فهرست مطالب

نقد کتاب علوم محض و کاربردی - پیاپی 5-6 (بهار و تابستان 1394)

فصلنامه نقد کتاب علوم محض و کاربردی
پیاپی 5-6 (بهار و تابستان 1394)

  • 272 صفحه، بهای روی جلد: 100,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1395/06/20
  • تعداد عناوین: 13
|
  • سخن سردبیر
  • یونس کرامتی صفحه 3
  • نقد
  • حسن سالاری صفحه 7
    کتاب پرنده های شکاری ایران به معرفی 46 گونه از 49 گونه پرنده شکاری روزپرواز که روزها در آسمان ایران جولان می دهند، می پردازد. افزون بر این، چگونگی شناسایی آن ها از فاصله دور و فاصله نزدیک را شرح می دهد. درحالی که 246 گونه پرنده شکاری در جهان شناسایی شده، 49 گونه از آن ها در ایران دیده شده است؛ یعنی حدود 20 درصد گونه ها که آماری شگفت انگیز است. با این همه، بیش تر این گونه ها به سبب کم توجهی مردم به طبیعت شگفت انگیز ایران در خطر انقراض قرار گرفته اند. کتاب پرنده های شکاری ایران با عکس هایی زیبا از پرندگان شکاری گامی مهم در راه آشنایی بیش تر ایرانیان با پرندگانی است که در فرهنگ ما نماد بلندهمتی و خوشبختی بوده اند. این کتاب برخی کاستی های ساختاری و محتوایی دارد، اما در مجموع کتابی ارزشمند است و گامی بزرگ در راستای حفاظت از میراث طبیعی ایرانیان.
    کلیدواژگان: پرندگان شکاری، عقاب، هما، شاهین، شناسایی پرندگان، ایران، ایران شناسی، عکاسی طبیعت
  • علم، دین و خرافه در تمدن اسلامی / نقدی بر کتاب مقالاتی درباره مفهوم علم در تمدن اسلامی
    امیرمحمد گمینی صفحه 17
    کتاب مقالاتی درباره مفهوم علم در تمدن اسلامی درباره رابطه علم با دین و خرافات است و ریشه های عقب ماندگی علمی مسلمانان را می کاود. با این حال به دلیل عدم مراجعه به متون علمی و اکتفا به متون تاریخی و فلسفی و دینی، مورد انتقاد قرار گرفته است. این کتاب اگرچه ساختار و خط سیر روشنی ندارد، ولی موضوع و داده های جالب و مهمی را پیش کشیده است.
    کلیدواژگان: علم، احکام نجوم، خرافات، رابطه علم و دین، طبقه بندی علوم، طب سنتی
  • کتاب چندپاره سازی: گرایشی تخصصی در فن کتاب سازی (بخش اول) / نگاهی به ترجمه چند پاره کتاب دانشنامه مصور کی هان در قالب 5 کتاب انتشارات سبزان
    آرش ظریف صفحه 31
    در مقاله حاضر که در دو بخش منتشر می شود، چند و چون ترجمه پنج کتاب نقد و بررسی می شود که از چندپاره سازی کتاب دانشنامه مصور کی هان و سپس حذف و تحریف بسیاری از مطالب و افزودن افزوده هایی ناصواب پدید آمده اند. اشکالات رنگارنگ راه یافته به این 5 کتاب چندان است که حتی برشمردن بخشی از آن ها نیز کاری دشوار است. بسیاری از این اشکالات ناشی از سپردن کتاب به مترجمانی ناکارآمد یا دست کم نامتخصص است و شمار چشم گیری از اشکالات نیز احتمالا در مرحله صفحه آرایی و در کارگاه کتاب سازی ناشر رخ داده است. از این میان می توان به حذف بخش هایی قابل توجه از مطالب و تصاویر اشاره کرد که بیشر با هدف گنجاندن متن در کادری از پیش تعیین شده و گاه به سبب دشواری کار ترجمه رخ داده است. پدیدآوردن ترجمه ای سخت نامعتبر از کتابی معتبر و کتابی سخت نازیبا از کتابی چشم نواز شاهکاری است که ناشر پیش از این نیز از عهده آن برآمده است. بخش نخست این مقاله به نقد و بررسی کتاب نگاهی به ساختار و سیر تحولات منظومه شمسی اختصاص دارد که هم مفصل تر از 4 کتاب دیگر است و هم خطاهایی به مراتب بیشتر بدان راه یافته است. 4 کتاب دیگر در بخش دوم مقاله (شماره آینده) نقد و بررسی خواهد شد.
    کلیدواژگان: کتاب سازی، انتشارات سبزان، دانشنامه مصور کیهان، نگاهی به ساختار و سیر تحولات منظومه شمسی، تاریخچه علم نجوم، ماورای راه شیری، ماهیت کیهان، دنیای ستارگان
  • عزیزه بابایی صفحه 121
    دانشنامه پزشکی دانشنامه ای تک جلدی است که به معرفی بیماری های رایج برای مخاطبان عمومی می پردازد. بیش تر مقاله های این دانشنامه از دانشنامه پزشکی گیل و برخی دیگر از دانشنامه علوم گیل ترجمه شده است و تعدادی از مقاله ها را نویسندگان ایرانی تالیف کرده اند. برخی از مقاله های تالیفی را متخصصان علوم پزشکی ایران نوشته اند، اما بسیاری از مقاله هایی که در دسته مقاله های تالیفی جای گرفته اند، نوعی دست کاری در مقاله های خارجی است. مقاله هایی با ترجمه دقیق در این دانشنامه کم نیست، اما کم دقتی در ترجمه بسیاری از مقاله ها مشهود است. برخی مقاله های تالیفی با اطلاعاتی جامع و ساختاری منظم و جمله هایی ساده نوشته شده اند، اما برای بسیاری از موضوع ها بهتر بود همان مقاله دانشنامه گیل ترجمه می شد. با این که دانشنامه پزشکی گیل دارای واژه نامه و نمایه است، دانشنامه ایرانی از این دو بخش ضروری بی بهره است. تولید این دانشنامه ترجمه ای، با حدود یک هزار صفحه، نزدیک ده سال طول کشیده است که برای یک اثر ترجمه ای با کاستی هایی که در آن دیده می شود، غیرعادی به نظر می رسد. با توجه با این که سازمان تولیدکننده این دانشنامه از امکانات دولتی قابل ملاحظه ای برخوردار بوده است، انتظار تولید کاری دقیق تر از آن می رفت. اگر این دانشنامه در یک انتشارات خصوصی تولید شده بود، می توانستیم بگوییم که بخش خصوصی ایران اثری قابل قبول و شایسته تقدیر عرضه کرده است.
    کلیدواژگان: دانشنامه پزشکی، بنیاد دانشنامه نگاری ایران، دانشنامه پزشکی گیل، بیماری ها، دانشنامه نگاری، ترجمه، تالیف
  • نکاتی تاثیرگذار که مترجمین نباید بدانند! / نقدی بر کتاب «نظریه های تاثیرگذار در علم نجوم که شما باید بدانید»
    مصطفی یاوری صفحه 147
    «نظریه های تاثیرگذار در علم نجوم که شما باید بدانید» عنوان کتابی است نوشته جوآن بیکر، با ترجمه امیرحسین فرجادنسب، که توسط دکتر مهدی خاکیان قمی ویراست علمی و توسط انتشارات سبزان منتشر شده است. نویسنده در این کتاب از دیدگاه خودش 50 نظریه تاثیرگذار در علم نجوم را آورده و هرکدام را در چند صفحه معرفی کرده است. همان گونه که در این نوشتار خواهیم دید، این کتاب ارزش چندانی برای ترجمه نداشته و یک کتاب بسیار معمولی و دم دستی با ایرادات علمی و کاستی های بسیار است. با این وجود مترجم، ویراستار علمی و ناشر، همین کتاب را نیز به درستی به فارسی برنگردانده اند و یک کتاب سازی، یک ترجمه غیرمفید و در نهایت یک کتاب با فرم و ظاهری پر از اشکال روانه بازار ساخته اند. با توجه به تنوع نگارش های ناصحیح در کتاب، این تصور که کتاب توسط یک نفر ترجمه نشده باشد و به صورت فصل به فصل، توسط افراد مختلفی (شاید به عنوان پروژه دانشجویی) صورت گرفته باشد دور از ذهن نیست. همچنین با توجه به این که کتاب یک ویراستار علمی دارد، اما پر از ایراداتی دم دستی است که حتی یک تایپیست نیز متوجه آن ها می شود، بعید نیست که نام ویراستار علمی تنها به عنوان زینت الکتاب بر روی جلد آمده باشد. هرچند بررسی سایر کتاب های این ویراستار علمی نیز نشان می دهد که ممکن است ایشان واقعا با این ابتدائیات نجوم نیز ناآشنا باشند. مترجم و ناشر ادعا دارند که این کتاب از نظر اصول نشر، اهمیت موضوع در سطح جامعه، امانت داری در ترجمه، اصول نگارشی و مبانی زیبایی شناسی در سطح بالایی قرار دارد. در ادامه خواهیم دید که هیچ یک از این موارد، حتی به صورت حداقلی نیز در کتاب رعایت نشده است.
    کلیدواژگان: نظریه های تاثیرگذار در علم نجوم، مهدی خاکیان قمی، کتاب سازی، ویراستاری علمی، امیرحسین فرجادنسب، انتشارات سبزان، مجموعه سازی
  • شایسته خواندن
  • گذر از سیاهی برای رسیدن به روشنایی / نگاهی به مجموعه کتاب های «جه ان مرگبار»
    نصیبه رحیمیان صفحه 179
    مجموعه کتاب جهان مرگبار در چهار جلد 32 صفحه ای با متنی ساده و ساختار استاندارد، تصویرهای بزرگ و دیدنی و با هدف آشنایی نوجوانان با تلخ ترین رویدادهای تاریخ، حوادث طبیعی، مرگ بارترین شغل ها و خطرناک ترین ورزش ها نوشته شده اند. شاید به نظر برسد که بسیاری از این موضوع ها به نوجوانان ارتباطی ندارد و ممکن است آن ها را دچار افسردگی کند و سبب رشد بدبینی در آن ها شود. برای مثال، اگر نوجوانی بداند که مردمی در سیل گرفتار شده اند و تنها راه نجات آن ها سوراخی در سقف خانه است، چه احساسی پیدا می کند یا بداند که مهاجران اروپایی بسیاری از بومیان را کشتند، چه نگرشی نسبت به کشور آمریکا پیدا می کند؟ اما بدون توجه با آنچه بر ما گذشته است، نمی توانیم آینده بهتری بسازیم. روشن است که خواندن این کتاب های تلخ اما آموزنده برای دانش آموزان آمریکایی بیش از دانش آموزان ایرانی سودمند است، زیرا بیش تر رویدادهایی که در این کتاب ها گزارش شده به جامعه آمریکا مرتبط می شود. اما آیا شرایط لازم برای تولید چنین کتاب هایی در ایران فراهم است؟ آیا اگر درباره وضعیت نامناسب محیط کار و معیشت کارگران ایرانی بنویسیم با تهمت سیاه نمایی روبه رو نخواهیم شد؟
    کلیدواژگان: تاریخ آمریکا، ورزش های خطرناک، شغل های خطرناک، توفان، کارگران، حوادث طبیعی، جنگ جهانی، ادبیات نوجوانان
  • شایسته ترجمه
  • اخلاق مهندسی / بررسی چه ار کتاب در حوزه اخلاق مهندسی
    مصطفی ساکت صفحه 191
    پهنه فراخ و ژرف مهندسی دیرزمانی است که در دنیا به صورت علمی مورد کاوش و آموزش قرار می گیرد و بدیهی است که نتایج و پیامدهای برآمده از آن نیز به دقت واکاوی شود. یکی از رشته هایی که در کشورهای پیشرو در مهندسی بدان توجه جدی و ظریفی می شود، اخلاق مهندسی است. کتاب ها و مقالات بسیاری در دنیا چاپ و منتشر شده و می شوند و هریک می کوشند از دریچه ای به این مبحث مهم بنگرند. اخلاق مهندسی از آن رو در چشم نازک بین و نظر ظریف اندیش صاحب نظران علم مهندسی و مهندسی کاربردی مهم نشسته است که نمی توان سازه، بنا، وسیله و ابزاری را یافت که مهندسی در آن راه نداشته باشد؛ اکنون، اگر مهندس طراح و سازنده، متخلق به اخلاق و پایبند به جزئیات اخلاق کاربردی و مهندسی نباشد، فجایعی رخ خواهد داد. این مقاله کوشید به معرفی و بررسی برخی ویژگی های 4 کتاب مهم حوزه اخلاق مهندسی بپردازد، بلکه غبار تنهایی و فراموشی از چهره این گرایش مهم اخلاق کاربردی بزداید.
    کلیدواژگان: اخلاق مهندسی، مهندسی، مطالعه موردی، ایمنی، ریسک
  • سفری کی هانی از سیاره مادر تا مرزهای فضا / نگاهی به کتاب بنیاده ای اختر فیزیک نوین
    صفورا تنباکویی صفحه 201
  • نقد آثار پیشین
  • کنجکاوی کارآگاهانه در طبیعت ایران / نگاهی به کتاب ردپا و آثار جانوران
    سیده الهه شریعتی صفحه 213
    کتاب ردپا و آثار جانوران دستاورد کوشش های کارآگاهانه ای است که گروهی از جوانان ایرانی برای ردیابی جانوران از روی سرنخ های به جای مانده در طبیعت انجام داده اند. انگیزه تولید این کتاب پس از مشاهده کتابی به زبان انگلیسی پدید می آید، اما نویسندگان به این نتیجه می رسند که ترجمه نمی تواند پاسخ گوی نیاز علاقه مندان به طبیعت ایران باشد و تولید کتابی مشابه را در دستور کار قرار می دهند. این کتاب در شش فصل تنظیم شده است: ردپا، سرگین و ادرار، ریمه ها، آثار فعالیت های تغذیه ای، لانه ها، آشیانه ها و مخفیگاه ها و دیگر نمایه ها (نشانه ها). عکس هایی از این سرنخ ها همراه با عکس هایی زیبا از برخی جانوران ایران در کنار متنی ساده و خواندنی بر کاغذ گلاسه به چاپ رسیده است. این کتاب فرصتی را فراهم می کند تا هنگام گردش در طبیعت با کنجکاوی و اندیشه بیش تر گام برداریم و کارآگاه طبیعت شویم.
    کلیدواژگان: ردپا، آثار جانوران، سرگین، آشیانه ها، طبیعت گردی، ایران، ایران شناسی عکاسی طبیعت
  • گوناگون
  • جان بوانن ترجمه: فاطمه امین پور صفحه 225
  • معرفی
  • داریوش کرامتی صفحه 241
    کاربرد گسترده فناوری نانو در عرصه های مختلف زندگی و علوم و فناوری های مختلف موجب شده است که سرمایه های هنگفتی در پژوهش های این حوزه صرف و آثار بسیاری نیز در این زمینه منتشر شود. در سال های اخیر شماری از کتاب های شایان توجه این عرصه به فارسی ترجمه شده اند. در این نوشتار، نخست سه کتاب که ابعاد مختلفی از فناوری نانو را پوشش می دهند و سپس کتابی درباره فرایند سل-ژل که بسیار مرتبط با فناوری نانو است معرفی شده اند.
    کلیدواژگان: نانوبلور، نانوانرژی، کاربردهای فناوری نانو، فرایند سل، ژل
  • نقد شفاهی