فهرست مطالب

تولید گیاهان روغنی - سال یکم شماره 1 (بهار و تابستان 1393)

نشریه تولید گیاهان روغنی
سال یکم شماره 1 (بهار و تابستان 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/08/30
  • تعداد عناوین: 6
|
  • مهدی غفاری* صفحات 1-12
    تاثیر محدودیت آب در سه سطح قطع آبیاری در مراحل رویشی، گلدهی و پر شدن دانه به همراه آبیاری کامل بر عملکرد و خصوصیات زراعی هشت رقم آفتابگردان (هایسان33، هایسان25، فرخ، رکورد، آرماویرسکی، لاکومکا، مستر و SHF81-90) در قالب طرح بلوک های نواری با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوی مورد ارزیابی قرار گرفت. رژیم های آبیاری مختلف تاثیر معنی داری بر طول دوره رویش، ارتفاع بوته، قطر ساقه و طبق، عملکرد دانه و اجزای آن به جای گذاشتند. محدودیت آب در مرحله رویشی بیشترین تاثیر منفی را بر قطر ساقه، ارتفاع بوته و تعداد دانه در طبق، در مرحله گلدهی بر قطر طبق و در مرحله پر شدن دانه بر طول دوره رویشی و وزن هزار دانه بر جای گذاشت. تنش در مرحله گلدهی باعث بیشترین (38%) و در مرحله رویشی کمترین (25%) خسارت به عملکرد دانه شد و لذا دوره گلدهی به عنوان حساس ترین و دوره رویشی به عنوان متحمل ترین مرحله نموی آفتابگردان در برابر تنش خشکی شناخته شد. هیبرید فرخ با بیشترین عملکرد دانه در سطوح مختلف تنش (3686، 2856، 2256 و 2506 کیلوگرم در هکتار به ترتیب در شرایط آبیاری مطلوب و تنش در مراحل رویشی، گلدهی و پر شدن دانه) به عنوان متحمل ترین و هیبرید هایسان33 با بیشترین میزان کاهش عملکرد دانه در تمام سطوح تنش به عنوان حساس ترین هیبرید ظاهر شدند.
    کلیدواژگان: اجزای عملکرد، تنش خشکی، قطع آبیاری، گلدهی
  • حمید جباری، غلامعباس اکبری*، نیر اعظم خوش خلق سیما، ایرج الله دادی، امیر حسین شیرانی راد، سیدعلی طباطبایی، علی حامد صفحات 13-28
    به منظور مقایسه نقش آنزیم های آنتی اکسیدان و پرولین در تحمل به تنش خشکی در گیاه کلزا، آزمایشی در سال زراعی 1391-1390 در مزرعه مرکز تحقیقات و منابع طبیعی یزد انجام شد. در این بررسی سه رقم کلزای تجاری پاییزه GKH2005، Opera و Okapi از نظر واکنش به تیمارهای آبیاری شامل بدون تنش (شاهد) و قطع آبیاری از مراحل ساقه دهی، گل دهی و خورجین دهی به بعد در چهار آزمایش جداگانه، هر یک در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی ارزیابی شدند. نتایج آزمایش نشان داد که تجمع پرولین، میزان فعالیت آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز و شاخص پراکسیداسیون چربی (غلظت مالون دی آلدئید) در تیمارهای تنش خشکی بالاتر از شرایط بدون تنش بود، اما این مقدار در هر رقم متفاوت بود. با اعمال تنش خشکی، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان در رقم GKH2005 بیشتر از دو رقم دیگر بود و بدین واسطه کمترین میزان غلظت مالون دی آلدئید نیز در همین رقم مشاهده شد. در بین ارقام، رقم GKH2005 بیشترین عملکرد دانه را در تیمارهای بدون تنش، قطع آبیاری از ساقه دهی، گل دهی و خورجین دهی به ترتیب به میزان 3110، 1450، 1773 و 2510 کیلوگرم در هکتار تولید نمود. نتایج نشان داد که نقش آنزیم های آنتی اکسیدان در کاهش پراکسیداسیون لیپیدها و افزایش تحمل به خشکی بسیار پررنگ تر از نقش پرولین بود. هم چنین یک سیستم آنتی اکسیداتیو کارآمد به همراه تولید مالون دی آلدئید کمتر و تولید تعداد خورجین زیاد در شاخه فرعی بیشترین نقش را در افزایش عملکرد دانه گیاه کلزا در شرایط تنش خشکی داشت.
    کلیدواژگان: پراکسیداز، تعداد خورجین در شاخه فرعی، عملکرد دانه، کاتالاز، مالون دی آلدئید
  • راضیه هدایت پور، محسن موحدی دهنوی*، حمیدرضاخادم حمزه، سیده مریم مرشدی صفحات 29-38
    به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی عناصر ریزمغذی روی و آهن بر عملکرد کمی و کیفی کلزا (رقم طلایه)، آزمایش مزرعه ای در مرکز تحقیقات کشاورزی زرقان استان فارس در سال 88-1387 اجرا گردید. دوبار محلول پاشی (یکی در مرحله ساقه رفتن و دیگری اوایل گلدهی) شامل سولفات روی در سه سطح (صفر، 2 و4 گرم در لیتر) و سولفات آهن در سه سطح (صفر، 2 و 4 گرم در لیتر) بصورت آزمایش فاکتوریل 2 عاملی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. نتایج نشان داد برهم کنش محلول پاشی آهن و روی بر عملکرد دانه، درصد پروتئین و عملکرد روغن معنی دار بود. بیشترین عملکرد دانه به میزان 4905/3 کیلوگرم در هکتار، درصد پروتئین دانه به میزان 37/7 درصد و عملکرد روغن به میزان 2124/5 کیلوگرم در هکتار مربوط به محلول پاشی توام روی و آهن به میزان 4 گرم در لیتر بود. افزایش غلظت روی از صفر به 4 گرم در لیتر، باعث افزایش معنی دار وزن هزار دانه از 4/24 به 4/69 گرم، تعداد دانه در خورجین از 19/12به 22/88 و همچنین میزان روغن دانه از 38/67 به 43/17 درصد شد. با افزایش محلول پاشی روی از صفر به 4 گرم در لیتر، غلظت روی در دانه به طور معنی داری از 22/07 به 33/28 میلی گرم در کیلوگرم افزایش یافت. افزایش غلظت آهن از صفر به 4 گرم در لیتر، باعث افزایش معنی دار وزن هزار دانه از 4/24 به 4/64 گرم و افزایش غلظت آهن در دانه به طور معنی داری از 64/29 به 79/18 میلی گرم در کیلوگرم شد. با توجه به نتایج، دوبار محلول پاشی توام سولفات روی و آهن به میزان 4 گرم در لیتر جهت دستیابی به عملکرد کمی و کیفی بیشتر کلزای رقم طلایه در منطقه زرقان پیشنهاد می گردد.
    کلیدواژگان: پروتئین، روغن، عملکرد، کلزا، وزن هزار دانه
  • اسماعیل قلی نژاد* صفحات 39-58
    به منظور بررسی اثرات تنش کمبود آب، مقادیر مختلف نیتروژن و تراکم بوته بر انتقال مجدد، فتوسنتز جاری و عملکرد دانه در آفتاب گردان روغنی رقم ایروفلور آزمایشی در دو سال زراعی 1390 و 1391 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی انجام شد. طرح آزمایشی کرت های دو بارخرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بود. فاکتور اصلی سه سطح آبیاری مطلوب، تنش ملایم و تنش شدید خشکی در کرت های اصلی (به ترتیب آبیاری پس از تخلیه 50، 70 و 90 درصد آب قابل استفاده) و فاکتور فرعی شامل سه سطح نیتروژن به ترتیب کاربرد 100، 160 و 220 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) و تراکم بوته به عنوان تیمار فرعی فرعی دارای سه سطح تراکم 5/55، 6/66 و 8/33 بوته در متر مربع بود. نتایج تجزیه مرکب داده ها نشان داد تنش خشکی شدید در مقایسه با تیمار آبیاری مطلوب عملکرد دانه را 60 درصد کاهش داد. مقایسه میانگین دو سال نشان داد تنش شدید خشکی در مقایسه با آبیاری مطلوب، سرعت انتقال مجدد ماده خشک را حدود 30 درصد کاهش داد. تنش شدید خشکی در مقایسه با آبیاری مطلوب، کارآیی فتوسنتز جاری را به میزان 35 درصد کاهش داد. در هر سطح کود نیتروژن، با افزایش تراکم بوته، سهم انتقال مجدد افزایش یافت اما سهم فتوسنتز جاری کاهش یافت. بنابراین در شرایط تنش شدید خشکی به دلیل کاهش سرعت فتوسنتز جاری، سهم فتوسنتز جاری کاهش یافت به طوری که افزایش سهم انتقال مجدد مانع کاهش عملکرد دانه شد.
    کلیدواژگان: تنش خشکی، کارآیی فتوسنتز، کارآیی انتقال مجدد، کود
  • هادی استیری، محمد آرمین، اسماعیل فیله کش* صفحات 59-71
    اثر محلول پاشی سولفات روی و دور آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان در قالب آزمایشی به صورت کرت های یک بار خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان سبزوار در سال زراعی 1391-1390 مورد بررسی قرار گرفت. فاکتورهای مورد بررسی عبارت بودند از: تنش خشکی در 3 سطح بدون تنش (دور آبیاری 6 روزه)، تنش متوسط (دور آبیاری 12 روزه) و تنش شدید (دور آبیاری 18 روزه) به عنوان کرت اصلی و محلول پاشی عنصر روی (صفر، 5، 10 و 15 در هزار به ترتیب معادل صفر، 2، 4 و 6 کیلوگرم در هکتار) به عنوان کرت فرعی. محلول پاشی روی در مرحله 6-8 برگی آفتابگردان انجام شد. ارتفاع بوته، دانه در طبق، درصد دانه های پوک، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد زیستی به صورت معنی داری تحت تاثیر تنش خشکی قرار گرفت. تنش خشکی شدید سبب کاهش ارتفاع بوته، دانه در طبق، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد زیستی و افزایش درصد دانه های پوک گردید. بالاترین عملکرد و اجزای عملکرد در محلول پاشی با غلظت 15 در هزار سولفات روی به دست آمد و کمترین آن در تیمار شاهد مشاهده شد. اگرچه در شرایط بدون تنش واکنش عملکرد به محلول پاشی سولفات روی بیشتر بود اما محلول پاشی با غلظت 15 در هزار اثرات منفی تنش خشکی را کاهش داد. در مجموع بالاترین عملکرد دانه با محلول پاشی سولفات روی با غلظت 15 در هزار و در شرایط بدون تنش به دست آمد.
    کلیدواژگان: استرس خشکی، دور آبیاری، ریزمغذی، مصرف برگی
  • ولی الله رامئه* صفحات 73-82
    به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت بر خصوصیات فنولوژیکی، ارتفاع بوته و عملکرد دانه ارقام کلزای بهاره، آزمایشی در قالب طرح کرت های خرد شده با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات زراعی بایع کلا در طی دو سال زراعی انجام شد. پنج تاریخ کاشت شامل 7، 17، 27 مهر، 7 و 17 آبان بعنوان فاکتور اصلی و ارقام Hyola401، Option500 و RGS00 بعنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. کلیه خصوصیات مورد بررسی تحت تاثیر معنیدار تاریخ کاشت و رقم قرار گرفتند. میانگین عملکرد ارقام Hyola401، Option500 و RGS003 به ترتیب برابر 3274، 2898 و 3040 کیلوگرم در هکتار بود که ارقام Option500 و RGS003 از نظر آماری دارای اختلاف معنی داری نبودند. عدم معنی دار بودن اثر متقابل تاریخ کاشت×رقم برای عملکرد دانه مبین آن است که کاهش عملکرد دانه ارقام ناشی از تاخیر در تاریخ های کاشت از روند مشابهی برخوردار بوده است به طوری که در تمامی تاریخ های کاشت مورد بررسی Hyola401 و Option500 از بیشترین و کمترین میزان عملکرد دانه را به خود اختصاص داداند. کاهش عملکرد دانه در تاریخ های کشت انتهایی به علت عدم رشد رویشی کافی قبل از وارد شدن به مرحله گلدهی می باشد. همبستگی مثبت و معنیدار ارتفاع بوته و تعداد خورجین در بوته سبب گردیدکه کاهش ارتفاع بوته، کاهش تعداد خورجین در بوته را در تاریخ های کشت انتهایی به دنبال داشته باشد، که در نهایت منجر به کاهش عملکرد دانه گردید.
    کلیدواژگان: خصوصیات فنولوژیکی، خورجین، کلزای بهاره، عملکرد دانه
|
  • Mehdi Ghaffari* Pages 1-12
    Impact of three water deficit treatments in vegetative, flowering and grain filling stages along with optimum irrigation as control were evaluated on grain yield and agronomic characteristics of 8 sunflower cultivars (Hysun 33, Hysun 25, Farrokh, Record, Aravirski, Lakumka, Master and SHF 81- 90) as a strip plot design with three replications in Khoy Agricultural and Natural Resources Research Station. Different water regimes had significant effect on growth period, plant height, stem and head diameter, seed yield and its component. Stem diameter, plant height and seed number per head were affected considerably by drought stress in vegetative stage, while head diameter by drought stress in flowering stage and growth period and seed weight by water deficit in seed filling stage. Water deficit in flowering and vegetative stages had the highest (38%) and lowest (25%) negative effect on grain yield, respectively, so flowering stage and vegetative stage established as the most sensitive and tolerant stages to water deficit, respectively. Farrokh hybrid with highest seed yield in different irrigation treatments (3686, 2856, 2256 and 2506 Kg/ha in control and water deficit in vegetative, flowering and grain filling stages, respectively) revealed as the most drought tolerant cultivator while Hysun33 lowest seed yield showed maximum drought sensitive.
    Keywords: Drought stress, Flowering, Seed yield components, Water withholding
  • Hamid Jabbari, Gholam Abbas Akbari*, Nir Azam Khosh Kholgh Sima, Iraj Alahdadi, Amir Hossein Shirani Rad, Sayyed Ali Tabatabaee, Ali Hamed Pages 13-28
    In order to comparison of antioxidant enzymes and proline roles in drought tolerance of rapeseed, an experiment was conducted at the research field of Yazd Agricultural and Natural Resources Research Center in 2011-2012. In this study, three commercial rapeseed genotypes (GKH2005, Opera and Okapi) were examined for response to irrigation treatments such as nonstress conditions (control) and withholding irrigation from stem elongation, flowering and silique formation stages in four separate experiments based on randomized complete block (RCB) design. The results indicated that proline accumulation, activity of catalase and proxidase enzyme and lipid peroxidation index (content of malondealdehyde) were higher in drought stress treatments, but these amounts were different in three rapeseed genotypes. Maximum activity of antioxidant enzymes and low content of malondealdehyde was observed in GKH2005 compared with others, in drought stress conditions. Between these genotypes, GKH2005 produced the highest seed yield under non-stress conditions and withholding irrigation from stem elongation, flowering and silique formation stages as 3110, 1450, 1773 and 2510 kg.ha-1, respectively. These results showed that role of antioxidant enzymes on reduction of lipid peroxidation and increasing the drought tolerance is more than proline. Also, an effective antioxidant system along with lower malondealdehyde and high silique number per secondary branch had the greatest role to productivity maintenance of Rapeseed under drought stress conditions.
    Keywords: Catalase, Malondealdehyde, Peroxidase, Seed yield, Silique number per secondary branch
  • Razieh Heayatpour, Mohsen Movahhedi Dehnavi*, Hamidreza Khademhamzeh, Maryam Morshedi Pages 29-38
    In order to study the effect of foliar application of zinc and iron on yield quantity and quality of canola (Brassica napus cv. Talaye), an experiment was conducted in Zarghan region of Fars in 2008- 2009 crop season..Treatments including concentration of zinc sulfate in three levels: (0, 2, 4 gr lit-1) and Iron sulfate in three levels: (0, 2, 4 gr lit-1). This experiment was arranged as factorial using randomized complete block design (RCB) in four replications. Iron and zinc solutions were sprayed twice (at first in stem elongation and then second in early flowering). Significant interaction between zinc and iron foliar application was observed for grain yield, seed protein percentage and oil yield. Maximum grain yield (4905.3 kg ha-1), seed protein percentage (37.7%) and oil yield 2124.5 kg ha- 1) was obtained from foliar application of combined zinc and iron at 4 g lit-1. Increasing of zinc from 0 to 4 gr lit-1 significantly increased 1000 seed weight (from 4.24 to 4.69 gr), number of seed per pod (from 19.12 to 22.88), seed oil percentage (from 38.67 to 43.17) and seed zinc concentration (from 33.28 to 22.07 mg kg-1). Increasing iron from 0 to 4 gr lit-1 significantly increased 1000 seed weight (from 4.24 to 4.64 gr) and seed iron concentration (from 64.29 to 79.18 mg kg-1). Ultimately, based on our results, the treatment of twice foliar application of zinc and iron sulfate and at 4 g lit-1 was suggested to get more quantity and quality of canola (Talaye) in Zarghan.
    Keywords: Canola, Oil, Protein, Thousand seed weight, Yield
  • Esmaeil Gholinezhad* Pages 39-58
    In order to investigate the effects of water deficit stress effects, different rates of nitrogen and plant density on remobilization, current photosynthesis and grain yield in oily sunflower var. Iroflor, an experiment was carried out in field Agriculture and Research center of West-Azerbaijan during 2011 and 2012 cropping seasons. The experimental was conducted as split-split-plot base on Randomized Complete Block Design (RCB) with 3 replications. The main factor was consisted irrigation treatment including optimum irrigation, moderate stress and sever stress which irrigation was done after depletion of 50%, 70% and 90% of available water, respectively. Three nitrogen levels of 100, 160 and 220 kg N haG1 were considered as sub plots and sub-sub plots consisted of three plant populations of 5.55, 6.66 and 8.33 plants m2. The results of combined analyzes showed that severe drought stress reduced the grain yield by 60% compared to the optimum irrigation condition. Comparison of twoyear- mean revealed that severe drought stress in compared with optimum irrigation dry matter remobilization rate decreased about 30 percent. Also, severe drought stress led to 35% reduction of current photosynthesis efficiency in compared with optimum irrigation. In each level of nitrogen fertilizer, increasing plant population led to increase contribution of remobilization but current photosynthesis contribution decreased. Therefore, due to reduction of current photosynthesis rate in severe drought stress condition, contribution of current photosynthesis decreased so that increasing of (contribution of, deleted) remobilization contribution prevented reduction of seed yield.
    Keywords: Drought stress, Photosynthesis efficiency, Fertilizer, Remobilization efficiency
  • Hadi Istiri, Mohammad Armin*, Esmaeil Filekesh Pages 59-71
    A field experiments was conducted at Sabzevar Agriculture & Natural Resources A field experiments was conducted to study the effect of zinc sulfate foliar application on yield and yield components of sunflower, Haysun-25 cultivar (Helianthus annuus L.) under drought stress at Sabzevar Agriculture & Natural Resources research center. This experiment was carried out (conducted, deleted) as split plot based on randomized complete block (RCB) design that main and subplot factors were drought stress levels [Non-stress, Moderate and High drought stress (6, 12 and 18 day’s irrigation interval, respectively] and foliar zinc applications (0, 5, 10 and 15‰), respectively. Foliar application of zinc was performed in 6 to 8 leaf stage of sunflower. Plant height, seeds per head, hollowness percentage seeds, 1000 seed weight, grain yield and biological yield were significantly affected by drought stress. Severe drought stress decreased plant height, seeds per head, 1000 seed weight and economic yield and increased percentage of empty seeds. The highest yield and yield components were related to foliar application with 15‰ concentration of zinc sulfate and the lowest one was related to the control. However, yield response to zinc sulfate foliar application was more in non-stress condition, but zinc sulfate with 15‰ led to decrease of negative effects of drought stress. Overall, the highest yield was obtained by spraying with concentration of 15‰ zinc sulfate and non-stress condition.
    Keywords: Drought stress, Folia application, Irrigation interval, Micronutrient
  • Valiollah Rameeh* Pages 73-82
    In order to the evaluate the effect of planting dates on phenological traits, plant height, pods per plant and seed yield of rapeseed spring varieties, a split-split plot experiment based on randomized complete block design with four replications was conducted during 2 years at Agriculture Research Station of Baykola, Mazandaran, Iran. Treatments were planting dates (September 29, October 9, October 19, October 29 and November 8) as main plot and sub-plots were three cultivars (Hyola401, Option500 and RGS003. All the traits were affected by planting date and variety. The mean values of seed yield of Hyola401, Option500 and RG 003 were 3274, 2898 and 3040 kg ha-1, respectively and Option500 and RGS003 had not statistically significant difference. Non significant interaction effects of planting dates and varieties for seed yield indicated that yield reduction of the varieties in late planting dates had similar trend and Hyola401 and Option500 had the most and the least seed yield, respectively. Seed yield reduction at late planting date was related to insufficient vegetative growth before flowering stage. Significant positive correlation between plant height and number of pods per plant was the main reason that in late planting date reduction of plant height imposed reduction of pods per plant and finally seed yield was decreased.
    Keywords: Phenological traits, Pod, Seed yield, Spring rapeseed