مجله پژوهش های انتظامی - اجتماعی زنان و خانواده
سال پنجم شماره 1 (پیاپی 8، بهار و تابستان 1396)

خانواده گرایی یکی از ارزش های مهم فرهنگی است که در فرهنگ های مختلف متفاوت است. این ارزش در جریان مدرنیته تحت تاثیر تحولات صورت گرفته در نظام های فرهنگی و اجتماعی قرارگرفته که در نتیجه آن، خانواده گرایی و همچنین خانواده دچار تغییر و تحول شده است. از جمله پیامدهای مدرنیته، گسترش رسانه ها است. امروزه ارزش های جدید در قالب اشکال نمادین توسط رسانه ها به درون خانه های مردم نفوذ کرده که منجر به تغییر در نظام ارزشی جامعه شده است. این پژوهش در صدد است به بررسی تاثیر گسترش رسانه ها بر خانواده گرایی در شهر اصفهان بپردازد.
این تحقیق با استفاده از روش پیمایشی انجام شده و جامعه آماری، ساکنان شهر اصفهان هستند که با فرمول کوکران برای جمعیت های بزرگ، حجم نمونه برابر 665 نفر تعیین که براساس نمونه گیری سهمیه ای مبتنی بر محل سکونت انتخاب شدند. داده ها با کمک پرسشنامه استاندارد خانواده گرایی و پرسشنامه محقق ساخته در خصوص رسانه ها جمع آوری و با کمک نرم افزار spss 22 و رگرسیون مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است.
بین گسترش رسانه ها و خانواده گرایی رابطه وجود دارد. افزایش کمیت استفاده از رسانه موجب می شود تا میزان خانواده گرایی کاهش و از طرفی بین کیفیت استفاده از رسانه و خانواده گرایی نیز رابطه همبستگی مستقیم وجود داشته و آن را تحت تاثیر قرار می دهد.
پژوهش حاضر نشان داد با گسترش رسانه ها و افزایش میزان نفوذ آن به درون خانه ها، میزان استفاده از آن توسط افراد روند رو به رشدی داشته و ملاحظه شد بین کمیت و کیفیت استفاده از رسانه با خانواده گرایی رابطه مستقیم وجود دارد؛ به گونه ای که با افزایش مصرف رسانه، خانواده گرایی کاهش می یابد که این امر می تواند خانواده را در معرض تهدید قرار دهد.

شهر سرپل ذهاب از شهرهای غربی کشور و محل تردد بین مرزی و قاچاق کالا و به خصوص اسلحه است. به سبب سهولت دسترسی به اسلحه، هزینه ها و خطرات نزاع و درگیری در این منطقه دوچندان است. هدف تحقیق حاضر، مطالعه جامعه شناختی نزاع و درگیری در بین جوانان شهر سرپل ذهاب با بهره گیری از نظریه استروس است. استروس خانواده را با توجه به اهمیت نقش الگویی و تربیتی و عاطفی والدین، موثرترین عامل نزاع و درگیری در بین جوانان می داند.
تحقیق حاضر به روش پیمایشی، رابطه نزاع و درگیری بین جوانان و نقش خانواده را مورد کنکاش قرار داده است. پرسشنامه تحقیق با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده بر روی 375 نفر از جوانان 15 الی 25 سال شهر سرپل ذهاب اجرا شده است. رابطه متغیرها با آزمون های همبستگی پیرسون و آنالیز واریانس بررسی شده است.
نتایج توصیفی تحقیق نشان داد که حدود 20 درصد جوانان گفته اند در یک سال گذشته، بیش از پنج مورد نزاع و درگیری داشته اند. آزمون فرضیه های تحقیق، نقش سخت گیری والدین، بدرفتاری والدین با فرزندان، رفت وآمد با همسالان بزهکار، احساس آنومی اجتماعی و نزاع و درگیری خیابانی جوانان را موثر نشان داده است. بین نظارت والدین بر رفتار فرزندان، نظارت اجتماعی غیررسمی، نظارت رسمی، تحصیلات و نزاع و درگیری جوانان رابطه معکوس وجود داشته است. همچنین، میزان نزاع و درگیری افراد بیکار از افراد شاغل بیشتر بوده است.
بدرفتاری والدین و نظارت والدین بر رفتار فرزندان بیشترین اثر مستقیم را بر نزاع و درگیری جوانان نشان می دهد. در مقایسه با بدرفتاری و نظارت والدین در خانواده، تنها دوستی با همسالان بزهکار بیش از خانواده موثر بوده است.

اعتیاد به عنوان فاجعه عظیم، گریبان همه جهان را فرا گرفته است که ویرانگری های ناشی از آن زمینه ساز سقوط بسیاری از ارزش ها و هنجارهای فرهنگی، اخلاقی و اجتماعی است. این آسیب تا چندی پیش خاص مردان تلقی می شد؛ ولی در حال حاضر زنان را نیز درگیر کرده است. از آنجا که پیامدهای اعتیاد زنان بر جامعه بسیار ناگوارتر از اعتیاد مردان است، بر این اساس در پژوهش حاضر سعی شده است تا علل گرایش زنان به مواد مخدر و روانگردان و روش های پیشگیری از اعتیاد آن ها در شهر قزوین بررسی شود،
روش مقاله حاضر از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه موردمطالعه شامل کلیه زنان معتاد در کلینیک های ترک اعتیاد و زندان که حداقل سن آن ها 17 و حداکثر سن آن ها 55 سال که تحت درمان یا دوران حبس خود را می گذراند. حجم نمونه به دلیل محدود بودن و عدم دسترسی زنان معتاد تمام شمار است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه است که روایی آن با روش پانل متخصصان و پایایی آن با روش آلفای کرونباخ محاسبه شد. تجزیه وتحلیل داده ها به کمک آزمون های آماری اسپیرمن،T مستقل و تحلیل رگرسیون انجام شد.
یافته ها و یافته ها نشان داد که از هم گسستگی خانواده زن و شوهر، نابسامانی خانواده زن و شوهر، پایگاه اقتصادی- اجتماعی و پایگاه اقتصادی -اجتماعی آرمانی (شرایطی که فرد آرزو دارد) موثر بر اعتیاد زنان است. همچنین، افزایش احساس پیوستگی یا تعلق به جامعه، میزان پایبندی فرد به هنجارهایی که از سوی اجتماع پذیرفته شده اند، موجب کاهش آلودگی زنان به اعتیاد می شود. افزایش میزان بیگانگی اجتماعی زنان مجرم، شدت آلودگی آن ها به مواد مخدر افزایش می یابد.

بررسی روش ها و مبانی کیفرزدایی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران خصوصا در حوزه کیفری و خانواده، زمینه اصلی این نوشتار را تشکیل می دهد. لذا با توجه به آیات و روایات و منابع فقهی، اثربخشی اعمال کیفر زدایی بر تحکیم خانواده، مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.
در این تحقیق، روش گردآوری داده ها اسنادی است و روش تجزیه و تحلیل داده ها تحلیلی - توصیفی است. با استفاده از منابع فقهی و قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392) و قانون حمایت از خانواده (مصوب 1391)، به تحلیل آثار اجرای کیفرزدایی برتحکیم خانواده پرداخته شده است.
بررسی مواد قانونی و منابع فقهی حاکی از تاثیر مستقیم کیفرزدایی بر استحکام روابط خانوادگی چه از نظر مادی و چه معنوی است. ایجاد بسترهای مناسب اجتماعی و خانوادگی برای الزام اعضای خانواده خصوصا والدین در جهت انجام وظایف مادی و معنوی خود از طریق اعمال کیفرزدایی، پیامدهای مثبتی از نظر فردی و خانوادگی بر تک تک اعضای خانواده خواهد داشت. لذا برای اجرای هرچه بهتر کیفرزدایی با حداکثر تاثیر مثبت بر تحکیم خانواده، باید تکالیف اعضای خانواده دارای ضمانت اجرا باشند.
اعمال اصل فردی کردن واکنش اجتماعی در قبال پدیده مجرمانه، لزوم اعمال واکنش اجتماعی متناسب با شخصیت مرتکب با رویکرد اصلاحی به جای رویکرد ترهیبی و تنبیهی، بازدارندگی از ارتکاب مجدد جرم از سوی مرتکب، مهم ترین مبانی وضع سیاست کیفرزدایی را تشکیل داده و متناسب با جرائم تعزیری حوزه خانواده می باشند. لذا توجه به ویژگی های فردی و خانوادگی مجرم، آفات مجازات رایج را کاهش داده و از طریق ایجاد شرایط لازم برای حفظ روابط خانوادگی و اهداف کلان دینی در جهت ایجاد مودت، تقویت روابط اعضای خانواده را تامین می کند.

نابرابری جنسیتی یکی از مهم ترین مسائل و مشکلات موجود در جامعه است که می تواند نظم اجتماعی، توسعه و حتی ثبات سیاسی جامعه را تهدید کند. مسئله اصلی پژوهش این بود که آیا نابرابری جنسیتی، در خانواده های سنتی و مدرن متفاوت است یا خیر و اصولا آیا تولید نابرابری جنسیتی، محصول خانواده هایی با باورها، عقاید و رفتارهای سنتی است یا ارتباطی با خانواده سنتی ندارد و در خانواده مدرن نیز این نابرابری جنسیتی تولید می شود. در راستای این مسئله، تحقیق حاضر بر آن بود که ضمن بررسی و تحلیل نابرابری جنسیتی در بین خانواده های شهر گرمسار، عوامل اثرگذار بر این وضعیت را تبیین کند.
از روش پیمایشی و از ابزار پرسشنامه محقق ساخته برای جمع آوری داده ها استفاده شده است. جامعه آماری شامل خانواده شهر گرمسار می باشد که حجم نمونه ای 400 نفر تعیین شد و شیوه نمونه گیری به روش نمونه گیری خوشه ایچندمرحله ای – تصادفی انجام شد.
میزان تولید نابرابری جنسیتی در بین خانواده های مدرن و سنتی متفاوت است؛ به طوری که خانواده های سنتی دارای بیشترین سهم در تولید نابرابری جنسیتی می باشند. درنتیجه، خانواده های مدرن نیز در تولید نابرابری جنسیتی سهم دارند. همچنین، تولید نابرابری جنسیتی در بین مردان نسبت به زنان بیشتر است. نتایج تبیینی تحقیق حاکی از آن است نابرابری در حوزه جنسیتی، تحت تاثیر عواملی چون جامعه پذیری جنسیتی، ایدئولوژی مردسالاری، سلطه جویی مردان و سلطه پذیری زنان، باورهای فرهنگی، عقاید قالبی جنسیتی است که در این بین، تاثیر سلطه جویی مردان نسبت به سایر عوامل بیشتر است.
تولید نابرابری جنسیتی در بین خانواده های شهر گرمسار عمومیت داشته و این نابرابری در بین خانواده های سنتی از شدت بیشتری برخوردار است.

بزهکاری اطفال و نوجوانان بیانگر برخورداری این افراد از ظرفیت جنایی و توانایی آن ها در نقض هنجارهای جامعه است. از آنجایی که اطفال و نوجوانان در مرحله رشد قرار دارند، لذا نوع تدابیر و اقداماتی که پلیس در همان مراحل ابتدایی فرآیند دادرسی کیفری یعنی قبل و پس از کشف جرم با این افراد انجام می دهد، بسیار حائز اهمیت است. هدف پژوهش، مطالعه تطبیقی و تحلیلی سیاست جنایی اجرایی پلیس ایران و کانادا در قبال این قشر آسیب پذیر در مرحله قبل و پس از کشف جرم است.
این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، اسنادی است. پژوهش حاضر با استفاده از مطالعات تطبیقی از منابع کتابخانه ای، اینترنتی، مقالات، پژوهش های لاتین و فارسی و مطالعه اسناد بین المللی مرتبط با حقوق اطفال و نوجوانان انجام شده است. روش گردآوری اطلاعات، به صورت فیش برداری و با بررسی اسناد بین المللی، قوانین موضوعه مرتبط در کشور مورد تطبیق و ایران مورد بحث و تحلیل قرار گرفته است.
یافته ها و نتایج تحقیق نشان می دهد پلیس کانادا مرحله قبل از کشف جرم با اقداماتی نظیر تاسیس پلیس مدرسه، اجرای برنامه مبارزه با مواد مخدر در مدارس، اجرای قانون منع آمدوشد، برخورد با برخی انحرافات مانند فرار از مدرسه و خانه مانع وقوع جرم توسط نوجوانان می شود و در مرحله بعد از کشف جرم نیز پلیس اطفال با مشارکت موسسه هایی مانند موسسه مبتنی بر جامعه و هماهنگ کننده دادرسی به منظور جلوگیری از ورود اطفال به فرآیندهای رسمی رسیدگی با استفاده از اخطار، هشدار به خانواده، یاری گرفتن از عدالت ترمیمی، تلاش می کند تا از طریق رسیدگی های غیررسمی، مانع ورود اطفال و نوجوانان به دادسرا و دادگاه شود. در ایران، قانون گذار با وضع ماده 31 قانون آیین دادرسی کیفری تاکید بر تاسیس پلیس ویژه اطفال کرده و به قوه قضائیه ماموریت داده شده تا حدود وظایف و اختیارات این پلیس را در قالب لایحه ای تدوین و ارائه کند.

هدف پژوهش حاضر پیش بینی احساس تنهایی و امید به زندگی فرزندان دختر براساس تعارضات زناشویی و مشکلات عاطفی- هیجانی مادران بود.
روش پژوهش، همبستگی و جامعه مورد مطالعه را تمام دانش آموزان دختر مقطع متوسطه دبیرستان های ناحیه سه آموزش و پرورش شهر کرج در نیمسال دوم سالتحصیلی 95-94 و مادران آن ها و نمونه پژوهش 200 دانش آموز و مادران آن ها بودند. دانش آموزان، پرسشنامه های احساس تنهایی راسل و امید به زندگی اشنایدر و مادران آن ها، پرسشنامه های تعارضات زناشویی ثنایی، افسردگی و اضطراب بک و پرخاشگری اهواز را تکمیل کردند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره سلسله مراتبی و نرم افزار SPSS استفاده شد.
ابعاد تعارضات زناشویی مادر به صورت معنادار در سطح معناداری 01/0، احساس تنهایی را در فرزندان آن ها پیش بینی کرد (01/0 p<، 696/23= (191،6) F). ابعاد تعارضات زناشویی مادر به صورت معناداری در سطح معناداری 01/0، امید به زندگی را در فرزندان آن ها پیش بینی کرد (01/0 p<، 174/13= (191،6) F).
تعارضات زناشویی و مشکلات هیجانی مادران با احساس تنهایی دختران رابطه مثبت معنادار و با امید به زندگی دختران رابطه منفی معنادار داشتند. از آنجایی که خانواده، شبکه ای از ارتباط هاست که در آن والدین و کودکان در فرآیندی دوسویه با هم در تعامل اند، لذا در این مجموعه، طرفین قادرند تاثیرات قابل توجهی بر یکدیگر داشته باشند. چنین به نظر می رسد که لازم است مسئولان بهداشتی و آموزشی با بهره گیری از متخصصان بهداشت روان، مداخلات آموزشی مناسبی را جهت افزایش بهداشت و سلامت روانی خانواده ها و به تبع آن فرزندان تدارک ببینند؛ چرا که جامعه سالم از خانواده های سالم تشکیل می شود.