فهرست مطالب

پژوهشنامه علم سنجی - پیاپی 2 (پاییز و زمستان 1394)

پژوهشنامه علم سنجی
پیاپی 2 (پاییز و زمستان 1394)

  • تاریخ انتشار: 1394/07/21
  • تعداد عناوین: 6
|
  • عبدالرضا نوروزی چاکلی، زهرا مددی صفحات 1-14
    هدف
    شناسایی رابطه میان وضعیت اقتصادی و سایر مقوله های توسعه اجتماعی همواره از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است. مطالعات نشان می دهند که به لحاظ اقتصادی و همچنین از نظر علم و فناوری، هر یک از کشورها در جایگاه های متفاوتی قرار می گیرند. در این راستا، این پژوهش با هدف تحلیل پیوندهای میان قدرت اقتصادی و جایگاه علم و فناوری کشورها به انجام رسیده و سعی دارد با تحلیل این گروه از شاخص ها رابطه میان مقوله های اقتصاد و علم و فناوری را تبیین کند.
    روش شناسی: این پژوهش از نوع پژوهش های علم سنجی است و جامعه مورد مطالعه آن مشتمل بر 38 کشوری است که در قالب سه خوشه با یکدیگر مورد مقایسه و ارزیابی قرار گرفته اند. این کشورها در طی دوره پانزده ساله 1996 تا 2010 دارای شاخص هرش بالاتر از 100 در پایگاه سایمگو بوده اند و علاوه بر آن، در تقسیم بندی های بانک جهانی نیز در سه گروه کشورهای با درآمد بالا، متوسط و پایین حضور داشته اند. داده های این پژوهش از پایگاه های اطلاعاتی سایمگو، یونسکو، سازمان همکاری اقتصادی و توسعه و بانک جهانی استخراج شده و برای تجزیه و تحلیل آن از نرم افزارهای Excel و SPSS استفاده شد. همچنین جهت پاسخ گویی به سوال ها و فرضیه های پژوهش از آزمون هم بستگی اسپیرمن استفاده به عمل آمد.
    یافته ها
    نتایج حاکی از آن است که بین دو دسته شاخص های قدرت اقتصادی و شاخص های جایگاه علم و فناوری کشورها هم بستگی مثبتی وجود دارد. همچنین میان میزان سرمایه گذاری در علوم و فناوری و سطح توسعه یافتگی علوم کشورها ارتباطی مستقیم برقرار است. به علاوه، کشورهایی که از قدرت اقتصادی مناسبی برخوردارند، ازنظر علم و فناوری نیز در جایگاه مطلوبی قرار دارند.
    نتیجه گیری
    با استفاده از آزمون های انجام شده بر روی شاخص های زیرگروه قدرت اقتصادی و شاخص های زیرگروه علم و فناوری، رابطه معنادار میان قدرت اقتصادی و جایگاه علم و فناوری کشورها مورد تایید قرار گرفته است. به بیانی دیگر، کشورها یی که توجه و سرمایه گذاری بیشتری را بر روی شاخص های قدرت اقتصادی خود صرف نموده اند، به تبع آن شاهد پیشرفت و رشد بیشتری در شاخص های جایگاه علم و فناوری خود بوده اند.
    کلیدواژگان: علم سنجی، شاخص های اقتصادی، شاخص های توسعه علم و فناوری، قدرت اقتصادی، توان علمی، توان فناوری
  • جواد ریاحی اصل، علی شرفی صفحات 15-30
    هدف
    امروزه ارزیابی کمی و کیفی برونداده های علمی، از جمله مهمترین شاخص های سنجش تولیدات علمی دانشگاه ها، موسسه ها و کشورها محسوب می شود لذا هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت بروندادهای علمی اعضای هیئت علمی دانشکده های علوم پزشکی دانشگاه شاهد، در پایگاه استنادی اسکوپوس (2000 تا 2011) می باشد.
    روش شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی است که با روش اسنادی و پیمایشی با رویکرد علم سنجی انجام شده است. داده های پژوهش با استفاده از آمار توصیفی و به کمک نرم افزار Excel تجزیه وتحلیل شد.
    یافته ها
    یافته های پژوهش نشان دادند که فقط 32 نفر (24درصد) از جامعه پژوهش، دارای مدرک علمی نمایه شده در پایگاه اسکوپوس بودند. روند کلی رشد بروندادهای علمی جامعه پژوهش به رغم صعودی بودن، منظم نبوده، حتی در برخی سال ها نزولی بوده است. از کل 279 برونداد علمی نمایه شده، 276 مورد به دانشکده پزشکی، هفت مورد به دانشکده دندان پزشکی و پنج مورد به دانشکده پرستاری، مربوط بوده اند و بیشترین نوع مدرک نمایه شده، مقاله مجله بوده است. دانشکده های پزشکی، دندان پزشکی و پرستاری، به ترتیب، دارای بیشترین میزان تعداد استنادها و شاخص هرش بوده اند ولی از لحاظ نسبت استناد به مدارک، دانشکده پرستاری، عملکردی بهتر نسبت به دو دانشکده دیگر داشته است. حوزه موضوعی پزشکی به طور کلی با 83/41درصد، بیشترین سهم را داشته و دو حوزه موضوعی دندان پزشکی و پرستاری با 12/1 و 22/0درصد، کمترین سهم را داشته اند. بروندادهای سه، چهار و پنج نویسنده ای، به ترتیب، بیشترین سهم را داشته اند. میزان همکاری علمی جامعه پژوهش با پژوهشگران ایرانی و پژوهشگران دانشگاه شاهد، بیش از همکاری علمی با پژوهشگران غیرایرانی و پژوهشگران غیردانشگاه شاهد بوده است. پژوهشگران کانادایی و دانشگاه علوم پزشکی تهران، بیشترین سهم را در همکاری علمی خارج از کشور و خارج از دانشگاه با جامعه پژوهش داشته اند.
    نتیجه گیری
    نتایج نشان می دهد که میزان تولیدات علمی و همکاری های علمی اعضای هیئت علمی پزشکی دانشگاه شاهد روند صعودی داشته است.
    کلیدواژگان: علم سنجی، دانشگاه شاهد، برونداد علمی، پایگاه استنادی اسکوپوس، اعضای هیئت علمی علوم پزشکی
  • منیره غریبه نیازی، معصومه کربلا آقایی کامران صفحات 31-50
    هدف
    هدف این پژوهش، ارزیابی وب سایت های دانشگاه های دولتی ایران با روش نمایه ارزیاب وب است.
    روش شناسی: این پژوهش، ترکیبی از پیمایش توصیفی و روش دلفی بوده، جامعه آماری پژوهش، شامل صد وب سایت دانشگاه های دولتی ایران است. گردآوری داده ها با استفاده از سیاهه وارسی صورت گرفته است.
    یافته ها
    ارزیابی وب سایت ها با استفاده از معیارهای پنج گانه روش نمایه ارزیاب، یعنی: قابلیت دسترسی، سرعت، ناوبری، قابلیت اطمینان و محتوای وب نشان داد که معیار ناوبری در وضعیت مطلوب (امتیاز 72 از امتیاز 100)، معیار محتوا در وضعیت مطلوب (امتیاز 71 از امتیاز 100)، معیار سرعت در وضعیت مطلوب (امتیاز 70 از امتیاز 100)، معیار قابلیت اطمینان در وضعیت مطلوب (امتیاز 59 از امتیاز 100) و معیار قابلیت دسترسی در وضعیت نامطلوب (امتیاز 39 از امتیاز 100) قراردارند. یافته های پژوهش نشان دادند که 64درصد وب سایت ها در وضعیت مطلوب و 30درصد در وضعیت متوسط قراردارند.
    نتیجه گیری
    نتایج ارزیابی نشان داد که وب سایت های دانشگاه های دولتی ایران وضعیت مطلوبی دارند.
    کلیدواژگان: نمایه ارزیاب وب، ارزیابی کیفیت وب سایت های دانشگاهی، دانشگاه های دولتی ایران
  • لاله صمدی، غلامرضا فدایی صفحات 51-66
    هدف
    متخصصان حوزه های مختلف، تحلیل استنادی را نوعی ابزار تحقیق می دانند، اما تحلیل استنادی به دلیل دارا بودن برخی از ویژگی های مهم روش های تحقیق می تواند نوعی روش تحقیق محسوب شود. ازاین رو، هدف تبیین جایگاه تحلیل استنادی به مثابه روش تحقیق، تعیین کمی یا کیفی بودن آن و آسیب شناسی روایی آن است.
    روش شناسی: با استفاده از روش کتابخانه ای و سندی و با پیمایش در متون و منابع موجود، مطالب مرتبط در این زمینه گردآوری شده است.
    یافته ها
    تحلیل استنادی از ویژگی های مهم روش های تحقیق همچون توصیف پدیده های عینی، داشتن نظریه، دلالت بر روابط میان پدیده ها و استفاده از ابزار برخوردار است و مانند هر روش تحقیق دیگری می تواند در معرض تهدیداتی قرار گیرد؛ ازجمله توجه نکردن به سوگیری های ممکن هنگام نمونه گیری داده ها، درنظر نگرفتن خوداستنادی کشوری دانشمندان، نسبت مقاله های مروری، کم بودن فاصله انتشارات نشریات موردمطالعه، مدنظر قرارندادن نحوه محاسبات استنادی، عدم توجه به گوناگونی حوزه های موضوعی و در نظر نگرفتن تفاوت میان ارزیابی پژوهش های بین رشته ای و چندرشته ای.
    نتیجه گیری
    تحلیل استنادی به عنوان یک «روش تحقیق» که می توان آن را در دسته طرح های ترکیبی قرار داد، مورد استفاده پژوهشگران حوزه های گوناگون علوم و خصوصا علم سنجی و علم اطلاعات دانش شناسی می تواند قرار گیرد.
    کلیدواژگان: روش تحقیق، تحلیل استنادی، استناد
  • حمیده اسدی، نادر نقشینه، مریم نظری صفحات 71-84
    هدف
    از آنجاکه شبکه های اجتماعی علمی همانند پایگاه های استنادی امکان بررسی میزان استفاده از یک منبع یا اثر را فراهم می کنند، هدف این پژوهش بررسی شبکه های اجتماعی علمی به عنوان یکی از ابزارهای ارزیابی پژوهشگران است.
    روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع مطالعه پیمایشی و روش به کار رفته در آن آلتمتریک (سنجش های مبتنی بر شبکه های اجتماعی) است. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش، اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران شامل 1566 نفر هستند که از میان آنان 309 نفر با نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبی، برای بررسی انتخاب گردیدند. داده های پژوهش با جست وجوی اسامی این پژوهشگران و استخراج مقالات آن ها، در نمایه استنادی اسکوپوس و سپس جست وجوی مقالات همان افراد در سه شبکه اجتماعی علمی سایت یو لایک و بیبسونومی و مندلی گردآوری شد. داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار اکسل و اس. پی. اس. اس. تحلیل شدند.
    یافته ها
    براساس نتایج به دست آمده، مندلی با میزان هم بستگی 801/0 به عنوان ابزار جایگزین یا مکمل در ارزیابی پژوهشگران، مناسب شناخته شد. سایت یو لایک و بیبسونومی به ترتیب با هم بستگی 439/0 و 241/0 در جایگاه دوم و سوم قرار دارند. بدین ترتیب وزارت علوم و مراکز آموزش عالی و موسسات پژوهشی علاوه بر اینکه از وضعیت پژوهشگران آگاه می شوند، شاخص و ابزارهای نوینی برای ارزیابی پژوهشگران کسب می نمایند.
    نتیجه گیری
    نتایج نشان داد که مندلی می تواند به عنوان ابزار جایگزین یا مکمل برای ارزیابی دانشمندان استفاده شود.
    کلیدواژگان: ارزیابی پژوهش، تاثیر علمی، آلتمتریکس، نشانه گذاری اجتماعی، رسانه اجتماعی، شبکه اجتماعی
  • مجید عبداللهی، آیدا فرهادی، دلارام حسن زاده صفحات 85-98
    هدف
    پژوهش حاضر با تحلیل پیوندهای مختلف وب سایت های دانشگاه های مجازی ایران با استفاده از رویکرد وب سنجی، به بررسی شاخص های کمی رویت پذیری، ضریب تاثیرگذاری و ارزش وبومتریک آنها پرداخته است.
    روش شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی و با روش وب سنجی انجام شده است. نمونه مورد مطالعه در پژوهش، شامل وب سایت 21 دانشگاه وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و هشت وب سایت از دانشگاه های وابسته به وزارت بهداشت و درمان (علوم پزشکی) در ایران بوده است؛ این وب سایت ها با استفاده ابزار کاوش و وب سنجی گوگل بازیابی و به منظور تحلیل پیوندهای آنها روی رایانه شخصی بارگذاری شدند.
    یافته ها
    نتایج پژوهش نشان دادند که از لحاظ رتبه بندی وبومتریک، واحد مجازی دانشگاه تهران با (74970 امتیاز)، سیستان و بلوچستان با (48048 امتیاز) و مرکز آموزش الکترونیکی دانشگاه قرآن و حدیث با (43097 امتیاز) در رتبه های اول تا سوم جای گرفته اند؛ همچنین، واحد مجازی دانشگاه قم با (28 امتیاز) رتبه آخر را به خود اختصاص داده است.
    نتیجه گیری
    نتایج نشان دادند که دانشگاه های کشور، حضوری چندان موثر در وب نداشته و در سطح بین المللی شناخته شده نیستند. کم بودن تعداد صفحات وب انگلیسی و جوان بودن وب سایت های دانشگاهی ایران از عمده دلایل حضور ضعیف دانشگاه های ایران در وب به شمارمی روند
    کلیدواژگان: وب سنجی، رویت پذیری، ضریب تاثیرگذاری وب سایت، ارزش وبومتریک
|
  • Abdoreza Noroozi Chakoli, Zahra Madadi Pages 1-14
    Purpose
    Understanding the economic situation and its relations with other social dimensions always is important. Studies show that countries are placed in different positions based on their economic and also science and technology situations. The main aim of this research is to analyze the links between economic power indicators and science and technology indicators of some countries.
    Methodology
    This research is a scientometrics study and it includs 38 countries with H-Index 100 ore more between 1996 and 2010 in SciMago. These countries were categorized and studied in 3 different clusters. The data gathered from WoS, SciMago, UNESCO, OECD and World Bank databases. Excel and SPSS were used to analyze the data. Also, the research questions and hypothesis were responded through Pierson Correlation Test.
    Findings: The findings show that there is positive correlation between two batches of economic power indicators and science and technology indicators. Also, there is straight relation between value of investing in science and technology and the level of development of sciences. The countries with suitable economic power are placed in a better situation in terms of science and technology.
    Conclusion
    There is significant relationship between economic power and science and technology situation of the countries, based on statistical tests on the economic power and science & Technology indicators. In the other words, the countries that spent more fundings on the economic power indicators, have had more growth in their science and technology situations.
    Keywords: Scientometrics, economic indicators, science, technology indicators, research, development indicators, economic power
  • Javad Riahi Asl, Ali Sharafi Pages 15-30
    Purpose
    The present research was performed for exploring of scientific outputs of Shahed University medical sciences faculty members in Scopus citation database (2000-2011).
    Methodology
    Documentary and survey research methods a approach scientometrics were used. Findings were analyzed by descriptive statistics and Microsoft Excel software.
    Findings: The results showed that only 32 persons (24%) of research population had indexed scientific documents in Scopus. Despite that general growth trend of scientific outputs is ascending, this trend isn’t regular and even in some years is descending. From the entire 279 indexed scientific outputs, 276 items are related to Faculty of Medicine, 7 items are of Faculty of Dentistry and 5 items are of Faculty of Nursing. "Journal article" is the most indexed document type. Faculty of Medicine, Faculty of Dentistry and Faculty of Nursing have had the most citations and H-Index respectively, but nursing faculty had the best performance in "citation per document" index. The subject area of "Medicine" (41.83%) had the highest share in the scientific outputs and the subject areas of "Dentistry" & "Nursing" (1.12% & 0.22%) had the least share. The outputs with 3, 4 and 5 authors had the highest share respectively. The highest scientific collaboration rate of research society was with Iranian especially Shahed University researchers. Among foreign researchers, Canadians had the highest share of scientific collaboration and among domestic researchers those at Tehran University of Medical Sciences had the most share of scientific collaboration with research society.
    Conclusion
    Scientific outputs of the members of the medical sciences faculties members of Shahed University and their scientific collaboration have had an ascending trend.
    Keywords: evaluation of research impact, evaluative tools of scientific impact, alternative methods of research evaluation, altmetrics
  • Monireh Gharibeniazi, Karbala Kamran Pages 31-50
    Purpose
    The goal of this study is to evaluate Iranian state university websites using WAI.
    Methodology
    This study is a descriptive and Delphi survey. The research sample consists of 100 Iranian state university websites. Data collection was done by checklists prepared in the WAI.
    Findings: Assessment of the websites with five main criteria in WAI (accessibility, speed, navigation, reliability, content) showed that navigation was in “Good” condition with top of score of 72 out of 100. Content was in “Good” condition with score of 71 out of 100. Speed was in “Good” condition with score of 70 out of 100. Reliability was in “Middle” condition with score of 59 out of 100, usability was in “Inappropriate ”condition with score of 39 out of 100.Findings showed that 64 percent of websites were in “Good” condition, and 30 percent were in “Middle” condition.
    Conclusion
    the evaluation reults showed that the Web sites of Iranian public universities have a acceptable situation.
    Keywords: Lotka's law, Library, Information Science, Authorship Distribution, Bibliometrics
  • Laleh Samadi, Golamreza Fadaie Pages 51-66
    Purpose
    Many Experts in various fieldes, count citation analysis as a research tool, but since citation analysis has some of the important characteristics of research methods, is a kind of research method.By the way, This paper is try to describing the place of citation analysis as a research method, assign quntitative and qualitative and pathology of the validity of this method.
    Methodology
    This study has been done by documentary method and survey in related texts to gather relevant information.
    Findings: Citation analysis has some of the important characteristics such as Describing phenomena objectively, Having Ideas, Indicating the relationship between the phenomenon and use of tools, and as well as other method, it sufers from some threats like: Do not pay attention biases in sampling data, ignoring the self-citation of sientists in the country, portion of Review Articles, The low of publication distance, Do not Consider methods of citation counting, Lack of Attention to variety of subject Areas and ignore the differences between interdisciplinary and multidisciplinary research assessment.
    Conclusion
    Citatin Analysis can be a research method for researchers in various fields and especially for knowledge and information science researcher's and it could be categorized in mixed method.
    Keywords: Research method, Citation Analysis, Citation
  • Hamideh Asadi, Nader Naghshineh, Maryam Nazari Pages 71-84
    Purpose
    Similar to citation databases, social networks can be used to measure document and article use; therefore, the aim of this research is to investigate the social media or networks as tools for evaluation of scholars.
    Methodology
    The Altmetrics method _ measures based on social media or network_ was used for the survey. A sample of 309 facultly members affiliated to the University of Tehran were surveyed in order to find their publications on Scopus and their social records on bookmarking websites of CiteULike, Bibsonomy and Mendeley. The data were analyzed using Excel and SPSS software.
    Findings: Research findings demonstrated that there is significant correlation between citations and social bookmark records of Iranian scholar's publication. The highest correlation is between Mendeley and Scopus at ρ=0.80. The correlation between CiteULike and Scopus is low (ρ=0.439) while that for Bibsonomy is very low (ρ=.0241).
    Conclusion
    Results show that Mendeley can be used as alternative or complementary tool for evaluation of the scholars.
    Keywords: Research Evaluation, Scientific Impact, Altmetrics, Social Bookmark, Social Media, Social Web
  • Majid Abdellahi, Ida Farhadi, Delaram Hassanzadeh Pages 85-98
    Purpose
    This study deals with the visibility and influence rate of different links in Iranian virtual universities websites.
    Methodology
    This is an applied Scientometrics study. The community research is consisted of websites of 21 non medical universities websites and 8 websites of Iranian medical universities. The websites have been retrieved by the use of searching and Google Webometics tools and were downloaded on personal computers to analyze their links.
    Findings: The study results show that websites of virtual universities of Tehran with 74970 points, Sistan and Baluchistan with 48048 points and Olum Hadis with 43097 points are ranked from first to third. Also websites of virtual university of Qom with 28 points has ranked the last.
    Conclusion
    The study revealed that Iranian universities have not a considerable appearance on the Web. This is due to the lack of English pages on their Web sites as well as being new institutions.
    Keywords: Webometrics, Visibility, Web impact factor, Webometrics value, University, Iran