فهرست مطالب

فصلنامه جامعه پژوهی فرهنگی
سال یکم شماره 2 (پاییز و زمستان 1389)

  • تاریخ انتشار: 1389/10/05
  • تعداد عناوین: 7
|
  • گفتمان چپ اولیه در ایران: اندیشه های جهانی در بستر ایرانی
    علیرضا تاجداری، حسن سرایی صفحه 7
    این مقاله به بررسی محتوا و ویژگی های اصلی گفتمان چپ در متون گروه های سوسیالیستی و مارکسیستی اولیه، مثل اجتماعیون عامیون و حزب دمکرات ایران در انقلاب مشروطه، می پردازد تا مشخص شود عناصر اصلی مورد تاکید در این گفتمان چه چیزهایی هستند. مقاله حاضر رویکردی را پیشنهاد می کند که طبق آن توجه به تعامل عناصر درونی و بیرونی، به ویژه ادغام و ترکیب آن ها، جهت فهم جامعه ایران اساسی تلقی می شود. طبق این رویکرد برای شناخت جامعه ایران لازم است به تعامل عناصر درونی و بیرونی در سطح جوامع تاثیرپذیری همچون ایران توجه شود. برای فهم گفتمان چپ اولیه از این رویکرد استفاده شده است. با استنتاج از این رویکرد، می توان گفت به احتمال زیاد گفتمان چپ اولیه ترکیبی از عناصر درونی و بیرونی (ایرانی و جهانی) است. گفتمان چپ اساسا از خارج وارد ایران شد و کالایی وارداتی محسوب می شود، اما این اندیشه و گفتمان پس از ورود به ایران در تعامل با عناصر محلی و ایرانی قرار گرفته و به صورت پدیده ای تحول یافته و دورگه در ایران ظاهر شد.
    کلیدواژگان: گفتمان چپ اولیه، دورگه ای شدن، جوامع تاثیرپذیر و تاثیرگذار
  • منزلت «قانون» و «نظم» در نظریه های علوم اجتماعی و مدیریت و پیشینه آن در اداره امور ایران عصر قاجار
    حمید تنکابنی صفحه 35
    نظم و قاعده ورزی - به مثابه یکی از ارکان امور مدیریت و سازمان - در اساس مولود و محصول «قانون» به عنوان، مهم ترین محک سنجش امور و پدیده های جاری جوامع، و قانون باوری است. در جوامع اروپایی، وجود قوانین و رویه های حقوقی، حتی در دوره های تاریخی حاکمیت سلطنت مطلقه، موجد پدید آمدن و غلبه روح قانون مداری در اکثر جنبه های حیات زندگی و هم چنین در عرصه مطالعات و نظریه های علمی در حوزه های گوناگون و ازجمله علوم اجتماعی و مدیریت گردید. حال آنکه در ایران، به دلیل وجود حکومت های استبدادی و خودکامه پادشاهی و فقدان «قانون»، همواره روحیه و عادت قانون گریزی و قانون ستیزی، در ابعاد گوناگون زندگی اجتماعی، به ویژه در اداره عمومی و کارکرد نظام دیوان سالاری، وجه غالب امور جاری جامعه گردید. روحی های که در دوره قاجار و پس از آن تداوم و تشدید یافت و حتی پدیده انقلاب مشروطیت هم قادر به تحول بنیادین در آن نگردید. در واقع پرسش اصلی آنست که با توجه به اهمیت قانون و نظم در آرای دانشمندان حوزه علوم اجتماعی و مدیریت و اداره امور، وضعیت قانون مداری و پیشینه آن در نظامات اداری دوره قاجار به چه نحو بوده است؟ در اثر حاضر کوشش شده است با بهره گیری از روش ساختمندگرا – که کنش و ساختار را توامان مداخله گر در تبیین علمی پدیده های اجتماعی می شمارد – به پرسش پراهمیت یاد شده پاسخ داده شود.
    کلیدواژگان: قانون، نظم، دیوان سالاری، حکومت خودکامه، دوره قاجار
  • بررسی کاربرد آموزش غیر رسمی در آموزش شهروندی (مطالعه موردی: مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران)
    نازیلا خطیب زنجانی، مهران فرج اللهی، محمدرضا سرمدی صفحه 45
    آموزش غیررسمی به عنوان راهکاری موثر قادر است همتی مضاعف در راه رسیدن به آموزش شهروندی باشد. این تحقیق با هدف بررسی کاربرد آموزش غیررسمی در آموزش شهروندی و تاثیر آن بر ارتقای سطح دانش و آگاهی کارکنان مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران سال 1389 انجام گرفته است.
    این پژوهش یک تحقیق کاربردی-توسعه ای از نوع نیمه تجربی با طرح پیش آزمون-پس آزمون تک گروهی می باشد. جامعه آماری کارکنان مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران (200 نفر) و نمونه آماری 57 نفر از کارکنان رسمی داوطلب بودند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ای محقق ساخته بود. همچنین دوره به شکل حضوری برگزار گردید. داده ها در دو مرحله جمع آوری و توسط نرم افزار SPSS v.11 تجزیه و تحلیل گردید.
    میانگین نمرات پیش آزمون و پس آزمون افراد پس از محاسبه به ترتیب 53/9 و 98/13 بود. یافته ها نشان داد که سطح دانش اولیه کارکنان درباره مهارت های ارتباط شفاهی که از مهم ترین مهارت های ارتباطی است، پایین می باشد. بعلاوه آزمون آماری تی وابسته نشان داد که آموزش غیررسمی در این افراد کاملا اثربخش بوده است (sig=0 که از آلفای 05/0 کوچک تر است). لذا با توجه به اثربخشی این روش در آموزش غیررسمی، می توان از آن به عنوان یک روش موثر در دیگر مراکز دولتی و خصوصی جهت برگزاری دوره های مهارت ارتباط موثر و دیگر برنامه های آموزش غیررسمی و شهروندی استفاده نمود.
    کلیدواژگان: آموزش غیررسمی، آموزش شهروندی، آموزش مهارت های ارتباط شفاهی، کارکنان مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران
  • تاثیر استفاده از رسانه ها بر احساس جوانان نسبت به حیات اجتماعی
    غلامرضا خوش فر، سیدمحمود عقیلی، مجید دنکو، مجید الیاسی صفحه 73
    این تحقیق به ارزیابی نقش رسانه ها در تکوین و تغییر احساسات جوانان نسبت به حیات اجتماعی می پردازد. به این معنا که نوع و میزان استفاده از رسانه ها تا چه اندازه بر احساسات جوانان درباره دنیای پیرامونشان وجهانی که در آن زندگی می کنند نقش دارند. هدف اصلی تحقیق، شناخت نقش رسانه ها در تغییرات احساسات جوانان نسبت به حیات اجتماعی می باشد. روش تحقیق، پیمایشی و جامعه آماری آن کلیه جوانان (15 الی 29 ساله) ساکن شهر گرگان بوده اند؛ و حجم نمونه 400 نفر تعیین شده، که بر اساس چارچوب نمونه گیری تصادفی خوشه ایچند مرحله ای انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج حاصل از داده های جمع آوری شده نشان می دهد که نوع استفاده از رسانه ها با احساسات جوانان نسبت به حیات اجتماعی رابطه معنی داری دارد؛ به طوری که هرچه اولویت نوع استفاده جوانان از رسانه های مدرن بیشتر باشد، احساس آن ها نسبت به حیات اجتماعی منفی تر می شود. همچنین بررسی رابطه میزان مصرف رسانه ای با احساسات جوانان نسبت به حیات اجتماعی نشان داد که میزان استفاده از رسانه ها با احساس جوانان نسبت به حیات اجتماعی رابطه معنی داری وجود ندارد.
    کلیدواژگان: احساسات، حیات اجتماعی، رسانه، جوانان، گرگان
  • ویژگی های دانشگاه تمدن ساز
    سید ابوتراب سیاه پوش صفحه 105
    در منابع گوناگون، واژه تمدن یا شهر آیینی را، آراسته شدن به آداب و ادب مردم جامعه با فرهنگ تعریف کرده اند. دانشگاه به عنوان مکانی فراگیر برای تفکر و تعقل، وظیفه و نقش تعامل با کل جامعه را به لحاظ فرهنگی و تعلیم و تربیت عهده دار است. اکنون در دنیا از این مکان به عنوان «شهر خرد» یاد کرده اند؛ و لذا اگر جایی برای آن در ضروریات تاسیس تمدنی، قائل باشیم، باید واجد ویژگی هایی بدین قرار باشد. استقلال و نقد قدرت، انضباط، آراستگی به اخلاق و عقل و خرد، مبارزه با جهل فکری و معرفتی جامعه، ترویج پژوهش های علمی و بنیادی، طرد مقررات فرسوده و تدوین ضوابط و تشکیلات پویا و نوین، ارتباط با قطب های علمی و بین المللی، دوری از کشمکش های سیاسی و فرقه ای.
    کلیدواژگان: دانشگاه، تمدن، فرهنگ، نهادها، علم، معرفت، ایمان و قدرت
  • باز تعریف هویت دوگانه ارامنه ایرانی در بستر جهانی شدن: مطالعه ارامنه محله وحیدیه تهران
    سید احمد عسکری، سعیده زاد قناری، علی قاسمی اردهانی صفحه 123
    در این مقاله سعی شده تا جایگاه هویتی ارامنه ایرانی به عنوان اقلیتی که از دو ساحت متمایز هویتی یعنی «فضای هویتی ملی» و «فضای هویتی قومی و مذهبی» بهره مند است، در فرآیند جهانی شدن مورد بررسی قرار گیرد. در این رابطه فرض بر این بوده است که ارمنیان به واسطه تعلقات ملی که آنان را به مثابه «ایرانیان ارمنی» به تصویر می کشد و نیز تعلقات مذهبی که آنان را در پیوند با جامعه جهانی مسیحیان قرار می دهد، می توانند بستری مناسب برای طرح نقش عناصر هویتی متکثر محلی و جهانی باشند.
    نتایج نشان می دهد ارامنه ایران طی روند جهانی شدن در ذیل اینکه هویت ایرانی خود را بر هویت قومیشان مقدم می دانند، علاوه بر اینکه در فضای واقعی می کوشند تا هویت قومی- مذهبی خود را حفظ و برجسته نمایند، از قابلیت های فضای مجازی نیز در جهت باز تعریف هویت خاص ارمنی خود بهره می گیرند.
    کلیدواژگان: جهانی شدن، هویت، فرهنگ، هویت ملی، هویت قومی، ارامنه
  • ایدئولوژیک شدن علم؛ پیامدها و آسیب ها
    امیر قدسی صفحه 159
    زندگی مدرن دارای مبانی متافیزیکی مهمی برای خود است که این مبانی ابعاد مختلف حیات دنیوی بشر مدرن را مدیریت میکنند. اهمیت مبانی مذکور در آن است که آنها نحوه نگرش انسان جدید به کل نظام هستی، اعم از خدا، خودش و جهان، را تعیین کرده و لذا با محوریت انسان همه حقایق را فهم و تفسیر میکنند.
    نتیجه محوریت انسان و سپس معطوف شدن همه توجه به تامین نیازهای دنیوی باعث افراط او در استفاده از مواهب خدادادی در طبیعت، و غفلت از حقایق غیرمادی و معنوی می شود که این دو امر از بحرانهای اساسی انسان در جهان مدرن است.
    در حل بحران زندگی مدرن، به نظر میرسد نقش دین، بالاخص ادیان الهی، بر عوامل و مولفه های دیگر مقدم باشد؛ زیرا دین قادر است پاسخ پرسشهایی که انسان مدرن از طریق علم و متافیزیک مدرن نتوانست پاسخ آنها را بیابد به انسان گوشزد کند.
    با توجه به نقش مذکور دین و نیز اهمیت علم و نگرش متافیزیکی در حل بحران انسان مدرن، میتوان به اهمیت نقش علم دینی در این زمینه توجه داشت؛ زیرا علم دینی، در اینجا، نظام معرفتی درباره جهان طبیعت و نیز ماوراء طبیعت است که آموزه های دین در شکل دهی متغیرهای تاثیر گذار آن، دارای نقش و تاثیر مهمی است که به واسطه همین کلیت علم، بالاخص کاربردهای آن را، رنگ و جهت دینی داده و از بروز نتایج سکولار و ضد دین جلوگیری میکند.
    کلیدواژگان: علم، دین، زندگی مدرن، انسان گرایی، علم دینی
|
  • Left Discourse in Iran: Global Ideas in Iranian Context
    Alireza Tajdari, Hasan Saraie Page 7
    The purpose of this article is to identify main characteristics of left discourse in texts of socialist and Marxist groups in Iran. Present article suggests a theoretical approach in which interactions between internal and external elements، such as articulation of global and Iranian elements، are considered crucial to understand Iranian society. This approach has been used to understand left discourse in Iran. Socialist ideas mainly came to Iran from Russia by political or revolutionary parties. These ideas were absorbed by Iran society and articulated with local elements. Finally، a hybrid left discourse developed in Iran that was articulated from both global socialist ideas and Iranian elements.
    Keywords: Left discourse, Iran, Hybridization
  • Law and Order in Social Sciences and Management and Their Relevance to Administration of Iran During Qajar Period.
    Hamid Tonkaboni Page 35
    Law and order is considered as the basis of administration، and its implementation as the criterion of evaluation. The prevalence of law and respect for it has been a touchstone in western countries even during the age of absolutism. Such orientation provided a favorable background for lawfulness in various realms in those regions. While in Iran because of the presence of dictatorial regimes، and ruling upon personal whims along with the lack of law and any respect for it، lawlessness prevailed. That in turn was translated into patterns of evading law in administration and ruling the country in general. This spirit set in the past which prevailed with full vigor during the Qajar period، even the constitutional revolution was not able to shake its foundation.
    Keywords: Law, order, bureaucracy, autocracy, Qajar era
  • Application of Non Formal Education in Citizenship Education (Case Study: Tehran Municipality Urban Planning & Research Center)
    Nazila Khatib Zanjani, Mehran Farajollahi, Mohammad Reza Sarmadi Page 45
    Today، Non formal education as an effective solution is a way for achieving citizenship education. This study investigated use of non formal education in citizenship education and its effect on promoting knowledge and awareness of staffs in 1389. This quasi-experimental study is based on a pre-test/post-test plan for one group. The statistical community 200 staffs with a sample size of 57 voluntary people from the permanent employees of this center. Data were gathered from samples at two stages. Staffs were educated with traditional education. The data-gathering instrument was a questionnaire. The data gathered were analyzed through SPSS V. 11 software. The pre-test/post-test respectively was 9. 53 and 13. 98. Findings showed that the primary level of knowledge of verbal communication in staffs were significantly low. Also، a dependent T test showed a significant mean difference in pre and post tests` values (sig=0. 001 < alpha= 0. 05). So، because of the effectiveness of this method in learning، we can recommend it in other public and private centers for designing and delivering verbal communication and other topics of non formal and citizenship education.
    Keywords: Non formal education, Citizenship education, Verbal Communication education, Tehran Municipality urban planning, research Center's staffs
  • The Impact of Media on Young People's Feelings of Social Life
    Gholamreza Khoshfar, Seyyed Mahmoud Aghili, Majid Dankoo, Majid Elyasi Page 73
    The present research project seeks to investigate the relationship between media use and the youths'' feelings with regard to social life; media use (kind، amount، and content of media) and its relation with the youths'' feelings regarding their surrounding world. The employed methodology was survey and the subjects included all the youngsters (aged 15 -29) living in Gorgan city، Golestan، Iran. The selected sample included some 400 people who had been chosen randomly. The measurement tool in this research was SLF scale، designed by Carl، F.، Shoucler to measure feelings with regard to social life; a researcher made questionnaire was also employed to measure amount of media use and other variables. The results of the study show that there is a negative relationship between kind of media use by the youths and their feelings; meaning that the higher modern media use priority، the more negative their feelings with regard to social life; it was also recognized that the political، historical، entertaining، sports،… contents of the media are different from the youths'' feelings with regard to social life. The results also indicated that there is not any significant difference between the youngsters'' media use and their feelings regarding social life.
    Keywords: feelings, social life, media use, the youths
  • Redefinition the Dual Identity of Iranian Armenians in Context of Globalization Study of Armenians in Tehran Neighborhood Vahidiyeh
    Sayyed Ahmad Askari, Saedeh Zadqanad, Ali Ghasemi Ardahaee Page 123
    In this paper tries to study the place of Iranian Armenians identity as a minority of two different identity trends; «national identity environment» and «religious and ethnic identity environment through the process of globalization. In this case it has been assumed that the Armenians due to national affiliations as the» Armenian Iranians«and religious affiliations that link them to the Christians Global community can be appropriated to bring up the role of diverse elements of local and global identity. The results show that the Iranian Armenians prior to keep their Iranian nationality first then ethnic identity in the globalization process، besides they are trying to maintain and highlight their religious and ethnic identity in the real world، and redefine specific identity of the Armenian through capabilities of virtual environment.
    Keywords: globalization, Identity, culture, national identity, Ethnic identity, Armenians
  • Ideological Science: Consequences and Defects
    Amir Ghodsi Page 159
    The term ideology was used for the first time by the French philosopher «Destutt de Tracy» in 1796 to mean knowing the ideas، but this term due to its high level of descriptive capacity was quickly welcomed by other philosophers and politicians and was interpreted and utilized with different and contradictory aspects. The negative aspect refer to the false belief and the positive aspect emphasizes the ideology as a means of creating responsibility and identity. The combination of this term with the term science incorporates a vaster meaning based on the idea and proposals of thinkers and the ideological aspect of science scrutinizes the different forms of association and prospect of ideology and its consequences. Some consider this association as hideous and others refer to as natural and essential. the present essay tries to survey the different aspects of the ideological science and its consequences and effects based on emphasizing the social-cultural pathology and the negative aspects of the ideological function. The method of the research is based on the library resources and content analysis.
    Keywords: Ideology, science, Ideological science, Cultural pathology, challenge