فهرست مطالب

نقد کتاب کودک و نوجوان - پیاپی 11 (پاییز 1395)

فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان
پیاپی 11 (پاییز 1395)

  • 300 صفحه، بهای روی جلد: 100,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1395/11/24
  • تعداد عناوین: 27
|
  • سرمقاله
  • یادداشت
  • گفت و گو
  • خوشه چینی در باغ عقلانیت انتقادی / نقد ادبیات کودک و نوجوان از دیدگاه محمد هادی محمدی
    صفحه 9
  • نقد تالیف
  • کاستی کسالت بار کلام / جوجه تیغی های پسرعمو
    مجید راستی، محبوبه استادی صفحه 27
    در این مقاله سعی شده است کتاب از منظر شخصیت پردازی، مطابقت سطح روایت داستان و گروه سنی موردنظر کتاب، اشاره به چند نکته ویرایشی و دستور زبانی، بررسی و ریشه یابی کلمه دوستی که محور و موضوع اصلی این داستان محسوب می شود، مورد بررسی قرارگیرد. مجید راستی، نویسنده این کتاب با به تصویرکشیدن رابطه ای فامیلی بین شخصیت های اصلی داستان (که دو جوجه تیغی هستند) و ایجاد یک کنش در بین داستان، سعی داشته است مفهوم دوستی و عوامل مختل شدن و تبدیل شدن آن به دشمنی را ذکر کند و آن را از طریق ترکیب با تصویرسازی به مخاطب که کودکان 7 تا 9ساله هستند، بفهماند. در پایان این مقاله، این گونه ارزشیابی شده است که محور و موضوع اصلی داستان با طرح و متن داستان تناقض دارد.
  • فاطمه فروتن اصفهانی، سندی مومنی صفحه 31
  • زیر زمین نیمه تاریک تخیل / شاهزاده خانمی در مترو
    محدثه گودرزنیا، عباس عبدی صفحه 39
    رمان شاهزاده خانومی در مترو برای گروه سنی « د» و « ه» نوشته شده است و نگاه واقع گرای راوی را در برخورد با شخصیت مادر با نگاه تخیلی اش، هنگام مواجهه با تنهایی و مشکلات شخصی ، قابل قبول و باورپذیر می کند، هرچند گاهی منطبق بر سن وسال گروه های « د» و « ه» نیست. گویی، نویسنده واقع گرایی اثر در فصل های ابتدایی و انتهایی رمان را (که به مراتب ماهرانه تر و جذاب تر روایت شده اند) برای درگیرکردن خواننده کافی ندانسته است و با نقب زدن به جهانی غیرواقع و زیرزمینی (راهرو و زیرزمین نیمه تاریک اتاقک ایستگاه مترو) به چاشنی تخیل توام با رمز و رازی کودکانه و تاحدودی تصنعی متوسل می شود. شاید اگر نویسنده از وسوسه کلیشه های موجود در بازار داستان نویسی برای کودک و نوجوان دورتر می شد، می توانست به جهان بیرون از خانه راوی مثلا محیط مدرسه و رفت و آمدها با همکلاسی ها و از آن مهم تر، مواجهه با پدر همیشه غایب در سال های دورمانده از خانه، نزدیک تر شود و خرده داستان های بیشتری دراختیار گیرد.
  • محمد میرکیانی، حسن پارسایی صفحه 47
    در این نوشتار سعی شده به شیوه ای ساختاری تحلیلی، غایت مندی ها، داده های محتوایی، فرهنگی و زیبایی شناختی و نیز ساختار و شیوه روایت تعدادی از حکایت های قدیمی که در مجموعه سه جلدی همیشه قصه ای هست جلوه روایی، ادبی و هنری یافته اند، موردبررسی قرارگیرد تا بلکه بخشی از ویژگی ها و زیبایی های قابل تامل « حکایات قدیمی » در قالب ارزیابی آثاری هرچند محدود از گنجینه ادبیات روایی، به گونه ای بازخوردی آشکارتر شود.
  • نقد ترجمه
  • حجت کجانی حصاری صفحه 61
    هانس کریستین اندرسن ( 1875- 1805 م) شاعر و نویسنده دانمارکی است که با خلق حدود 220 قصه برای کودکان و ترجمه آن ها به 150 زبان، « پدر ادبیات کودکان » نامیده شده است. او با یادآوردی مشکلات دوران کودکی و نوجوانی خویش و با استفاده از قالب قصه که مخاطبان آن را کودکان و نوجوانان تشکیل می دهند، سعی در به کارگیری شیوه هایی برای تاثیر بر کودکان، والدین و روابط انسانی و عاطفی جامعه با کودکان داشته است و با رعایت این اصول و روش ها توانسته به موفقیت های جهانی دست یابد. مقاله حاضر به بررسی و طبقه بندی درون مایه های به کار رفته در قصه های کریستین اندرسن بر مبنای اصول مورد نظر او خواهد پرداخت.
  • توتان خامون رهبر شماره یک جهان در نه سالگی / توتان خامون و گور گنجینه هایش
    شهره نورصالحی، مرضیه بابازاده خامنه صفحه 71
    ین مقاله به بررسی کتاب توتان خامون و گور گنجینه هایش می پردازد. وقایع تاریخی و شخصیت هایی که در گذشته های بسیار دور زندگی می کردند، همواره برای کودکان و نوجوانان جاذبه و هیجان داشته است. در این نوشته سعی شده است به معرفی این اثر داستانی به همراه سبک نگارشی ای که نویسنده برای بیان این موضوع تاریخی با بیان طنز گونه خود انتخاب کرده است بپردازیم.
  • نقد شعر
  • تجلی شاعرانه باد / واکاوی اشعار پروین دولت آبادی
    کیمیا امینی صفحه 75
    شعربرانگیزاننده احساس و عواطف است و این نیروی قدرتمند تاکنون بارها به همین منظور نقد و بررسی های فراوانی شده است؛ اما بدون تردید شعر دارای رازهای پنهان و پیدای دیگری نیز هست و آن کاربرد واژگانی است که ریشه در ذات ناخودآگاهی شاعر دارد و برون داد آن می تواند سبب جذب یا دفع مخاطب شود.
    همچنین شناخت و درک معنایی تر کاربرد این واژگان و تاثیر آن بر تفکر و تخیل کودک نیز منجر به کشف برخی از استعدادهای بالقوه در کودکان می شود. به این منظور اشعار کودکانه « پروین دول تآبادی » در دو مجموعه شعر کامل با نام های بر قایق ابرها و گل بادام با روش کتابخانه ای و تحلیل محتوا بررسی شد و از چهار واژه« آتش » و « خاک » ،« باد » ،« آب » و جلوه های آن ها به عنوان کلی دواژه استفاده شد.
    شعرهای منتخب برای تعداد 100 دانش آموز دختر و پسر 7 تا 11 ساله، طی زمان خاصی خوانده شد و از آنها درخواست شد تا چهار واژه را انتخاب کنند و برای آن ها نقاشی بکشند. بررسی و تحلیل تصاویر کشیده شده از سوی دانش آموزان نشان داد که بازتاب تخیلی عناصر اربعه در شعر کودک و واکنش دانش آموزان نسبت به آن ها، راهی برای شناخت محتوای شعر و میزان ارتباط و تاثیر آن بر تفکر و تخیل مخاطب کودک است. به دلیل بسامد زیاد کاربرد عنصر باد و جلوه های مختلف آن، ماهیت عنصری و تخیلی دولت آبادی « باد دوگانه، عروجی در پیوند خاک » است. بیشترین جلوه باد در اشعار او نقش پرواز و سفر است.
  • نقد غیرداستانی
  • هادی خورشاهیان، داریوش هفت برادران، مرتضی مرتضایی صفحه 101
    این نوشتار، کتابی را در بوته نقد و کاوش قرار می دهد که فارغ از جنبه های داستانی و سرگرم کننده اش ، می کوشد مسئله ای بس ارجمند را در سطحی جهانی و با دیدگاه های بومی و ملی سامان دهد؛ این مسئله، « بهبود سواد خواندن » است. درواقع، این کتاب در راستای اهداف آزمون بین المللی پرلز که هر پنج سال یک بار توسط انجمن بین المللی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی (IEA) برگزار می شود، طراحی و تولید شده است. مطالعه بین المللی پیشرفت سواد خواندن برنامه ای ابتکاری برای ارزیابی توانایی خواندن کودکان در پایه چهارم ابتدایی است که چهل کشور از سراسر جهان در آن شرکت دارند. روند این مطالعه به فاصله هر پنج سال یک بار سنجش و اندازه گیری می شود. بررسی عملکرد دانش آموزان پایه چهارم ابتدایی در زمینه میزان توانایی خواندن در مقیاس جهانی، بررسی عوامل زمینه ساز و موثر در چگونگی کسب مهارت خواندن در مقایسه با دیگر کشورهای عضو و آشکار شدن تفاوت عملکردهای نظام آموزشی کشورها و ارائه راهکارهای علمی و عملی در بهبود عملکرد تحصیلی دانش آموزان، برخی از اهداف مطالعه بین المللی پیشرفت سواد خواندن پرلز است.
  • در حسرت کتاب های بومی / گزارش وضعیت کتاب های علمی کودکان و نوجوانان 1395- 1394
    صفحه 115
  • نقد نوجوان
  • پیوند فرهادی صفحه 129
  • نقد تصویرگری
  • زهرا شریعت پناه، اسما غفوریان محدث صفحه 137
    عناصر اساسی بصری که تصویرگر در خلق یک اثر به کارمی گیرد، خط، رنگ، شکل و بافت است. در هنر تصویرگری که پیوند میان روایت داستانی در ادبیات و زیباشناسی دیداری در هنر نقاشی است، تصویرگر به فراخور سبک و تکنیک های به کارگرفته شده، عناصر مرسوم را موردتوجه قرارمی دهد. پدیده ترکیب بندی در تصویرگری، ضمن رعایت زیبایی شناسی دیداری، برپایه سیر روایت داستانی و تاکید بر عناصر محتوایی متن صورت می گیرد. تصویرگری های بهرام خائف، بیشتر دینی است، روح مذهبی و تاریخی در آن موج می زند و بیشتر از رنگ های خنثی مانند قهوه ای استفاده می کند. در این جستار قصد داریم به بررسی عناصر دیداری (خط، رنگ و شکل) در آثار بهرام خائف، تصویرگر کتاب های کودک و نوجوان بپردازیم و هریک از این عناصر را در پیوند میان تصویر و متن، بررسی و تحلیل و نتایج حاصل از آن را به خوانندگان ارائه کنیم.
  • نقد ویرایش
  • جبار شافعی زاده، مهتاب مهدوی صفحه 149
    صورت نوشتاری زبان خصوصیات منحصربه فردی دارد که آن را از زبان گفتار متمایز می کند. باتوجه به این که برخی نویسندگان شکسته نویسی و برخی تغییرندادن واژه در زبان نوشتاری را ترجیح می دهند، در نوشته های ادبی ما هردو شیوه رایج است؛ به همین دلیل، در این مقاله دستور مصوب فرهنگستان را الگو قرار داده ایم و باتوجه به سبک داستان که محاوره در آن به کار رفته است و همچنین با درنظرگرفتن نظریات علی صلح جو در کتاب اصول شکسته نویسی، متن داستان را ازنظر ویرایشی بررسی کرده ایم. درپایان مشخص می شود که داستان سمفونی باد آمیزه ای از شکسته نویسی و صورت نوشتاری زبان است که سبک خاص خود را دارد. نهمی توان گفت پیرو صلح جوست و نه پیرو شکسته نویسان صرف.
  • نقد شفاهی
  • کانونی شدن، تصریف، التفات / نشست روایت شناسی قصص قرآنی
    صفحه 161
  • از آموزش رسمی تا فهم / نشست فهم قرآن در کودکان و نوجوانان
    صفحه 167
  • خلا نقد بومی و مخاطب محور / نشست وضعیت نقد و بررسی کتاب های کودک و نوجوان
    صفحه 183
  • وضعیت نشر
  • مصطفی ایلخانی زاده صفحه 191
    کردها قومی آریایی هستند که سابقه و قدمت تاریخی زیادی دارند. این قوم در ایران، ترکیه، عراق، سوریه، لبنان، آذربایجان شوروی سابق و ارمنستان زندگی می کنند و در ایران، در استان های کردستان، کرمانشاه، ایلام، آذربایجان غربی، خراسان و نیز گروهی هم در مناطقی از گیلان، مازندران، قزوین و آذربایجان شرقی به طور پراکنده سکونت دارند. به علت قدمت تاریخی و پراکندگی جمعیت از حیث ادبیات شفاهی و آن بخش از ادبیات کودکان که ریشه در فولکور و ادبیات عامیانه دارد، متنوع و غنی اند. آثاری نیز به این زبان در یک قرن اخیر نوشته و چاپ شده است. در این جا ما به روند ادبیات کودکان و نوجوانان در اقلیم کردستان عراق می پردازیم.
  • نقد پژوهی
  • واکاوی تبعیض چندجانبه / دختران در ادبیات کودک
    سیدعلی کاشفی خوانساری، لیلا هامونی، پیمان جلیل پور صفحه 195
    قاله حاضر مروری است بر کتاب دختران در ادبیات کودک نوشته علی کاشفی خوانساری. در این کتاب موضوعاتی چون فقر، معلولیت، طلاق، نامادری، فرزندخواندگی، انقلاب، جنگ، کودکان کارگر و تقابل جنسیتی، در کنار حضور دختران در داستان های کودک و نوجوان مورد بررسی قرارگرفته و تحلیلی تصویری از دختران در داستان ها ارائه شده است.
  • بی مهری به پیشگامان / تادیب الاطفال
    محمود بن یوسف مازندرانی، سیدعلی کاشفی خوانساری، نرگس پدرام صفحه 211
    کتاب تادیب الاطفال که در سال 1293 ق به قلم محمود مفتاح الملک مازندرانی منتشر شده، از جهات مختلف دارای اهمیت و قابل بررسی است. بااین حال، در بازنشر آن توسط سازمان میراث فرهنگی، ویژگی ها و ارزش های تاریخی کتاب، مورد غفلت قرارگرفته است. این مقاله به معرفی کتاب، نسخه شناسی، بررسی تعدد و داستان های کتاب، تالیفی بودن آن، بازتاب مطبوعاتی، اهمیت تاریخی، شخصیت پردازی، ضمیمه کتاب و تصویرگری آن می پردازد.
  • پرونده
  • پنج سایه از هیولا / سایه هیولا
    عباس جهانگیریان صفحه 237
  • نقد دیروز
  • فاطمه رنجبر صفحه 255
    زندگی انسان امروزی باوجود پیشرفت در صنعت و علم با چالش های فراوانی روبه رو است. وجود ناهنجاری های روانی-اجتماعی بین افراد نیز آن ها را درمقابل مسائل پیش رو آسیب پذیر کرده است. مطالعات نشان داده اند دانش آموزانی که مهارت های زندگی را فرامی گیرند، می توانند در یک گروه به همراه دیگران کارجمعی انجام دهند، زندگی سالمی داشته باشند، مسئولیت حفظ سلامت خود را بپذیرند، به روشی صلح آمیز اختلافات را حل کنند و اعتمادبه نفس داشته باشند. باتوجه به همین مسئله طرح آموزش مهارت های زندگی از بدو پیدایش آن در کشورهای مختلف درمورد صدهاهزار نوجوان در موقعیت های مختلف مورداستفاده قرارگرفته است نمایش نامه نیز باوجود دارا بودن کارکردهای داستان می تواند با چالش کشیدن یک موضوع تربیتی ازجمله آموزش مهارت های زندگی، ذهن کودک مخاطب را درگیر حوادث و اتفاقات و انطباق آن با دنیای عینی کند. بنابراین باتوجه به ویژگی های شناختی کودک و لزوم آموزش این مهارت ها از دوره ابتدایی با محتوای مناسب سن آغاز و تداوم و ارائه کامل و متناسب با نیازها در دوره نوجوانی، بررسی نمایش نامه های در دسترس کودکان ضروری به نظر می رسد.
  • گوناگون
  • چکیده انگلیسی
    صفحه 298