فهرست مطالب

نشریه روانشناسی بالینی و شخصیت
سال هشتم شماره 1 (بهار و تابستان 1389)

  • تاریخ انتشار: 1389/10/11
  • تعداد عناوین: 7
|
  • رقیه موسوی، ولی الله فرزاد، شکوه نوابی نژاد صفحه 1
    هدف پژوهش حاضر، مطالعه اثر بخشی رویکرد خانواده درمانی ساختاری در بهبود اختلالات اضطرابی کودکان از طریق ایجاد تغییر در ساختار خانواده، کاهش تعارضات در روابط والدین خانواده های دارای کودکان مبتلا به اختلالات اضطرابی کودکان بوده است. روش پژوهش شبه تجربی بوده و با اجرای پیش آزمون و پس آزمون و ارائه مداخله و اندازه گیری مکرر انجام شد. 40 خانواده با حداقل یک فرزند دارای اختلالات اضطرابی که به طور تصادفی در دوگروه مساوی شامل گروه آزمایشی و گروه کنترل جایگزین شده و در این مطالعه شرکت کردند. اعضای خانواده های گروه آزمایشی، به مدت 9 جلسه در معرض مداخله درمانی با طرح درمانی یکسان (که بر اساس رویکرد خانواده درمانی ساختاری از پیش طراحی شده بود) قرار گرفتند. همچنین خانواده ها شش هفته پس از آخرین جلسه درمان در یک جلسه پیگیری نیز شرکت کردند. ابزار پژوهش مصاحبه تشخیصی بر اساس معیارهای DSM-IV-TR و مقیاس اضطراب کودکان اسپنس بود. در طول مدت مطالعه گروه کنترل هیچگونه مداخله ای را دریافت نکرد. نتایج نشان داد که اثر بخشی خانواده درمانی ساختاری در بهبود اختلالات آسیمگی، هراس اجتماعی و ترس از صدمات جسمانی، اضطراب تعمیم یافته و اختلال وسواس- اجبار گروه آزمایشی (005/0 p<) معنادار است
    کلیدواژگان: خانواده درمانی ساختاری، اختلال اضطراب تعمیم یافته، وسواس اجبار، ترس از صدمات جسمانی، هراس اجتماعی، آسیمگی
  • عابد مجیدی، عصمت دانش، ابوالقاسم خوش کنش صفحه 11
    هدف از پژوهش حاضر، تاثیر آموزش راهبرد های شناختی- رفتاری (خود آموزش دهی) در بهبود عملکرد خواندن و کاهش میزان افسردگی دانش آموزان نارساخوان مقطع ابتدایی شهر اراک بود. بدین منظور از بین کلیه دانش آموزان مقطع ابتدایی مشغول به تحصیل شهر اراک تعداد 32 دانش آموز نارسا خوان همراه با اختلال افسردگی، پس از اجرای آزمون های تشخیصی (از جمله آزمون اختلال خواندن، آزمون هوشی وکسلر و پرسشنامه رفتاری راتر) به صورت نمونه گیری چند مرحله ای تصادفی انتخاب شدند. سپس به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. آزمودنی های گروه آزمایش به مدت 12 جلسه، تحت آموزش راهبرد خود آموزش-دهی قرار گرفتند. همزمان مادران همین آزمودنی ها هم به مدت 6 جلسه این راهبرد آموزشی را دریافت کردند تا با دانش آموز در خانه تمرین کنند. داده های بدست آمده با استفاده از روش آماری تحلیل کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج به دست آمده حاکی از آنست که عملکرد خواندن آزمودنی های گروه آزمایش در مقایسه با گروه گواه به میزان معناداری بهبود یافته و میزان افسردگی آنان نیز به میزان معناداری نسبت به گروه گواه کاهش یافته است.
    کلیدواژگان: افسردگی، خود آموزش دهی، نارساخوانی
  • محسن گل پرور، فخری خاکسار صفحه 19
    هدف از این پژوهش بررسی ارتباط بین مولفه های هوش هیجانی (شامل حل مساله، شادمانی، استقلال، تحمل فشار روانی، خودشکوفایی، خودآگاهی هیجانی، واقع گرایی، روابط بین فردی، خوش بینی، عزت نفس، کنترل تکانش، انعطاف پذیری، مسئولیت پذیری اجتماعی، همدلی و خودابرازی) با خود ارزیابی عملکرد در حیطه های عمومی، فنی و بین فردی بود. به همین منظور از 150کارخانه مستقر در شهرک صنعتی مورچه خورت که دارای حدود 11000 هزار پرسنل بوده اند، 35کارخانه و از این 35 کارخانه، 300 نفر از کارکنان آنها با استفاده از نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه هوش هیجانی، بار اون (EI با 90 سوال) و پرسشنامه خودارزیابی عملکرد شغلی موتوویدلو و ون اسکاتر (با 6 سوال) بود. داده های حاصل از پرسشنامه ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون گام به گام مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین مولفه های هوش هیجانی با خودارزیابی عملکردشغلی عمومی ضرایب همبستگی معنا دار و مثبت بین 303/0 (برای انعطاف پذیری) تا 409/0 (برای عزت نفس) وجود دارد. بین مولفه های هوش هیجانی با خودارزیابی عملکرد شغلی فنی ضرایب همبستگی مثبت و معنا دار بین 167/0 (برای انعطاف پذیری) تا 327/0 (برای عزت نفس) به دست آمد. بین مولفه های هوش هیجانی با خودارزیابی عملکرد شغلی بین فردی ضرایب همبستگی مثبت و معنا دار بین 182/0 (برای انعطاف پذیری) تا 383/0 (برای خوش بینی) به دست آمد. نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که متغیرهای عزت نفس، همدلی، استقلال و کنترل تکانش برای خودارزیابی عملکرد شغلی عمومی، متغیرهای عزت نفس، روابط بین فردی و واقع گرایی برای خودارزیابی عملکرد شغلی فنی و متغیرهای خوش بینی، همدلی، استقلال و روابط بین فردی برای خودارزیابی عملکرد شغلی بین فردی دارای توان پیش بین معنا دار (05/0 p <) هستند.
    کلیدواژگان: هوش هیجانی، عملکرد شغلی عمومی، عملکرد شغلی فنی، عملکرد شغلی بین فردی
  • رسول روشن، رضا شاکری صفحه 35
    مطالعه حاضر با هدف بررسی اعتبار و پایایی مقیاس سرسختی روان شناختی لانگ و گولت (LGHS) [10]، در چهارچوب طرح اعتبارسنجی، طراحی و اجرا گردید و با استفاده از نتایج به دست آمده به بررسی و تبیین ابعاد روان سنجی مقیاس مورد نظر پرداخته شد. بدین منظور اعتبار و پایایی پرسشنامه تحقیق بر روی نمونه ای 550 نفری از دانشجویان دانشگاه های شاهد، تهران و شهید بهشتی به روش نمونه برداری تصادفی خوشه ایبه شرح ذیل مورد مطالعه قرار گرفت. پس از ترجمه پرسشنامه تحقیق به زبان فارسی و به منظور رفع مشکلات احتمالی در ترجمه مقیاس 30 نفر از دانشجویان دانشکده علوم انسانی دانشگاه شاهد به تصادف انتخاب شدند و نسخه فارسی مقیاس (LGHS) بر روی آنها اجراء گردید. اعتبار پرسشنامه LGHS در قالب بررسی اعتبار سازه و به سه روش تحلیل عامل، همبستگی با آزمون های دیگر(اعتبار سازه) و اعتبار افتراقی اندازه گیری شد. به منظور سنجش پایایی مقیاس نیز از روش های آماری محاسبه ضریب همسانی درونی (آلفای کرونباخ)؛ روش دونیمه سازی و روش بازآزمایی استفاده گردید. در مجموع و برمبنای نتایج این مطالعه پرسشنامه ای 42 سوالی که سه خرده مقیاس کنترل (با 16 سوال)، خرده مقیاس تعهد (با 15 سوال) و خرده مقیاس چالش جویی (با 11 سوال) را دربرمی گیرد؛ برای سنجش سازه سرسختی روان شناختی در افرادی تهیه شد که استرس خاصی را تجربه می کنند و یادر موقعیت فشارزای قابل توجهی به سر می برند. اعتبار و پایایی این مقیاس به منظور کاربرد در جمعیت دانشجویان ایران توسط شواهد به دست آمده مورد تایید و حمایت قرار گرفت و از شرایط لازم برای کاربرد در پژوهش های روان شناختی و شناسایی افراد سرسخت برخوردار است.
    کلیدواژگان: سرسختی روان شناختی، اعتبار، پایایی
  • حسین اسکندری، رسول رضایی ملاجق*، حسین واحدی، احمد اسمعلی صفحه 53

    هدف از این پژوهش شناختن استعاره های خود خانواده های بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی از لحاظ منفی و مثبت بودن می باشد. روش این پژوهش از نوع علی-مقایسه ای است که طی آن تعداد 20 نفر از خانواده های بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی بستری در بیمارستان روانی با تعداد 20 نفر از خانواده های افرادی که از نظر روانی سالم تشخیص داده شدند و از نظر ویژگی های جمعیت شناختی مشابه گروه بیمار می باشند، با استفاده از آزمون فن افتراق معنایی آزگود مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان داد که خانواده های بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی استعاره های خود منفی تری نسبت به خانواده افراد سالم دارند. نتیجه نشان می دهد که استعاره های خاص مورد استفاده در خانواده های بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی در ایجاد اختلال، نقش ایفا می کنند. همچنین نتایج تحقیق هیچ تفاوتی را بین استعاره های خود هیچ یک از افراد خانواده بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی نسبت به یکدیگر نشان نداد.

    کلیدواژگان: استعاره خود، اسکیزوفرنی، خانواده، ارزش، قدرت، فعالیت
  • زهرا هاشمی، بهرام جوکار صفحه 59
    هدف از تحقیق حاضر تعیین ارتباط جهت گیری های مذهبی اسلامی با ابعاد هویت بوده است. مشارکت کنندگان در پژوهش شامل 232 دختر و 99 پسر رشته های مختلف تحصیلی دانشگاه شیراز بودند که به روش خوشه ایمرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش، عبارت بودند از: فرم تجدید نظر شده مقیاس جهت گیری های مذهبی اسلامی و ویرایش ششم مقیاس ابعاد هویت AIQ-IV. برای تعیین پایائی پرسشنامه ها از روش آلفای کرونباخ و برای تعیین روائی مقیاس ها نیز از تحلیل عوامل استفاده شد. ضرائب پایائی حاصل، موید پایائی مطلوب مقیاس ها بود. نتایج تحلیل عاملی به روش مولفه های اصلی با چرخش واریماکس برای مقیاس جهت گیری های مذهبی بیانگر وجود دو عامل بود که به ترتیب اعتقادات-مناسک و اخلاق نامگذاری شدند. همچنین نتایج تحلیل عاملی برای ابعاد هویت، پنج بعد هوپت فردی، اجتماعی، مذهبی و قومی- نژادی را نشان داد. نتایج رگرسیون چندگانه زیر مقیاس های اعتقادات – مناسک و اخلاق نشان داد که زیر مقیاس اعتقادات – مناسک پیش بینی کننده مثبت و معنی دار بعد هویت مذهبی و زیر مقیاس اخلاق پیش بینی کننده ابعاد هویت فردی و ارتباطی به شکل مثبت و نیز پیش بینی کننده بعد هویت مذهبی به شکل منفی می باشد.
    کلیدواژگان: جهت گیری مذهبی اسلامی، ابعاد هویت
  • فاطمه دهقانی آرانی، رضا رستمی صفحه 75
    این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی روش آموزشی- درمانی پسخوراند عصبی (نوروفیدبک) بر شدت ولع مصرف در بیماران وابسته به مواد افیونی انجام گرفت. به این منظور 20 نفر از بیماران مرد وابسته به مواد افیونی با میانگین سنی 30 سال، تحت درمان نگهدارنده با متادون یا بوپرونورفین، به شیوه در دسترس انتخاب و پس از اجرای پرسشنامه سنجش ولع هروئین (HCQ)، همتاسازی و در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. بیماران گروه آزمایش علاوه بر دارودرمانی، 30 جلسه (به مدت 5 هفته، هر هفته 6 ساعت) درمان نوروفیدبک دریافت کردند و بیماران گروه کنترل تنها درمان دارویی نگهدارنده با متادون یا بوپرونورفین را پشت سر گذاشت. در پایان دوره بیماران دو گروه به وسیله تست HCQ مورد ارزیابی مجدد قرار گرفتند. نتایج تحلیل کواریانس چند متغیری حاکی از آن بود که گروه آزمایش در پایان دوره در متغیرهای انتظار مثبت، تمایل به مصرف و میانگین کل شدت ولع نسبت به گروه کنترل کاهش نشان داده است. بنابراین روش درمانی نوروفیدبک می تواند در کاهش شدت ولع بیماران وابسته به مواد افیونی اثربخش باشد.
    کلیدواژگان: نوروفیدبک، وابستگی به مواد افیونی، ولع مصرف، اثربخشی
|
  • R. Mousavi, V. Farzad, Sh. Navvabi Nejhad Page 1
    The present study aims at investigating the efficacy of “Structural Family Therapy” on treating children's "Separation Anxiety" through altering the family structure, and reducing parent's conflicts.Adopting a quasi- experimental method, the researcher performed pretest-posttest intervention and multivariate repeated measures. Forty families with at least one child suffering from Anxiety disorders were randomly assigned to two equal experimental and control groups. The experimental group received similar treatment to the control group for nine sessions. In addition, the above mentioned groups participated in a follow-up session six weeks after the last intervention. Then a multi-modal assessment of anxiety was performed including Spence's "Children's Anxiety Scale" and a diagnostic interview based on DSM-IV-TR criteria (2000). Where as, the control group was kept intact. The results revealed that the “Structural Family Therapy” is efficient in reducing children's Anxiety disorders (at p<0.005) such as obsessive-compulsive, generalized anxiety disorder, social phobia, panic disorder, and fear of injury.
  • A. Majidi, E. Danesh, A. Khosh Konesh Page 11
    The aim of this study is to examine the effect of self-instruction techniques on reading performance of students with medium dyslexic and depression symptoms. From a sample of the students of the third and forth grades of public primary schools, 32 students were randomly selected and assigned to the two experimental and control groups. The experiment group practiced the self-instruction techniques for 12 sessions, while the students in the control group continued their ordinary school activities. In the experiment group the student's parents (i.e. mother) were also trained for six sessions to help their children at home. The data were evaluated through covariance analysis. The results indicated that the self-instruction techniques are effective on the improvement of reading performance of students and the reduction of depression symptoms. After 5 months, the results of follow up studies revealed that although student marks in the experiment group have decreased to some extent, the difference between experiment and control groups is significant.
  • M. Golparvar, F. Khaksar Page 19
    The purpose of this research was to investigate the relationship between emotional intelligence components (including problem solving, happiness, independence, stress tolerance, self actualization, emotional self–awareness, reality testing, interpersonal relationship, optimism, self–regard, impulse control, flexibility,social responsibility, empathy and assertiveness) with performance self–evaluation in general, technical and interpersonal domains. To this end, from 150 factories (with 11000 personnel) in Morchekhort industrial town, 35 factories, consisting of 300 individuals were randomly selected using multi–stage sampling method. The research instruments were Bar–one’s emotional intelligence questionnaire (EI with 90 items) and Motowidlo and Van Scatter’s job performance self–evaluation scale (with 6 item). The data were analyzed using Pearson correlation coefficient and stepwise regression analysis. The results indicated that there was a significant positive correlation between emotional intelligence components with general job performance self evaluation (from 0.303for flexibility to 0.409 for self–regard), there was also a positive correlation between emotional intelligence components with technical job Performance (from 0.167 for flexibility to 0.327 for self–regard) and the correlation between emotional intelligence components with interpersonal job performance self–evaluation was found to be positive as well. (from0.183 for flexibility to 0.383 for optimism). In addition, the result of stepwise regression analysis revealed that self–regard, empathy, independence and impulse control for general job performance, self-regard, intepersonal relationship and reality testing for technical job performance and optimism, empathy, independents and interpersonal relationship for the interpersonal job performance have significant predictive effect (p<0.05)
  • R. Roshan, R. Shakeri Page 35
    The objective of this study was to evaluate the psychometric properties of “Hardiness” scale for university students. The instrument used was Lang and Goulet hardiness scale, translated from English into Persian by using back-translation technique. The “Hardiness” scale for university (Shahed, Tehran & Beheshti).Factor analysis revealed three factors (control, commitment, and challenge) explained 30% of the variance. For all items of this questionnaire construct validity was (r=0.64), Internal consistency coefficient was obtained in three ways (cronbach’s alpha=0.82), Test=retest reliability was r=0.71) and Split-half reliability was r=0.76). The results indicated acceptable validity and reliability of the scale as a whole and for subscales. These preliminary results provide support for using LGHS to measure hardiness levels in Iranian university students and can be used to assess the hardiness of other populations.
  • H. Eskandari, R.M. Rezai, H. Vahedi, A. Esmali Page 53

    The aim of this survey is the recognition of self-metaphors and the qualities of metaphors either positive or negative in the families of schizophrenia patients. The research was contrastive-descriptive in which 20 families schizophrenia patients who were hospitalized in mental hospitals, were compared to 20 families of those who were mentally sound, but were demographically similar to the psychic group. The data were analyzed using “Osgood's Semantic Discrimination Test” (SDT). The result indicated that the self- metaphors of families of schizophrenia patients were more negative than the families of healthy individuals. Moreover, the results revealed that certain metaphors which were used in the families of schizophrenia patients were responsible for the disorder. However, there was no significant difference between the self-metaphors of family-members of schizophrenia patients with each other.

  • Z. Hashemi, B. Jokar Page 59
    The purpose of this research was to investigate the relationship between Islamic religious orientation and different aspects of identity. The participants in this study were 232 female and 99 male students of different majors in Shiraz University who were selected through cluster random sampling. The revised questionnaire of "Religious Orientation" (Azarbyjani, 1382) and the fourth revised scale of "Identity Aspects AIQ-IV" (Cheek, Smith, and Troop, 2002) were used as instruments. Factor analysis was applied to the data to verify the validity. In addition, Cronbach's alpha was calculated to determine the reliability of both questionnaires. The obtained coefficients confirmed the reliability of the scales. Moreover, the results of the factor analysis, using the principle components with varimax rotation for the "Religious Orientation Scale" yielded two factors which were beliefs/rituals and ethics, respectively. In case of AIQ-IV, the results confirmed five dimensions: personal, relational, social, ethnic-national, and religious identities. The results of multiple regression of beliefs/rituals and ethics subscales on different aspects of identity revealed that the beliefs/rituals subscale was a positive predictor of religious identity. In addition, ethics subscale predicted personal and relational identity. However, it negatively predicted the religious identity.
  • D.F. Araee, R. Rostami Page 75
    To compare the efficacy of common drug therapy (Methadone or Boprenorphine maintenance) with a combination of neuro-feedback and drug therapy in opiate-dependant patients for overcoming opiate cravings, twenty volunteer male subjects (with the mean age of 30) participated in Methadone or Boprenorphine maintenance drug therapy. This was an experimental study with pretest-posttest design, in which “Heroin Craving Questionnaire” was administered to the sample to collect the data. Homogeneous subjects were assigned to two experimental and control groups. The former received drug therapy and neuro-feedback training, while the latter only underwent drug therapy. The training included SMR on Cz followed by an alpha-theta protocol on Pz during thirty sessions for five weeks (six sessions each week).Multivariate analysis of covariance (MANCOVA) indicated that the anticipation of positive outcome, desire to abuse substance and relief from withdrawal (dysphoria) significantly decreased in the experimental group compared to the control one. It can be concluded that neure-feedback was effective on reducing the intensity of opiate craving of the addicted patients.