نشریه پژوهش های کاربردی در گیاه پزشکی
سال پنجم شماره 2 (پاییز 1395)

ویروس وای سیب زمینی (Potato virus Y، PVY)گونه شاخص جنس Potyvirus از خانواده Potyviridae و یکی از مهم ترین عوامل محدودکننده ی کشت محصولات سولاناسه در کشور می باشد. با توجه به اهمیت این ویروس در گیاهان تیره سولاناسه و نیز گستردگی تنوع کشت این محصولات در استان گلستان، شناسایی نوع نژادهای ویروس، تعیین دامنه ی میزبانی و تعیین میزبان های مختلف به منظور ارائه راهکارهای مدیریتی کنترل ویروس وای سیب زمینی از اهمیت برخوردار است. به منظور ردیابی، تعیین نژاد و دامنه ی میزبانی PVY در استان گلستان، تعداد 380 نمونه از گیاهانی با علائم موزائیک، نکروز، پژمردگی، کوتولگی و ریزبرگی از مناطق مختلف گرگان، دلند، بندرگز و کردکوی در سال 1393 جمع آوری گردید. آلودگی نمونه ها با آزمون الایزای مستقیم به وسیله آنتی سرم چند همسانه ای ویروس وای سیب زمینی ارزیابی شدند. سپس به منظور بررسی نژادهای مختلف ویروس، عصاره تعدادی از نمونه هایی که در آزمون الایزا مثبت ارزیابی شدند (185 نمونه)، بر روی گیاه محک توتون رقم سامسون مایه زنی شدند. همچنین RNA ویروس از نمونه های گوجه فرنگی و بادمجان که در آزمون الایزا آلوده به PVY تشخیص داده شدند، استخراج و در آزمون RT-PCR با استفاده از آغازگرهای عمومی پوتی ویروس ها، Oligo1n و Oligo2n، مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد سه نژاد PVYN، PVYC و PVYO در خانواده سولاناسه در استان گلستان وجود داردوPVYC نژاد غالب است. این اولین گزارش از وجود ویروس وای سیب زمینی برروی میزبان های گوجه فرنگی و بادمجان با استفاده از روش های سرولوژیک و مولکولی دراستان گلستان می باشد.

در سال های اخیر علائم بیماری های ویروسی مانند موزائیک، رنگ پریدگی و لکه های حلقوی در گیاهان زینتی استان خراسان شمالی شیوع پیدا کرده است. به منظور ردیابی بیماری های مهم ویروسی در گیاهان زینتی استان، در مجموع 400 نمونه گیاه زینتی جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل گردیدند. تمامی نمونه ها با آزمون سرولوژیکی DAS-ELISA با استفاده از آنتی بادی های چند همسانه ای ویروس پژمردگی لکه ای گوجه فرنگی Tomato spotted wilt virus (TSWV)، ویروس لکه حلقوی گوجه فرنگی Tomato ring spot virus (ToRSV)، ویروس کوتولگی بوته انبوه گوجه فرنگی Tomato bushy stunt virus (TBSV) ، ویروس موزائیک گوجه فرنگی Tomato mosaic virus (ToMV) ، ویروس موزائیک خیار Cucumber mosaic virus (CMV) و ویروس موزائیک یونجه Alfalfa mosaic virus (AMV) مورد سنجش قرار گرفتند. نمونه هایی که در آزمون الایزا مثبت تشخیص داده شدند، به منظور مشاهده علائم روی گیاهان محک مایه زنی گردیدند. در مایه زنی مکانیکی تمام گیاهان محک علائم مشخص بیماری را نشان دادند. نتایج آزمون الایزا مشخص نمود که از مجموع 400 نمونه گیاه زینتی، 211 نمونه آلوده به ویروس بودند و از مجموع 16 گونه گیاه زینتی شامل: گل جعفری، گل جعفری درشت، رعنا زیبا، گل همیشه بهار، داوودی، آهار، مارگریت، نیلوفر، سیب زمینی شیرین، گل رز، شمعدانی، تاج خروس زینتی، اطلسی، زرشک زینتی، اسطوخودوس و گل مرواریدی تعداد نه گونه آلوده و هفت گونه فاقد آلودگی به بیماری های ویروسی می باشند. از بین این شش ویروس آلوده کننده گیاهان زینتی TBSV بیشترین و ToRSV کمترین میزان آلودگی را در استان داشت و آلودگی به ویروس AMV در هیچ یک از نمونه های گیاهان زینتی مشاهده نشد.

بیماری مرگ گیاهچه ناشی از(Edson) Fitzp. Pythium aphanidermatum یکی از بیماری های مخرب خیار در گلخانه های تجاری است که موجب کاهش قابل توجهی از محصول می شود. در این پژوهش اثر اسید سالیسیلیک در القاء مقاومت به خیار آلوده به بیماری مرگ گیاهچه مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، تغییر در سطح بیان ژن های cupi4 و Lipoxygenase و فعالیت چند آنزیم بیوشیمیایی، مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی با چهار تکرار در شرایط گلخانه در دمای 25 تا C 27 با رطوبت نسبی 70% و دوره نوری 14:8 ساعت روشنایی: تاریکی انجام شد. نتایج ارزیابی وقوع بیماری نشان داد که بین شدت بیماری زایی در گیاهان تیمار شده با غلظت های مختلف اسید سالیسیلیک (صفر،200 و400 پی پی ام) و تیمار شاهد اختلاف معنی داری در سطح احتمال 5% وجود دارد. ارزیابی فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانتی در گیاهان تیمار شده نشان داد که فعالیت آنزیم های پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز به میزان قابل ملاحظه ای در مقایسه با شاهد افزایش یافت در حالیکه فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز افزایش معنی داری با گیاهان تیمار نشده نشان نداد. آنالیز بیان ژن با روش qRT-PCR نشان داد که کاربرد اسید سالیسیلیک قادر به افزایش سطح بیان ژن های بررسی شده می باشد اما بیشترین میزان بیان برای ژن Cupi4 ثبت گردید. نتایج این تحقیق نشان می دهد که کاربرد اسید سالیسیلیک می تواند نقش مهمی در افزایش مقاومت گیاه خیار در برابر بیماری مرگ گیاهچه ایفا کند.

ورمی واش، غنی از عناصرمیکرو، ماکرو، هورمون های رشد، اکسین ها، سیتوکینین ها و ریزموجودات مفید می باشد. تحقیق حاضر با هدف بررسی تاثیر ورمی واش به عنوان آفت کش زیستی بر دفع یا دور کنندگی آفت کنه ی تارتن دونقطه ای (Tetranychus urticae (Koch))، تاثیر آن بر میزان کلروفیل و کارایی سیستم نوری II در فتوسنتز گیاه لوبیا و مقایسه ی آن با آفت کش شیمیایی پروپال در سال 1392 انجام گرفت. آلودگی مصنوعی با کنه روی گیاهان ایجاد شده و تیمارهای مورد نظر شامل ورمی واش استریل، ورمی واش غیراستریل، پروپال و تیمارترکیبی از آنها بر روی گیاهان به صورت دستی اسپری شدند. 48 ساعت بعد از اسپری تیمارها، درصد تلفات آفت بوسیله ی ذره بین دستی و فرمول هندرسون- تیلتون برآورد شد. 45 روز بعد از رشد گیاهان شاخص کلروفیل، کارایی سیستم نوری II و وزن خشک اندازه گیری گردید. برای آزمایش دورکنندگی از دستگاه الفاکتومتر (دریک مرحله برگ آغشته به ورمی واش و در مرحله ی دوم پنبه بهداشتی آغشته به ورمی واش) استفاده شد. در هر دو مرحله تجزیه داده های حاصل از اثر دور کنندگی ورمی واش روی کنه ی تارتن دونقطه ای معنی دار بود (p=0.051 برای مرحله ی اول و p=0.024 برای مرحله ی دوم). پروپال با غلظت کامل و ترکیب پروپال با نصف غلظت اولیه با ورمی واش (1:10) با نصف غلظت اولیه، میانگین تلفات 100% جمعیت کنه را داشتند. میزان کلروفیل، کارایی فتوسیستم II و وزن خشک تمام تیمارها نسبت به شاهد افزایش معنی داری داشت، یعنی ورمی واش توانسته بود با غلظتی برابر با پروپال در کنترل آفت عمل کند. استفاده از ورمی واش می تواند نیاز غذایی گیاه را تامین کرده، باعث افزایش مقاومت بیولوژیکی گیاه در مقابل آفات شده و از هجوم آفات نیز جلوگیری کند.

بیماری پژمردگی و پوسیدگی فوزاریومی کنجد یکی از مهمترین بیماری های خاکزاد کنجد در ایران و جهان است.نمونه های بیمار کنجد از مزرعه آزمایشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر جمع آوری و قطعاتی از ریشه، ساقه و بذر آنها کشت گردید. در این تحقیق قارچ(Fos) Fusarium oxysporum f.sp. sesame در 81% موارد از بافتهای آلوده کنجد جداسازی و به عنوان عامل اصلی بیماری معرفی شد،همچنین شمار معدودی ازگونه F.solaniبه دست آمدند. آزمون بیماریزائی جدایه ها با رقم داراب-14 درون تشتک های پتری پلاستیکی حاوی محیط کشت SNA انجام گردید. واکنش ارقام به این بیمارگر با دو روش انجام شد.در روش اول، همانند آزمون بیماریزائی مایه زنی صورت گرفت. در این آزمون، لاین جیرفت-13 کمترین درصد آلودگی را نشان داد. در روش دوم، ریشه گیاهچه هادر سوسپانسیون اسپور غوطه ور شده،سپس درون گلدان های حاوی ماسه و پرلیت نشاو به گلخانه با دمای 25 درجه ی سانتیگراد منتقل شدند. شدت بیماری برای هر گیاه با استفاده از مقیاس 5-1 و بعد از 15 روز یادداشت گردید.مشاهدات این آزمون با استفاده از آزمون ناپارامتری کای اسکویر تجزیه و تحلیل آماری شدند. نتایج نشان داد که همه 26 ژنوتیپ آزمایش شده به درجات مختلف به این بیماری آلوده شدند و هیچ کدام مصون از بیماری نبودند. در بین ژنوتیپ های کمتر آلوده شده، مغان 19، شاهد گیجوییه، محلی مغان1، هندی 11، مغان 13، محلی مغان2، و B5γM7به ترتیب دارای کمترین میزان آلودگی بوده و به عنوان ژنوتیپ های نسبتا مقاوم شناخته شدند.

مگس انجیر آفریقایی در سال 2009 برای اولین بار از ایران گزارش شد. نظر به اینکه کنترل آن به روش شیمیایی با محدودیت های زیست محیطی متعددی همراه است، شیوه شکار انبوه این آفت به وسیله مواد جلب کننده برای اولین بار در ایران مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور جهت تعیین بهترین ماده جلب کننده آفت در روش شکار انبوه و همچنین بهترین ارتفاع نصب تله، آزمایشی به صورت فاکتوریل، در پایه طرح کاملا تصادفی و در چهار تکرار در سال 1392در شهرستان شیراز انجام شد. فاکتور اول مواد جلب کننده شامل: محلول رب انار سه درصد (3%رب انار+97%آب)، محلول پروتئین هیدرولیزات سه درصد (3% پروتئین هیدرولیزات +97%آب) و سراتراپ بود. فاکتور دوم ارتفاع نصب تله ازسطح زمین در سه سطح (75، 150 و225 سانتی متری) بود. نتایج حاصله نشان داد که بین مواد جلب کننده اختلاف معنی دار آماری وجود دارد. ارتفاعات مختلف نصب نیز در تمام هفته ها به غیر از هفته سیزدهم با یکدیگر اختلاف معنی دار آماری داشتند. همچنین اثر مواد جلب کننده مختلف درارتفاع های مختلف بر شکار هفتگی مگس انجیر آفریقایی اختلاف معنی دار آماری داشت. محلول رب انار 3% بیشترین کارایی را نسبت به دو ماده جلب کننده دیگر داشت. همچنین ارتفاع نصب150 سانتی متری از سایر ارتفاعات نصب کارایی بالاتری در شکار مگس انجیر آفریقایی نشان داد. به این ترتیب محلول رب انار 3% در ارتفاع نصب150 سانتی متری می تواند نقش به سزایی در کاهش جمعیت آفت داشته وبه عنوان رهیافتی در جهت کنترل غیر شیمیایی به کار گرفته شود.

بیماری لکه خرمایی ناشی از Pyrenophora tritici-repentis یکی از بیماری های مهم گندم در بسیاری از مناطق دنیا و ایران می باشد. این بیماری در شرایط اپیدمی موجب خسارت قابل توجه به محصول می گردد. استفاده از قارچ-کش ها روش سریع کنترل بیماری در سال های اپیدمی می باشد. در این مطالعه تاثیر تعدادی از قارچ کش های رایج روی بازدارندگی از رشد عامل بیماری در شرایط آزمایشگاهی، و کنترل بیماری در شرایط گلخانه ای و مزرعه ای روی لاین N-80-19 گندم که حساس به بیماری لکه خرمایی است، مورد ارزیابی قرار گرفت. این بررسی در آزمایشگاه در قالب طرح کاملا تصادفی و در گلخانه و مزرعه در قالب طرح کرت های خرد شده (با پایه بلوک های کامل تصادفی) در سه تکرار انجام گرفت. تیمارهای اصلی آزمایش را قارچ کش های سایپروکونازول، سایپروکونازول + کاربندازیم (آلتوکمبی)، فلوزیلازول + کاربندازیم (آلرت)، ایپرودیون + کاربندازیم (رورال تی اس)، پروپیکونازول، تبوکونازول، کاربندازیم و بنومیل، و تیمارهای فرعی را سه زمان سمپاشی (ظهور برگ پرچم، ظهور سنبله و ظهور برگ پرچم + ظهور سنبله) تشکیل دادند. ارزیابی کارایی تیمارها 10 روز بعد از آخرین سمپاشی همزمان با توسعه ی بیماری در کرت های شاهد با تعیین شاخص آلودگی و نیز مقایسه ی عملکرد محصول بعد از برداشت انجام گرفت. نتایج ارزیابی نشان داد که در شرایط آزمایشگاه، قارچ کش های رورال تی اس، آلتوکمبی و آلرت به ترتیب با 83/73، 92/71 و 42/69 درصد بیشترین تاثیر را در بازداری از رشد میسلیوم قارچ داشتند. در آزمون های گلخانه ای و مزرعه ای هم مشابه شرایط آزمایشگاه، این قارچ کش ها برتری چشمگیری از نظر کاهش شاخص آلودگی و افزایش عملکرد نسبت به سایر قارچ کش های مورد استفاده نشان دادند. همچنین مشخص گردید که اگرچه اختلاف معنی داری از نظر شاخص آلودگی بین زمان های مختلف سمپاشی وجود ندارد اما از لحاظ وزن هزاردانه، بهترین نتایج به ترتیب با سمپاشی در زمان ظهور برگ پرچم + ظهور سنبله (با افزایش 11/10 و 94/9 گرم به ترتیب مربوط به گلخانه و مزرعه)، سمپاشی در زمان ظهور برگ پرچم (با افزایش 26/9 و 18/9 گرم به ترتیب مربوط به گلخانه و مزرعه) و سمپاشی هنگام ظهور سنبله (با افزایش 15/9 و 68/8 گرم به ترتیب مربوط به گلخانه و مزرعه) نسبت به تیمار شاهد حاصل آمد.

کرم ساقه خوار اروپایی ذرت Hübner Ostrinia nubilalis یکی از آفات مهم زراعی است که تقریبا در تمام مناطق ایران یافت می شود. به منظور بررسی تنوع جغرافیایی آفت، لاروهای آن از استان های اردبیل، گلستان، کردستان، آذربایجان شرقی و سیستان و بلوچستان طی سال های 91 و 92 جمع آوری شدند. در بررسی تنوع جغرافیایی، تعداد جایگاه های چند شکل 10 عدد و درصد چند شکلی 100 درصد تعیین شد. این نشانگرها در مجموع 37 باند چند شکل در محدوده ی 50 تا 900 جفت باز با میانگین 7/3 نوار به ازای هر نشانگر تولید کردند. تعداد نوارها به ازای هر نشانگر از 2 تا 6 نوار متغیر بود. تنوع ژنتیکی درون و بین جمعیت های جغرافیایی کرم ساقه خوار اروپایی ذرت، معنی دار و تنوع ژنتیکی درون جمعیتی و بین جمعیتی بر اساس ضریب تشابه نی، به ترتیب 8/80 درصدو 2/19 درصد برآورد گردید. بیشترین و کمترین میزان تنوع ژنی و تعداد جایگاه های چند شکل به ترتیب مربوط به جمعیت های گرگان 277/0، 9 و ایرانشهر 104/0، 6 بودند. بیشترین و کمترین میزان هتروزیگوسیتی به ترتیب مربوط به نشانگر Os-N3 و Os-N10 به میزان 748/0 و 203/0 بود. شباهت ژنتیکی جمعیت های جغرافیایی مورد بررسی بین 38 درصد تا 82 درصد مشاهده شد. بیشترین و کمترین فاصله ژنتیکی به ترتیب بین جمعیت های سنندج - گرگان و مغان - شبستر 917/0و 198/0 مشاهده گردید. براساس تجزیه خوشه ایبا روش UPGMA جمعیت های مغان و شبستر در یک خوشه و گرگان، سنندج و ایرانشهر در یک خوشه مجزا قرار گرفتند. برای آزمون همبستگی فواصل ژنتیکی و جغرافیایی جمعیت ها، از آزمون منتل استفاده شد که همبستگی پایین و منفی (243/0 P<و 174/0- = r) را بین فاصله ی ژنتیکی و فاصله ی جغرافیایی نشان داد. بنابراین مطابقتی با افزایش فاصله ی جغرافیایی محل های نمونه-برداری، با فاصله ژنتیکی آن ها بر اساس نشانگرهای SSR مشاهده نشد.

بیماری های لکه برگی جزو بیماری های مهم اندام های هوایی درختان صنوبر به شمار میروند که باعث ایجاد خسارت اقتصادی در این میزبان می شوند. گونه های متعلق به جنسهای Septoria و Marssonina از عمده قارچ هائی هستند که در ایجاد این بیماری ها نقش دارند. در استان آذربایجانشرقی علی رغم خسارت قابل توجهی که لکه برگی ها به درختان صنوبر وارد می سازند عوامل قارچی دخیل در ایجاد این بیماری ها هنوز ناشناخته باقی مانده اند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و بررسی بیماری زایی قارچهای همراه با بیماری لکه برگی درختان صنوبر در استان آذربایجانشرقی و بخشی از استان های آذربایجانغربی و اردبیل انجام پذیرفت. در این تحقیق 134 جدایه قارچی از 220 نمونه دارای علائم لکه برگی جداسازی، خالص سازی و مورد مطالعه قرار گرفتند. بر اساس خصوصیات ریخت شناسی گونه های Septoria populi، Bipolaris spicifera، B. sorokinia، Exserohilum cf. protrudens، Stemphylium sp.، Sporormiella minimoides، Nigrospora oryzae، Epicocum nigrum، Marssonina castagnei وArthrinium sacchari به عنوان گونه های قارچی همراه با بیماری لکه برگی درختان صنوبر در مناطق مورد بررسی شناسایی شدند. در این بین گونه Se. populiبا فراوانی 88% به عنوان گونه غالب معرفی گردید. آزمون بیماری زایی به روش برگ بریده برای جدایه های فوق انجام پذیرفت و گونه های Se. populi، B. spicifera، B. sorokiniana، Stemphylium sp.، N. oryzae، Ep.nigrum، M. castagnei و A. sacchari علائم بیماری را در شرایط آزمایشگاهی نشان دادند. این نخستین گزارش از بیماری زایی گونه های A. sacchari، ، Sp. minimoides و Ex.cf protrudens بر روی صنوبر است.

آب برای بسیاری از حشرات کامل شب پره های انباری یک ماده ی جلب کننده ی قوی محسوب می شود. استفاده از تله-های آبی برای کنترل این گروه از آفات یک روش کنترلی مکمل به شمار می رود. در این مطالعه، اثرات تولید مثلی شش ترکیب زیست منشا شامل پالیزین®، سیرینول®، تنداکسیر®، ورم تی، نیمارین® و کلروکولین ‏کلراید (غلظت های 2000، 5000، 8000 و 10000 پی پی ام در محلول آب عسل 10 درصد) به روش تغذیه دلخواه علیه حشرات کامل شب پره ی مدیترانه ای آرد ارزیابی شد. آزمایش ها در شرایط دمای oC 2±25، رطوبت نسبی 10±70 درصد و دوره نوری 14:10 L:D ساعت انجام شدند. حشرات کامل به خوبی از غلظت های تهیه شده تغذیه نمودند. تنها تغذیه از نیمارین باروری تخم ها را (8/84 تا 13/92 درصد) در مقایسه با شاهد (13/99 درصد) به طور معنی داری کاهش داد (59/19 = F4،70؛ 0001/0 = P). در مورد زادآوری نیز اثر نیمارین بهتر بود. پالیزین، سیرینول و تنداکسیر در مقایسه با نیمارین و به ویژه ورم تی و کلروکولین کلراید طول عمر حشرات کامل نر و ماده را بیشتر کاهش دادند. نتایج حاکی از آن بود که با افزایش غلظت، اثر ترکیب ها بیشتر می شود. نیمارین بیشترین درصد عقیمی ماده ها را (65/52 تا 85/74 درصد) باعث شد و پس از آن، پالیزین و سیرینول قرار داشتند. بیشترین درصد ناباروری تخم ها (06/7 تا 45/14 درصد) نیز در اثر استفاده از نیمارین دیده شد. کمترین تاثیر روی صفات مورد بررسی و درصد عقیمی به ورم تی مربوط بود. به طور کلی، در صورت جلب شدن حشرات کامل به تله های آبی یا در دسترس بودن این تله های حاوی ترکیبات زیست منشاء (به ویژه آزادیراکتین) برای آن ها، مبارزه با حشرات کامل این شب پره امکان پذیر خواهد بود. چون سموم در این روش به طور غیرمستقیم و در مقادیر بسیار اندک استفاده می شوند، غلظت های کشنده سموم شیمیایی نیز قابل استفاده خواهند بود. برای این کار، استفاده از آزادیراکتین و ترکیبات یا حشره کش های حاوی آن توصیه می شود.

کنه ی تارتن دولکه ای Tetranychus urticae Koch بعنوان یکی از مهم ترین آفات مزارع لوبیا در بسیاری از مناطق ایران و جهان خسارت های زیادی به این محصول وارد می کند. ژنوتیپ های لوبیا سیاه Phaseolus vulgaris L. مقاومت بالایی به آفات و بیماری های مهم آنها دارند. گیاهان علاوه بر دفاع مستقیم در برابر آفات، به طور غیرمستقیم با جلب دشمنان طبیعی گیاهخواران از خود دفاع می کنند. با توجه به اینکه تاکنون دفاع مستقیم و غیرمستقیم ژنوتیپ های لوبیای سیاه در برابر کنه ی تارتن دولکه ای مطالعه نشده است، در این تحقیق ابتدا در گلخانه مقاومت شش ژنوتیپ لوبیا سیاه به کنه ی تارتن دولکه ای بررسی شد، سپس میزان جلب کنه ی شکارگر Phytoseiulus persimilis Athias-Henriot در ژنوتیپ های لوبیا سیاه با کمک آزمون بوسنجی بررسی شد. نتایج آزمایش های گلخانه ای نشان داد که کلیه ژنوتیپ های لوبیا سیاه بررسی شده در این تحقیق به کنه ی تارتن دولکه ای مقاوم بودند. نتایج بوسنجی نیز حاکی از آن بود که دو ژنوتیپ لوبیای سیاه (1157KS و 1179KS) علاوه بر آنکه مقاومت بالایی به کنه ی تارتن دولکه ای داشتند، کنه ی شکارگر را هم بهتر از بقیه ژنوتیپ ها جلب نمودند، ولی این امر در همه ژنوتیپ های لوبیا سیاه مشاهده نشد. بنابراین می توان ژنوتیپ های کم تر خسارت دیده 1157KS و 1179KS را با کنه ی شکارگر تلفیق کرد و از آنها در برنامه های کنترل تلفیقی با آفت استفاده نمود.

آفلاتوکسین ها توسط گونه های خاصی از قارچ های جنس Aspergillus تولید می شوند و در محصولات غذایی خطر همیشگی برای انسان و حیوان در نظر گرفته می شوند. در این پژوهش میزان تولید آفلاتوکسین های B1، B2، G1 و G2 در گونه های Aspergillus flavus و Aspergillus foetidus با روش HPLC بررسی شده است. قارچ های یاد شده پس از جداسازی و خالص سازی، مورد شناسایی قرار گرفته و در 50 میلی لیتر محیط مایع PDB کشت، سپس در شرایط بهینه ی رشد، نگهداری و آفلاتوکسین های حاصل از آن ها استخراج گردیدند. مقدار 25 میلی لیتر از محیط حاوی آفلاتوکسین از فیلتر عبور داده شد و 10 میلی لیتر کلروفرم به آن اضافه گردید. فاز پایینی مخلوط حاصل در محیط خلاء حلال پرانی شد. باقیمانده در سه میلی لیتر متانول حل و فیلتر شد. در مرحله ی بعد مقدار 20 میکرولیتر از محیط حاوی آفلاتوکسین به دستگاه HPLC تزریق و کروماتوگرام آن به دست آمد. بر اساس تحلیل داده ها، در گونه ی A. foetidus آفلاتوکسین های B1، B2 و G1 به ترتیب به میزان 71/8، 3/2 و 3/1 میلی گرم در روز 24، و آفلاتوکسین G2 به میزان 02/0 میلی گرم روز 20 پس از کشت در 50 میلی لیتر محیط PDB به بیشترین مقدار خود رسیدند. در گونه A. flavus آفلاتوکسین های B2 ،B1 و G2 به ترتیب به میزان 92/487، 46/18 و 57/8 میلی گرم در روز 20، و آفلاتوکسین G1 به میزان 49/126 میلی گرم در روز 24 پس از کشت در 50 میلی لیتر محیط PDB به بیشترین مقدار خود رسیدند. بیشترین توکسین تولید شده (92/487 میلی گرم) از نوع B1 در قارچ A. flavus و کمترین آن (02/0 میلی گرم) از نوع G2 در قارچ A. foetidus بوده است.

استفاده از اسانس گیاهان دارویی به منظور کنترل عوامل بیماریزای گیاهی با مشکلاتی مانند ناپایداری، تبخیر و تجزیه در مقابل شرایط محیطی و شیمیایی روبرو است. به منظورمرتفع کردن مشکلات استفاده از اسانس آویشن شیرازی و افزایش کارایی آن در کنترل عوامل بیماریزای قارچی (Aspergillus flavus، Aspergillus niger و Aspergillus ochraceus) از سیستم حامل نانوذارت لیپیدی جامد استفاده شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار به روش اختلاط اسانس و نانوذرات لیپیدی جامد حاوی اسانس با محیط کشت سیب زمینی دکستروز آگار با چهار غلظت 20، 50، 100 و 200 میکرولیتر اسانس بر لیتر محیط کشت بود. نانوذرات لیپیدی جامد حاوی اسانس با استفاده از امواج فراصوت تهیه شد. اندازه نانوذرات لیپیدی جامد حاوی اسانس تهیه شده کمتر از 200 نانومتر، شاخص پراکندگی 483/0، پتانسیل زتا 6/42- میلی ولت و شکل نانو ذرات نیز کروی بود. حداقل غلظت بازدارنده برای اسانس به فرم آزاد در گونه A. niger 200 میکرولیتر بر لیتر و برای گونه های A. ochraceus و A. flavus 300 میکرولیتر بر لیتر بود. همچنین حداقل غلظت بازدارنده برای نانوذرات لیپیدی جامد حاوی اسانس برای تمامی گونه های قارچی 200 میکرولیتر بر لیتر بود. بر اساس این نتایج نانو ذرات لیپیدی جامد حاوی اسانس نسبت به فرم آزاد اسانس باعث افزایش 38 درصدی بازدارندگی بر روی رشد عوامل بیماریزای قارچی مورد آزمایش شدند. این نتایج نشان داد نانوذرات لیپیدی جامد می تواند حامل مناسبی برای اسانس آویشن شیرازی در جهت افزایش کارایی و کنترل عوامل پوسیدگیA. ochraceus، A.flavus وA.niger باشد.

گونه ی Biscogniauxia mediterranea، عامل بیماری ذغالی بلوط، به عنوان یکی از عوامل اصلی دخیل در زوال بلوط در ایران معرفی شده است. با این حال اطلاعاتی در مورد پراکنش، دامنه ی میزبانی، روش های انتشار و انتقال عامل بیماری در مناطق آلوده و همچنین احتمال شیوع بیماری در سایر مناطق جنگلی ایران در دسترس نمی باشد. تحقیق حاضر با هدف توسعه ی یک روش مولکولی مبتنی بر واکنش زنجیره ای پلی مرازی جهت تشخیص گونه ی B. mediterranea براساس آغازگرهای اختصاصی گونه، اجرا گردید. بدین منظور نمونه برداری از درختان بلوط با علایم بیماری ذغالی در استان ایلام صورت گرفت. عامل بیماری با استفاده از تکنیک های متعارف در بیماری شناسی گیاهی جداسازی و خالص سازی گردید. جدایه های Biscogniauxia براساس ویژگی های ریخت شناختی مرحله ی جنسی و توالی یابی ناحیه ITS-rDNA گونه ی B. mediterranea شناسایی گردیدند. داده های توالی ناحیه ی ITS-rDNA برای کلیه ی گونه های Biscogniauxia موجود در بانک ژن دریافت و همراه با توالی های ایجاد شده در این تحقیق زیر هم چینی و یک جفت آغازگر اختصاصی (BmF/BmR) با طول قطعه ی مورد انتظار400 جفت باز، برای تشخیص مولکولی B. mediterranea طراحی گردید. کارایی جفت آغازگر طراحی شده با استفاده از DNA جدایه های B. mediterranea و دیگر گروه های قارچی جداسازی شده از بافت های درختان بلوط طی واکنش زنجیره ای پلی مرازی ارزیابی گردید. نتایج حاصل از بررسی محصول واکنش روی ژل آگارز نشان داد که قطعه 400 جفت بازی فقط از جدایه های گونه ی B. mediterranea تکثیر می شود. آغازگرهای اختصاصی طراحی شده در این تحقیق در برنامه های مربوط به ردیابی عامل بیماری، مطالعه ی پراکنش، دامنه ی میزبانی و روش های انتشار عامل بیماری قابل استفاده خواهند بود.

امروزه طبقه بندی موجودات زنده بر اساس مفاهیم جمعیت استوار است. زنبور عسل (A. mellifera) شامل 24 زیر گونه مختلف می باشد. اغلب این زیرگونه ها بر اساس خصوصیات ظاهری طبقه بندی می شوند. نمونه برداری از ده منطقه استان کرمانشاه (کرمانشاه، سنقر، صحنه، کنگاور، هرسین، پاوه، جوانرود، اسلام آبادغرب، سرپل ذهاب و قصرشیرین) در سال 1392 انجام شد. در این مطالعه از ده صفت مرفومتریک جهت تفکیک جمعیت های زنبورعسل استفاده گردید. نتایج نشان داد که جمعیت زنبورهای عسل منطقه سنقر، کوتاه ترین طول و عرض بال جلو (به ترتیب 3/8 و 9/2میلی متر) و بلندترین طول خرطوم (8/6 میلیمتر) در بین ده منطقه را دارا بود. همچنین میزان همبستگی بین صفات مختلف مورد مطالعه قرار گرفت به طوریکه بین طول و عرض بال جلو (74/0= r2و00/0= P)، طول پای عقب و شاخص کوبیتال (57/0= r2 و00/0= P) همبستگی معنی داری وجود داشت. آنالیز متغیر کانونی (CVA) به میزان 07/60 درصد جمعیت ده منطقه را از یکدیگر جدا نمود. همچنین آنالیز کلاستر به روش UPGMA جمعیت های دو منطقه سنقر و هرسین را به طور کامل از جمعیت های دیگر زنبورعسل جدا نمود. نتایج بدست آمده از اندازه گیری ها با نتایج قبلی اعلام شده در مورد نژاد ایرانی مطابقت دارد.

گیاهان دارای مجموعه ای از مولکول های پروتئینی هستند که قادر به ایجاد اختلال در هضم غذا در حشرات گیاه خوار می -باشند و می توانند در کنترل آفات مورد استفاده قرار گیرند. در این تحقیق، مهار آنزیم آلفا-آمیلاز گوارشی سوسک برگ-خوار سیب زمینی (Leptinotarsa decemlineata Say) توسط عصاره ی پروتئینی بذر کلزا (Brassica napus L. cv. (Karaj3 بررسی شده است. حداکثر اثر مهاری عصاره ی پروتئینی روی فعالیت آلفا-آمیلاز در اسیدیته ی پنج بود. چهار جزء پروتئینی عصاره ی بذر کلزا 30-0، 50-30، 70-50 و 100-70% اشباع با نمک سولفات آمونیوم، به ترتیب روی آلفا-آمیلاز گوارشی لارو سن چهار سبب 0، 52، 12 و 0% مهار گردیدند. جزء پروتئینی 50-30٪ به ترتیب باعث 84، 86، 74، 52 و 37% کاهش فعالیت آلفا-آمیلاز سنین 1، 2، 3، 4 و حشرات کامل شد. سنجش کینتیک مهار آلفا-آمیلاز حشرات کامل توسط جزء پروتئینی 50-30% انجام شد و مهار از نوع نارقابتی تعیین گردید. در زایموگرام و بررسی اثر مهارکننده در ژل، مهار آنزیم به صورت کاهش شدت نوارها مشاهده شد. در انجام زیست سنجی، از برگ های ارقام سیب-زمینی آگریا، بورن، پیکاسو و مارکز استفاده گردید. عصاره ی پروتئینی زمانی که روی برگ های تیمار شده مورد تغذیه لاروها قرار گرفت؛ در هیچ کدام از ارقام، زمان پوست اندازی لاروهای سن سه به چهار نسبت به شاهد، افزایش معنی داری مشاهده نشد؛ در ارقام پیکاسو و مارکز سبب کاهش معنی دار وزن لارو سن چهار نسبت به شاهد گردید؛ درصد لاروهای سن چهار ظاهر شده در ارقام آگریا، پیکاسو و مارکز نسبت به شاهد به طور معنی داری کاهش یافت و در رقم آگریا، فعالیت آلفا-آمیلاز لارو سن چهار در مقایسه با شاهد به طور معنی داری کاهش پیدا کرد.

بیماری پوسیدگی ریشه و ساقه ی خیار ناشی از Fusarium oxysporum f. sp. radicis cucumerinum از جمله بیماری های مهم خیار محسوب می شود. القای مقاومت سیستمیک توسط تریکودرما و سودومونادهای فلورسنت یک روش امید بخش برای بیوکنترل این بیماری می باشد. در این تحقیق، ده جدایه از تریکودرما و هجده جدایه از سودومونادهای فلورسنت بوسیله محیط کشت های اختصاصی از ریزوسفر خیار جداسازی شد. همچنین ده استرین تریکودرما و دو استرین از سودوموناس از منابع مختلف تهیه گردید. سیستم تقسیم ریشه برای غربال جدایه ها در القای مقاومت علیه این بیماری مورد استفاده قرار گرفت. این آزمایش با 42 تیمار شامل کنترل های مثبت و منفی و 9 تکرار اجرا شد. بعد از چهار هفته، بیماری با نمره دهی به گیاهان مورد ارزیابی قرار گرفت و شاخص وقوع بیماری برای هر تیمار محاسبه شد. نتایج نشان داد که جدایه های Ps9، Ps14، Ps12 و Ps6 از سودومونادها و جدایه های Tr6 و Tr9 از تریکودرما به ترتیب با شاخص بیماری 4/34، 4/34، 8/43، 9/46، 5/12 و 5/12درصد بطور معنی داری باعث کاهش بیماری نسبت به شاهد شدند. در طی آزمایش بیمارگر و آنتاگونیست از هم جدا بودند و کنترل بیماری ناشی از یک پدیده بواسطه گیاه که همان مقاومت القایی می باشد، بود. نتایج نشان دهنده امیدبخش بودن کاربرد این عوامل بیوکنترل جهت کاهش بیماری می باشد.

راسته ی میان استیگمایان یکی از بزرگ ترین گروه ها در زیررده ی کنه ها بوده و اعضای آن جزو اجزای مهم اکوسیستم های طبیعی و کشاورزی محسوب می شوند. طی سال 1392، فون کنه های میان استیگمای خاک زی جنگل های ارسباران در منطقه ی آینالو واقع در شمال استان آذربایجان شرقی جمع آوری و شناسایی گردید. بدین منظور، از خاک و خاک برگ این مناطق نمونه برداری انجام و کنه های موجود در آن ها با استفاده از قیف برلز استخراج، در مایع نسبیت شفاف و با استفاده از آمیخته ی هویر در اسلایدهای میکروسکوپی تثبیت شدند. در مجموع تعداد 40 گونه متعلق به 32 جنس و 18 خانواده از خاک و مواد پوسیده ی این منطقه جمع آوری و شناسایی گردید که 20 گونه از آن ها برای اولین بار از استان آذربایجان شرقی گزارش می شوند و علاوه بر آن کلیدی برای شناسایی کنه های میان استیگمای خاک زی جمع آوری شده در این مطالعه ارائه شده است. از بین خانواده های جمع آوری شده، خانواده ی Veigaiidae دارای بیشترین فراوانی نسبی (01/19 درصد) و خانواده های Zerconidae و Laelapidae به ترتیب با فراوانی های 21/15 و 19/13 درصد در رتبه های بعدی قرار داشتند. اسامی گونه های شناسایی شده به تفکیک خانواده به شرح زیر می باشد. گونه های جدید برای فون کنه های استان آذربایجان شرقی با یک ستاره (*) مشخص شده اند:Ameroseiidae: Ameroseius furcatus (Karg، 1971)*، Epicriopsis cf. palustris (Karg، 1971); Ascidae: Zerconopsis michaeli (Evans & Hyatt، 1960)*، Arctoseius semiscissus (Berlese، 1892)*، Asca aphidioides (Linnaeus، 1758)*، A. bicornis (Canestrini & Fanzago، 1876)*، Antennoseius bacatus (Athias-Henriot، 1961)*; Blattisocidae: Lasioseius sp.; Celaenopsidae: Celaenopsis badius (C.L. Koch، 1839)*; Digamasellidae: Dendrolaelaps sp.; Epicriidae: Epicrius cf. bulgaricus (Balogh، 1958); Laelapidae: Laelaspis astronomicus (Koch، 1839)، Cosmolaelaps lutegiensis (Shcherbak، 1971)، C. vacua (Michael، 1891)، Gamasodes aculeifer (Canestrini، 1884)، G. iranicus (Kavianpour & Nemati، 2013)، Pseudoparasitus dentatus (Halbert، 1920)*، P.missouriensis (Ewing، 1909)*; Macrochelidae: Macrocheles glaber (Müller، 1860)*، Macrolaspis recki (Bregetova & Koroleva، 1960); Macrodinychidae: Macrodinychus bregetovaae (Hirschmann، 1975)*; Melicharidae: Proctolaelaps pygmaeus (Müller، 1860)*; Pachylaelapidae: Olopachys caucasicus (Koroleva، 1976)*، Onchodellus karawaiewi (Berlese، 1920)*; Parasitidae: Gamasodes spiniger (Trägårdh، 1910)*، Parasitus copridis (Costa، 1963)*; Phytoseiidae: Amblyseius azerbaijanicus (Abbasova، 1970)، A. nemorivagus (Athias-Henriot، 1961)، A. sp.، Typhlodromus bakeri (Garman، 1948); Trachytidae: Trachytes cf. aegrota (C.L. Koch، 1841)*; Trematuridae: Trichouropoda elegans (Kramer، 1882)*، T.ovalis (Koch، 1839)*، Nenteria stylifera (Berlese، 1904)*; Uropodidae: Discourella modesta (Leonardi، 1899)، Uropoda fumicola (Schweizer، 1961); Veigaiidae Veigaia nemorensis (Koch، 1836)، V. planicola (Berlese، 1882); Zerconidae: Prozercon norae (Ujvari، 2011)، Zercon sp.