فهرست مطالب

علوم تربیتی از دیدگاه اسلام - سال ششم شماره 1 (پیاپی 10، بهار و تابستان 1397)

نشریه علوم تربیتی از دیدگاه اسلام
سال ششم شماره 1 (پیاپی 10، بهار و تابستان 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/04/25
  • تعداد عناوین: 7
|
  • مرضیه دهقانی، نیکو دیالمه، سکینه خوش صفت * صفحات 5-30
    هدف پژوهش حاضر، بررسی شادکامی و شناسایی اهداف برنامه درسی «مدرسه شاد» با تکیه بر آموزه های اسلامی است. این پژوهش از نوع مطالعات کیفی بوده و با رویکردی قیاسی استقرایی و روش تحلیل متن تهیه شده است؛
    به این معنا که با بررسی مطالعات انجام شده مرتبط با شادکامی در حوزه های روان شناس
    ی، علوم تربیتی و علوم اسلامی، مفهوم شادکامی، عوامل موثر بر آن و همچنین اهداف برنامه درسی مدرسه شاد در دانش متعارف شناسایی شده است. همچنین روایات مرتبط با عوامل شادکامی در اسلام، جمع آوری و تحلیل شده و بر اساس آن اهداف برنامه درسی مدرسه شاد بر پایه آموزه های اسلامی تبیین شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که اهداف برنامه درسی مدرسه شاد، ناظر بر جنبه های سه گانه «شناختی»، «نگرشی» و «توانشی» است. مقایسه یافته ها در دو دیدگاه نشان می دهد که برخی از مولفه های شناسایی شده در دیدگاه اسلام، در دانش متعارف دیده نمی شود که از آن جمله می توان به مدیریت احساسات و تمایلات در برابر امور دنیوی و خشنودی از تقدیر الهی در موقعیت های مختلف اشاره کرد. دیگر وجوه افتراق اهداف برنامه درسی مدرسه شاد در دیدگاه اسلام نسبت به دانش متعارف، ارتباط و به هم پیوستگی، جامعیت، شفافیت اهداف و محوریت تعالیم دینی است.
    کلیدواژگان: مدرسه شاد، شادکامی، برنامه درسی، مدیریت احساسات
  • صادق تقی لو * صفحات 31-47
    هدف پژوهش حاضر، مطالعه تاثیر آموزش قرآن کریم بر بهبود شیوه های مقابله با فشار روانی است. نوع مطالعه شبه آزمایشی و جامعه پژوهش نوجوانان شرکت کننده در دوره های تابستانی بسیج هستند که در دو گروه آموزش قرآن کریم و آموزش های دیگر (شامل خطاطی، نقاشی، رایانه و...) دسته بندی شده اند. به این ترتیب 53 نفر از نوجوانان شرکت کننده در کلاس های آموزش قرآن کریم و 61 نفر از نوجوانان شرکت کننده در کلاس های غیر قرآنی، نمونه های پژوهش حاضر را تشکیل داده اند. داده ها نیز در دو مرحله (پیش آزمون و پس آزمون) با پرسشنامه شیوه های مقابله با فشار روانی ساخته اندلر و پارکر (1990)گردآوری و به کمک تحلیل کوواریانس چندمتغیری، تحلیل شده اند. یافته های پژوهش نشان می دهد متغیرهای وابسته (سبک اجتنابی، سبک مسئله مداری و سبک هیجان مداری) به صورت معناداری تحت تاثیراجرای متغیرهای مستقل تغییر یافته اند (001/0>P) و بعد مسئله مداری شیوه های مقابله با فشار روانی تحت تاثیراجرای متغیر مستقل (آموزش شبه آزمایشی قرآن کریم) (01/0>P) بهبود یافته است. از این نتایج چنین استنباط می شود که می توان براساس آموزه های قرآن، الگویی کارآمد برای مقابله با فشار روانی مسلمانان به ویژه نوجوانان مسلمان طراحی کرد.
    کلیدواژگان: آموزش قرآن کریم، فشار روانی، مقابله
  • حسن اسلامیان * صفحات 49-64
    هدف پژوهش حاضر، تعیین نقش دو عامل «تمرکز» و «رسمیت» در ساختار نظام آموزشی بر تربیت دینی دانش آموزان از منظر دبیران درس دین و زندگی است که با روش کیفی و رویکرد پدیدارشناسی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی دبیران درس دین و زندگی مقطع متوسطه شهرستان بهشهر استان مازندران در سال تحصیلی 96- 1395 است که 21 دبیر با روش نمونه‏ گیری هدفمند به عنوان نمونه آماری انتخاب شده اند. برای جمع‏ آوری اطلاعات از روش مصاحبه نیمه سازمان یافته و برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش 7 مرحله ای «کلایزی» استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که از دیدگاه دبیران، مهمترین آسیب های تربیت دینی در نظام آموزشی، ناظر بر عدم کاربست روش های فعال تدریس، ضعف در گزینش و استخدام معلمان، نداشتن صلاحیت کافی از سوی برخی دبیران، فقدان سیستم نظارتی بر تربیت دینی و توجه نداشتن به تفاوت های منطقه ای و محلی است. به باور دبیران، مواردی نظیر استفاده از منابع کمک آموزشی در تدریس دروس دینی، برگزاری کلاس های فوق برنامه، تاکید بر کیفیت یادگیری و استفاده از روحانیون و مبلغان دینی در فرایند تربیتی دانش آموزان، مهمترین راهکارهای کاهش رسمیت در برنامه درسی تربیت دینی است و همچنین اهم راهکارهای کاهش تمرکز، ناظر بر اعطای اختیارات بیشتر به مسئولان نواحی و استان ها، اصلاح محتوا و روش های تدریس، آزادی عمل دبیران در انتخاب محتوا، نبود یک جانبه نگری، ابتکار عمل بیشتر مدیران و معلمان و مشارکت والدین و فراگیران در برنامه‏ ریزی درسی تربیت دینی است. ضروری است بسترهای لازم توسط مسئولان برای کاهش تمرکز و رسمیت در راستای اثربخشی اهداف تربیت دینی فراهم شود.
    کلیدواژگان: ساختار نظام آموزشی، تربیت دینی، تمرکز، رسمیت
  • حسین جلیل زاده، حیدرعلی زارعی * صفحات 65-79
    هدف پژوهش حاضر، پیش بینی دینداری در میان دانش آموزان براساس سبک های تفکر و صفات شخصیتی آن هاست. روش تحقیق از نوع توصیفی همبستگی است و جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دانش آموزان متوسطه دوم ناحیه 2 شهر ارومیه است که در سال تحصیلی 96 1395 تحصیل می کردند. از میان این دانش آموزان، 375 نفر با روش نمونه گیری خوشه ایچندمرحله ای انتخاب شده و با پرسشنامه های دینداری خدایاری فرد و همکاران (1388)، فرم کوتاه سبک های تفکر استرنبرگ، واگنر و زانگ (2007) و فرم کوتاه پرسشنامه صفات شخصیت گلدبرگ (1999) مورد ارزیابی قرار گرفته اند. برای تحلیل فرضیه های پژوهش نیز از آزمون های آماری ضریب همبستگی و تحلیل رگرسیون چندگانه به روش همزمان استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد سبک های تفکر قانونی، قضایی، اجرایی، کلی نگر، جزیی نگر، سلسله مراتبی، سلطنتی، درونی و بیرونی با دینداری رابطه مثبت (01/0>P) و سبک های تفکر محافظه کار و هرج و مرج طلب با دینداری رابطه منفی و معنا داری دارند(05/0>P). از انواع صفات پنج گانه شخصیتی نیز به جز روان رنجوری که رابطه منفی معناداری با دینداری دارد، سایر صفات رابطه مثبت معناداری با دینداری نشان داده اند (01/0>P). نتایج حاصل از رگرسیون چندگانه نیز نشان می دهد که انواع سبک های تفکر و صفات شخصیتی توان پیش بینی دینداری را در دانش آموزان متوسطه دوم دارند (01/0>P). بنابراین نتایج تحقیق شواهدی را مبنی بر ارتباط ویژگی های مطلوب روان شناختی با متغیر دینداری فراهم کرده است.
    کلیدواژگان: دینداری، سبک های تفکر، صفات شخصیتی، ویژگی های روان شناختی
  • رضا رافتی صفحات 71-100

    هدف پژوهش حاضر، شناسایی ابعاد و مولفه‌های نابرابری آموزشی از دیدگاه مدیران و دانش‌آموزان مناطق آموزشی شهر مشهد است. نوع پژوهش کمی از نوع مدل‌یابی معادلات ساختاری به‌روش همبستگی است. جامعه آماری شامل 205 هزار و 336 دانش‌آموز و 2 هزار و 19 مدیر است که با شیوه نمونه‌گیری طبقه‌ای نسبتی و فرمول کوکران، 384 دانش‌آموز و 323 مدیر به‌عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه محقق ساخته می‏باشد، تحلیل داده‌ها با روش ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چندگانه و آزمون تی (t) انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد رابطه مستقیم و معناداری بین شاخص‌های متغیرهای مستقل «عوامل زمینه خانوادگی»، «فرایند مدرسه»، «برونداد و نتایج» و «درونداد» با متغیر وابسته نابرابری‌های آموزشی وجود دارد. مهمترین مولفه‌های نابرابری آموزشی عبارت از زمینه خانوادگی، فرایند مدرسه، درونداد و برونداد غیرشناختی است که با ارتقای شاخص‌های چهارگانه زمینه خانوادگی، فرایند مدرسه، برونداد و نتایج و درونداد، نابرابری آموزشی در مناطق هفت‌گانه آموزشی کاهش می‌یابد. همچنین نتایج الگوسازی معادلات ساختاری حکایت از رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته دارد. باتوجه به شاخص‌های الگوسازی می‌توان استدلال کرد مدل ارایه شده از برازش خوبی برخوردار بوده و انطباق مطلوبی بین مدل به تصویر آمده یا مدل ساختاری شده با داده‌ها فراهم آمده است. به‌عبارتی متغیرهای فوق صلاحیت لازم را برای استفاده در قالب یک مدل نهایی پژوهش دارا هستند.

    کلیدواژگان: مولفه های نابرابری آموزشی، زمینه خانوادگی، درونداد، فرایند مدرسه، برونداد غیرشناختی
  • اکرم گودرزی، فاطمه سلیمانی، زهرا سادات شاه احمدقاسمی * صفحات 81-103
    هدف پژوهش حاضر، شناسایی چیستی و مولفه های مفهوم «تحول در انسان» در سازمان‏ های آموزشی براساس دیدگاه اسلام است و روش پژوهش، کیفی با رویکرد تحلیل متن قیاسی - استقرایی است. جامعه پژوهش، آیات قرآن و نمونه مورد نظر آیات مربوط به موضوع تحول است که با روش نمونه ‏گیری هدفمند مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که برای تحول در سازمان‏ های آموزشی، باید این مفهوم را در کارگزار تحول انسان بررسی کرد. براین اساس از نگاه اسلام، تحول همان تغییرات همه جانبه، مطلوب و مثبتی است که انسان را به کمال و قرب الهی می ‏رساند. بنابراین مفهوم تحول براساس مولفه های فرایندی بودن، تکاملی، درونی، فطری، انتخابی، آگاهانه، هدفمندی و بروز و ظهور عینی در چارچوب حاکمیت اراده الهی تعریف شده است و با توجه به ماهیت مشترک مولفه ها، آن ها به دو بعد عوامل ذاتی (اراده انسان، درونی بودن، فطری بودن، آگاهانه و مبتنی بر شناخت موقعیت و تکاملی بودن) و عوامل ساختاری (هدفمند بودن، فرایندی بودن و بروز و ظهور عینی) طبقه بندی شده اند.
    کلیدواژگان: مفهوم تحول، کارگزار تحول (انسان)، قرب الهی، عوامل ذاتی، عوامل ساختاری
  • محمد عترت دوست * صفحات 130-154
    هدف پژوهش حاضر، تبیین مولفه های خانواده مطلوب و کارکردهای تربیتی آن درراستای رشد و اعتلای انسان از منظر امام رضا (ع) است. در این پژوهش از روش «تحلیل محتوا» با دو رویکرد کمی و کیفی استفاده شده و جامعه آماری آن شامل 104 دعا از کتاب «الصحیفه الرضویه الجامعه» است. برای تحلیل کمی، تمامی ادعیه برمبنای مضامین خانواده مورد تحلیل قرار گرفته و مقولات و زیرمقولات مرتبط با موضوع پژوهش نیز احصاء و استخراج شده اند. یافته ها نشان می دهد که مجموع ادعیه امام رضا(ع) در زمینه موضوع پژوهش قابل طبقه بندی در چهارمحور «تشویق به تفکر در مسائل اخلاقی»، «آموزش محبت و مهرورزی»، «آموزش حقوق اجتماعی» و «عینیت بخشی به آموزه های تربیتی با معرفی اهل بیت علیهم‏ السلام به عنوان الگو» است. همچنین نتایج به دست آمده نشان می دهد رویکرد غالب این ادعیه، آموزشی بوده و ‏یکی از مهم ترین موضوعات آن، توجه به نهاد خانواده و جایگاه آن در جامعه اسلامی برای تربیت و ارائه راهکار و کارکردهای آن است.
    کلیدواژگان: کارکردهاي تربيتي، نهاد خانواده، امام رضا (ع)، ادعيه رضوي (ع)
|
  • Marzieh Dehghani, Nikoo Dialameh, Sakineh Khoshsefat * Pages 5-30
    The present study investigates happiness and its causes in schools and specifically identifies the objects of happy school curriculum based on the Islamic instructions. This paper is a qualitative study with inductive-deductiveapproaches and has been prepared with content analysis method. This means that the review of the related studies, in the fields of psychology, education and Islamic sciences, the studies related to happiness, its factors and the objects of happy school curriculum based on conventional knowledge have been identified. In the following the traditions associated with the happiness factors in Islam were collected, analyzed andobjects of happy school curriculum were defined based on Islamic teaching. The results of this paper represents that the objects of happy school curriculum include three aspects of cognitive, attitude and skill proficiency. compare the results in two views showes that some components based on Islamic teachings not be found in conventional knowledge. Managing emotions and propensity , Satisfaction of divine destiny in different situations are like these.Other differences between the objectives of happy school curriculum in Islamic view and conventional knowledge are integration, aggregration, specificity, clearness of aims based on religious teaching.
    Keywords: happy school, happiness, curriculum, Islamic instructions, objectives
  • Sadegh Taghiloo * Pages 31-47
    Aim: This study was conducted with the aim of studying the impact of education of Quran Karim to improve coping styles.
    Method
    This study was quasi-experimental and adolescents participating in Basij summer courses were the population of the current study, which was placed in two groups named Guran education and other educations (Calligraphy, drawing, computers, etc). Thus, 53 adolescents participated in the Quran Karim education and 61 adolescents participated in the non-Quran Karim education Classes, were the samples of this study. Data were collected by Coping for Stressful Situations by Endler & Parker (1990) questionnaire in two phases (pretest and posttest) and analyzed by multivariate analysis of covariance.
    Finding: Dependant variables (problem-oriented, emotional-oriented and avoidance-oriented coping) significantly were affected by manipulation of the independent variables (P
    Keywords: coping, Quran Karim education, stress
  • Hassan Eslamian * Pages 49-64
    The main purpose of this study was to determine the effect of two factors of concentration and recognition in the structure of the education system on the religious education of students from the point of view of religion and life teachers. The methodology of this research is descriptive-qualitative. The statistical population of this study is all the teachers of religion and life of high school in Behshahr province in Mazandaran province in the academic year of 2011-2012. Among them, using the purposeful sampling method, 21 secretaries of religion and life As a sample of this study, semi-structured and in-depth interviews were conducted with the teachers of religion and life of high school. A descriptive-interpretive approach was used to analyze the information. A satisfactory answer to the research questions was done, the analytical unit in this research was a sentence and a paragraph. The main results of the research showed that: 1- From the viewpoint of the teachers, the most important areas of religious education in the education system of our country are the lack of use of active teaching methods and emphasis on the use of traditional teaching methods, weakness in the selection and recruitment of skilled teachers. For religious lessons, there is a lack of attention to regional and local differences.
    Keywords: curriculum, religious education, concentration, formalism
  • Hosein Jalilzadeh, Heidar Ali Zarei * Pages 65-79
    The purpose of this study was the investigation of The prediction of Religiosity based on and Thinking Styles and Personality Types in the second secondary students of urmia. The research method was descriptive-correlational. The statistical population of the study consisted of all second secondary students in the second district of Orumiyeh city Who were studying in 2017-2018. For this purpose, 375 student, selected by cluster multistage random method and were evaluated with by Khodayari-Fard et al. (2009) the religiosity questionnaire, the short form of thinking styles of Sternberg, Wagner and Zang (2007) and the short form of the Goldberg character trait questionnaire (1999). The correlation coefficient and multiple regression analysis were used to analyze the research hypotheses. The findings showed that the legal, judicial, executive, global, local, hierarchical, monarchic, internal and external, styles of thinking have positive (p
    Keywords: Religiosity, Thinking Styles, Personality Types
  • reza rafati * Pages 71-100

    The present The Study of the Dimensions and Components of Educational Inequalities from the Viewpoints of Educational Leaders and Students in Mashhad Educational Areasthat was descriptive-analytic and statistical society, 205336 students and 2019 managers. Through Morgan table 384 students and 323 managers The sample of the statistical sample was selected using a proportional stratified sampling method. The research instrument was a researcher-made questionnaire whose content validity was confirmed by its own experts after a pilot run through Cronbach's alpha higher than 0.7. The data were analyzed by descriptive and inferential statistics And using the WizzRear software (SPSS) The results of this study showed that there is a significant and direct relationship between indices of independent variables of family factors, school process, outcomes and outcomes, inputs with variables (P

    Keywords: Educational Inequalities, Educational Leaders, students
  • Akram Goodarzi, Fatemeh Soleimani, Zahrasadat Shahahmaqasemi * Pages 81-103
    The purpose of this research is to identify the components and components of the concept of transformation in educational organizations based on the view of Islam. The research method is qualitative with deductive-deductive text analysis approach. The research community consists of the Quranic verses and the sample of the verses related to the subject of evolution. Purposeful sampling method. Findings of the research suggest that for the transformation of educational organizations, this concept should be considered at the transformation man (man). Accordingly, from the perspective of Islam, the transformation is the all-encompassing, desirable and positive changes that bring man to perfection and divine glory. Therefore, the concept of transformation is defined on the basis of components, processuality, evolution, intrinsic, innate, selective, conscious, purposefulness and objective appearance in the framework of the rule of divine will. According to the common nature of the components, they are divided into two dimensions: factors Intrinsic (human will, innateness, inner being, consciousness, based on position recognition, evolutionary) and structural factors (purposefulness, process, and objective emergence).
    Keywords: Concept of Transformation, Educational Organizations, Transformational Brotherhood (Man), Divine Revelation, Intrinsic, Structural Factors
  • Mohammad Etrat Doost * Pages 130-154
    Have standards in Islam that been introduced for the formation of the family. in which the pillars of the family congregate meet those standards, they have the same amount of desirability and play an important role in educating the individual and society. There are some narratives that can be studied and analyzed by the components of a desirable family. In this research, we are going to search for the Holy Family of Imam Reza (AS) in the educational school and extract the position and functions of the family based on their teachings.
    Among the works that remained of the imam, his claim was gathered in the book "Al-Sahifa al-Razaviy al-Jameeah". The method of "content analysis" shows that the dominant approach of this claim is educational and one of the most important issues is the attention to the educational functions of the family.
    Keywords: Education, Family, Imam Reza (AS), Prayer, Content Analysis