نشریه مدیریت استاندارد و کیفیت
سال ششم شماره 3 (پیاپی 20، پاییز 1395)

موفقیت در پروژه های تحقیق و توسعه، موضوعی حائز اهمیت برای تیم مدیریتی شرکت ها می باشد، به نحوی که شناسائی عوامل موثر بر موفقیت این پروژه ها، می تواند در تدوین راهبردهای مناسب در سطح کلان و در سطح تک تک این پروژه ها به منظور تحقق حداکثری اهداف، موثر باشد و دید روشنی به مدیران و سازمان های درگیر در این فرایند، ارائه دهد تا از این طریق، احتمال موفقیت این پروژه ها را افزایش دهد. هدف اصلی از این تحقیق، تعیین رتبه عوامل کلیدی موفقیت پروژه های تحقیق و توسعه محصولات هوایی است. بدین منظور عوامل کلیدی موفقیت این پروژه ها از طریق مطالعه متون و مصاحبه با خبرگان این حوزه جمع آوری شد و با استفاده از پرسشنامه و آزمون فریدمن رتبه بندی شد. جامعه آماری این تحقیق مدیران و کارشناسان شاغل در پروژه های تحقیق و توسعه صنایع هوایی کشور در سال 1395 است. حجم نمونه 182 نفر می باشد که تعداد 174 پرسشنامه برگشت داده شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته مشتمل بر 68 سوال 5 گزینه ای بر مبنای درجه بندی لیکرت استفاده شد. اعتبار و روایی این پرسشنامه، از طریق کسب نظر اساتید دانشگاهی و جمعی از خبرگان صنایع هوایی کشور مورد تائید قرار گرفت. به منظور تعیین پایایی پرسش نامه، از روش آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار این پارامتر، معادل 0.954 محاسبه گردید. علاوه بر آن از روش بارهای عاملی به منظور نشان دادن روایی سازه و پایائی بهره گرفته شد که از این روش نیز، روائی و پایائی پرسش نامه تائید شد. نتایج تحقیق نشان داد که عوامل «سبک مدیریت و رهبری» ، «منابع سازمانی» ، «کارکنان» ، «راهبرد»، «قابلیت های بازاریابی و مدیریت بازار»، «قابلیت های فناورانه»، «ساختار و فرآیندهای سازمانی»، «فرهنگ و ارزش های سازمانی» به ترتیب از اهمیت ویژه ای در موفقیت پروژه های تحقیق و توسعه محصولات هوایی برخوردار می باشند.

سیستم های اطلاعاتی در نقطه تلاقی انسان، سازمان و فناوری قرار دارند. از این جهت مولفه های اخلاقی و فرهنگی نقش به سزا و غیرقابل انکاری در طراحی، توسعه، پیاده سازی و بهره برداری آنها دارند.
در این مقاله، پس از تبیین نقش اخلاق و ابعاد آن در یک سیستم اطلاعاتی، مدل استانداردی برای اخلاق حرفه ای در سیستم های اطلاعاتی ارایه شده است.
این مدل از 6 بعد اصلی و 14 مولفه اخلاقی تشکیل شده است و شمای کاملی از الزامات اخلاقی در توسعه سیستم های اطلاعاتی ارایه می کند. همچنین برای توسعه این مدل از متدلوژی مفهومی برای درک صحیح ضرورت توجه به اخلاق در سیستم های اطلاعاتی بهره گیری شده است. در نهایت فرایند خرید اینترنتی با این چارچوب مقایسه شده و موارد نقض اخلاق حرفه ای استخراج شده است.

تحقیق حاضر استقرار سیستم مدیریت نوآوری را در صنایع دفاعی کشور بر اساس استاندارد BS 7000:2008 مورد بررسی قرار می دهد. این استاندارد شامل 4 مرحله و 16 گام است. جهت مشخص شدن جایگاه سازمان در فرایند استقرار مدیریت نوآوری از پرسشنامه 36 سواله متن استاندارد استفاده می شود. هر سوال پرسشنامه یک عامل مهم در استقرار استاندارد است که تایید یا رد شدن هر کدام از نظر خبرگان این پژوهش می تواند نشان‏دهنده میزان آمادگی برای استقرار این عوامل در نظام مدیریت نوآوری صنایع و سازمان‏های دفاعی کشور باشد. هر عامل با گزینه های 1 تا 5 سنجیده می شود که 5 بهترین حالت است. جامعه تحقیق تمامی صنایع دفاعی کشور است که مدیران مرتبط در حوزه نوآوری، تکنولوژی و تحقیق و توسعه آن صنایع پاسخ دهندگان به پرسشنامه می باشند. در نهایت 66 پرسشنامه از مجموع 82 مدیر دریافت شد که با مدل آزمون فرض میانگین به کمک نرم‏افزار SPSS، مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفته و میزان تحقق هر کدام از عوامل تعیین گردید. برخی عوامل مانند گام‏های اول، سوم، چهارم، ششم، هشتم، دهم، یازدهم، دوازدهم، سیزدهم، پانزدهم و شانزدهم دارای میانگین کمتر از 2.5 بوده و صنایع دفاعی کشور دارای ویژگی های این گام‏ها نمی‏باشد، که برای توانمندی آن‏ها در استقرار این سیستم و بهبود آن، راهکارهایی ذکر شده است. همچنین عواملی مانند گام‏های دوم، پنجم، هفتم، نهم و چهاردهم از منظر پاسخ دهندگان مناسب ارزیابی شده است.

این مطالعه به بررسی این موضوع می پردازد که چگونه یک تلاش استانداردسازی (برای مثال هنگامی که بنگاهی استانداردها را برای دستیابی به نوآوری بیشتر پیگیری می کند) فرایندهای مختلف جستجو و پژوهش را به منظور دستیابی به خروجی های دانش و نوآوری دربرمی گیرد. با استفاده از مطالعه ی موردی وانک در چین و به روش استقرایی نشان داده می شود که چگونه درجه های مختلفی از پیچیدگی و تدوین دانش با هم ترکیب می شوند تا چهار نوع از فرایند جستجو و پژوهش (شامل فعال، یکپارچه، غیرمتمرکز و غیرفعال) را تولید کنند که منجر به ایجاد چهار نوع از نتایج نوآوری (شامل ماژولار، رادیکال، تدریجی و معماری) می شود . در این پژوهش نشان داده می شود زمانی که فعالیت استانداردسازی در یک بنگاه با درجه ی بالایی از دانش مدون همراه باشد، نوآوری تدریجی و نوآوری معماری افزایش می یابد، در حالی که نوآوری رادیکال و ماژولار محدود می شود. همچنین، بحث می شود که چگونه تلاش های استانداردسازی می توانند منجر به بروز توانمندی نوآوری شوند و چگونه تلاش ها و فعالیت های استانداردسازی می توانند برای انواع مختلف فرایندهای جستجو و پژوهش در بافتارهای صنعتی مختلف مناسب باشند.

درحال حاضر استفاده از مواد پرانرژی نانوسایز و کامپوزیت های حاوی آن ها در سرجنگی های پیشرفته، پیشرانه های بردبلند و... نتایج قابل توجهی داشته و موجب گردیده تا تولید مواد پرانرژی نانوسایز با توزیع اندازه ذرات باریک به یکی از محورهای اصلی تحقیقات و توسعه در صنایع نظامی کشورهای پیشرفته تبدیل شود. از طرف دیگر، مواد منفجره در طول مدت انبارداری دستخوش تغییرات شده و به تدریج تجزیه و تخریب می شوند، از این رو، هر ماده ی منفجره، دارای طول عمر مفیدی است. هرچند تخریب مواد منفجره عموما بسیار کند و تدریجی روی می دهد اما تعیین مدت زمانی که یک ماده ی منفجره بتواند به صورت ایمن و بدون نگرانی نگهداری و به کارگیری شود، یکی از مسائل مهم در چرخه ی عمر این مواد محسوب می شود. از این رو، با شناخت مکانیسم های معمول در کهولت و تخریب مواد منفجره ی نانوسایز و بهره گیری از روش های استاندارد جهت تخمین طول عمر شیمیایی (انبارداری ایمن) و خدمات دهی آن ها موجب خواهد شد تا انبارش و کاربری این دسته از مواد پرانرژی به درستی مدیریت گردد. این مطالعه رهنمودی برای انتخاب روش مناسب تخمین طول عمر مواد منفجره، از جمله روش های تخمین طول عمر بر مبنای افت وزن توسط تکنیک های آنالیز حرارتی گرماسنجی پیمایش دیفرانسیلی (DSC)، وزن سنجی (TG) و... است تا براساس آن، امکان صحه گذاری عمر مواد منفجره نانوسایز در مرحله ی طراحی، حین تولید و نگهداری آن در چرخه ی عمر محصول فراهم گردد. بررسی های انجام شده نشان می دهد، بعد از اجرای آزمون های کهولت، برای تایید طول عمر مواد منفجره برای مدت کمینه 10 سال، لازم است عدم تغییر در معیار پذیرش ویژگی های حساسیت به ضربه، دما، الکتریسیته ی ساکن در شرایط نگهداری؛ کاهش وزن کمتر از سه درصد وزنی؛ تغییر کمتر از 20 درصد در خواص مکانیکی؛ سازگاری (پایداری) و برخی مشخصات مورد توافق تولیدکنندگان و مشتریان، بررسی و تصدیق گردد.

قوت استانداردها در جامعیت، سادگی، مقبولیت عام استفاده کنندگان و تضمین آن برای اجرای درست کار است. بهره گیری از استاندارهای مدیریت پروژه می تواند مدیران را در اجرای برنامه های پروژه یاری کند. به خصوص مقایسه تطبیقی راهنماها و استانداردها، مدیران پروژه را در بهره مندی صحیح و هوشمندانه از آنها یاری می رساند. در این مقاله استانداردها و متدولوژی های مدیریت پروژه مورد بررسی قرار گرفته شده است و پس از بررسی آنها استاندارد PMBOK و متدولوژی PRINCE2 با توجه به مقایسه انجام شده جهت ارایه فرایند کاربردی برنامه ریزی و کنترل پروژه انتخاب شده و پس از بررسی دقیق تر آنها فرایند کاربردی برنامه ریزی و کنترل پروژه در قالب استاندارد PMBOK و متدولوژی PRINCE2 برای مراکز پژوهشی ارایه شده است.

پژوهشگران در سال های اخیر مفهومی را با عنوان «مدیریت کیفیت زنجیره تامین » معرفی و توسعه داده اند و از آن به عنوان آخرین مرحله در حرکت به سوی «مدیریت کیفیت فراگیر» نام می برند که به واسطه ی آن شرکت ها قادر خواهند بود با ادغام موثر و اثربخش مفاهیم دو فلسفه ی مدیریتی «مدیریت کیفیت جامع(TQM) » و «مدیریت زنجیره ی تامین (SCM)» و ایجاد «هم افزایی»و برخورداری همزمان از سه فاکتور رقابتی(کیفیت، قیمت، تحویل)، عملکرد زنجیره ی تامین و کیفیت محصولات نهایی خود به مشتریان را افزایش داده و از این طریق کسب مزیت رقابتی نمایند. جهت تحقق این هدف در صنعت گاز کشور، اولویت بندی و ارائه مدلی علی از مولفه های کلیدی مدیریت کیفیت در سطح زنجیره ی تامین، می تواند اولین گام در پیاده سازی مدیریت کیفیت زنجیره ی تامین در این صنعت محسوب شود؛ زیرا تا زمانی که اعضای زنجیره ی تامین به عنوان مجری پیاده سازی آن، حول این عوامل اتفاق نظر نداشته باشند و در شناخت و ادراک آن ها نسبت به چگونگی پیاده سازی آن شکاف و اختلاف نظر وجود داشته باشد، شکست چنین پروژه ای حتمی به نظر می رسد. برای این منظور در این مقاله با بررسی مولفه های کلیدی مدیریت کیفیت زنجیره تامین و با توجه به اهمیت و حساسیت اولویت هر یک از مولفه ها جهت پیاده سازی در صنعت گاز، این مولفه ها با استفاده از رویکرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی و از طریق نظرات خبرگان اولویت بندی شدند. نهایتا با بکارگیری تکنیک دیمتل فازی، مدلی علی- معلولی از مولفه های کلیدی در صنعت گاز ارائه شده است. با عنایت به ارزیابی انجام شده، مولفه های تاثیرگذار و تاثیرپذیر برای پیاده سازی موفق مدیریت کیفیت زنجیره تامین در صنعت گاز شناسایی شد.