ها جنبه نمادین دارد.
    رنگ ها در حیطه صور خیال وترسیم تصاویر شعری نقش عمده ای دارند به خصوص زمانی که این رنگ ها در قالب نماد یا رمز بکارمی روند تا بیشترین پیام را برای مخاطب داشته باشند چون زبان نمادین محدودیت معنایی ندارد سیال وچند بعدی است وذهن می تواند در ارتباط با فهم آنها به خیال وتصور متوسل شود.
    کلیدواژگان: ادبیات معاصر، نادرپور، رنگ، نماد
  • بی تا نوریان *، علی محمد سجادی، احمد خاتمی صفحات 95-106
    ادب غنایی، یکی از انواع چهارگانه ادب فارسی است که به سبب اشتمال بر عناصر اصیل انسانی چون عواطف و احساسات با دیگر انواع دارای فصول مشترکی است. این فصول که غالبا در حوزه معناست، با ادب عرفانی در موضوع عشق که از کلیدی ترین مباحث هردو نوع است، اشتراکی بسیار دارد. اگرچه که در هر نوع، ممکن است طیف و ساحت هایی متفاوت عرضه و مقاصدی از لونی دیگر ارائه شود. اما ماهیت مشترک هردوی آنها ریشه در عمیقترین حس آدمی که همان اظهار عشق و محبت است، دارد.
    از این رو، این پژوهش به بیان برخی از اشتراکات ادب غنایی و عرفانی، بخصوص از منظر مفهوم عشق می-پردازد. متن مورد مطالعه، حکایت های عرفانی شرح سروری است که یکی از شروح معتبر بر مثنوی مولانا است که برخی از آنها در کتب معتبر متصوفه آمده است.
    کلیدواژگان: ادب غنایی، حکایتهای عرفانی، شرح سروری، عاطفه، عشق