فهرست مطالب
نشریه سیاست متعالیه
پیاپی 1 (تابستان 1392)
- بهای روی جلد: 30,000ريال
- تاریخ انتشار: 1392/06/20
- تعداد عناوین: 8
-
-
صفحه 7
-
صفحه 9در جامعه اسلامی قرآن کریم اصلی ترین منبع برای سیاست گذاری و تعیین خط مشی است. از این رو انتظار می رود که اصول و خط مشی های کلان جامعه از قرآن استخراج و خط مشی های عمومی در راستای خط مشی های مستخرج از قرآن تعیین گردد. در این مقاله در صددیم خط مشی های سیاسی قرآن را استخراج و طبقه بندی کنیم. بر این اساس خط مشی ها را به سه قسم، خط مشی های فراگیر (ابرخط مشی)، خط مشی های هادی و راهنما و خط مشی های عمومی تقسیم کرده ایم.
ابر خط مشی ها و خط مشی های هادی سیاسی از قرآن قابل استخراج است اما با توجه به اینکه قرآن به کلیات پرداخته است، خط مشی های عمومی در قرآن مورد بررسی قرار نگرفته است، چراکه خط مشی های عمومی در هر جامعه با توجه به موقعیت های سیاسی و اجتماعی فرق می کند. در هر حال خط مشی های عمومی باید در راستای ابر خط مشی ها و خط مشی های هادی تعیین گردد.کلیدواژگان: قرآن کریم، ابر خط مشیهای سیاسی، خط مشیهای هادی سیاسی، خط مشیهای عمومی، خط مشیهای راهنما -
صفحه 29پیچیدگی های جامعه موجب شده که عمل به ظاهر برخی از احکام شریعت میسر نباشد، بلکه عمل به ظاهر احکام، کارآیی و کارآمدی فقه در گستره اداره نظام سیاسی را زیر سوال ببرد، از این روی فقی هان در راستای بازخوانی آموزه های شریعت، مولفه مصلحت را مد نظر قرار داده اند؛ اما استفاده از مصلحت در مکاتب مادی در ذیل استفاده ابزاری از این عنصر جای گرفته و استفاده نابجا از آن در فقه برخی نحله ها، به دور شدن از اهداف و غایات دین منجر شده و دین را از محتوای خود تهی کرده است، از این رو تعیین ضوابط و ملاک هایی به جهت استفاده از عنصر مصلحت در فقه شیعه، ضروری می نماید.
ضوابطی که می تواند برای استفاده مطلوب از مصلحت در ذیل ملاک های برآمد هاز آموزه های شریعت، در فقه شیعه مورد استفاده قرار گیرد، قابلیت قرار گرفتن در ذیل سه گونه ضابطه است: از یک سو، ضوابطی در استفاده واژگانی از مصلحت در گستره لغت و اصطلاح مورد عنایت قرار می گیرد که مطابق آن، واژه مصلحت، امری دربردارنده منافع مادی و معنوی پایدار، همراه با عناصری چون سعادت و حکمت و دوراندیشی است. در سوی دیگر، مصلحت دارای معیارهای اساسی در فقه شیعه است که از آن میان می توان به اموری چون «عدم مخالفت با شریعت و غایات آن» و «ترجیح اهم بر مهم» به خصوص در عرصه نظام سیاسی اشاره کرد؛ لکن از دیگر سو، چون ضابطه «ترجیح اهم بر مهم»، ویژگی کلی داشته، لذا باید به ضوابطی جزئی تری اشاره کرد که بتواند در عرصه سیاست و نظام سیاسی مورد استفاده قرار بگیرد؛ ضوابطی مانند «زمان شناسی و مکان شناسی دقیق»، «دوراندیشی و همه جانبه نگری»، «غایت مداری»، «تقدیم جامعه بر فرد»، «خبرویت و مشورت» و «الزام به مشورت از سوی حاکم» در ذیل ضوابط جزئی تر مصلحت که عمده ترین کاربرد آن در عرصه نظام سیاسی است، قابل ارزیابی است.کلیدواژگان: مصلحت، ضابطه، نظام سیاسی، مشورت، زمان شناسی، غایت مداری، اهم و مهم -
صفحه 59امامیه بر خلاف اشاعره بر این اعتقاد است که احکام شرعی دائرمدار مصلحت و مفسده ملزمه است، اما در خصوص امکان فهم این مصلحت و مفسده در میان فقهای امامیه اختلافاتی به وجود آمده است.
علمای شیعه کاربرد سندی مصلحت را در اجتهاد و کشف حکم شرعی منکرند و حتی برخی قطع عقل به مصلحت و مفسده، قبل از حکم شارع را به گونه ای که مستند فقیه در استنباط حکم قرار گیرد، انکار کرده اند. اما آنچه مورد قبول علمای امامیه است، امکان درک مناط قطعی مورد نظر شارع، از سوی مجتهد، پس از جعل حکم از سوی شارع است.
در خصوص دایره احکام شرعی، فقهای امامیه قائلند که هم احکام شرعی که فتاوی کاشف از آن هستند و هم احکام حکومتی که از سوی حاکم مشروع صادر می شوند، در دایره اطلاق حکم شرعی قرار می گیرند، واضح است زمانی که احکام الهی تابع مصالح و مفاسد هستند، احکام حکومتی صادره از سوی حاکم اسلامی نیز از این قاعده مستثنی نخواهد بود.
در نوشتار حاضر، تشخیص مصلحت در دایره احکام حکومتی در دو حوزه اجرای احکام شریعت و صدور احکام حکومتی برای اداره و تدبیر امور اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مد نظر است که نیازمند ارائه اصول و قواعدی است که حکومت اسلامی را در صدور احکام حکومتی مطابق موازین شرعی هدایت گر باشد.
فتاوی فقهاء بر وجوب حفظ نظام و حرمت هرج و مرج در نظام اجتماعی، لزوم تقدیم مصلحت اقوی بر ضعیف(اهم و مهم)، دفع افسد به فاسد، تاکید بر لزوم تقدیم اهم بر مهم، حکایت از نقش مهم و تاثیرگذار مصلحت در صدور و امتثال و اجرای احکام شرعی و حکومتی دارد.کلیدواژگان: مصلحت و مفسده، اجتهاد و استنباط، حکم شرعی، حکم حکومتی، تشخیص مصلحت -
صفحه 79مصلحت را می توان از جمله قواعد کاربردی در حوزه اداره جامعه قلمداد نمود که به واسطه مباحث نظری و کاربردهای عملی آن مورد توجه بسیاری از اندیشه گران مسلمان بوده است. در این میان برخی از نویسندگان، مستند به ظهور و توسعه قاعده مصلحت در نظام سیاسی شیعی، معتقد شده اند که الگوی دینی حکومت شیعی به واسطه عنصر مصلحت، عرفی شده است. در این مقاله ضمن تحلیل گونه های مختلف مصلحت (فلسفی، کلامی و فقهی)، بنیادهای نظری و الگوی کاربردی آن را در جمهوری اسلامی ایران، از حیث ماهوی و نتایج، همچنان شریعت مدار ارزیابی نموده و نشان می دهد که چگونه مصلحت در فقه سیاسی شیعه تکوین وتوسعه یافته و توانسته به مثابه یک اصل کاربردی در سطح حکومت با رعایت اصول اصلی شریعت مطرح شود. برای این منظور مبانی، سیر تحول و نوع کاربرد آن در جمهوری اسلامی ایران بحث و بررسی شده است.کلیدواژگان: حکومت، سیاست، عرفیگرایی، مصلحت، تشیع
-
صفحه 97بستر شکل گیری موضوع مقاله حاضر بعنوان «دانش سیاسی حوزوی»، این سه سوال است:عوامل اجتماعی و معرفتی ظهور مراکز دورگه آموزشی و پژوهشی در عرصه علوم سیاسی در حوزه علمیه قم کدام ند؟
نهادها و مراکزی که طی این سه دهه به توزیع و احیانا تولید دانش سیاسی پرداخته اند، کدام ند؟
ظرفیت ها و محدودیت های هر یک از مراکز در بسط و نهادینه کردن دانش سیاسی در حوزه علمیه قم چیست؟
فرضیه و پاسخ اولیه مقاله حاضر آن است که دانش سیاسی حوزه علمیه قم، برایند تعامل و شرایط سه مولفه نصوص اسلامی، روحانیت (به عنوان مفسر) و شرایط اجتماعی سیاسی است. به سخنی دیگر، دانش سیاسی حوزوی در درون یک مثلث شکل می گیرد که در راس آن نص دینی است و در یک قاعده اش روحانیت است که نیازهای عصر خویش را به صورت پرسش های تاریخی به نص، عرضه و از آن، راه حل مطالبه می کند و در قاعده دیگر مثلث شرایط تاریخی، اجتماعی و سیاسی قرار دارد که برآن نیازها و پرسش ها تاثیر می گذارد و طبعا آنها را در هر دوره ای متفاوت می سازد. شرایط جدیدی که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به وجود آمد که درون آن روحانیت به عنوان متولی نظام بر آمده از آن، می بایست زندگی سیاسی مومنان را برحسب بینش مذهبی، مفهومی سازد، سبب ظهور و تکوین شاخه هایی از دانش سیاسی و نیز رواج مطالعات سیاسی در فضای فکری حوزه علمیه قم گردید.کلیدواژگان: دانش، دانش سیاسی، حوزوی، حوزهای، نص، شرایط اجتماعی و سیاسی، مراکز دورگه -
صفحه 127مقاله حاضر نخستین نوشتاری است که به دو بحث تاریخ و صورت بندی مطالعه فلسفه سیاسی اسلامی در غرب می پردازد. در بحث نخست، به پیدایش و سیر تاریخی مطالعه اندیشمندان غربی درباره فلسفه سیاسی اسلامی اشاره دارد و ضمن بیان زندگی علمی این دسته از اندیشمندان، به معرفی مهم ترین آثاری می پردازد که در غرب درباره فلسفه سیاسی اسلامی نوشته شده است. در بحث دوم، مطالعه فلسفه سیاسی اسلامی در غرب در چهار رهیافت تاریخی، تفسیری، انتقادی و توصیفی صورت بندی می شود. صورت بندی مذکور نه بر اساس تقدم و تاخر زمانی اندیشمندان و آثار، بلکه بر ساس هم خوانی محتوایی مباحث می باشد. همچنین دست یابی به رهیافت های مذکور و صورت بندی آن، نه بر اساس معیار قیاسی، بلکه بر اساس مطالعه استقرایی آثاری است که درباره فلسفه سیاسی اسلامی در غرب نوشته شده اند.کلیدواژگان: فلسفه سیاسی، فلسفه اسلامی، فلسفه سیاسی اسلامی، رهیافت تاریخی، رهیافت تفسیری، رهیافت انتقادی، رهیافت توصیفی
-
صفحه 153اندیشه های سیاسی در اسلام بر مبانی نظری خاص و متعددی استوار است که یکی از مهم ترین آنها مبانی فلسفی است. نوشتار حاضر با هدف تبیین این گروه از مبانی، به بررسی دسته ای از دیدگاه های کلان و اساسی درباره هستی، انسان و معرفت می پردازد که پذیرش آنها اندیشه های سیاسی را تحت تاثیر قرار می دهد. افزون بر این، به شرایط و عوامل سیاسی اجتماعی تاثیرگذار بر این اندیشه های فلسفی سیاسی نیز پرداخته شده تا چگونگی شکل گیری اندیشه های سیاسی مذکور بر بنیاد این دیدگاه ها تبیین گردد. توضیح مبانی فلسفی اندیشه های سیاسی در سه مکتب مشاء، اشراق وحکمت متعالیه موضوع اصلی مقاله حاضر را تشکیل می دهد.کلیدواژگان: اندیشه سیاسی، فلسفی سیاسی، مبانی هست یشناختی، مبانی معرفت شناختی، مبانی انسان شناختی، مبانی غایت شناختی
-
Page 9In Slamic society the Qoran is most principal resource for policy making and appointment of policies. So tenets and society pervasive policies should produce of the Qoran and it uses for appointing public policies. Public policies should appoint in tension of produced policies if the Qoran. In this essay we search for producing political policies of the Qoran and divide and remark it with using of Dr.MehdiAlvanipattern.So we divided policies in 3 parts: pervasive policies, guild policies, public policies We divided the Qoran’s political policies in two parts: Qoran’s political pervasive policies and Qoran’s political guild policies and we explained them. Due to the Qoran considered general concepts, so public policies didn’t survey because public policies are different every society due to public and political situations. Therefore public policies should appoint in tension of public pervasive policies and guild policies.Keywords: The Qoran, Qoran's political policies, policy making, political management
-
Page 29Instrumental and undue use of the concept of ‘expediency’ [maṣliḥah] in material schools of thought and in Sunnite jurisprudence resultedin distancing from the goals of religion. As a result, specifying the criteria for making use of the concept of expediency in Shiite jurisprudence and distinguishing it from other interpretations of this concept is of great importance. Three kinds of criteria can be distinguished here. On the one hand, the concept of expediency, in the sense of “including stable material and spiritual benefits,” collocates with elements such as ‘ḥikmah’ [wisdom] and prudence. On the other hand, there are general criteria such as “not disagreeing with shari’a and its goals” and “preference of the most important over the important.” However, since the question that what are the criteria for preferring one over the other still remains valid, one must resort to more specific criteria such “having knowledge of time and place,” “having prudence and multi-aspect perspective,” “purposiveness,” “priority of society over individual,” “expertness and consultation,” and “necessity of consulting with the ruler.”Keywords: maṣ, liḥ, ah, criterion, political system, consultation, knowledge of the time, purposiveness, most important, important
-
Page 59the Imamites believe that religious verdicts are based on their expediencies and aftermaths. However, there are disagreements about the possibilities of understanding these expediencies and aftermaths among Imamite jurisprudents. Shiite ulema deny using textual evidence in giving a verdict and even some reject the certainty arrived at concerning the expediency and aftermath of a verdict to be used as evidence by a jurist before the verdict issued by the legislator. But what Imamite ulema agree on is the possibility of understanding the definitive conditions considered by the legislator, by jurist after the verdict being issued by the legislator. Concerning the scope of religious verdicts, Imamite jurists believe that both religious and governmental verdicts are considered as religious verdicts. Since all divine verdicts are subject to having possible good and evil aftermaths, governmental verdicts are no exceptions. The present paper considers recognition of expediency within governmental verdicts as two categories of implementing religious verdicts and issuing governmental verdicts to managing social, political, and economic affairs.Keywords: expediency, aftermath, ijtihad, inference, religious verdict, governmental verdict, expediency recognition
-
Page 79The concept of expediency, which has drawn the attention of Muslim intellectuals due to its theoretical and practical applications, is a principle used in relation with social management. Some writers, due to the emergence and development of this concept in Shiite political system, believe that the religious model of Shiite government is conventionalized because of the element of expediency. After analyzing different types of expediency (philosophical, theological, and jurisprudential), the paper evaluates the theoretical foundations and practical model of expediency in the Islamic Republic of Iran and shows how the concept developed in Shiite political Fiqh and could play a role in the government as a practical rule.Keywords: government, politics, conventionalism, expediency, Shiism
-
Page 97This paper is based on three questions: 1. What are the social and epistemological factors of the emergence of the hybrid research and teaching centers of political science in the Howza ‘ilmiyya of Qom? 2. Which are the institutions and centers which distributed and probably produced political knowledge? 3. What are the capacities and limitations of each of these centers in the development and institutionalization of political knowledge in Howza ‘ilmiyya of Qom? The tentative hypothesis of the present paper is that political knowledge in Howza ‘ilmiyya of Qom is the result of the interaction and circumstances of the three factors Islamic texts, clerics (as interpreters), and socio-political circumstances. In other words, political knowledge in Howza ‘ilmiyya is formed in a triangle on top of which is religious texts, on one side is the clerics who present the questions of their time to the texts and ask for answers, and on the last side are the historical, social, and political circumstances which are influenced by needs and questions that are naturally different in different times. After the Islamic Revolution, a new situation arouse and the clerics, as its founder and caretaker, to conceptualize the political life of the believers on the basis of a religious outlook. This situation also resulted in the emergence and development of some branches of political knowledge and political studies in the intellectual atmosphere of Howza ‘ilmiyya of Qom.Keywords: knowledge, political knowledge, howza, text, socio, political circumstances, hybrid centers
-
Page 127The present paper is the first to deal with the two issues of history and the categorization of the study of Islamic political philosophy in the West. The first part of the paper deals with the emergence and historical development of the study of Western scholars on Islamic political philosophy and, in addition to giving an account of the life of these scholars, introduces the most important works written in the West about Islamic political philosophy. In the second part, the study of the Islamic political philosophy in the West is categorized into four approaches: historical, interpretive, critical, and descriptive. The above categorization is not based on time, but on the congruence of content. In addition, arriving at the above approach for categorization was not based on an deductive criterion, but on the inductive study of the works written about the Islamic political philosophy in the West.Keywords: political philosophy, Islamic philosophy, Islamic political philosophy, historical approach, interpretive approach, critical approach, descriptive approach
-
Page 153Political thoughts in Islam are based specific and numerous, most important of which are the philosophical foundations. To explain them, the present paper studies the basic ideas about the existence, human being, and knowledge because accepting these ideas influences on political thought. In addition, the paper deals with socio-political circumstances and causes influencing on such philosophical and political ideas to explain how these political thoughts formed on the basis of such ideas. The maid part of this paper is to explain the philosophical foundations of political thought in the three schools of the prepateticism, illumination, and transcendent wisdom.Keywords: political thought, political philosophy, ontological foundations, epistemological foundations, humanistic foundations, teleological foundations
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.