فهرست مطالب

نقد کتاب علوم اجتماعی - پیاپی 15-16 (پاییز و زمستان 1396)

فصلنامه نقد کتاب علوم اجتماعی
پیاپی 15-16 (پاییز و زمستان 1396)

  • 324 صفحه، بهای روی جلد: 100,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1397/02/10
  • تعداد عناوین: 25
|
  • سخن سردبیر
  • محمدرضا رسولی صفحه 3
  • نقد شفاهی
  • استاد جواد صفی نژاد، فاطمه نامداری صفحه 5
  • نقد تالیف
  • محمدرضا نجفی صفحه 25
    زبان، هویت ملی و فضای سایبر، عنوان کتابی در 188 صفحه و به زعم نویسنده، ماحصل یک پژوهش علمی یک ساله است و چون برای تغییر ساختار اولیه و انشای آن چندان تلاش نشده، باید گفت بیشتر با یک پایان نامه سروکار داریم تا کتابی علمی تخصصی؛ لذا طبیعی است مجبور باشیم یک کتاب و یک پایان نامه را هم زمان و با هم نقد کنیم. نتیجه نقد (که در سطور بعد آمده) هرچه باشد، از دید اینجانب قطعی نیست. چه بسا به خاطر ماهیت این اثر پژوهشی لازم بود به روال جلسات داوری، از پژوهشگر درخصوص متن و محتوا، سوال هایی مطرح می شد و آن وقت، بعضی ابهامات که در ذهن خود داور یا منتقد به وجود آمده بود، مرتفع می شد و به عنوان ایراد مطرح نمی شد. درهرحال، هر نقدی خود قابل نقد است و با این توالی ها و تسلسل هاست که گوهر علم صیقل می خورد و ارزنده تر می شود.
    کلیدواژگان: زبان، فضای مجازی، زبان معیار، گونه زبانی، برنامه ریزی زمانی، نرم زبانی
  • محسن صبوریان صفحه 33
    نگارش کتاب شناسی، سنتی دیرپا در تمدن اسلامی است که پیشینه آن به «فهارس» بازمی گردد. هرچند فهرست نویسانی مانند ابن ندیم در سده چهارم توانستند یک فهرست عمومی از کتاب ها در همه حوزه های روز علم عرضه کنند، امروزه چنین امری نه مطلوب است نه ممکن. آن چه امروز تحت عنوان کتاب شناسی می شناسیم، فهرست کتاب ها در حوزه های خاصی از دانش است که محدود و معطوف به یک موضوع یا حوزه علم، زبانی خاص، و یا یک شخصیت علمی است. جامعه شناسی تشیع حوزه ای نسبتا جدید در جامعه شناسی دین است. هرچند نخستین تلاش های نظری پیرامون آن را می توان به انتشارات دهه 40 و 50 متفکرانی نظیر شریعتی و مطهری برگرداند، اما تاجایی که اطلاع داریم، تدوین آن به عنوان یک درس مستقل در آکادمی ایران هنوز هم محقق نشده است. ازاین نظر انتشار نخستین کتاب شناسی انتقادی حوزه جامعه شناسی تشیع، شایسته تقدیر است. در متن حاضر پس از معرفی کتاب، به نقد آن از دو منظر صوری و محتوایی پرداخته ایم.
    کلیدواژگان: جامعه شناسی تشیع، جامعه شناسی دین، کتاب شناسی، سارا شریعتی، نقد کتاب
  • پروین قاسمی صفحه 49
    ایده اصلی کتاب، «متا انسان شناسی» با تمرکز بر بحران هویتی فرهنگ ایرانی و انسان شناسی است. نویسنده با استفاده از نظریات وابستگی و مدرنیزاسیون و کاربرد تجربه های زیسته اش و تاریخ انسان شناسی از مشروطه تا دهه هشتاد، و همچنین تحلیل روایت های انسان شناسان دوره معاصر، به تحلیل وضعیت فرهنگ ایرانی و انسان شناسی می پردازد. این کتاب، انسان شناسی ایران را زاده تحولات سیاسی کشور معرفی می کند. پس از تغییر نظام حکومتی کشور طی انقلاب اسلامی ایران، دولت انقلابی از انسان شناسی روی برمی گرداند و این رشته به محاق می رود و مجددا بعد از پایان جنگ و رواج گفتمان های سازندگی، اصلاحات و ناسیونالیسم اسلامی، احیاء و باززنده سازی انسان شناسی مورد توجه قرار می گیرد.
    کلیدواژگان: فرهنگ، سیاست، انسان شناسی، ناسیونالیسم، اسلام گرایی، لیبرالیسم، تحلیل گفتمان، باستان گرایی، سکولاریسم، بومی گرایی
  • نیما اکبری صفحه 61
    پژوهش حاضر تحلیلی است از نهاد زندان در فاصله زمانی سال های 12851320 ه.ش که با توسل به نظریه ساخت یابی آنتونی گیدنز، چرایی و چگونگی خلق کنش های نوین در چارچوب نهاد زندان را بررسی می کند. به باور نویسنده، با آغاز مدرنیته ایران از زمان برقراری مشروطیت، گسستی بین ساختارهای پیشامدرن و مدرن پدید آمد و درنتیجه آن ساختار مناسبات اجتماعی در جامعه ایران تغییر کرد و این تغییر در پدیده زندان نیز منجر به تغییر ساختار زندان های نوین و شکل گیری کنش هایی جدید در آن شد.
    کلیدواژگان: ساخت یابی، مدرنیته، زندان، جامعه شناسی تاریخی، مشروطه، پهلوی اول
  • محمد فکری صفحه 71
    بدنی شدن روابط میان کنشگران و اهمیت یافتن آن در تعامل و شکل گیری هویت های مبتنی بر جنبه جسمانی و ظاهری سبب شده که بدن نقش مهمی در زندگی و در تعاملات روزمره ایفا کند. از آن جایی که هویت ها در تعامل میان خود و جامعه شکل می گیرند و در جریان رویارویی با دیگران تکوین می یابند؛ لذا بدن و پرداختن به خصوصیات و ویژگی های ظاهری آن به محملی برای کسب هویت تبدیل می شود که می تواند حتی خصوصیات درونی و شخصیتی فرد را آشکار کند و آن را از گروه پدیده های زیست شناختی خارج کند و در زمره پدیده های اجتماعی و فرهنگی قرار دهد.
    بر این اساس کتاب برساخت بدن: جامعه شناسی سبک های مدیریت بدن جوانان با نگاهی جامعه شناختی درصدد شناخت سبک های مدیریت بدن در بین دختران و پسران جوان ایرانی، معنایابی آن ها و چگونگی شکل گیری، تکوین و تثبیت و تغییر این سبک ها است.
    کلیدواژگان: جامعه شناسی بدن، مدیریت بدن، نظریه زمینه ای، هویت، جوانان، مصرف
  • نقد ترجمه
  • محمود شارع پور صفحه 79
    مایکل اپل بخشی از سنت انتقادی در زمینه مطالعات برنامه درسی و آموزشی است. او را همچنین می توان بخشی از جریان جامعه شناسی جدید آموزش و پرورش دانست که رهیافت نئومارکسیستی نسبت به اصلاحات آموزشی دارد. اگرچه اپل معتقد است که در تداوم نابرابری های آموزشی، طبقه کماکان متغیر مهمی است، ولی او منتقد تحلیل های اقتصادگرایانه و جبرگرایانه مارکسیست های سنتی از آموزش و مدرسه است. او در زمره محققان جدیدی است که معتقدند مدرسه روابط اجتماعی موجود را از طریق سلطه فرهنگی، بازتولید می کند. تاکید او بر نقش برنامه درسی پنهان در فرآیند بازتولید است. به عبارت دیگر او در آثار مختلف خود کوشیده تا ساختار قدرت را با شکل و محتوای برنامه درسی پیوند دهد.
    اپل بخش مهمی از رسالت خویش برای اصلاحات آموزشی و تغییر نگاه به آموزش را در کتاب آیا آموزش می تواند جامعه را تغییر دهد؟ دنبال کرده است. این کتاب به نوعی وارد ساختن آموزش به عرصه گفتگوهای عمومی محسوب می شود. مایکل اپل در این کتاب می کوشد تا نقش آموزش را به عنوان ابزار اساسی ایجاد تغییرات در سطح اجتماعی معرفی کند.
    کلیدواژگان: برنامه درسی، تغییرات اجتماعی، پداگوژی انتقادی، هژمونی، عدالت اجتماعی
  • محمدعلی زکی صفحه 89
    کتاب جامعه شناسی اقتصادی: ساخت اجتماعی و کنش اقتصادی به معرفی جامعه شناسی اقتصادی جدید می پردازد. رشته ای که مطالعه موضوعات اصلی اقتصادی از بازارها، بنگاه های اقتصادی، مراکز صنعتی تا تولید، مصرف و توزیع را موردتوجه قرار داده است و رقیبی است برای علم اقتصاد در شناخت ابعاد مختلف پدیده اقتصادی. تمرکز جامعه شناسی اقتصادی جدید بر نقش روابط و نهادها و ساخت اجتماعی در اقتصاد است. سوئدبرگ که خود از پیشتازان این رشته احیاشده در علوم اجتماعی است تلاش می کند در این کتاب با مرور تمام آثار مهم اقتصاد و جامعه شناسی اقتصاد، نظریه خود را نیز یعنی ادغام نظریه منفعت در نظریه اجتماعی ارائه کند. این کتاب از متون شناخته شده درس جامعه شناسی اقتصادی در دانشگاه های مهم جهان است. هدف از نگارش کتاب ارائه مقدمه ای کلی بر جامعه شناسی اقتصادی به مثابه حوزه ای نسبتا جدید در علوم اجتماعی بوده که اهمیت آن در آمریکا و اروپا به سرعت درحال رشد است. مترجم مقاله مهم مارک گرانووتر را (که میان رشته جامعه شناسی اقتصادی مدیون آن می باشد) به متن اصلی کتاب افزوده است.
    کلیدواژگان: جامعه شناسی اقتصادی، سوئدبرگ، گرانووتر، اسملسر
  • بیژن زارع صفحه 103
    کتاب جنگ چهره زنانه ندارد، نوشتة سوتلانا آلکساندرونا الکسیویچ نویسنده بلاروس و برندۀ جایزه ادبی نوبل در ژانر مستندنگاری است که به همت عبدالمجید احمدی، از زبان روسی به فارسی ترجمه و در سال 1395 از سوی نشر چشمه روانه بازار شده و در ظرف سه ماه سه بارتجدید چاپ شده است. مطالعه این کتاب می تواند بخشی از تجربه زیستة زنان شوروی در جنگ جهانی دوم را بازگو کند. در این کتاب طی فصل های مختلف، نویسنده سعی کرده بر این نکته تأکیدکند که در مورد نقش زنان در عرصة جنگ به عنوان رزمنده یا سایر مسئولیت های مورد نیاز ارتش و فعالیت های مختلف آنان در پشت جبهه کتاب، گزارش و.فیلم چندانی ندارد. نویسنده سعی کرده تا با گزارش خود به رغم رنج ها و مصائب جسمی و روحی که زنان شوروی در طول جنگ به ویژه در طی جنگ جهانی دوم تحمل کرده اند توجه جامعه جهانی را به ظلمی که بر زنان رفته جلب کند. نویسنده با استفاده ازمصاحبه با زنان جامعه دوران شوروی در جنگ جهانی دوم سعی تلاش داشته تا گوشه ای از این تجربه های دردناک زنان را برای ثبت در تاریخ و قدرشناسی از این بخش از جمعیت جامعه ارائه دهد. او همچنین به یادآوری این نکته می پردازد که اگر زنان در مقایسه با مردان سهم بیشتری در جنگ نداشته اند، حداقل سهم برابری با آنان داشته اند. ضمن این که بر این نکته تأکید می کند که جنگ و تجاوز عواقب بسیار مخربی بر جامعه بشری به طور کلی و به ویژه بر زنان دارد که باید به فراموشی سپرده نشود؛ زیرا بنا به روایت این کتاب، جامعه پس از جنگ به عمد یا غیر عمد باعث شد تا هم زنان حاضر در جبهه جنگ، و هم مردان حاضر در جبهه جنگ، زن بودن را فراموش کنند.
    کلیدواژگان: چهره زنا جنگ، تجر زیسته، نقش های زنان در جنگ جهانی دوم، مصائب روحی و جسمی زنان در جنگ
  • امیدعلی مسعودی صفحه 127
    در آغاز پیدایش علوم اجتماعی، روش علمی برای تحقیق ، مبتنی بر رویکرد اثبات گرایی و داده های کمی بود. در چند دهه اخیر به ویژه در سال 1960 میلادی با اقبال به روش تفهمی ماکس وبر جامعه شناس آلمانی، استفاده از روش کیفی درتحقیقات رایج شده دردهه 80، با شکل گیری روش آمیخته که از ترکیب روش های کیفی و کمی شکل گرفت، سلطه و حاکمیت روش کمی و اثبات گرا دچار دگرگونی شد ازاین رو محققان برای شناخت روش های ترکیبی و ازجمله این روش ها، «روش تحقیق آمیخته» نیازمند منابع و آثار کاربردی بودند.
    کتاب روش تحقیق آمیخته تالیف شارلن نگی هسه بایبر، که دربرگیرنده سه رویکرد تفسیرگرا، فمینیستی و پسامدرن است، گامی مهم در معرفی این روش به محققان است که با آوردن نمونه های جالبی از مطالعات موردی به درک و فهم این روش کمک می کند. اما دفاع بیش از حد مولف از روش کیفی و عدم داشتن نمایه و نامشخص بودن سهم هریک از مترجمان درترجمه کتاب، از نکات منفی است که در کتاب به چشم می خورد.
    کلیدواژگان: روش کمی، روش کیفی، مطالعات موردی، تحقیق آمیخته، نظریه و عمل، رویکرد کیفی
  • بهروز گرانپایه صفحه 135
    کتاب جادو، علم و دین، درباره منشا و خاستگاه این سه موضوع در بین انسان ها و جوامع نخستین و نیز ارتباط و تمایز آن ها با یکدیگر است و نویسنده از طریق زیستن با بومیان قبیله ملانزیایی در جزیره گینه نو جست وجو و بررسی خود را در این باره انجام داده است. مالینوفسکی (19441884م) نویسنده کتاب که به عنوان پدر انسان شناسی مدرن شناخته می شود، زاده لهستان بود، به غرب مهاجرت کرد، دکترای خود را در فلسفه گرفت، اما به مردم شناسی علاقه مند شد. وی بر این باور است که در مطالعه جامعه ابتدایی، دو قلمرو به وضوح متمایز یافت می شود: امر مقدس و امر نامقدس؛ به بیان دیگر، قلمرو دین و جادو و قلمرو علم.
    اصلی ترین ویژگی کار مالینوفسکی در مطالعه پدیده های انسانی، تلاش همه جانبه برای تلفیق یک رویکرد نظری کلی به انسان و جامعه با شناخت دقیقی است که از جزئیات جوامع بدوی به دست می آورد. شناخت میدانی مفصلی که تا آن زمان در انسان شناسی کم سابقه بود. رویکرد نظری مالینوفسکی از برخی جریان های فکری مهم همچون کارکردگرایی در جامعه شناسی، عاطفه گرایی در مطالعه دین و روان کاوی تاثیر پذیرفته است. او سهم عمده ای در فراگیرساختن رویکرد تجربی مبتنی بر مشاهده مشارکت آمیز و روشمند در مطالعات انسان شناختی دارد. یکی از ثمرات روش مبتکرانه مالینوفسکی این است که مخاطب آثار وی نه از طریق اثبات های صوری بلکه با همراه شدن با وی زمانی که معنا و کارکرد باورها و مناسک را در یک جامعه بدوی به تصویر می کشد، اقناع می شود. مطالب وی از غنای نظری، شواهد فراوان تجربی و توصیف های واقعی بهره می برند. تبیین های خاص و متمایزی که مالینوفسکی از دانش و مهارت، رفتارهای جادویی و باورهای دینی انسان ها و جوامع نخستین و به اعتبار تجربه زیسته و مستند خود در بین بومیان ارائه می دهد، کتاب وی را به اثری کلاسیک و مرجع تبدیل کرده است.
    کلیدواژگان: انسان شناسی، انسان بدوی، وحشی، آنیمیسم، توتمیسم، دین اولیه، جادو، پادجادو
  • رضا انصاری فرد صفحه 151
    ریوئیچی هارا، محقق و استاد دانشگاه دایتوبونکا ژاپن در این کتاب به بررسی احوال اقتصادی و اجتماعی روستای فورگ در شهرستان درمیان و بر زمینه آب و آبیاری پرداخته است. موضوع اصلی، روشن کردن نظام آبیاری بسیار پیچیده در روستای دارای قنات و کشاورزان دارای آب و ملک، نیز وضعیت و تغییرات ساختار جامعه روستایی مرتبط به آن است. همچنین بررسی ویژگی های جامعه روستایی از موضوع مشتق شده است.
    بررسی تاریخ روابط بین المللی و روابط با مرکز قدرت از دیدگاه منطقه ای و محلی، تقسیم بندی روستاییان به کشاورزان دارای حقابه و زمین و خوش نشین ها که روستاییان بدون آب هستند و نیز تغییرات روستاهای منطقه بیرجند بعد از انقلاب اسلامی سال 1357، از موضوعات بسط داده شده در کتاب حاضر هستند.
    کلیدواژگان: نظام آبیاری، قنات، ساختار اجتماعی، فورگ
  • نسرین پورهمرنگ صفحه 161
    ساختار جامعه شناسی در مقام یک رشته دانشگاهی که به تولید نظریه های علمی می پردازد، ارتباطی نزدیک و عمیق با منابعی دارد که در دسترس جامعه شناسان قرار می گیرد. اگرچه این ارتباط یک به یک و متناظر نیست اما ایده ها، پیشرفت های ناگهانی، رویدادهای اتفاقی و سیاست ها و درگیری های داخلی که جملگی ساختار مشخصی را به یک حرفه دیکته می کنند به کمک منابع و نیروهای مالی، سازمانی و فرهنگی به میزان قابل توجهی محدود می شوند. چه بسا این نیروها هربار به نفع انواع مشخصی از تولیدات فکری «تاس بریزند» و درگیری ها و سیاست های درون یک رشته علمی را به نفع خود به پیش ببرند؛ درگیری هایی که بر سر کنترل منابع رخ می دهد.
    فرآیند شکل گیری رشته جامعه شناسی در آمریکا بیانگر این واقعیت است که سازمان آن از علمی بودنش جلوگیری می کند.
    کلیدواژگان: ساختار جامعه شناسی، جامعه شناسی آمریکایی، علم جامعه شناسی، منابع مالی، اصلاح طلبی اجتماعی، علم اجتماعی عمومی، انجمن جامعه شناسی آمریکا، وحدت نمادین، فرصت های شغلی
  • علی حاتمی صفحه 183
    کتاب دولت در جامعه با زیرعنوان چگونه دولت ها و جوامع یکدیگر را متحول ساخته و شکل می دهند؟ که چاپ اول نسخه انگلیسی آن در سال 2001 ازطرف انتشارات کمبریج به چاپ رسیده، تالیف جوئل اس میگدال است. ترجمه این کتاب را محمدتقی دلفروز انجام داده و انتشارات کویر آن را در 392 صفحه، پنج بخش و هشت فصل به قیمت 29هزار تومان و با تیراژ 700 نسخه در سال 1395 به چاپ رسانده است. در این کتاب نویسنده به دنبال پاسخ به این پرسش کلیدی است که چرا در عالم واقع فاصله زیادی بین ادعاها و سیاست های دولت ها و عملکرد آن ها برای تغییر جوامع شان وجود دارد. برای پاسخ به این پرسش، نویسنده بحث ماهیت دولت و نحوه ارتباطش با جامعه را مطرح کرده و در تلاشی قابل تحسین، تعریف کلاسیک وبر از دولت را به چالش می کشد. نویسنده در رویکرد خود که آن را دولت در جامعه می نامد، استدلال می کند که تعریف آرمانی وبر از دولت در عالم واقع و به ویژه در بسیاری از کشورهای جهان سومی به هیچ وجه مصداق ندارد و به دنبال یافتن پاسخی برای آن چیزی است که دولت ها را مدرن می سازد. میگدال با اشاره به حاکمیت گول زننده دولت می گوید که دولت ها نتوانسته اند آن گونه که باید جوامع را دگرگون سازند. درواقع او به این معتقد است که دولت ها به اندازه کافی قدرتمند نیستند تا منازعات را به طور کامل پایان دهند و به دلیل همین عدم توانایی شان در تغییر جوامع است که نتوانسته اند به قدر کافی مدرن شوند؛ چراکه آن چه دولت ها را مدرن می سازد تاثیری است که این دولت ها از طریق اقداماتشان بر جوامع می گذارند. نویسنده در پایان چنین نتیجه می گیرد که محققان در انجام مطالعات خود باید در چارچوب ترتیبات نهادی به مطالعه دولت پرداخته و رویکرد دولت را به عنوان یک واحد مستقل از جامعه کنار بگذارند و در این راه باید ابزارهایی برای پیوند تلاش های نهادگرایان تاریخی و فرهنگ گرایان، که مستقل از یکدیگر کارهای مهمی انجام داده اند، پدید آورند.
    کلیدواژگان: دولت، جامعه، سیاست، اقتدار، سلطه و تغییر، تصویر ذهنی
  • مریم نورایی نژاد صفحه 199
    کتابمارکس درباره جنسیت و خانواده؛ خوانشی انتقادی تالیف هتر براون نخستین کتابی است که کوشیده تا براساس کلیت آثار مارکس از 1844 تا 1882 درک او از جنسیت و خانواده را مورد کندوکاو قرار دهد. بررسی مفصل و همراه با جزئیات نقدهای فمینیستی سه دهه گذشته و بررسی تمایزات اساسی میان نظریات مارکس و انگلس در کتاب مارکس درباره جنسیت و خانواده؛ خوانشی انتقادی، دو وجه علمی شکل دهنده مبنای کار براون برای تالیف این کتاب است. او برای پاسخ به سوال اصلی چگونگی درک مارکس از جنسیت و خانواده، تمام آثار مارکس را مورد تجزیه و تحلیل و البته نقد قرار داده و بدون تلاش برای ارائه یک پاسخ نهایی، راه را برای طرح سوالات جزئی تر در این زمینه هموارتر کرده است. سوالات جزئی تری که قطعا دستاوردهای زیادی برای گرایش های عمده نظری در فمینیسم مارکسیستی خواهند داشت.
    کلیدواژگان: مارکس، جنسیت، خانواده، فمینیسم، مارکسیسم، انگلس
  • پویا نعمت اللهی، حمید نعمت اللهی صفحه 211
    تحریف گران تاکنون بسیاری از دیدگاه های مارکس را دچار تغییرات بنیادی کرده اند. آن ها چنین نمایانده اند که آراء مارکس با مطلق کردن عامل اقتصادی، سایر وجوه زندگی معنوی انسان را از او دریغ می دارند. حال آن که آراء او براساس یافته های آماری و مطالعه تحولات اقتصادی سرمایه داری و رمزگشای سرمایه داری و کارکردهای درونی آن بوده و به هیچ وجه یک یوتوپیای احساسی و عاطفی محسوب نمی شود. مارکسیسم قبل از هرچیز، نقدی بر ساختار اقتصادی سرمایه داری است. وجه مسلط ایدئولوژی در تمام جوامع طبقاتی، اساسا نگرش و جهان بینی طبقه حاکم را بازنمایی کرده است. تکامل تاریخی جامعه، خارج از خواست و رشد و بلوغ طبقات اجتماعی و تکوین نیروهای تولید هرگز محقق نمی شود. کتاب نشان می دهد این ایراد تاریخی بر مارکس ناظر به این که همه چیز به یک عامل اقتصادی گره می خورد، کاملا اشتباه است. مارکس همواره رویکرد انتقادی نسبت به جزم اندیشی، نظامی گری، ارعاب و ترعیب و استفاده خودسرانه از قدرت دولتی داشته و هرگز به فاتالیسم انفعالی قرون وسطی و همچنین موجبیت گرایی اعتقاد نداشت. آن چه که نویسنده این کتاب در توضیح مارکسیسم معتبر می داند، همانا اصل پلورالیزم در مقام تعلیل رویدادهای تاریخی و اجتماعی است.
    کلیدواژگان: مارکسیسم، نقد سرمایه داری، ایدئولوژی، ابزار و شیوه تولید، سوسیالیزم، دترمینیسم تاریخی
  • فاطمه قابل رحمت صفحه 229
    نظریه نئولیبرالیسم که از دهه 1970 بر اندیشه و عمل بسیاری از رهبران و مردم کشورهای جهان حاکم شده است، بر بازنگری قدرت های دولت و به ویژه بر خصوصی سازی، اداره امور مالی و فرآیندهای بازار تاکید می کند. در نئولیبرالیسم از یک طرف مداخله دولت در اقتصاد به حداقل می رسد و از سوی دیگر تعهدهای آن در مورد تامین رفاه شهروندانش کاهش می یابد. دیوید هاروی هدفش از تدوین کتاب تاریخ مختصر نئولیبرالیسم را، بیان روایت خاستگاه نئولیبرالیسم از منظر اقتصاد سیاسی و چگونگی تکثیر گسترده آن در صحنه جهانی می داند. او با پرداختن نقادانه به این روند، سعی می کند دریچه ای متفاوت برای شناسایی و ایجاد نظام اقتصادی و سیاسی بگشاید. او اگرچه بانیان اصلی چرخش نئولیبرالی را تاچر و ریگان می داند اما در این کتاب این هدف را دنبال می کند که نشان دهد چگونه مجموعه ای از نیروهای اجتماعی در سرتاسر جهان در شکل گیری این فرآیند نقش داشته اند.
    کلیدواژگان: نئولیبرالیسم، انباشت از طریق سلب مالکیت، کاپیتالیسم، نئولیبرالیسم چینی، بازار آزاد
  • نقد دیروز
  • فریدون شیرین کام صفحه 247
    صنعت چاپ پس از اختراع خط، از مهم ترین پدیده ها در تاریخ فرهنگی بشر بوده است. نوریانی واردکننده ماشین آلات چاپ، با ارائه خدمات پس از فروش و تسهیلات خرید، نقش مهمی در گسترش و نوسازی چاپخانه های ایران در طی چهار دهه داشته است. دو نسل خانواده علاوه بر واردات لوازم مربوط به چاپ از آلمان در حوزه نمایندگی موتور و ماشین BMV فعالیت داشته اند. فعالیت نیکوکارانه در بنیاد نوریانی سال 1350 با چاپ کتاب و نشریه گوهر همراه بود. تندباد حوادث بهمن 1357 این موسسه تجاری را همچون سایر واحدهای صنعتی دستخوش تغییر کرد. مدیریت به عهده برادرش قرار گرفت. موسس به فرانسه رفت و سرانجام در مهر 1377 در کن فرانسه از دنیا رفت.
    کلیدواژگان: نوریانی، چاپ، هایدلبرک، فعالیت نیکوکارانه، واردات
  • واکاوی
  • جلال الدین رفیع پور صفحه 257
  • محمدصادق فربد صفحه 269
  • زاویه
  • قاسم آزادی احمدآبادی صفحه 271
    مقاله حاضر، چارچوبی برای مطالعه شبکه های علمی ارائه می دهد که از سه جزء: شبکه ها، رویکردها و کاربردها تشکیل شده است. با توجه به کارکرد شبکه، ارتباط و تعامل توده های پژوهشی از جنبه های مختلف علمی نظیر شبکه های استنادی، هم تالیفی، زوج کتابشناختی، هم واژگانی و شبکه های دوگانه و همگن قابل بررسی است. در این شبکه های علمی، یک مقاله معمولا یک واحد پژوهشی منفرد بوده و می تواند در سطوح بالاتری ادغام شود؛ برای مثال واحد نویسنده، واحد مجله، موسسه، کشور و حوزه. از نظر رویکردهایی که برای شبکه های علمی مورد استفاده قرار گرفته، سه دسته قابل شناسایی است: آمارهای سطح کلان، فنون خوشه بندی سطح میانه و شاخص های خرد. در شبکه های علمی، شش کاربرد مطرح است: ارزیابی اثر پژوهشی، مطالعه همکاری علمی، مطالعه روابط رشته ای و میان رشته ای، شناسایی موضوعات و تخصص های پژوهشی، تولید نقشه های علمی و یافتن جریان های دانش. این چارچوب به طور موثر مطالعات مختلف درمورد شبکه های علمی را طبقه بندی کرده و یک نگاه واضح و مختصر درمورد کارکردهای به هم پیوسته شبکه های علمی ارائه خواهد داد.
    کلیدواژگان: شبکه های علمی، مطالعه همکاری علمی، روابط میان رشته ای، تحلیل جریان های دانش
  • یک کتاب یک گفت و گو
  • نعمت الله فاضلی، سعید ارکان زاده یزدی صفحه 285
  • شایسته خواندن
  • مسعود بهزادی راد صفحه 315