فهرست مطالب

پژوهش های راهبردی سیاست - پیاپی 19 (زمستان 1395)

فصلنامه پژوهش های راهبردی سیاست
پیاپی 19 (زمستان 1395)

  • تاریخ انتشار: 1395/12/23
  • تعداد عناوین: 8
|
  • بررسی تاثیر رخداد سیاسی بر عاملیت اجتماعی شخصیت رهبری / مطالعه موردی: انتخابات ریاست جمهوری 1388
    صالح اسکندری، مسعود جعفر نژاد، علیرضا گلشنی صفحات 9-41
    مقاله حاضر با رویکرد عاملیت اجتماعی و با تمرکز بر یک مجموعه نمونه از بیانات مقام رهبری در زمان قبل و بعد از انتخابات سال 1388 به عنوان یکی از پرحاشیه ترین رخدادهای سیاسی پس از انقلاب اسلامی در ایران، در صدد بررسی این مسئله است که آیا رخدادهای سیاسی برهه انتخابات 1388 بر رویکرد سیاسی شخصیت رهبری تاثیر داشته است؟ فرضیه تحقیق این است که ساختار و کنش سیاسی متاثر از عاملیت اجتماعی شخصیت رهبری است و نه بالعکس. در مطالعه از روش تحلیل گفتمان و تحلیل مضمون مجموعه 30 سخنرانی مقام رهبری قبل و بعد از انتخابات سال 1388 استفاده شده است. مقاله در نهایت اثبات کرده است از نظر مبانی تغییری در گفتمان رهبری رخ نداده است و مواضع رهبری قبل از انتخابات و پس از آن با یک رویکرد واحد دنبال شده است و بنابراین، فرضیه تحقیق تائید شده است. با این حال مطالعه نشان دهنده وجود تفاوت هایی در روش واکاوی مسائل و نه در شیوه مواجهه با خود موضوع در گفتار رهبری در این دو برهه زمانی رخ داده است.
    کلیدواژگان: آیت الله خامنه ای، انتخابات 1388، ساختار سیاسی، عاملیت اجتماعی
  • هادی آجیلی، رحیم افشاریان صفحات 43-73
    سیاست خارجی کشورها اگرچه راهبرد یکسانی را در نظام بین الملل دنبال می کند اما رویکرد دولت های مختلف به لحاظ روشی، کارکردی و اولویت اجرا متفاوت اند. روی کارآمدن دولت یازدهم در ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. رویکرد اعتدالی بیش از همه در شعار این دولت برجسته است. این گفتمان اگرچه بر مبنای سه اصل «عزت»، «حکمت» و «مصلحت» بنیان شده اما سعی در بازسازی چهره جدیدی از ایران در عرصه بین الملل از یک «تهدید بالقوه» به یک «مطلوب اثرگذار» دارد. تحقیق حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که «دال مرکزی در گفتمان اعتدالی سیاست خارجی دولت یازدهم ج.ا.ا. کدام است؟» و در آزمون پاسخ های مختلف، این فرضیه شکل می گیرد که «تعامل موثر و سازنده»، دال مرکزی این گفتمان می باشد.
    ازآنجاکه رویه ها و رفتاراجتماعی در زندگی سیاسی در سنت انتقادی تحلیل گفتمان حائز اهمیت است و نظام های معنایی و ساختارهای هنجاری زمینه ساز کنش و برآیند ویژه ای در آن می شوند، سیاست خارجی اعتدالی در بحث حاضر نیز از این منظر واکاوی می شود. باتوجه به تغییر در نگاه دولت یازدهم به نقش بازیگران بین المللی به ویژه کشورهای غربی، بدیهی است که ادامه کنش گفتاری موصوف با رویکرد مثبت به تعامل سازنده، بازسازی چهره ایران و شکست اجماع ضدایرانی و ساختگی غرب علیه این کشور در عرصه جهانی را به دنبال دارد.
    کلیدواژگان: سیاست خارجی، گفتمان اعتدال، نظام بین الملل، تعامل سازنده، دولت یازدهم
  • امیر مسعود شهرام نیا، جمیل میلانی، جواد کرمی راد صفحات 75-102
    مشارکت سیاسی یکی از پیچیده ترین مسائل جوامع جدید و در عین حال پر طرفدارترین حوزه های مشارکت در عصر حاضر است. در این پژوهش، انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری ایران به عنوان یکی از وجوه مشارکت سیاسی یا بهتر بگوئیم مهمترین آن ها در این کشور، با توجه به رویکردهای رفتار انتخاباتی موجود در این زمینه مورد بررسی قرار می گیرد. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر سیاست های اقتصادی و مناظرات تلویزیونی در پیروزی محمود احمدی نژاد است. در واقع فرضیه اصلی این تحقیق بر این مبنا قرار دارد که دولت نهم سیاست های خود قبل از انتخابات را عمدتا بر سیاست های اقتصادی برای کسب پیروزی در انتخابات دهم تنظیم کرده است. برای انجام این پژوهش از روش پیمایش استفاده شد و طی آن 385 پرسشنامه به تناسب جمعیت در بخشهای شهری و روستایی بخش جلگه توزیع گردید. محیط پژوهش بخش جلگه از توابع استان اصفهان است و جامعه آماری تحقیق نیز رای دهندگان در انتخابات دهم ریاست جمهوری هستند. چارچوب نظری این مقاله اقتصاد سیاسی و نظریه ایدئولوژی مسلط است.
    کلیدواژگان: اقتصاد سیاسی، انتخابات دهم، ایدئولوژی مسلط، رفتار انتخاباتی، مشارکت سیاسی
  • محدجواد فتحی، حمیدرضا آصفی، ابوذر نظریان صفحات 103-128
    حوزه دریای خزر به دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی ونیز منابع عظیم انرژی خصوصا نفت و گاز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.در سال های اخیر رقابت بر سر منابع انرژی این حوزه بین بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای افزایش یافته که این امر علاوه بر بروز تنش و رویارویی بین بازیگران، بی ثباتی و ناامنی را در منطقه تشدید کرده است.علاوه بر این چگونگی ونحوه انتقال انرژی حوزه دریای خزر وارائه طرح ها و مسیرهای پیشنهادی جهت انتقال انرژی از سوی کشورهای مختلف بر این ناامنی و بی ثباتی افزوده است.در میان طرح ها و پیشنهاد های متفاوت انتقال انرژی حوزه خزر، انتقال انرژی از طریق خط لوله نکا جاسک که از سوی ایران ارائه شده، از زمره پیشنهادات قبل تامل وحائز اهمیت می باشد.از این رو سوال پژوهش حاضر این است که مسیر انتقال انرژی خط لوله نکا جاسک از نظر ژئواکونومیکی وژئواستراتژیکی چه تا ثیری بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران خواهد داشد؟ اساس دریافت نگارندگان بر این است که اجرایی شدن خط لوله نکا جاسک علاوه بر مزیت ها و فواید اقتصادی و تجاری و افزایش قدرت چانه زنی ایران در مناسبات منطقه ای وفرامنطقه ای، با پیوند خوردن امنیت خطوط لوله با امنیت ملی ایران، افزایش ضریب امنیت ملی این کشور را نیز در پی خواهد داشت.
    کلیدواژگان: خط لوله، نکا، جاسک، امنیت ملی، ژئواکونومی، ژئواستراتژی
  • حمیدرضا محمدی، ابراهیم احمدی صفحات 129-156
    مطالعه و شناسایی عوامل تاثیر گذار بر روابط ژئوپلیتیکی( همگرایی و واگرایی) از اولویت های اصلی جهت برقراری روابط خارجی مطلوب با همسایگان و دیگر کشورهای جهان است. روابط منطقه ای دو کشور همسایه و دوست- ایران و پاکستان، با وجود زمینه های متعدد همگرایی، در حال حاضر از جنبه های گوناگون واگرایانه است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی است که در آن با مراجعه به منابع معتبر کتابخانه ای ، علل و زمینه های اصلی واگرایی روابط ژئوپلیتیکی دو کشور تحلیل و توصیف شده است. مقاله با تقسیم عوامل واگرایی دو کشور به دو سطح اصلی(عواملی که به طور سنتی در واگرایی دو کشور دخیل اند) و هم تکمیلی( نقش اصلی و اساسی عربستان سعودی در ادامه منازعات دو کشور، اختلافات دو کشور در افغانستان، نوع برخورد و منطق ایران در منازعات هند و پاکستان) روابط واگرایی دو کشور را شرح و بسط می دهد؛ سپس بر اساس تلفیقی از سطوح دوگانه، عواملی نظیر: 1 ) لزوم تش زدایی روابط ایران با عربستان سعودی؛2) اهمیت حل بحران سیاسی افغانستان؛3) اهمیت جایگاه(انرژیک) ایران در روند همگرایی هند و پاکستان و 4) مشارکت دوجانبه در سازمان های منطقه ای و جهانی ، را به عنوان گزینه های همگرایی روابط، پیشنهاد می دهد.
    کلیدواژگان: ایران، پاکستان، ژئوپلیتیک، همگرایی، همگرایی
  • جلال درخشه، امیررضا جعفری هرندی صفحات 157-186
    ایالات متحده آمریکا با حمله نظامی به عراق در سال 2003 میلادی تلاش داشت تا با مدیریت هوشمند منابع مختلف قدرت به اهداف و منافع از پیش تعیین شده خود دست یابد؛ از این رو نفوذ در ساختارهای عراق از جمله برنامه های اصلی آمریکا برای تامین اهدافش در این کشور عربی است. در این مقاله تلاش می شود تا چگونگی مدیریت آمریکا بر منابع قدرت سخت در صحنه میدانی عراق مورد بررسی قرار گیرد. از این رو این نوشتار در پاسخ به این سوال که ابعاد نفوذ سخت آمریکا در عراق جدید چیست به دنبال واکاوی ابزارها و شیوه های نفوذ سخت ایالات متحده در عراق جدید با تمرکز بر دوره خروج نیروهای نظامی آمریکایی از عراق نگاشته شده است. بررسی منابع کتابخانه ای و حوادث میدانی حاکی از آن است که آمریکا با بهره گیری از معاهدات تسلیحاتی (با توجیه تلاش برای تقویت توان دفاعی عراق)، تجهیز مخالفین حکومت مرکزی و استفاده از ظرفیت شرکت های امنیتی خصوصی و نیز کمک گرفتن از مساعدت های مالی به دنبال نفوذ در ساختار نظامی- امنیتی عراق است تا بتواند از این طریق به منافع خود در سطوح منطقه ای و بین المللی دست یابد.
    کلیدواژگان: ایالات متحده آمریکا، عراق، قدرت سخت، نفوذ
  • سیدعبدالامیر نبوی، مریم رحیمی صفحات 187-216
    خاورمیانه و شمال آفریقا که همواره موقعیتی حساس و مورد توجه قدرت های بین المللی و منطقه ای داشته است، بیش از چهار سال است که با تحولات و رویدادهایی روبرو شده که معادلات منطقه ای و بین المللی را دستخوش دگرگونی قرار داده است. در این میان تحولات مصر که پس از تونس به قطار تغییرات پیوست، پرسش هایی را درباره دگرگونی فرهنگ سیاسی، عوامل موثر بر این دگرگونی و توان اثرگذاری این دگرگونی بر تحولات سیاسی حال و آینده مصر مطرح می کند. آنچه به-نظر می رسد آن است که پیامدهای گسترش شبکه های مجازی اطلاعاتی - ارتباطی در مصر، زمینه گذار از فرهنگ سیاسی شبه مدرن در این کشور فراهم نموده و انقلاب 25 ژانویه مهمترین تجلی چنین تحولی است، هرچند پایداری برخی عناصر فرهنگی، شرایط دوره پس از مبارک – به ویژه در زمینه تحقق و تثبیت دموکراسی - را با چالش هایی روبرو می کند. لذا مقاله حاضر تلاش می کند ضمن توجه به ساختار جمعیتی و فرهنگی مصر و با بررسی و تحلیل ثانویه داده های جمع آوری شده طی سه تحقیق میدانی مرکز الاهرام در سال 2011، به تجزیه و تحلیل روابط متغیرهای مطرح شده پرداخته و میزان اثرگذاری آن ها را مورد سنجش قرار می دهد.
    کلیدواژگان: فرهنگ سیاسی، انقلاب 25 ژانویه مصر، اقتدارگرایی، فناوری ارتباطات، بهار عربی
  • حسن مجیدی، جبار شجاعی صفحات 217-240
    شکل گیری خیزش 2011 مصر،موجب شد تا نظامی از تداخل گفتمانی در این کشور شکل گرفته و نوعی از تقابل و تعامل را بین سکولارها با مسلک دموکراتیک و اقتدارگرایی و همچنین اسلام گرایان با دو مرام یادشده، شاهد باشیم.از این رو،شاهد شکل گیری مجموعه ای از گفتمان هاییم که در نزاع با هم، سعی در به حاشیه رانی رقیب و تثبیت نظام معنایی خود داشته اند.یکی از این گفتمانها،گفتمان سکولار اقتدارگرا می باشد.بدین ترتیب،سوال اینجاست که معنا و مفهوم گفتمان یادشده و همچنین مولفه های آن کدامند و چه گروه ها و احزابی از آن پیروی می کنند؟. پاسخ بدین پرسش با روش لاکلایی، اینگونه گشت که گفتمان مزبور سعی دارد تا دالهایی چون توسعه اقتصادی،حقوق شهروندی و کرامت انسانی،مبارزه با تروریسم،عدالت اجتماعی و استقلال در سیاست خارجی را به وسیله ی دال مرکزی «امنیت» معنابخشی کرده و هویتی جدید بیافریند.نظامیان مصر که از همین منطق گفتمانی پیروی می کنند،توانستند تا با امنیتی سازی مصر و به زور شمشیر ، گفتمان رقیبشان را به حاشیه رانده و خود را هژمون سازند.
    کلیدواژگان: مصر، خیزش، سکولار، اقتدارگرا
|
  • Saleh Eskandari Pages 9-41
    Based on social agency approach and by focus on a set of Supreme Leader's statements before and after the presidential election of 2009 in Iran as one of the most controversial political events after the Islamic Revolution in Iran, this article seeks to answer to this main question: Is the political events in the presidential election of 2009 had an impact on the nature of the political approach of the leadership’s personality? The research hypothesis is that the political structure and action are influenced by the social agency of the leadership character and not vice versa. The methods used in this research are discourse analysis and thematic analysis of 30 cases of the Iran Supreme Leader's speech before and after the election of 2009. The paper demonstrates the fundamental change has not occurred in the discourse and position of the Supreme Leader before and after the election. However, differences in the method of analysis of issues and not in deal with the issue itself has occurred in the dialogue of the leadership.
    Keywords: Ayatollah Khamenei, Iran's Election of 2009, Policical structure, Social agency
  • Pages 75-102
    Political participation is one of the most complex problems of modern society, yet popular participation Hvz•hHay era. In this study, the tenth presidential election in Iran as one of the most important aspects of political participation or better NHa in the country, according to the electoral behavior of these approaches lie in the areas studied. The purpose of this study was to evaluate the impact of economic policies and the victory of Mahmoud Ahmadinejad in televised debates. The other hypothesis of the present study, the relationship between television debates and voters tend to Mr Ahmadi-Nejad points. This is the Joulgah part of the province's the presidential election.
    This paper presents a theoretical framework and political economy theory is the dominant ideology. Results of this study suggest that the economic policies AhmdyNzhad and television debates on the one hand and on the other hand There is a victory. BhGvnhAy the data are the data also confirmed this. The results show that the impact of televised debates attracted a lot of votes to be elected president.
    Results of this study suggest that the economic policies AhmdyNzhad and television debates on the one hand and on the other hand There is a victory.
    Keywords: political economy, elections, the dominant ideology, electoral behavior, political participation
  • Mohammadjavad Fathi Pages 103-128
    The Caspian basin is very important due to the geopolitical situation and energy resources, especially oil and gas. In recent years, competition over energy resources in the field has increased between regional and extra-regional actors, which in addition to the tension and confrontation between the actors, has intensified instability and insecurity in the region. Moreover, how to transfer and deliver the Caspian energy and projects and proposed routes for the transfer of energy from different countries have added to the insecurity and instability. Among the different projects and proposals for Caspian energy transmission, energy transmission through Neka- Jask pipelines which is provided by Iran, is among the important proposals. The question of this study is what effect does the energy transfer by Neka-Jask pipeline in terms of geo-economic and geo-strategic has on the national security of the Islamic Republic of Iran? Based on the authors, in addition to economic and trade advantages, the implementation of Neka-Jask pipeline has increased the bargaining power of Iran in regional and international relations and with the conjoining of pipeline security with national security, national security will also increase.
    Keywords: Neka-Jask, pipeline, national security, geo-economy, geo-strategyenergy
  • Pages 129-156
    The purpose of this article is to examine the reality of geopolitical relations Iran and Pakistan. This article attempts to answer the question that is obstacles fundamental to convergence of geopolitical relations of Ira On what is basis? How can the two countries, to minimize tensions between, Convergence relations have experience? The above article the factors affecting in geopolitical relations Iran and Pakistan is divided into two main levels and supplement and in the end Based on a combination of the two levels; the need for détente with Saudi Arabia, Help solve the political crisis in Afghanistan, Iran's role in the convergence of India and Pakistan on the basis of mutual dependencies, Deepening trade and economic relations between the two countries and participate actively in regional and global groupings is The proposed solutions two countries have to convergence achieve. The above study is descriptive-analytic and information you need, based on library method and Collected to Referring trusted sources.
    Keywords: Iran, Pakistan, Geopolitics, Convergence, Convergence
  • Jalal Derakhshe, Amir Reza Jafari Harandi Pages 157-186
    The US struggled to achieve its pre-determined purposes using smart management of different power resources through the attck on Iraq in 2003. So, one of the main strategies of the US would be the penetration into Iraq structures to obtain America's aims. This study investigates the behavior of the US' management on hard power resources inside Iraq. Therefore, the current study has been written in respone to a question statting what are the coordinates of the US' hard penetration in new Iraq? and follows consideration of penetration methods of the US with focusing on existance period of the US soldiers. Inspecting of librarian sources and environmental events depict the US is trying to penetrate in security-military structures of Iraq with applying arms treaties (with justification of struggle for strengthening Iraq's defense power), equipping the central government' opponents, using the capacity of private security companies, and furthermore financial assistances in order to be able to achieve its interests and benefits in local and international levels.
    Keywords: the US, Iraq, Hard power, influence
  • Seyed Abdolamir Nabavi, Mariam Rahimi Pages 187-216
    The region of Middle East and North Africa has endured evolutions and transformations for more than four years, and has changed the regional and international relationship. This region has occupied an important and significant position all over the time. Egypt, among that region and following Tunis, has experienced a series of evolution in which raise questions on changes in political culture and their sources and how these changes influence new political evolutions in future. It seems that growing virtual communication networks in Egypt help the transformation and transition from semi-modern political culture, as the January 25th revolution in 2011 wan a symbol of it. However cultural resistance in side of some actors challenged the post-Mubarak situation, mainly in realization and stabilization of democracy. This paper puts the demographic and cultural structure of Egypt in the center of research and uses the secondary analysis method to analyze the variants and their influence based on the data collected from three field studies which have been done in 2011 in al-Ahram Center.
    Keywords: Political Culture, The January 25th revolution in Egypt, Authoritarianism, Communication Technology, Arab Spring