فهرست مطالب

نامه هنرهای تجسمی و کاربردی - پیاپی 18 (پاییز و زمستان 1395)

نشریه نامه هنرهای تجسمی و کاربردی
پیاپی 18 (پاییز و زمستان 1395)

  • تاریخ انتشار: 1396/01/25
  • تعداد عناوین: 7
|
  • بهروز سهیلی اصفهانی، محسن مراثی* صفحات 5-22
    در هنر پست مدرن و معاصر، با بیشتر مورد توجه قرار گرفتن مفهوم پنهان در اثر هنری، توجه به نقش «عنوان » در انتقال مفهوم افزایش می یابد. در این میان، هنر مفهومی، بیش از سایر گرایش های هنری موجود، بدان اعتنا نموده است؛ چرا که مفهوم در این گونه هنری، از ارکان اصلی محسوب می شود. چگونگی شک لگیری و انتقال «مفهوم » این آثار به مخاطب، موضوعی است که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته و نگارندگان قصد دارند جایگاه «عنوان » را در آثار تجسمی مفهومی به روش توصیفی-تحلیلی مطالعه نموده و کارکردهای «عنوان » در این آثار را بررسی نمایند. پژوهش به دنبال پاسخ گویی به این سوالات است که آیا «عنوان » در انتقال مفهوم آثار تجسمی مفهومی دخالت دارد؟ آیا «عنوان » در یک اثر تجسمی مفهومی بخشی از اثر محسوب می شود یا مجزا از آن است؟ نتایج پژوهش نشان می دهد که «عنوان » می تواند در برخی آثار مفهومی، به منزله یک عامل «مفهومی ساز » که اثر تجسمی یا یک شئ را تبدیل به اثر تجسمی هنر مفهومی می کند، عمل نماید و با حذف آن، مفهوم اثر هنری تغییر خواهد کرد. نتایج همچنین بیان می دارند که «عنوان » در انتقال مفهوم آثار تجسمی مفهومی دخالت دارد و بخشی از خود اثر محسوب گشته و جدا از آن نمی باشد.
    کلیدواژگان: عنوان، هنر مفهومی، مفهوم اثر هنری، برداشت مخاطب از اثر، عنوان گذاری
  • رسول اسکندری، محمد تقی آشوری صفحات 23-42
    پژوهش پیش رو در مورد بررسی رابطه میان عناصر فرهنگی و فرم سفال های سیلک، از آغاز تا دوره ششم است. سفال پیش از تاریخ ایران غالبا پیرامون دو مقوله فرم )یا شکل( و نقش مایه مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش های انجام گرفته در مورد فرم سفال نیز اغلب محدود به بررسی ترکیبات و نحوه ساخت بوده است. از جمله مسائل مهم در مورد فرم سفال در فرهنگ های پیش از تاریخ، گرایش به تکرار یا تولید پیوسته یک یا چند فرم در یک دوره باستان شناسی است. برای نمونه در سیلک سوم تمایل آشکاری نسبت به تولید انواع ساغر یا جام دیده می شود. این در حالی است که فرم ظروف در سیلک چهارم یکسر متفاوت می شود و در سیلک ششم نیز فرم نسبت به دوره های پیش از خود تغییرات اساسی پیدا می کند. در این مقاله هدف این است تا با استفاده از فرم، منتها از منظری متفاوت، شناختی از فرهنگ های پیش از تاریخ حاصل شود. پرسش اصلی این نوشتار این است که چه رابطه ای میان تکرار تولید فرم سفال با مسائل فرهنگی جامعه سیلک در پیش از تاریخ بوده است؟ برای رسیدن به پاسخ پرسش مورد نظر رابطه میان فرم سفال با سه مقوله مرتبط با فرهنگ همچون کشاورزی، دین و طبقات اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است. برای بررسی دقی قتر مسئله، سفال سیلک با سفال تمدن های همزمان خود در نجد ایران و بین النهرین و فرهنگ های پیش از تاریخ دیگر مقایسه شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که تکرار فرم یا فرم هایی در یک دوره یا تمدن )مانند سیلک( امری تصادفی نبوده است و همزمان با توسعه کشاورزی و ظهور محصولات جدید و نیز مذهب و روابط اجتماعی فرم سفال دچار دگرگونی و تحول می شده است. شیوه پژوهش بر روش توصیفی-تحلیلی استوار بوده و روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای است.
    کلیدواژگان: بین النهرین، سفال پیش از تاریخ ایران، سیلک، فرم سفال
  • کامران افشار مهاجر، سودابه صالحی، امیر فرید* صفحات 43-96
    خوانش درست متن و شناسایی هر حرف در خط و خو شنویسی، به بیان شکلی کامل و درسترس مال خط آن خط وابسته است. از این رو، برای هر حرف می بایست شاخصه های شکلی ویژه ای متصور شد که عدم رعایت آن ها، ه مشکلی حروف با یک دیگر و در نتیجه، اشتباه در تشخیص و خوانش آن ها را به دنبال خواهد داشت. در رسم الخط الفبای خطوط اسلامی با گوناگونی شکلی و هم چنین نزدیکی ریختی در برخی از حروف مواجه هستیم. اگر بتوان برای هر حرف، ویژگی های ساختاری منحصر به فرد را یافت، می تواند به تشخیص درست حروف منجر گردد. نوشتار حاضر نیز در مسیر رسیدن به این هدف، پرسش هایی را مد نظر دارد. از جمله اینکه، کدام پاره )جزء( از اجزای تشکیل دهنده ی حروف در الفبای خطوط اسلامی قابلیت تشخیص آن حرف را دارند؟ همچنین شاخصه های قابل تشخیص هر حرف چه می تواند باشد؟ این پژوهش در محدوده خط های سنتی و به روش کیفی وبه شیوه توصیفی، تحلیلی انجام یافته که حروف پس از جدا سازی، به صورت مقایسه شکلی میان داده ها، در جدول های مستقل مورد تحلیل قرار خواهند گرفت. نتیجه ی حاصل از این مقایسه ها نشان دهنده تنوع و گوناگونی شکلی در هر حرف می باشد. با وجود این تنوع، می توان پاره های مشخصی را برای شناسایی هر حرف یافت که حفظ تنها آن قسمتها برای تشخیص حرف کافی باشد.
    کلیدواژگان: الفبای خطوط اسلامی، شکل حروف، شاخصه های تشخیص حروف، خط های ایرانی
  • فرهنگ مظفر، مهدی حسینی، رضا خدادادی* صفحات 61-79
    هنرهای عمومی با بسیاری از مسائل شهری در ارتباط است و از یکی ترفندهای زیست پذیری در جوامع شهری به شمار می آید. از مهم ترین اهداف هنر عرصه های عمومی به ویژه «دیوارنگاری» زیبا سازی، بازپیرایی و تلطیف فضاها و منظر شهری است. این هنر رسانه ی دیداری می تواند ساحت کالبدی و دیداری منظر شهری را متاثر سازد و در ایجاد فضاهای سرزنده و با نشاط موثر باشد. لذا مقاله حاضر با توجه به ضرورت بازشناسی نقش و تاثیر دیوارنگاری در زیباسازی جداره ها و نماهای شهر و با هدف تبیین تاثیر دیوارنگاره ها به عنوان یکی از راهکارهای بهبود منظر دیداری شهر و تلطیف محیط شهر تهران نگارش شده است. اگر چه در پژوهش حاضر از «روش های تحقیق ترکیبی»[1] کیفی وکمی بهره برداری شده اما اولویت با پژوهش کمی است. بدین جهت برای گردآوری داده کیفی از منابع کتابخانه ای استفاده شده و ابتدا چیستی هنرهای عمومی و دیوارنگاری و به رابطه این هنر با منظر شهری مورد بحث قرار گرفته است اما در مطالعات میدانی با توجه به جامعه آماری شهروندان تهران روش نمونه گیری تصادفی است و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 380 نفر از بوده است؛ گردآوری داده های کمی به وسیله پرسشنامه 5 نقطه ای لیکرت و تجزیه و تحلیل آماری داده ها با نرم افزار SPSS انجام شده است. نتایج کلی تحقیق کیفی، نشان می دهد که مداخلات هنری در عرصه های عمومی به ویژه دیوارنگاره ها می توانند با از بین بردن اشکالات دیداری و کاهش نابسامانی های بصری ساحت کالبدی و دیداری محسوس منظر شهری را بهبود بخشند. برآیند مطالعات میدانی نیز بیانگر رضایت شهروندان تهران از دیوارنگاره هایی است که با مقاصد زیباسازی در تهران اجرا می شوند. به باور بسیاری از مردم کیفیت بصری شهر تهران با وجود دیوارنگاره ها بهبود یافته است. همچنین شهروندان تهران معتقدند دیوارنگاره ها نه تنها در زیباسازی فضاهای شهری نقش موثری دارند بلکه راهکاری برای بهینه سازی و بازپیرایی نماها نیز هستند.
    کلیدواژگان: هنرهای عمومی، دیوارنگاری، زیباسازی شهری، منظر شهری
  • مطالعه ی اهمیت و کارکرد تصویرگری تاریخ در عصر صفوی
    سمیرا رویان، صمد سامانیان* صفحات 81-105
    تعداد نسخ تاریخی مصور به جا مانده از عصر صفوی در قیاس با سایر نسخ مصور آن عصر و همچنین در قیاس با نسخ تاریخی مصور همسایگان مسلمان صفویان، عثمانیان و مغولان هند، نسبتا ناچیز است. همین امر سبب شده است که پژوهشگران صفویان را نسبت به تصویرگری تاریخ بی توجه قلمداد کنند و این ویژگی را گسستی نسبت به سنت تصویرگری ایران بدانند. از آنجا که مطالعات زیادی در زمینه ی تصویرگری تاریخ در عصر صفوی صورت نپذیرفته است، این مقاله ضمن معرفی و ارزیابی آرای پژوهشگرانی که در این راستا نظریه پردازی کرده اند، و اشاره به کاستی های رویکرد موجود، اهمیت تصویرگری تاریخ نزد صفویان و کارکرد این تصاویر در نظام صفوی را تبیین می نماید. این پژوهش که با استناد به منابع کتابخانه ای و اسناد تصویری به روش توصیفی-تحلیلی انجام پذیرفته، ثابت می کند صفویان نه تنها به تصویرگری تاریخ بی توجه نبودند، بلکه علاوه بر تصویرگری نسخ خطی، ابزارهای دیگری نیز برای تصویرگری تاریخ در اختیار داشتند و تعداد آثار بجا مانده معیار مناسبی برای قضاوت رویکرد آنان به تصویرگری تاریخ نیست. نتایج این پژوهش نشان می دهد که آنچه تصویرگری تاریخ نزد صفویان را متمایز ساخته است، نه در کمیت، بلکه در کیفیت و کاربرد این تصاویر است.
    کلیدواژگان: تصویرگری، تاریخ، صفوی، وقایع نگاری، نسخ مصور
  • بررسی جایگاه «قصد هنرمند» در مداخلات حفاظتی و مرمتی در آثار فرهنگی- تاریخی
    عادله محتشم صفحات 107-122
    در فرآیند حفاظت و مرمت آثار فرهنگی- تاریخی، مرمتگر ابتدا لازم است که شناخت کاملی نسبت به اثر تاریخی حاصل نماید؛ بنابراین به شناسایی، مطالعه و تفسیر هر آنچه به گونه ای با اثر تاریخی ارتباط دارد، می پردازد. بدین گونه نقش هرمنوتیک در این فرآیند انکارناپذیر است. یکی از روش های شناخت معنا و تفسیر و تاویل یک اثر در نقد ادبی و هنری، استناد به «نیت مولف» یا «قصد هنرمند» است. در این پژوهش به بررسی جایگاه قصد هنرمند در انجام مداخلات حفاظتی و مرمتی اثر تاریخی پرداخته شده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و گردآوری داده ها از طریق بررسی منابع مکتوب (کتابخانه ای و دیجیتالی) صورت پذیرفته است. در نهایت به تحلیل داده ها، استدلال و نتیجه گیری پرداخته شده است. در ابتدا به بیان مفهوم قصدگرایی در نقد هنر و نیز انواع قصدگرایی پرداخته شد. سپس مفهوم «ضد قصدگرایی» معرفی شد. انواع قصدگرایی که در اینجا معرفی شدند عبارتند از: قصدگرایی مطلق، قصدگرایی متعادل، قصدگرایی انحصاری، قصدگرایی شمولی و قصدگرایی فرضی. در ادامه انواع قصدگرایی در بستر حفاظت و مرمت آثار تاریخی مورد بررسی قرار گرفت؛ قصدگرایی های مطلق، انحصاری و فرضی، جایگاهی در این فرآیند نداشتند؛ قصدگرایی شمولی با روش های رایج در عرصه ی حفاظت و مرمت تا حدودی همخوانی داشت. در نهایت دو دیدگاه به عنوان جمع بندی ارائه شدند: قصدگرایی متعادل، به عنوان روشی مناسب تر از سایر انواع قصدگرایی مطرح گردید. این نتیجه گیری با احترام به اصالت مادی و معنوی اثر فرهنگی- تاریخی شامل اصالت کاربرد، ماده، شکل (فرم)، و محیط حاصل شد. همچنین در دیدگاهی دیگر، اثر تاریخی دارای هویتی پویا و مستقل در نظر گرفته شد، که جدای از نیت هنرمند اولیه به سیر خود در طول تاریخ ادامه می دهد.
    کلیدواژگان: حفاظت، مرمت، اثر فرهنگی، تاریخی، قصدگرایی، قصد هنرمند، نیت مولف
  • جواد حاتمی*، مصطفی شاه محمدی، وحید چوپانکاره، مرضیه یادگار تیرانی صفحات 123-147
    با توجه به قدمت 30 ساله ی آموزش طراحی صنعتی در ایران و گذشت 18 سال از آخرین برنامه درسی مصوب این رشته، ضرورت طراحی برنامه درسی جدید برای این رشته وجود دارد، پژوهش حاضر با هدف تبیین عوامل اثرگذار بر طراحی برنامه درسی رشته طراحی صنعتی در مقطع کارشناسی در ایران و با رویکرد کیفی و به روش پدیدار شناسی صورت گرفته است. جمعیت مورد مطالعه اعضای هیات علمی رشته طراحی صنعتی(حداقل با مرتبه استادیاری) در دانشگاه های تهران بودند. با روش نمونه گیری مبتنی بر هدف و تا رسیدن به حد اشباع داده ها، تعداد 16 نفر بررسی شدند. گردآوری داده ها از طریق انجام مصاحبه نیمه ساختار یافته عمیق صورت گرفت و با روش تحلیل محتوای کیفی تجزیه و تحلیل ها انجام شدند. مضامین بدست آمده در جلسه ی میزگرد صاحبنظران بررسی و نتایج نهایی تحقیق، مشخص شدند. در راستای هدف پژوهش، 604 کد معنادار یافت شد که در انتها، ده مضمون اصلی به عنوان الزامات طراحی برنامه درسی رشته طراحی صنعتی آشکار گشت، که در دو حیطه برنامه درسی و اصلاحات جای گرفتند. در حیطه برنامه درسی، شش مضمون هدف گذاری، مولفه های موثر در برنامه درسی، محتوا، یاددهی- یادگیری، فضای آموزشی، ارزشیابی و در حیطه اصلاحات، چهار مضمون به روز رسانی، تغییر و بازنگری، اعتبار و ضرورت ایجاد گرایش قرار گرفتند. نتیجتا بر اساس بایدهای آشکار شده به منظور طراحی برنامه درسی رشته طراحی صنعتی، لزوم بازتعریف ایرانی رشته طراحی صنعتی و تعیین اهداف برنامه درسی بر اساس نیازسنجی، تدوین تخصصی برنامه درسی و استفاده از تجربه30 ساله ی آموزش این رشته، تدوین راهبردهایی برای انتقال دانش و دست یابی به مدل بومی رشته طراحی صنعتی، انتخاب راهبردهای یادگیری در عرصه و یادگیری مشارکتی در فرایند یاددهی-یادگیری، ضرورت فضاهای آموزشی متنوع، ارزشیابی مداوم و اصلاحات برنامه درسی، بازنگری و به روز رسانی برنامه درسی، اعتبار بخشی رشته طراحی صنعتی و ایجاد گرایش در مقطع کارشناسی رشته طراحی صنعتی به عنوان پیشنهادهایی برای طراحی مجدد برنامه درسی این رشته بعد از 20 سال ارائه گردید.
    کلیدواژگان: برنامه درسی، طراحی صنعتی، شاخص برنامه درسی
|
  • Behrouz Soheili Esfahani, Mohsen Marasy* Pages 5-22
    By paying more attention to “concept” of artwork in Postmodern and Contemporary Art, and with the advent of Hermeneutic and Intertextual topics in art, attentions to “title” effects on transferring and turning of concept have increased. Conceptual Art has concerned with these effects more than the other movements because, “concept” is its central pillar. The “title” has an important and undeniable value in visual conceptual artworks due to “language” and “writing” importance in these works. The authors have based Edward Lucie Smith definition of Conceptual Art for identifying visual conceptual art. Although basic and traditional art categories are out of date in Conceptual Art, but in this study the authors have drawn a presumptive boundary and separated the artworks that are mostly based on basic art media like painting, sculpture and photography from the others. This part of Conceptual Art has been considered as the research domain. The purpose of this study is identifying of “title” function in visual conceptual art and its role in forming and transferring of these works “concept”. The article has been conducted on the basis of Analytical-Descriptive method. In the first step the researchers have studied “title” qualitatively and then subdivided conceptual artworks into 3 categories: Entitled by the Author, Untitled, Without Title-Entitled. In the second step, they have considered “title” functions in these 3 categories of visual conceptual artworks on the basis of Bahman Namvar Motlagh thoughts. In the third one, they have inspected “title” effects by deleting it from conceptual artworks. The researchers have studied both of Persian and foreign visual conceptual artworks “titles”. In this study, 3 important keywords in conceptual art which are “title”, “idea” and “concept” have been defined in order to avoid mixing their meanings. The results show that “title” in a visual conceptual artwork is considered the part of a work itself and it’s not something separate from it. Furthermore, “title” involves in forming and transferring visual conceptual artworks concept and can change their concept. The results also prove that “title” can be appeared as a factor of “conceptualizer” in some conceptual artworks so that changes an object or a visual artwork into visual conceptual art and if the “title” be deleted from a visual conceptual artwork, it may go out of Conceptual Art circle and fall down to ordinary object or common artwork. Language has been used as one of the two mechanisms in Conceptual Art and has been applied in two kinds in visual conceptual art: first, using text in own of artwork, Second, using title. “Title” plays last role in completing the refer circle of artwork to itself in some visual conceptual artworks which made based on Tautology. As Bahman Namvar Motlagh has introduced three basic functions for titles of artworks which are “artwork identifier”, “advertising and making relationship for artwork”, “first step of making relationship between artwork and audience”, the authors in this research have added one more function for title to previous ones which called “effect on forming of final concept of artwork.
    Keywords: Title, Visual Conceptual Art, Concept of Artworks, Audience's Perception of Artwork, Entitling
  • Rasool Eskandari, Mohammad Taghi Ashouri * Pages 23-42
  • Kamran Afshar Mohajer, Soodabeh Salehi, Amir Farid* Pages 43-96
  • Farhang Mozaffar, Mehdi Hosseini, Reza Khodadadi * Pages 61-79
    Public art is associated with many urban issues and as a viable strategy to be considered in urban communities. The most important goals of public art Specially "Mural Art" beautification and stylized urban landscape and spaces. This visual media can affect aspects of physical and visual urban landscape and create effective public spaces lively and joyful. Therefore, this paper due to the need to understand the role and impact of Murals on the beauty of cities, and with the aim to explain the impact of murals as one of the strategies to improve the landscape and beautification of the Tehran City environment. Although this study uses qualitative and quantitative "mixed methods research", But the emphasis on quantitative studies. Therefore, used Library Studies for data gathering and refers public art and murals concept and definition, how to relate art and the urban landscape is been discussed. But field study, according to the Statistical population of Tehran citizens Simple Random Sampling method and sample size was based on a Cochran's Formula 380 cases. to collect quantitative data used 5 point Likert questionnaire and data analysis was used SPSS software. The results of qualitative research showed that interventions of public art, specially murals, Can eliminate visual problems and reduce the physical aspects of the urban landscape improve. The result of field studies also indicate that Tehran citizens are satisfied with the murals that arise with beautification purposes in Tehran. The citizens believe Tehran's visual quality is improved by murals. the citizens of tehran also believe murals not only beautify urban spaces, but also mural art is a suitable method for the reconstruction of old urban tissue.
    Keywords: Public art, Mural, city beautification, urban landscape
  • the importance of historical illustration in safavid era
    Samira Royan, Samad Samanain* Pages 81-105
  • The Role of Intentionalism in Conservation-Restoration Interventions
    Adele Mohtasham Pages 107-122
    In the process of conservation and restoration of cultural and historical objects, it is necessary to ensure complete understanding of the objects. So it is necessary to identify, study and interpretation of the object. Thus, the role of hermeneutics in this process is undeniable. Intentionalism is a way to understanding the meaning. In this research, the importance of artist′s intention in conservation and restoration interventions, has been studied. Absolute intentionalism, exclusive intentionalism, and hypothetical intentionalism, had no place in this process. Inclusive intentionalism was consistent nearly with conventional methods in the field of conservation and restoration. Balanced intentionalism, was more suitable than other types of intentionalism.
    Keywords: Conservation, Restoration, Cultural-Historical object, Intentionalism, The author's intention
  • Javad Hatami*, Mostafa Shahmouhammadi, Vahid Choopankare, Marzie Yadgar Pages 123-147