فهرست مطالب

مطالعات ادبیات تطبیقی - پیاپی 4 (زمستان 1386)

نشریه مطالعات ادبیات تطبیقی
پیاپی 4 (زمستان 1386)

  • تاریخ انتشار: 1386/11/25
  • تعداد عناوین: 9
|
  • بهرام امانی چاکلی صفحات 12-25

    ایرانیان در ادوار گذشته با نورافشانی ها و آتش افروزی ها، جشن و شادی هایشان را در اعیاد باستانی رونق می بخشیدند. در این میان، سده با آتش و آتش افروزی انس و الفت بیشتری داشت! به نحوی که بعدها در عصر اسلامی عنوان «عیدالوقود» به خود گرفت. در پژوهش حاضر، با نگاهی اجمالی به تقدس آتش در نزد ایرانیان و با درنظرگرفتن ماهیت غیر اسلامی این عید، به چالش های به وجودآمده در تصادم آیین اسلام با عید سده اشاره شده و بازتاب برخی از سنت های این عید در ادب عربی عصر اسلامی در آثار شاعران عربی سرای و نیز فرسایش تدریجی این مشخصه فرهنگی در عدم هماهنگی فلسفه وجودی اش با دین اسلام به اجمال تحلیل شده است.

    کلیدواژگان: آتش، ادب عباسی، سده، سذق، عیدالوقود
  • عبدالرحمن پرهام صفحات 26-50

    پیشینه واژگان نگاری در سرزمین ایران، به دوران پیش از اسلام بازمی گردد و سنت فرهنگ نویسی یکی از بارز ترین شاخه های علمی و ادبی است که از دیر باز وظیفه حفظ و پاسداری از زبان وادبیات فارسی را به دوش کشیده است. ‏در این میان، ضمن یادکرد موجزانه تاریخ فرهنگ نویسی در ایران، به ضرورت پیدایش آثاری از این سنخ و نیز با حفظ و پاسداشت از اکثر مبانی بنیادین و مزایای گسترده آن نوع از آثار، به تحول و تغییرات وافری که نخست منتج از دیرینگی این علم و سپس مسائلی اعم از نوع سیاستگذاری و خواسته مردم و تاثیرات واژگان و سایر مظاهر فرهنگی بیگانه و به تبع وفور اصطلاحات علمی و فنی است، اشاره شده و در امتداد آن، درباره ساختار و ساختمان گوناگون ‏دستوری و نظام واژه سازی و برخی موارد دیگر به اجمال بحث شده است. امید آنکه، پاره ای از کاستی ها در شیوه واژگان نگاری و فرهنگ نویسی سنتی، تصریح و ضمن مقابله و مقایسه با انواع فرهنگ های نوین، توسط پژوشگران و متخصصان، زمینه پیدایش راهکارهای _ در حد وسع و بضاعت علمی _ در گام های نخستین، برای نیل به اهداف متعالی،که برپایه اصول مشخص فرهنگ نویسی و واژگان نگاری نوین (مطابق با تدوین فرهنگ های تخصصی زبان شناسان با تجربه) باشد، فراهم آید.

    کلیدواژگان: زبان فارسی، زبان شناسی، لکسیکوگرافی، واژگان نگاری
  • سید احمد حسینی کازرونی صفحات 50-79

    عرفانیات ایران، یکی از کهنسال ترین و درخشان ترین ادبیات عرفانی جهان است. در غنای آن همان بس که در کلیاتش، مجموعه ای ان فرهنگ غنی و معارفی اسلامی و آیین و سنن ایرانی و حکمت شرق و غرب با تکیه بر ادیان خدایی و باستانی با تشخص های گوناگون همراه با کمالات اخلاقی و معرفت بشری در هم آمیخته و عرفان ناب ایران اسلامی را به وجود آورده است. این خداوندان اندیشه تو انسته اند در تحول اوضاع و احوال اجتماعی و سیاسی در سده های پیشین، اخلاقی مبتنی بر احکام دین مقدس اسلام با تکیه بر سیرت پیامبر اعظم (ص) و پیشوایان و اولیای حضرت حق با راز و رمزهای صوفیانه و عارفانه و مستحسنات آنها ضمن عنایت به تعاطی اندیشه ها و معاشرت ها برای مردم بنمایانند. از سوی دیگر، از تعاملات سکولاریسم و دنیاگرایی محض در طول دوران سیاسی و اجتماعی خود بپرهیزند.

    کلیدواژگان: صوفی، عارف، معرفت، حق، سکولار
  • ابوالقاسم رادفر صفحات 79-91

    ادبیات تطبیقی شاخه ای از ادبیات است که ظاهرا ادبیات کشورهای مختلف جهان را بیشتر با تاکید بر نفوذ موضوع ها و روش های تفکر ادبی. که به نهضت های بزرگ فکری منجر شده است بررسی می کند. یا به تعبیری دیگر، موضوع آن بحث «در روابط و تاثیرات ادبی» دوکشور است. در واقع ادبیات تطبیقی به طور اساسی از زمانی مطرح شدکه ارتباط بین ملت ها گسترش یافت و رفت و آمدها فزونی گرفت و سیاحان و مبلغان مذهبی و خاورشناسان به سرزمین های شرقی ازجمله ایران سرازیر شدند. در مقاله حاضر، ابتدا از پیدایش زمینه های تطبیق و عوامل پیدایش ادبیات تطبیقی از شکل گیری و تکوین مکتب های مهم ادبی اروپا و تاثیر و تاثرهای آن بین فرهنگ و ادبیات مشرق و غرب به همراه نمونه هایی سخن به میان آمده و سپس به مفهوم اصلی مقاله، یعنی داد و ستدهای ادبی معاصر در زمینه های مختلف شعر و نثر، نمایشنامه و مسائل دیگر اشاره شده است که طبیعتا در این بخش، ما ایرانیان بیشتر وامدار عرصه های گوناگون فرهنگ و ادبیات اروپا بوده ایم و تائیرگرفته ایم، به ویژه از دوره مشروطه و پس از آن به دلیل تحولات سیاسی و اجتماعی که درکشور پیش آمد و راه های تازه ای را در ادبیات معاصر ماگشود، شعر و ادب و برخی قالب های ادبی نو را که درگذشته ادبی ما به این صورت وجود نداشت تحت تاثیر قرار داد و دگرگون کرد که در طول مقاله حاضر با ذکر نمومنه هایی درباره این مسئله بحث می شود.

    کلیدواژگان: ادبیات تطبیقی، شرق، غرب، ادبیات معاصر، پیشینه ادبی
  • سید محمود سید صادقی صفحات 93-108

    داستان یوسف و زلیخا به فرمرده قرآن مجید: «احسن القصص»، یعنی نیکو ترین، بهترین یا به عبارتی، غم انگیزترین داستان ها است. ‏این داستان، نخستین بار در تورات و سپس در قرآن مجید و پس از آن در تفسیر و منظومه های ادبی آمده است. ‏دوازدهمین سوره قرآن مجید، سوره مبارکه یوسف است. از آنجاکه بنای قرآن مجید بر ایجاز کامل است، این داستان نیز به صورت موجز بیان شده است. ‏بین روایت تورات و قرآن مجید، از این داستان، تفاوت های دیده می شود. در مقاله حاضر پس از مقدره ای کوتاه، این داستان، نقل و خلاصه آن به همراه این تفاوت ها بررسی شده است.

    کلیدواژگان: قرآن، تورات، یوسف، یعقوب، اسرائیل
  • محمود شکیب صفحات 109-130

    طبیعی است که گمان رود تفاوت های موجود به هنگام تفریس و تعریب در کلمات اروپای، ناشی از وجود حروف چهارگانه مخصوص در الفبای فارسی است یا تفاوتی که در عربی برای نشان دادن “v”(ق) به چشم می خورد و یا میل به اشباع ضمه به «واو»» وکسره به «یاء»: حال آنکه سخن از این محدوده ها بس فراتر می رود.

    کلیدواژگان: تفریس، تقریب، دخیل، واژه های اروپایی
  • سید محمد علوی مقدم صفحات 131-147

    مولانا از آن دسته از شاعران فارسی زبان است که در اشعار خود از قرآن مجید و احادیث اسلامی بهره گرفته اند و بنابراین، اشعارشان پرمایه تر و جاودانه تر از اشعار دیگران است. در اهمیت مثنوی معنوی _سروده مولانا _ همین قدر کافی است که گفته شود در ادب فارسی هرگاه به طور اطلاق از مثنوی سخن به میان می آید، منظور شش دفتر اشعار اوست که در قالب مثنوی سروده شده است. مقاله حاضر، نگاهی است به اندیشه این شاعرگرانقدر و دیدگاه او درباره علم و اخلاق و دنیا و مسائلی مانند آن: و نیز معرفی شارح مثنوی، حاج ملاهادی اسرار سبز واری و آثار او، همچنین پیوند او با مولانا، به همراه زندگی نامه اجمالی و اهمیت وی در تاریخ فلسفه ایران و اینکه چرا فلسفه او باید تحلیل شود، و بالاخره عقاید او درباره زهد و عبادت و نماز و مسائل اعتقادی و عبادی و اخلاقی دیگر.

    کلیدواژگان: مثنوی، کمال، فضایل اخلاقی، تهذیب نفس، عرفان، تمثیل، علم
  • میر جلال الدین کزازی صفحات 149-159

    در این جستار، شیوه سخنوری دو مشاعر بزرگ ایرانی و فرانسوی: سعدی و لا فونتن سنجیده و بر رسیده آمده است؛ برپایه یکی از افسانه های لا فونتن که برگرفته از حکایتی است در گلستان سعدی و نشان داده شده است که حکایت سعدی چگونه پخته تر و استوارتر و هنری تر از فسانه لا فونتن است.

    کلیدواژگان: سعدی، گلستان، لا فونتن، افسانه ها، ادب پارسی، ادب فرانسوی، ایران، فرانسه
  • الشعرا لحر و قصیده التنر فی ایران والبلاد العربیه
    نادر نظام تهرانی صفحات 161-183

    إن التاثیر والتا ثر بین الشعرالعربی والشعر الفارسی کان کبیرا فیالعصرالعباسی و اوائل عصرالانحطاط: ولکنه لم یکن ذا بال فیالعصرالحدیث، و قد راینا مثل هذا التبادل الثقافی لایبدا إلا منذ اوائل العقد الاخیر، حیث بدا افراد بترجمه الشعرالعربی إلی الفارسیه، و آخرون الشعرالفارسی إلی لعربیه و شروع الاهتمام المتبادل بین ایران و بلاد العربیه بنتاج القرائح فیهما. و لابد من القول ان النهضه الحدیثه و ظهور الشعر الحر ثم قصیده النثر قد بدات فی تاریخ متقارب فی البلاد العربیه و ایران و کان التصور الذی اصاب الشعر فی الشکل والمضمون ینبع من اصاله الامتین، و إن کان الغرب قد سرع فی حدوثه.

    کلیدواژگان: الشعرالحر، قصیده النثر، النهضه الحدیثه، الاصاله، الغرب
|
  • Bahram Amani Chackoli Pages 12-25

    Iranians have been glorifying their ancient celebrations through lightening and fireworks. Among these celebrations, centennial (Sadeh) feast has been more acquainted with fire and fireworks in a way that it was called "the feast of fireworks". The present survey is taking a look at the holiness of fire for Iranians and the resulted challenges of the collision of Islamic custom with centennial feast, taking into consideration its non-Islamic nature, and manifestation of some of the traditions of this feast in Arabic literature of Islamic era.

    Keywords: Fire, Abbasid literature, centennial feast, Sazaq, the feast of fire works
  • Abdol Rahman Parham Pages 26-50

    The history of lexicography in Iran goes back to pre-Islamic era and this tradition has been one of the most obvious sicientific and literary branches to protect Persian language and literature. The present article is concisely reviewing the history of lexicography in Iran as well as having a critic look at the transitions and changes resulting from the ancientness of this science and other issues such as policy making, impact of the foreign terminology and culture, overflowing of scientific and technical terminology, different grammatical structures, word-coinage system and other issues.

    Keywords: Persian language, Linguistics, lexicography, terminology
  • Seyed Ahmad Hosseini Kazerouni Pages 50-79

    Iranian mysticism is one of the most ancient and brilliant mystic literatures of the world. Its richness is based on the rich Islamic culture and instructions, Iranian traditions and customs and Eastern and Western wisdoms as well as relying on divine religions, ethical perfections resulting in pure Islamic Iranian mysticism which opposes secular interactions and pure materialism.

    Keywords: Sufi, Mystic, Wisdom, Truth
  • Abolghasem Radfar Pages 79-91

    Comparative literature is a branch of literature which apparently compares the literature of the different countries of the world focusing on the penetration of the subjects and methods of literary conception which have resulted in great conceptual movements; or in other words, its subject is (literary relations and impacts) of the two countries. The present article first discusses the emergence of fields of comparison and factors affecting emergence of comparative literature based on the creation of important European literary schools and their impacts on the relation of the literature of East and West including examples and then the main part of the article, namely contemporary literary give and takes such as poetry prose, drama and other things are mentioned.

    Keywords: Comparative Literature, European literary schools, poetry, Prose
  • Mahmoud Shakib Pages 109-130

    In borrowing European words, Persianization is far different from Arabicization. Persians have four letters more than Arabs in their alphabet. They use ";' for both "v" and "w", while Arabs chose "d" for "v". In addition, unlike Persian, there is a serious tendency in Arabic for satiation of Damma and Kasra. However, the causes of differentiation go far beyond these factors; as shown in this research.

    Keywords: Persianization, Arabicization, European words
  • Seyed Mohammad Alavi Moghaddam Pages 131-147

    The present article is a review on Molana's Mathnavi Manavi & Molana's view about science and ethics, as well as is about Malia Hadi Sabzevari, who interpreted Mathnavi. This article tries to take a look at Malia Hadi's life, his important role in Iran's philosophy and his relation with Mollana.

    Keywords: God, fearing. Mathnavi, Ethics, mysticism, science
  • Mir Jalaleddin Kozzozl Pages 149-159

    In this survey, the type of eloquence of the two great Iranian and French poets, Sadi and La Fontaine, is presented well-considered and examined; based on one of the fables of La Fontaine adopted from one of the anecdotes of Sadi's Golestan. It is thereby shown that how more artistic and structured is Sadi's anecdote than La Fontaine's fable.

    Keywords: Sadi, Golestan, La Fontaine, fables, Persian literature, French literature, Iran, France
  • Free Verse and Ode in Iran and Arabic Countries
    Nader Nezam Tehrani Pages 161-183

    Effecting and affecting in Arabic and Persian poetry could be seen in Abbasid era. Although effecting and affecting in Arabic and Persian poetry can not be seen in the contemporary era, it has played an important role in Abbasid era. This cultural exchange has only existed in early 20th century. Some translate Arabic poetry into Persian and others translate vice versa; that's because of both group's talents the emergence of the modern poetry and prose could be found in both contries and that was the result of both nobility.

    Keywords: ode, modern movement, nobility, West