فهرست مطالب
نشریه اخلاق وحیانی
سال هشتم شماره 1 (پیاپی 14، بهار و تابستان 1397)
- تاریخ انتشار: 1397/01/13
- تعداد عناوین: 6
-
-
صفحات 5-46هدف این پژوهش اولا بیان ادله ضرورت طراحی نظام اخلاقی قرآن و ثانیا پیشنهاد یک نظام جدید برای آموزه های اخلاقی قرآن در ساختاری نظام مند و جامع است. بدین منظور، با توجه به آثار و نتایج نظام مندی آیات اخلاقی قرآن، در این پژوهه با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، به ادله هجده گانه برای اثبات ضرورت طراحی نظام اخلاقی قرآن استناد می شود. بر این اساس، از یک سو، صفات خدا و ویژگی های اسلام آورده می شود که مقتضی طراحی نظام اخلاقی است؛ و از سوی دیگر، تاثیرات و فوایدی ذکر می شود که در طراحی یک نظام اخلاقی برای خود قرآن، اخلاق، انسان و حیات فردی و اجتماعی او به بار می آید. طراحی یک نظام به معنای سیستم، کمبودهای پژوهشی در این زمینه را نیز جبران می کند. در ادامه با معرفی نظام های مختلف مبتنی بر نظام «لفظی»، «معنایی»، «صفات»، «روابط» و «مراحل» اخلاق و نیز نظام مبتنی بر «سیستم» که هر کدام به شکلی به نظام مند کردن آموزه های اخلاقی پرداخته اند مدلی جدید و کلان نگر برای نظام اخلاقی قرآن پیشنهاد می شود. برآیند این تحقیق، ارائه یک ساختار هرمی شکل و چهاربعدی از نظام اخلاقی قرآن است.کلیدواژگان: اخلاق، نظام اخلاقی، نظام اخلاقی قرآن، ضرورت نظام اخلاقی قرآن، اخلاق در قرآن
-
صفحات 47-68استاد جوادی آملی ماهیت گزاره های اخلاقی را اعتباری می داند. اعتبار یک فعل نفسانی است که انسان با توجه به واقعیت های موجود و غایات مطلوب، قبل از هر عملی عموما و نیز قبل از عمل اخلاقی خصوصا مرتکب می شود. نظریه اعتبار نظریه ای است در باب فلسفه عمل به طور عام و فلسفه اخلاق به طور خاص. به تصریح ایشان ماهیت گزاره های اخلاقی انشائی است که ابراز همان اعتبار است و گزاره های اخلاقی که صورت خبری دارند نیز در واقع انشائی هستند. اعتبارات در حوزه اخلاق، اعتبارات دل بخواهی و گزاف نیستند، بلکه بر در نظر گرفتن واقعیات و اهداف مشترک انسانی مبتنی اند. این نظریه را می توان از نظریات ناشناخت گرایی اخلاقی برشمرد که گزاره های اخلاقی را قابل صدق و کذب نمی دانند. بر خلاف بسیاری از ناشناخت گرایان، ایشان مطلق گرای اخلاقی است و معتقد است گزاره های اخلاقی با وجود غیرشناختی بودن برهان پذیرند و همان گونه که بدیهیاتی در حوزه نظر وجود دارد، بدیهیاتی نیز در حوزه عمل وجود دارد. این امر باعث می شود که برهان و بداهت، مختص قضایای خبری نباشند. غایت اخلاق تکامل فرد است که به تبع، تکامل جامعه را به همراه خواهد داشت. بنابراین گرچه حسن فعلی فواید خویش را دارد، تکامل به حسن فاعلی نیز نیاز دارد. تبلور حسن فاعلی در ملکه شدن فضایل است. ملکه شدن فضایل، بصیرت هایی را در قوه تشخیص به دنبال دارد. به نظر می رسد به لحاظ هنجاری می توان استاد جوادی آملی را فضیلت گرا نامید؛ اما این فضیلت گرایی با عمل به وظیفه و در نظر گرفتن نتایج عمل در شرایط مخصوص منافاتی ندارد، بلکه شخص فضیلت مند در تشخیص افعال نیک و نتایج افعال نیک، بصیرتی افزون خواهد داشت. اخلاق در حوزه تدین معنای متفاوتی خواهد داشت؛ زیرا اعتبارها بر واقعیت ها مبتنی اند، و وجود خدا و زندگی پس از مرگ، به عنوان واقعیت، اعتبارات خاص خود را برای اعمال، طلب می کنند. همچنین اعتقاد به خدا و زندگی پس از مرگ، انگیزه اخلاقی را تشدید می کند و هدف زندگی اخلاقی را از زندگی دنیوی فراتر خواهد برد.کلیدواژگان: فلسفه اخلاق، شناخت گرایی، ناشناخت گرایی، اعتبار، جوادی آملی، حکمت عملی
-
صفحات 69-94از جمله مهم ترین متون حدیثی به جای مانده از ائمه اطهار:، ادعیه ایشان است که بیشتر رویکرد آموزشی دارند و رویکرد آن ها برآورده کردن مهم ترین نیازهای انسانی است. در این میان، دعای مکارم الاخلاق منقول از امام سجاد7 می تواند اهمیت بسیاری در تدوین نظام اخلاقی و تربیتی جامعه اسلامی داشته باشد. در این پژوهش تلاش شده با استفاده از روش تحلیل محتوایی، به استخراج مضامین و مقوله های اخلاقی مندرج در لایه های نهفته دعای مکارم الاخلاق پرداخته و الگوی فرایندی تربیت اخلاق اسلامی بر مبنای این دعا کشف و تبیین شود. مهم ترین وجه ممیز مقاله حاضر از دیگر شروح متعدد نگاشته شده بر این دعا، این است که این جستار تلاش کرده گام ها و مراحل الگوی تربیت اخلاقی را به صورت دقیق و متوالی ذکر کند.
بر پایه الگوی یادشده، هدایت به مسیر حق و تمسک به اطاعت الهی، بر رشد و تکامل اخلاقی مقدم شده است. پیمودن گام های اصلاح اخلاقی با تاکید بر نیکی به دیگران و نرم خویی، در زمره الزامات تربیت اخلاقی انسان است؛ و در مقابل، ظلم و دشمنی، مهم ترین مانع تکامل تربیت و اصلاح اخلاقی بشر است.کلیدواژگان: امام سجاد(ع)، اخلاق، دعای مکارم الاخلاق، تربیت اخلاقی، الگوی تربیت اخلاقی، روش تحلیل محتوا -
صفحات 95-124امروزه با توجه به اهمیت تربیت اخلاقی نسل جوان، طراحی و بهره گیری از مدلهای کارآمد و بومی تربیت اخلاقی، امری ضروری به نظر میرسد. پژوهش حاضر نیز به همین منظور به انجام رسیده است. هدف این تحقیق، استخراج و تبیین دیدگاه تربیت اخلاقی محمدمهدی نراقی است؛ در نتیجه، مبانی، اهداف، اصول و روشهای تربیت اخلاقی از دیدگاه ایشان تبیین و بررسی شده است. روش پژوهش، توصیفی تحلیلی است و دادهها عمدتا از بررسی تحلیلی کتاب جامع السعادات جمعآوری شدهاند. بر اساس یافتهها رویکرد تربیت اخلاقی نراقی به رویکرد تربیت منش نزدیک است. در دیدگاه تربیت اخلاقی نراقی، هدف غایی تربیت اخلاقی، تشبه به خداوند است؛ و بر این اساس، پیراستن نفس از رذایل، کسب معارف حقیقی و رسیدن به اعتدال در اخلاق، از هدفهای میانی تربیت اخلاقی به شمار می آیند. همچنین بر اساس یافته ها، 9 مبنا و 18 اصل تربیتی برای اخلاقی شدن متربیان، استخراج و تبیین شده است.کلیدواژگان: اخلاق، تربیت اخلاقی، محمدمهدی نراقی
-
صفحات 125-158نوشته حاضر به ویژگی ها و ابعاد مرتبه ای در اخلاق پرداخته که با وجود نقش کلیدی در تحول معنوی، کمتر مورد توجه بوده است. این رتبه در آیه 34 سوره حج با واژه «مخبتین» معرفی شده و به دلیل بسامد کم این واژه و مشتقات آن، مورد کم توجهی بوده است. فقدان پژوهشی جامع در این زمینه، در کنار تمجید فراوان آیه یادشده از «مخبتین» و توصیفات روایات از آنان، لزوم پژوهشی دقیق را گوشزد می کند.
روش کار در گردآوری محتوا افزون بر تحلیل مفاد بیانات واردشده درباره اخبات، استفاده از تبیین هایی است که در آیات، روایات و تفاسیر عناصر مفهومی مندرج در معنای اخبات، مانند خشوع و تواضع، طرح شده است. در تحلیل محتوا به روش استظهاری رایج در فقه پایبند بوده ایم و نتایج در قالب پاسخ به پرسش های معمول در ترسیم مقامات سلوک تنظیم شده است.
یافته های پژوهش، از وجود آموزه هایی گسترده و عمیق درباره مقام اخبات حکایت دارد. این آموزه ها از مقامی فراتر از مقام تقوا و احسان خبر می دهد که موجب وصال به رحمت حق می شود و سالک را از آفاتی چون غرور و عجب، مصون می دارد.
نتیجه پژوهش، ما را به این نکته واقف می کند که حلقه واسط میان مقام احسان و وصول به رحمت، عبور از مقام اخبات است. مقام اخبات از نگاهی ژرف به اعمال و به نسبت آن، با آرمان های سالک خبر می دهد و ارتباطی متفاوت را در خلوت عبد و رب سبب می شود.کلیدواژگان: اخبات، مراحل سلوک، خشوع، تواضع، وجل -
صفحات 159-180نسبت اخلاق با هویات اجتماعی را می توان از طریق ریشه های پیدایش «اخلاق حرفه ای» در علوم اجتماعی جست وجو کرد. این مقاله در تحلیلی علمی، بر نخستین آثاری متمرکز است که با دغدغه تعیین هویت اخلاق حرفه ای، این بحث را در ضمن یک نظریه اجتماعی کلان مشاهده کرده اند. دو دسته از مباحث را باید تفکیک کرد: اول، مباحث ناظر به «خلقیات حرفه» (اخلاق اهل یک حرفه) و اموری که به عنوان قانون میان ایشان از آن خلقیات انتزاع می شوند؛ و دوم، مباحث «اخلاق و حرفه ها» به عنوان مباحث اخلاقی عام انسانی تعین یافته در حوزه حرفه ها. این دو دسته را باید به مثابه دو گونه هنجار در حوزه نهادهای اجتماعی تفکیک کرد. از مباحث دسته اول نیز عموما با عنوان اخلاق حرفه ای و اخلاق رسانه یاد می شود؛ اما این امور، هنجارهایی برآمده از گروه های اجتماعی اند. دسته دوم بر اهمیت ورود ارزش های اخلاقی مشترک میان همه انسان ها در تمامی حرفه ها تاکید دارند. نخستین کارکردهای این تبیین را می توان در آثار جامعه شناسانی همانند امیل دورکیم ردگیری کرد. او مفهوم اخلاق حرفه ای را از نظریه «همبستگی مکانیکی و همبستگی ارگانیکی» استنتاج می کند. اخلاق در این نظریه، برآمده از هویت اجتماع است. اما در نظریه های حکیمان مسلمان، مبنای اخلاق بر عقل عملی نهاده شده است. عقل عملی که با قانون حسن و قبح عقلی، احکام جهان شمول اخلاقی را به عهده می گیرد، حیثیت دیگری دارد که می توان آن را «عقل تدبیری» نامید. این بخش از عقل، به خوبی می تواند عهده دار تبیین اخلاق اهالی حرف، صنوف و صنایع باشد.کلیدواژگان: اخلاق حرفه ای، کارکرد اجتماعی اخلاق، عقل تدبیری، عقل اخلاقی
-
Pages 5-46The purpose of this study was to firstly elucidate the necessity of designing the Qur'anic moral system and, secondly, proposing a new system for the moral teachings of the Qur'an in a systematic and comprehensive structure. To this end, considering the systematic effects of the Qur'anic moral verses, in this study, using the descriptive-analytic method, the eighteen arguments are used to prove the necessity of designing the Qur'an's ethical system. On this basis, on the one hand, the attributes of God and the characteristics of Islam are brought about by the design of the moral system; on the other hand, there are some influences and benefits that have been made in designing a moral system for the Qur'an itself, ethics, human and his individual and social life. The design of a system also compensates for research shortcomings in this area. In the following,introducing various systems based on the system of "verbal", "semantic", "traits", "relations" and "stages" of morality, as well as the system-based work, each of which systematically regulates ethical teachings, a new model for the Qur'anic ethics system is proposed. The outcome of this research is to present a fourdimensional structure of the Quran's ethics system.Keywords: Ethics, Moral System of Qur’an, Necessity of Qur’an Ethics, Ethics in the Qur’an
-
Pages 47-68Like many other Islamic philosophers, Javadi Amoli holds that ethical concepts and statements are i'tibatri (constructivistic). I'tibatr is a mental (rational) action that humankind does, regarding present realities and ideal ends, generally before any act, and especially before any moral act. i'tibatr is a theory about philosophy of action in general, and particularly about ethics. He asserts that the nature of ethical statements is insha'i (performative) and performative utterances express those rational constructs. Moral statements which have constative form are really performative. Moral rational constructs are not arbitrary and they are based on realities and common human ends. This theory is a kind of non-cognitivism but it supports moral absolutism. We have proofs for moral claims, and like theoretical realm, there are self-evident propositions in practical realm. In a perfect ethics (individual or social) that aims at human elevation, we need not only the rightness of human actions but also the goodness of moral agents. In ethical theory, Javadi Amoli is a virtue ethicist, but he takes duty and consequences of actions into consideration. Religious ethics differs from secular ethics because the existence of God and the next world are realities that require especial rational performative utterances.Keywords: Ethics, Javadi Amoli, Non-Cognitivism, Performative Rational Utterances, Practical Rationality
-
Pages 69-94
One of the most important issues of human societies is human education patterns discovery and explanation by considering "ethical" approach. These issues, especially in Islamic societies, which are initiative in the process of human growth and development, have particular importance. Considering this, one of the most important ways of extracting educational patterns is analysis of the Syrian Imams (AS) as a guide to humanity, But since the studies in this regard are largely based on historical reports or thematic categorization of their numerous narration, Which has been issued in different times and locations for different audiences, Therefore, the results of this research could not be considered as a systematic and stable model.
One of the most important remained narrations of Imams (AS) is his claim which has a more educational approach and tried to meet the human most important needs. In the meantime, Prayer of Makarem Ol Akhlagh of Imam Sajjad (as) has the most importance in the elaboration of the moral and educational system of Islamic society. In this research we tried to use the content analysis method for Extracting elements and moral categories that is hidden in layers of Makarem Ol Akhlagh .And explain the pattern of process of Islamic ethics training based on this prayer. The most different aspect of this article regarding other numerous narrations is tried to cite the steps in the moral education model accurately and sequentiallyKeywords: Imam Sajjad (AS), Ethics, Prayer of Makarem Ol Akhlagh, Islamic education, Content analysis method -
Pages 95-124
Today, considering the importance of moral education of the young people it is essential to design and use effective and native models of moral education.
This study has been done for this purpose. The purpose of this research is to extract and explain Mohammad Mehdi Naraqi's moral education perspective; As a result, the foundations, goals, principles, and methods of moral education have been explained from his perspective. The research methodology is a Analytical descriptive and the data are mainly collected from the analytical review of the Jami' al-Sa'adat book. (The Collector of Felicities). Based on the findings, Naraqi's moral education approach is closely related to the educational approach. In the perspective of Naraqi's moral education, the ultimate goal of moral education is imitation of god; on that basis, purification of the soul, the acquisition of true knowledge and the attainment of moderation in morality, are among the middle goals of moral education. Also, according to the findings, 9 bases and 18 educational principles for the moral education have been extracted and explained.Keywords: morality, moral education, Mohammad Mahdi Naraqi -
Pages 125-158
The present paper surveys the features and dimensions of ethics that have been less considered, despite the key role in spiritual development. This rank was introduced in the verse 34 of the Hajj Sura with the word "Mokhbetin" and has been neglected due to the low frequency of this term and its derivatives. The lack of comprehensive research in this field, along with abundant praise from "Mokhbetin" of the verse mentioned, and the descriptions of the narrations from them, remark for careful research.
The method of collecting content, in addition to analyzing the contents of the statements made on Ikhbat, using explanations in the verses, narrations and interpretations of the conceptual elements contained in the meaning of Ikhbat, such as humility and modesty. In the analysis of content, we have adhered to Semantic analysis which is prevalent methodology in jurisprudence and the results are set in response to common questions in drawing up Spiritual authorities.
The findings of the study indicate the existence of extensive and profound teachings about the position of the Ikhbat. These teachings point to a position beyond the authority of Taqwa and Ihsan which cause to joining God's mercy and protect the seeker from pests like pride and awe.
The result of the study is that we are aware of the fact that the circle between the authority of Ihsan and the acquisition of mercy is passing through the position of Ikhbat. Spiritual authority of Ikhbat has a profound look at the actions and at its relation with the seeker goals and causes a different connection in solitude of ‘Abd and Lord.Keywords: Ikhbat, steps of conduct, humility, Wajal -
Pages 159-180
The relation between Ethics and social phenomena could be studding by investigating the roots of professional Ethics in social sciences. This article tries to define professional Ethics by focusing on it under a social theory. The separation between "morals of professions and their laws" and "Ethics and professions as universal law of ethics in all humanistic professions" actually is separation between two kinds of norms in social institutions. Although the first set is generally called professional Ethics but those are norms of social groups and the second emphasize at entering the common moral values of human in all professions. In the works of Emile Durkheim we can see the first functions of this explanation. He deduces the concept of professional Ethics from the theory of mechanic and organic solidarity. In this theory, Ethics is outcome from society. But practical wisdom in Islamic philosophy is the base of Ethics. Practical wisdom by the rational law of goodness issues the universal law of Ethics and by the other side of wisdom which is called strategic reason could overcome the ambiguity of the explanation of professional ethics.Keywords: Professional Ethics, Social function of Ethics, Strategic reason, Moral reason
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.