فهرست مطالب

نشریه مطالعات تحول در علوم انسانی
پیاپی 7 (پاییز و زمستان 1395)

  • تاریخ انتشار: 1395/12/18
  • تعداد عناوین: 5
|
  • سیدعلی مرعشی* صفحات 8-27
    به اذعان بسیاری از مولفین فشارهای اجتماعی و سیاسی به سادگی انجمن روان پزشکی آمریکا (APA) را وادار به حذف برخی اختلالات رفتار جنسی از طریق رای گیری در این انجمن از کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM) نموده است. این انجمن سپس برای اقدام مذکور استدلال هایی را مطرح نموده که همگی از جنس برداشت های کلی نسبت به تمیز وضعیت های بهنجار از نابهنجار هستند. دلایلی همچون شیوع بالای یک رفتار، راحت بودن فرد با آن و فقدان اختلال عملکرد در افراد واجد یک رفتار به عنوان توجیه بهنجار دانستن رفتار موردنظر عرضه شده اند. در این مقاله با در نظر گرفتن معیارهای تمیز وضعیت بهنجار از نابهنجار و اشتباهات انجمن روان پزشکی آمریکا در به کارگیری این معیارها، به نقد دیدگاه ها و برداشت های انجمن نسبت به تعیین وضعیت های سالم و ناسالم به ویژه در خصوص رفتارهای جنسی پرداخته شده است. این معیارها که در حیطه های روانشناسی و پزشکی برای تشخیص وضعیت سالم از بیمار به طور گسترده به کار می روند نشان می دهند که پدیده هایی چون خودارضایی و همجنسگرایی را نمی توان طبیعی دانست. در این مقاله همچنین پژوهشی که توسط مولف در خصوص خاستگاه روانشناختی نابهنجار خودارضایی و ارتباط آن با سازه های نامطلوب همچون وسواس اجبار و تکانشگری و همچنین ارتباط معکوس آن با سازه های مطلوب مانند عزت نفس و سلامت معنوی، انجام شده ارائه گردیده است.
    کلیدواژگان: همجنسگرایی، خودارضایی جنسی، وسواس، اجبار، تکانشگری، سلامت معنوی، عزت نفس
  • شاهین زرع پیما*، یحیی بوذری نژاد صفحات 28-49
    پژوهشگران تجربه گرا از آغاز قرن نوزدهم مبنای علم و به تبع آن معنای آن را دگرگون ساختند. اگر پیش از آن، شعاع دایره معرفت، تمامی علوم و دانش های بشری اعم از عقلانی، وحیانی، حسی و... را به رسمیت می شناخت، پس از عصر روشنگری و تفسیر تجربی و حسی تجربه گرایان و پوزیتیویست های متقدم و منطقی از علم، طول این شعاع روز به روز کاسته می شد تا بدانجایی که «حس»، تنها مرجع معتبر برای به محک آزمون کشاندن صدق و کذب یک گزاره و در نتیجه علمی و غیرعلمی بودن آن شناخته شد.
    پژوهشگران تجربه گرا پس از تعیین تعریفی معرفت شناسانه و مشخص از علم، منطقی روش شناختی و طبعا تجربه گرایانه برای آن پی ریخته و علاوه بر علوم طبیعی، سعی در تعمیم و بسط آن به حوزه علوم اجتماعی نیز کردند. این مقاله در ابتدا به شکلی موجز به تبیین مفهوم تجربه گرایی و پوزیتیویسم و سیر تکوین و تکامل و تعمیم آن به علوم اجتماعی پرداخته و پس از آن به تحلیل و بررسی نقدهای تئودور آدورنو (به عنوان یکی از اعضای اصلی مکتب فرانکفورت) به این مکتب و همچنین پوزیتیویست های منطقی و عقل گرایان انتقادی می پردازد و در نهایت چرایی ناشایستگی و نابایستگی تعمیم مطلق منطق روش شناختی حاکم بر پژوهش های تجربی و پوزیتیویستی را به حوزه علوم اجتماعی از منظر وی تبیین می کند.
    کلیدواژگان: تجربه گرایی، پوزیتیویسم، عینیت، وحدت بخشی روش شناختی، کلیت اجتماعی، روابط دیالکتیکی
  • علیرضا کچوییان*، افشین متقی، علی کرمی، مراد دلالت صفحات 50-73
    تولید دانش به مثابه فضا و ابزاری برای کسب قدرت و هژمونی، یکی از دغدغه های مهم حکومت های مدرن به شمار می رود. دانش به ویژه در حوزه علوم انسانی با مجموعه هم بسته ای از هویت سرزمینی گره خورده است که تولید بومی آن، نشانگر تداوم هویت و فرهنگ بومی در یک جغرافیا و تاریخ مشخص است. از این رو، مسئله تولید دانش بومی به گونه ای که بر تاریخ و هویت های سرزمینی واحد سیاسی-فضایی ایران متکی باشد و قدرت مقاومت در برابر امواج دانش های «دیگر» و «غربی» را به دست آورد، به یکی از سیاست ها و دغدغه های کنشگران سیاسی در کشور تبدیل شده است. در این راستا، پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش بنیادی است که اصولا نقش فضای مجازی در به وجود آمدن و نیز تداوم وضعیت فعلی علوم انسانی در ایران چگونه ارزیابی می شود؟ نتایج نشان می دهد که شکل گیری هویت های سیال و متنوع و غیربومی در عصر حاضر از طریق فضای مجازی انجام می گیرد و با توجه به اینکه مبانی، فلسفه و زمینه تولید و همچنین پیام ها و محتویات فضاهای مجازی عمدتا غربی هستند، از این رو برای انتقال مفاهیم موجود در فرهنگ معناگرا و بومی سرزمین ایران متناسب نیست. سلطه فضای مجازی با گفتمان غرب گرا، ظرفیت های هویت اسلامی و سرزمینی برای تولید نظریه و علوم انسانی بومی در چارچوب تاریخ و جغرافیای ایران را تضعیف کرده است.
    کلیدواژگان: علوم انسانی غیربومی، فضای مجازی، هویت اسلامی، غرب باوری، بازنمایی
  • هادی آجیلی*، محسن سلگی صفحات 74-88
    اگر بتوان مدرنیته را با ادعاهایی چون قابل شناخت بودن پدیده ها، انسان گرایی، نگاه ریاضی وار به دنیا و یکسان انگاری معرفی کرد، پسامدرنیته را در نسبیت معرفت، بحران معنا و تکثرگرایی می توان مورد شناسایی و مداقه قرار داد. در این نوشتار این مدعا (Thesis) مورد آزمون قرار واقع گشته که پست مدرنیسم یک تعریف ثابت و متعینی ندارد، که علت این امر به ماهیت بن فکنانه پست مدرنیته برمی گردد و شاید با کمی مسامحه بتوان گفت نیچه و هایدگر جزو معدود کسانی هستند که تا حدودی توانسته اند درک صحیح و جامع الاطرافی از پست مدرنیته داشته باشند. در این جستار سعی بر آن بوده تا با معرفی تعاریف متنوع و گونه گون از پست مدرنیسم و بازخوانی اجمالی آراء نیچه و هایدگر، کنه و ماهیت اندیشه پست مدرن بیشتر هویدا و عیان شود. روش تحقیق در این مطالعه، توصیفی- تحلیلی است و چارچوب نظری مورد استفاده در این تحقیق هرمنوتیک انتقادی یورگن هابرماس است که بر آن است با توشه گیری از روانکاوی فرویدی و تلفیق آن با مارکسیزم از حوزه سطح و روبنایی به کنه قضایا رخنه نماید و به نظر می رسد با بهره گیری از روش شناسی هرمنوتیک انتقادی هابرماس می توان تاروپود اندیشه نیچه و هایدگر را مورد واکاوی و مداقه ژرف نگرانه قرار داد.
    کلیدواژگان: پست مدرن، نسبی گرایی، نیچه، هایدگر
  • ناصر شفیعی ثابت*، صابر صدیقی صفحات 90-114
    شالوده های نظری نظام سرمایه داری همواره بر مقوله ربا و معاملات ربوی و گسترش آن در اجتماعات انسانی تاکید داشته است. ازاینرو، فضاهای شهری و روستایی کشورهایی که با الگوی سرمایه داری اداره می شوند؛ به شدت تحت تاثیر پیامدهای اجتماعی اقتصادی منفی این مقوله قرار گرفته اند. ادامه حیات نظام سرمایه داری به وجود معاملات ربوی بستگی دارد. فضای سرمایه داری به این واسطه، به شکل فضایی مکانیکی و دوگانه نمود پیدا می کند. نظام سرمایه داری به واسطه ساز و کارهای ویژه خود در بانک ها، موسسات مالی و بازارهای پول و غیره، بهره نهایی را به صورت نامحدود و مداوم تضمین می کند. اما، فعل ربا دردین اسلام و براساس آیه های متعدد قرآنی حرام بوده و به مثابه جنگ باخدا و رسولش قلمداد شده است. دین اسلام با محدود دانستن رشد، این مسئله را خلاف قائده «لاضرر» و ظلم به جامعه می داند و برای هر شخص حقیقی یا حقوقی «اندازه ای» قائل است. دین اسلام با حرام دانستن ربا در مسیر فضایی یکپارچه و همگرا حرکت می کند. براین شالوده، نگرش نظام سرمایه داری و اقتصاد اسلامی به مقوله ربا ازمنظر فضایی پیامدهای متفاوت و خاص خود را دارد. بنابراین، تفاوت های این دو اقتصاد از جهت محدودیت ها و عدم محدویت های رشداست؛ که در اقتصاد سرمایه داری منجر به دوگانگی فضایی و شکل پذیری روابط اجتماعی اقتصادی مکانیکی در سطح فضا می شود که در این مقاله وارسی شده است.
    کلیدواژگان: اقتصاد اسلامی، نظام سرمایه داری، ربا، دوگانگی فضایی، روابط مکانیکی
|
  • Pages 50-73
    Knowledge producing as a space and an apparatus is a significant concerning in modern states in order to obtaining of power and hegemony. Knowledge, particularly in the field of humanities, has create interference with territorial identity in which the more vernacular producing, the more consistency of a history and geography. Therefore, there is a growing concerning about the problem of indigenous knowledge producing equaled with history and territorial identity of Iran’s political unity which of can resist against the “other” and “western” knowledge fields. In this regard, the paper by descriptive-analytical method is going to study of the virtual space role in producing and consistency of humanities circumstances in Iran. The results indicate that the virtual space produces multiple, becoming and un-indigenous identities which aren’t appropriate to meaning based culture and indigenous territory of Iran according to western basement, production field, items and themes. Dominance of virtual space with westernize discourse has reduced the potentialities of Islamic and territorial identity to producing of theory and indigenous humanities at the framework of Iran’s history and Geography.
    Keywords: Non-indigenous humanities, Cyberspace, Islamic identity, Westernism, Representation
  • Pages 74-88
    If modernity with the allegations because it Shnakhtbvdn phenomena, humanism, Ryazyvar look at the world and introduced the identification, postmodernity in the relativity of knowledge, meaning and pluralism crisis can be identified and contemplated. In this article, the claim (Thesis) examined the fact was that postmodernism is a defining fixed and determined not to because of the nature of Bnfknanh postmodernity is concerned, perhaps with a little carelessness can say that Nietzsche and Heidegger, one of the few people who somehow have managed to understand Jamalatrafy of postmodernity are correct. In this article, it was tried to introduce a varied and diverse definitions of postmodernism and a brief review of the ideas of Nietzsche and Heidegger, the lead and the nature of postmodern thought is more evident and obvious. using the methodology of critical hermeneutics Habermas fabric can be analyzed and contemplated the thought of Nietzsche and Heidegger was Zhrfngranh.
    Keywords: Postmodern, relativism, Nietzsche, Heidegger
  • Pages 90-114
    The theoretical foundation of the capitalist system has always emphasized on riba transactions and its expansion in human communities. Therefore, the rural and urban spaces of countries that manage whit capitalism pattern, intensively, they are under the influence of the negative economy-social consequences of this issue. The survival of the capitalist system Depends to riba transactions. That's why capitalism system reflected in the shape of mechanic and dualism space. for this reason, capitalism system whit its special mechanism in banks, financial institutions and money markets, etc, guarantees final interest unlimitedly and constantly. But, it has been considered the Action of riba in Islam and According to several Quran verse has been prohibited as war with God and His Messenger. Islam whit knowing limited growth, this is contrary to the principle of "no loss" in Islam and oppression to the society and to any individual or legal "enough" is attached. Islam with knowing ill-gotten of riba moves in integration and homogenous route. On this basis, approach of Capitalism system and Islamic economy to the issue of riba has its spatial consequences. Therefore, differences of this two economic system is Containing of limited and unlimited growth, that in capitalism system leading to spatial dualism and mechanical economic-social relationship Plasticity in space.
    Keywords: Islamic economy, Capitalism system, usury, Spatial dualism, Mechanical relationship