مجله آموزش و سلامت جامعه
سال سوم شماره 3 (پاییز 1395)

سرطان پستان شایع ترین نوع بدخیمی در زنان است که تشخیص به موقع آن در درمان موفقیت آمیز بیماری تاثیر بسزایی دارد. هدف از این مطالعه بررسی انجام خودآزمایی پستان و عوامل تاثیرگذار بر آن بر اساس نظریه رفتار برنامه ریزی شده در زنان شهر کرمان بود.
این پژوهش یک مطالعه توصیفی-تحلیلی از نوع مقطعی بود که بر روی 300 نفر از زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر کرمان انجام شد. روش نمونه گیری بصورت خوشه ایو در دسترس بود. ابزار اندازه گیری پرسشنامه ای مشتمل بر اطلاعات دموگرافیک، متغیر آگاهی و سازه های نظریه رفتار برنامه ریزی شده بود. داده ها توسط نرم افزار SPSS نسخه 21 و با استفاده از آزمونهای توصیفی و آزمون همبستگی پیرسون، اسپیرمن، کای اسکوئر، رگرسیون لجستیک، تی مستقل و من ویتنی یو مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
میانگین سن نمونه ها 8.18±30.26 بود. 12.7 درصد زنان بطور ماهیانه و مرتب معاینه پستان را انجام می دادند. مهمترین علت عدم انجام خودآزمایی پستان فقدان مهارت در این زمینه گزارش شد. آگاهی مهمترین پیش بینی کننده انجام خودآزمایی پستان بود. بین گروهی که خودآزمایی انجام می دادند و گروهی که انجام نمی دادند در میانگین نمرات آگاهی (P<0.001)، نگرش (P<0.001)، کنترل رفتاری درک شده (P=0.010) و قصد رفتاری (P=0.011) اختلاف معنی داری مشاهده شد.
مداخلات آموزشی با بهره گیری از نظریه رفتار برنامه ریزی شده در جهت ارتقاء سطح آگاهی و توانمند سازی زنان در تشخیص و درمان به موقع سرطان پستان اجرا گردد.

ارتباط، سراسر زندگی انسان را در بر گرفته است. در این بین، ارتباط زناشویی به عنوان عمیق‏ترین نوع ارتباط همواره مورد توجه بوده است. لذا این مطالعه با هدف تعیین تاثیر آموزش مهارتهای ارتباطی در زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر بهار برمبنای تئوری حمایت اجتماعی بر افزایش رضایتمندی زناشویی زوجین در سال 95 انجام شد.
در این مطالعه تجربی مهار تهای ارتباطی در سال 1395 به زنان آموزش داده شد.90 نفر از زنانی که نمره رضایتمندی زناشویی پایین داشتند به طور تصادفی از3 مرکز بهداشتی درمانی شهر بهار(استان همدان) انتخاب و به تصادف به دو گروه کنترل و آزمون تقسیم شدند.مقیاس بررسی رضایتمندی زناشویی ENRICH و پرسشنامه حمایت اجتماعی و مهارتهای ارتباطی BURTON در پیش آزمون و پس آزمون با فاصله یکماه در زوجین تکمیل گردید. 3جلسه آموزشی و 2 جلسه مشاوره درطی زمان 2هفته فقط برای گروه آزمون برگزار شد.داده ها با استفاده از آزمون های آماری تی مستقل و تی زوجی به وسیله نرم افزار SPSS16 مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت.
میانگین نمرات مهارتهای ارتباطی، رضایت زناشویی وحمایت اجتماعی گروه آزمون نسبت به گروه کنترل در مرحله پس از آزمون افزایش معناداری پیدا کرد.
آموزش مهارت های ارتباطی می تواند تاثیر بسزایی در ارتقاء رضایتمندی زناشویی داشته باشد. یکی از مهمترین علت های آن، حمایت های اجتماعی توسط خانواده می باشد، لذا می توان از آن به عنوان یک رویکرد مداخله ای موثر استفاده نمود.

موضوع تغذیه در کودکان و سنین بالندگی علاوه بر نقش سلامت ساز و حیات بخش خود از جهات دیگری مثل بهبود جریان رشد و پیشگیری از بروز عفونت ها می تواند موثر باشد و مداخلات آموزشی در این خصوص موثر خواهند بود. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر مداخله آموزشی بر ارتقای رفتارهای سالم تغذیه ای در دانش آموزان مقطع ابتدایی شهر کرمانشاه در سال 95 انجام شد.
پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه تجربی بود که تعداد 135 دانش آموز مقطع ابتدایی از طریق نمونه گیری تصادفی در دو گروه کنترل و مداخله در آن شرکت کردند. اطلاعات مطالعه حاضر توسط یک پرسشنامه روا و پایا در دو مرحله قبل و بعد از مداخله در حیطه های آگاهی، نگرش، عملکرد و متغیرهای جمعیتی جمع آوری شد. داده ها توسط نرم افزار آماری SPSS نسخه 13 و با استفاده از آزمون های آماری کای دو، تی، همبستگی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج مطالعه در خصوص مقایسه سه متغیر آگاهی، نگرش، عملکرد قبل و بعد از مداخله آموزشی نشان از نداشتن اختلاف معنادار آن ها در گروه کنترل داشت (P>0.05). این متغیرها در دو مرحله ی قبل و بعد از مداخله ی آموزشی در گروه آزمون اختلاف معنادار مثبت داشتند (P<0.001).
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که مداخله آموزشی موجب تغییر مثبت و فزاینده بر آگاهی، نگرش و به ویژه رفتار دانش آموزان در خصوص تغذیه سالم شده است. با توجه به بستر مناسب آموزش در مدرسه و کم هزینه و اثربخش بودن آموزش تغذیه ای، لزوم تعمیم این گونه برنامه های آموزشی ضروری به نظر می رسد.

فن آوری نوین، اوقات زیادی از فرصت های نوجوانان را پر می کند. برنامه های این رسانه ها، حاوی الگوهای فرهنگی و اخلاقی ویژه ای است که می تواند بر روی نوجوانان تاثیر فوق العاده ای داشته باشد. پژوهش حاضر با هدف مقایسه میزان استفاده از بازی های رایانه ای و پرخاشگری در دانش آموزان پسر مقطع راهنمایی شهر تهران صورت پذیرفت.
طرح پژوهش توصیفی و از نوع علی-مقایسه ای بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دانش آموزان پسر مقطع راهنمایی شهر تهران که در سال تحصیلی 95-94 مشغول به تحصیل بودند، بود. از میان جامعه آماری 120 دانش آموز پسر که 60 نفر رفتار پرخاشگری و وابستگی به رایانه و 60 نفر نیز دارای رفتار عادی و عدم وابستگی به رایانه بودند به روش تصادفی چندمرحله ای از مناطق (شمال، جنوب، شرق و غرب) تهران انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه پرخاشگری AGQ و پرسشنامه محقق ساخته، شامل 10 سوال چندگزینه ای که استفاده یا عدم استفاده از بازی های رایانه ای را می سنجید استفاده گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها آمار توصیفی و استنباطی، ضریب همبستگی پیرسون و آزمون t مورد استفاده قرار گرفت.
یافته های پژوهش نشان داد، بین انجام بازی های رایانه ای و پرخاشگری دانش آموزان و همچنین بین مدت زمان استفاده از بازی های رایانه ای و میزان پرخاشگری رابطه معناداری وجود دارد (P<0.05).
با توجه به یافته های پژوهش این نتیجه حاصل شد که با مدیریت و کنترل مدت زمان و نوع استفاده از بازی های رایانه ای می توان از اثرات تخریبی این رسانه کاست.

سواد سلامت نشان دهنده مهارت های شناختی و اجتماعی است که انگیزه و توانایی افراد برای کسب، دسترسی و درک روش های استفاده از اطلاعات جهت حفظ و ارتقاء سلامتی را تعیین می کند. این مطالعه با هدف سنجش میزان سواد سلامت در دانشجویان و شناسایی عوامل موثر بر آن در سال تحصیلی 95-94 انجام گرفت.
مطالعه توصیفی-تحلیلی به روش مقطعی بر روی 360 نفر از دانشجویان خوابگاهی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران که از طریق نمونه گیری خوشه ایتصادفی انتخاب شده بودند، انجام گردید. داده ها با استفاده از پرسشنامه سنجش سواد سلامت جمعیت شهری ایرانی (HELIA) جمع آوری گردید. داده های به دست آمده به کمک نسخه 21 نرم افزار SPSS و با به کارگیری آمارهای توصیفی و آزمون کای دو تحلیل شدند.
میانگین و انحراف معیار سن دانشجویان 4.05±22.93سال بود. 9.2 درصد (31 نفر) سواد سلامت ناکافی، 27.6درصد (94 نفر) سواد سلامت نه چندان ناکافی، 42.6 درصد (145 نفر) سواد سلامت کافی و 19.7 درصد (67 نفر) سواد سلامت عالی داشتند. سواد سلامت ارتباط معنی داری با جنسیت و درآمد ماهیانه خانواده دانشجویان داشت (P<0.001).
با توجه به محدود بودن سواد سلامت در تعداد زیادی از دانشجویان، لازم است برنامه های آموزشی متناسب با سطح سواد سلامت و علائق رسانه ای آنان، طراحی شوند.

زخم پای دیابتی و مشکلات چشمی از جمله شایعترین عوارض بیماری دیابت محسوب می شود که با مراقبت و کنترل می توان از بروز یا ناتوانی ناشی از آن جلوگیری نمود. مطالعه حاضر با هدف بررسی وضعیت مراقبت از پا و چشم در بیماران دیابتی نوع دو براساس نظریه برنامه ریزی شده در شهر فسا انجام گرفت.
در این مطالعه توصیفی – مقطعی، بصورت تصادفی 151 نفر از بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 مراجعه کننده به کلینیک دیابت بیمارستان شریعتی فسا در سال 1395 شرکت داشتند. داده ها با استفاده از پرسشنامه ای مشتمل بر اطلاعات دموگرافیک و سنجش ابعاد نظریه رفتار برنامه ریزی شده(نگرش، هنجار انتزاعی، کنترل رفتاری درک شده و قصد رفتاری) و عملکرد مراقبت از پا و چشم جمع آوری و با استفاده از نرم افزار spss نسخه 20 تجزیه و تحلیل شدند.
میانگین سنی افراد مورد مطالعه 4/12 ± 17/52 سال و میانگین مدت ابتلا به بیماری دیابت 9/4 ± 62/76 سال بود. میزان آگاهی و عملکرد مراقبت از پا و چشم پایین بود. میزان نگرش مراقبت از پا و چشم ، هنجار انتزاعی و قصد افراد در سطح متوسط بود. بین میزان آگاهی، نگرش مراقبت از پا و چشم و کنترل رفتاری درک شده با عملکرد افراد رابطه معنی داری مشاهده شد(P<0/05).
براساس نتایج این مطالعه، طراحی و اجرای برنامه های آموزشی نظریه محور بر ارتقای عملکرد مراقبت از پا و چشم در بیماران دیابتی پیشنهاد می گردد.

افزایش روز افزون جمعیت سالمندان و گسترش بیماری های دوران سالمندی ضرورت توجه به سلامت این قشر از جامعه را دو چندان می کند. تغذیه یکی از تعیین کننده های عمده در پیشگیری از بیماری های مزمن دوران سالمندی است. مطالعه حاضر با هدف تعیین وضعیت رفتارهای تغذیه ای سالمندان شهر ایلام انجام گردید.
تعداد 200 نفر از سالمندان بالای 60 سال با میانگین سنی 2.37±61.15 به روش نمونه گیری در دسترس در این مطالعه مقطعی وارد شدند. داده ها با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته که شامل دو قسمت بود، گردآوری شد. قسمت اول پرسشنامه مربوط به اطلاعات جمعیت شناختی از قبیل سن، جنسیت، وضعیت تاهل و وضعیت شغلی سالمندان بود و بخش دوم در ارتباط با رفتارهای تغذیه ای سالمندان مانند مصرف شیر و لبنیات، حبوبات، غلات، میوه و سبزیجات بود. روایی پرسشنامه با نظر پانل خبرگان و پایایی آن با محاسبه آلفای کرونباخ تایید شد. داده ها بصورت خودگزارشی تکمیل و با استفاده از نسخه 19 نرم افزار SPSS و آزمون های همبستگی پیرسون، تی تست و آنالیز واریانس یک طرفه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
افراد مورد مطالعه به طور میانگین نمره 5.46±32.59 از دامنه نمره قابل اکتساب عملکرد تغذیه ای افراد بین 10 تا 40 را کسب کردند. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که بین گروه های جنسی، تحصیلی و همین طور شغلی از نظر انجام رفتارهای تغذیه ای اختلاف معنی داری وجود ندارد (P>0.05). بین سن سالمندان و رفتارهای تغذیه ای آنان همبستگی مثبت و معنی داری وجود داشت (P=0.002، r=0.215). همچنین مقادیر مصرف میوه و سبزیجات، حبوبات، انواع گوشت و شیر و لبنیات ناکافی گزارش شد.
نتایج مطالعه حاضر نشان دهنده دریافت ناکافی گروه های مهم غذایی در سالمندان از جمله میوه و سبزیجات، حبوبات و لبنیات بود. بنابراین پیشنهاد می شود برنامه ریزی لازم جهت ارتقاء رفتارهای تغذیه ای سالمندان توسط مسئولان و کارشناسان سلامت صورت گیرد.