فهرست مطالب

نامه هنرهای تجسمی و کاربردی - پیاپی 9 (بهار و تابستان 1391)

نشریه نامه هنرهای تجسمی و کاربردی
پیاپی 9 (بهار و تابستان 1391)

  • تاریخ انتشار: 1391/05/08
  • تعداد عناوین: 7
|
  • میر احمد نوید مشعوف، محمود طاووسی صفحه 5

    نسخه خطی، تصویری و تاریخی و آثار مکتوبی که در موزه ملی یک کشور نگهداری می شوند جزو دارایی های فرهنگی و معنوی آن کشور به شمار می آیند و معرفی این آثار برای سایر ملل و آیندگان بسیار حایز اهمیت است. در همین راستا بر همگان واجب است که در حد توان گامی درخور برای معرفی این آثار فرهنگی و هنری بردارند. در این مقاله سعی شده است تا گوشه ای از فرهنگ، تاریخ و آثار ادبی کشور افغانستان معرفی گردد چراکه ارایه آثار این کشور برای کشورهای هم جوار به ویژه ایران – که از اشتراکات فرهنگی – تاریخی و زبانی بیشتری با آن برخوردارند – امری ضروری به نظر می رسد. لذا ضمن معرفی نسخه مذکور و با ارایه چند داستان از آن به توصیف نگاره هایی چند نیز پرداخته می شود. این شاهنامه مورخ 1044 هجری قمری بوده و دارای 140 تصویر با نگارگری محمد سمیع محمد شفیع و با خوشنویسی ارزنده عبدالرزاق ابن عطاالله تهیه شده که تاکنون به جامعه ادبی و هنری جهان معرفی نشده است. روش تحقیق در این مقاله توصیفی – تاریخی است.

     

    کلیدواژگان: فردوسی، شاهنامه، نگاره، عبدالرزاق ابن عطالله، محمد سمیع محمد شفیع
  • هانیه نیکخواه، محمد خزایی، غلامعلی حاتم، جواد نیستانی صفحه 19

    تصویر بهرام گور و آزاده با یک شکل بندی کمابیش یکسان بر آثار هنری گوناگون به جای مانده از یک سده پیش از هجرت تا سده نهم هجری قمری (سده پنجم تا پانزدهم میلادی) نقش بسته است. این تصویر در طول قرن ها در عرصه هنر دوره پیشا اسلامی و اسلامی ایران رواجی چشمگیر یافته و حیاتی بدون گسست داشته است. این تداوم، پرسش هایی چند را به ذهن متبادر می سازد که این نوشتار نیز در پی یافتن پاسخ های آن ها است. چرا در میان انبوه نقوش و مضامین مورداستفاده هنرمندان در پیش از اسلام، این طرح تا سده های میانه اسلامی همچنان بدون تغییر همچنان بازتولید می شد؟ آیا بعد از اسلام نیز مفهوم این تصویر همانند دوره ساسانیان بوده است؟ چرا ظهور حکومت هایی بیگانه در ایران نه تنها بر این تداوم اثیر نگذاشته، بلکه آن را تقویت نیز کرده است؟ مبنای کار این جستار ازلحاظ نظری، نظریه های مربوط به مشروعیت سیاسی است و اطلاعات جمع آوری شده به روش توصیفی – تحلیلی موردبررسی قرارگرفته اند. هدف در این پژوهش، یافتن علل اصلی ماندگاری هزارساله این تصویر در گستره هنر ایران حتی در زمان استیلای حکومت های غیر ایرانی است، نتیجه آنکه به نظر می رسد اغراض سیاسی و مشروعیت طلبی حکمرانان در دوره اسلامی از دلایل عمده دیرپایی این نقش باشد و مفهوم آن بیش از زیبایی، موردنظر پدیدآورندگان بوده است.

    کلیدواژگان: هنر ایرانی، بهرام گور، آزاده، شاهنامه، مشروعیت
  • علی اکبر شریفی مهرجردی، حسنعلی پورمند صفحه 37

    نقد تکوینی نقدی است که مراحل پیش از تولید یک اثر ادبی- هنری را بررسی و مطالعه می کند و معمولا با رویدادهای بعدازآن کاری ندارند. ازآنجاکه در طول تاریخ همواره مهم ترین عنصر برای مطالعه یک اثر، متن بوده است، نقد تکوینی نیز با تکیه بر متن مراحل شکل گیری و فرآیند تولید یک اثر را بررسی می کند تا عوامل موثر در شکل نهایی آن را پیدا کند. در این حال چرک نویس ها و اسکیس هایی که همیشه دور انداخته می شود، گاه از خود متن مهم تر است. اساس کار نقد تکوینی هنر که بر شکل گیری اثر هنری موثر است به اختصار شامل پیرامتن ها، فرا متن ها، پیش متن ها و پیشامتن ها است. این مقاله با تمرکز بر نقاشی دیواری مسجد جامع خرمشهر، ضمن بررسی عوامل تاثیرگذار بر شکل گیری آن به شیوه نقد تکوینی، روند و سیر تحول و تکوین آن را موردبررسی قرار می دهد. نقاشی دیواری مسجد جامع خرمشهر از آثار ارزشمند دوران جنگ و آزادسازی خرمشهر بوده و از کارهای ماندگار و تاثیرگذار ناصر پلنگی از هنرمندان معاصر ایران است. در این خصوص، با تمرکز بر انگیزه خلق اثر و ذهنیت نقاش بر روند شکل گیری، مراحل تحول و تکوین این اثر مطالعه شده است. این نوشتار با تکیه بر منابع مکتوب، مصاحبه ها و دسترسی به پیش طرح های این دیوارنگاره، شامل اتودها، اسکیس ها، طرح های رنگی و عکس های آن زمان شکل گرفته است. با اجرای نقاشی دیواری مراحل مطالعه تکوینی آن نیز به اتمام می رسد. بررسی این اثر با شیوه تکوینی، روشنگر روند حرکت های خلاقانه دوران جنگ و تاثیر آن بر هنرمندان این دوره خواهد بود.

    کلیدواژگان: نقد تکوینی، ناصر پلنگی، نقاشی دیواری، خرمشهر
  • محمدرضا دادگر، ملیحه محسنی صفحه 53

    تصویرسازی ژاپن در زمره هنرهایی است که همگام با دیگر حوزه های بصری و ادبی این کشور، با ورود آیین ذن دچار تحولاتی بنیادین شده است تا آنجا که نشانه های پایدار این نفوذ گسترده همچنان تا به امروز باقی است. می توان گفت تاثیر آیین ذن بر هنر ژاپن چنان عمیق بوده که ارکان و آرمان های آن، نظام زیبایی شناختی این سرزمین را شکل داده اند. این مقاله در پی بررسی تاثیراتی است که آرمان های مذبور بر تصویرسازی کشور ژاپن برجای گذاشته و بدین طریق خصلتی یگانه و بی همتا به آثار تصویری این سرزمین بخشیده است. برخی از عمده ترین معیارهای زیبایی شناسی ذن که به آثار تصویرسازی نیز تسری یافته عبارت اند از: خلاء گسترده، عدم تقارن، طنز، خودانگیختگی، شیبویی، یوگن و وابی-سابی که معنای آن ها بیشتر در قالب تصویر و یا حال و هوای شعری ادراک پذیرند تا از طریق معادل هایی در قالب کلمه. کنکاش و مداقه در مسیری که از سپهر فرهنگی ملهم از این بینش شرقی می گذرد و درآمیختن مولفه های ماهوی آن با عناصر هنر مدرن و جهان بینی امروزی و نگرش شخصی هنرمند معاصر، می تواند در جهت یافتن جلوه هایی نو در تصویرسازی معاصر راهگشا باشد. اطلاعات و داده های این مقاله به شیوه کتابخانه ای گردآوری شده و با روش کیفی مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته است.

    کلیدواژگان: ذن، ژاپن، تصویرسازی
  • مژگان زندوکیلی، سودابه صالحی، علی رشیدی صفحه 71

    ژوهش حاضر به منظره بررسی و شناخت جوهره برند و چگونگی به کارگیری آن در گستره ارتباطی و تبلیغاتی آن برند صورت گرفته است و دیدگاه های مرسوم در این مورد را مطرح می کند.شیوه تحقیق در این پژوهش از نوع کیفی و غیرتعاملی است و در آن از روش مورد پژوهی استفاده شده است.در این تحقیق یکی از نمونه های انتخاب شده به عنوان موردپژوهش برند اپل بوده که استراتژی های ارتباطی مبتنی بر جوهره برند آن موردبررسی و ارزیابی قرارگرفته است. اطلاعات زمینه ای موردنیاز برای تحلیل موردپژوهش از طریق مرور منابع مکتوب چاپی و الکترونیکی حاصل شده است که برندهای موفق، استراتژی های خود را در پیوند با مخاطب بر اساس تعهد و جوهره آن برند تدوین می نمایند و همچنین استدلال می کند که نحوه تدوین و خلق مفهوم. جوهره یک برند می تواند در متمایز و منحصربه فرد نمودن آن نقشی اساسی ایفا کند. درواقع یک برند حق انحصاری بدون زمان را برای خود و از طریق این استراتژی ها تعریف می نماید.

    کلیدواژگان: طراحی گرافیک، بیان مفهومی، جوهره برند، ارتباطات برند، تبلیغات، برند اپل
  • زهره قاسم زاده، صمد سامانیان صفحه 93

    کوچ نشینان کرد خراسان شمالی که بر اساس زبان گفتاری شان به کرمانج [1] مشهورند، با جمعیتی بیش از دیگر قومیت های استان، حجم عظیمی از دست یافته های انسان را تولید می کنند.هدف اصلی این مقاله بررسی طرح و نقش بافته های کرمانجی خراسان شمالی از گذشته تا امروز است. این تحقیق با استفاده از روش تحقیق توصیفی و گردآوری داده ها با مطالعات میدانی، به بررسی طرح ها و نقوش اصیل دست بافته های این قوم و مفهوم آن ها و نیز بافته هایی که در حال منسوخ شدن اند، می پردازد. این مقاله به این نتایج رسیده است که مهم ترین ویژگی نقوش کرمانجی، فرم هندسی و شکسته آن هاست. در هیچ یک از این بافته ها – جز چند استثنا-چیزی به نام طرح در کار نیست و نقش مایه ها جایگاه محوری دارند. در گلیم بافت نگاره های حیوانی غلبه دارند؛ و در جاجیم، بافت نقوش اشیای کاربردی در زندگی روزمره. این قوم در بافت قالی، علاوه بر طرح های اصیل کرمانجی از طرح ها و نقوش سنتی اقوام همسایه نیز مانند ترکمن ها تاثیر پذیرفته اند. نقوش بافته شده بر این آثار، یا ریشه در آیین ها و باورهای قومی دارند و یا نقش هایی که در زندگی روزمره کاربرد داشته اند.

    کلیدواژگان: دست بافته، کرمانج، طرح، نقش، کو چ نشینان، کرد، خراسان
  • نسرین سید رضوی صفحه 119

    قابلیت ثبت تصاویر واقعیت اجتماعی توسط عکاسی و ورود آن به دنیای مطبوعات یکی از مهم ترین دست آوردهای بشر در عصر مدرن بشمار می آید. فتوژورنالیسم در دهه 1920 با اتکا به پیشینه مستندنگاری که از اواسط قرن نوزدهم به مطبوعات راه یافته بود، به شکلی حرفه ای تر و جدی تر از طرف عکاسان و صاحبان نشریات دنبال شد و به تدریج دوران طلایی را در تاریخ عکاسی رقم زد. درواقع عکاسی مطبوعاتی از اواخر دهه 1920 تا اوایل دهه 1960 در عصر نشریات مصور به اوج شکوفایی خود رسید که از این دوران به عنوان «عصر طلایی فتوژورنالیسم» یاد می شود. مقاله حاضر با هدف بررسی عوامل تاثیرگذار در شکل گیری «عصر طلایی فتوژورنالیسم» به بازشناسی این دوران در فاصله زمانی دهه های 20 تا 60 قرن بیستم پرداخته است. نتایج این پژوهش که به کمک روش تحقیق تاریخی و توصیفی انجام پذیرفته نشان دهنده این است که پیشرفت درزمینه ساخت ابزار و تجهیزات عکاسی، پیدایش و رشد نشریات تصویری پیشرفته، تغییر شیوه صفحه آرایی و ارایه تصویر در مطبوعات و سرانجام تشکیل و گسترش آژانس های عکس ازجمله عوامل موثر در پیدایش و شکل گیری «عصر طلایی فتوژورنالیسم» به شمار می آیند.

|