فهرست مطالب

یافته های تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی - سال ششم شماره 2 (پاییز و زمستان 1396)

نشریه یافته های تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی
سال ششم شماره 2 (پاییز و زمستان 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/12/28
  • تعداد عناوین: 6
|
  • مجید علی حوری * صفحات 97-110
    شاخص بهره وری آب یکی از شاخص های مهم مصرف بهینه آب آبیاری است. بررسی ها نشان می دهد که میانگین مقدار شاخص بهره وری آب در نخیلات کشور، اندک و معادل 25/0 کیلوگرم بر مترمکعب است. این وضعیت، در نتیجه بالا بودن تلفات آب در نخلستان ها می باشد. آب اولین و مهم ترین عامل محدود کننده تولید خرما می باشد، لذااستفاده از روش های مناسب در افزایش بهره وری آب در نخلستان ها اهمیت ویژه ای دارد. بر اساس نتایج تحقیقات انجام شده،قسمت عمده مسائل و مشکلات بازده آبیاری و بهره وری آب در نخیلات کشور مربوط به مدیریت آبیاری است. میزان بهره وری آب در نخیلات می تواند با مدیریت و برنامه ریزی صحیح آبیاری در حد قابل ملاحظه ای افزایش یابد.در این نوشتار ضمن بررسی مسائل و چالش های موجود در بهره وری آب برای نخیلات، راهکارهای بهبود آن شامل اصلاح روش آبیاری، برنامه ریزی آبیاری، کاربرد آب های نامتعارف، تعیین نیاز آبی ارقام مختلف خرما و زه کشی اراضی ارائه و تحلیل شده است.
    کلیدواژگان: برنامه آبیاری، روش آبیاری، نخل خرما، نیاز آبی
  • سید حسین صباغ پور *، یدالله فرایدی، مسعود کامل، اکبر محمودی، محسن مهدیه، فرشید محمودی، علی سعید، همایون کانونی، حمیدرضا پورعلی بابا، محمد خالداحمدی، اکبر شعبانی، محمد نعمتی فرد، محمدرضا شهاب، ایرج کرمی صفحات 111-121
    تنش خشکی یکی از مهم ترین تنش های غیرزنده است که بیشترین سهم در کاهش عملکرد در زراعت دیم را به خود اختصاص داده است. درشتی دانه یکی از خصوصیات بارزبرای بازار پسندی در نخود است. رقم ثمین (ILC 1799) در قالب آزمایشات بین المللی تحمل به خشکی از مرکز بین المللی تحقیقات کشاورزی در مناطق خشک (ICARDA) در سال 1381 دریافت شد. این ژنوتیپ در آزمایش های مختلف درایستگاه های مناطق معتدل سرد و سردسیر کشور به همراه سایر لاین ها و ارقام شاهد طی سال های 1381 تا 1393 مورد بررسی قرار گرفت. برتری عملکرد دانه رقم ثمیندر سال های مورد بررسی نسبت به میانگین ارقام شاهد 32 درصد بود. بر اساس نتایج بدست آمده، میانگین عملکرد رقم ثمیندر طی سال های بررسی در کشور 919 کیلوگرم در هکتار بود. رقم ثمین ضمن درشتی دانه (وزن صد دانه 36 گرم) نسبت به بیماری پژمردگی فوزاریومی مقاوم بوده و در مقایسه با ارقام شاهد دارای عملکرد بالاتری در کشت بهاره در شرایط دیم بود. از این رو این رقم برای کشت بهاره در مناطق مراغه، کردستان، زنجان، کرمانشاه، همدان، ارومیه و خراسان شمالی معرفی و توصیه می گردد.
    کلیدواژگان: تحمل به خشکی، تحمل به بیماری پژمردگی فوزاریومی، دانه درشتی، عملکرد، نخود
  • ابراهیم گنجی مقدم *، ناصر بوذری، عبدالرضا کاوند، ابوالفضل ایروانی، شهدید اخوان، سیما بینا، شاهین گوهرخای صفحات 123-132
    ارقام زودرس میوه بدلیل توبرانه بودن آنها از ارزش اقتصادی بالایی برخودار می باشند. این ارقام اگرچه عمدتا بدلیل فصل رشد کوتاه دارای متوسط وزن و عملکرد پایینی هستند ولی با توجه به زودرس بودن از قیمت بالایی برخوردار می باشند. رقم عدلی که در هفته سوم اردیبهشت آماده برداشت می شود، اولین رقم میوه گیلاس در منطقه شمال شرق کشور است که در فصل بهار وارد بازار میوه می شود و بدین لحاظ تقاضای زیادی برای این محصول وجود دارد. جایگزینی ارقام قدیمی گیلاس با این رقم زودرس می تواند نقش مهمی در افزایش درآمد تولیدکنندگان گیلاس در کشور داشته باشد.رقم عدلی از طریق سلکسیون از بین ژنوتیپ های بومی گیلاس خراسان با اجرای شش پروژه تحقیقاتی در طی مدت 14 سال معرفی گردید. ارزیابی های انجام شده نشان داد که رقم عدلی در مقایسه با سایر ارقام و ژنوتیپ های گیلاس از جمله گیلاس پیش رس مشهد و بلامارکا (رقم زودرس خارجی) بدلیل زودرسی، متوسط وزن بالا (9/4 گرم در مقایسه با 3/3 گرم میانگین وزن رقم بلامارکا)، بازارپسندی و تحمل به دوقلوزایی دارای ارزش اقتصادی بالا می باشد.
    کلیدواژگان: عدلی، زودرسی، دوقلوزایی، درصد تشکیل میوه
  • اشکبوس امینی سفیداب *، حسین اکبری مقدم، محمدحسین صابری، محمد تقی طباطبایی، داود افیونی، ذبیح الله راوری، علیرضا محمدی، فرزاد افشاری، عبدالکریم ذاکری، محممود عطا حسینی، عظیم اکبری، هدایت حاجی آخوندی میبدی صفحات 135-147
    تنش شوری یکی از مهم ترین تنش های غیر زنده است تولید محصولات کشاورزی را محدود می‏‏‏سازد. رقم نارین حاصل از دورگ گیری بین گندم پیشتاز با سازگاری وسیع و پتانسیل عملکرد بالا به عنوان والد پدری و لاین بومی22-66-1 بعنوان والد مادری دربخش تحقیقات به نژادی غلات در کرج و انتخاب در نسل های در حال تفکیک تحت شرایط تنش شوری در ایستگاه یزد می باشد.نتایج آزمایش های مقایسه عملکرد در اراضی تحت تنش شوری (EcSoil =8-13ds/mوEcWater =8-11ds/m) در مناطق معتدل و معتدل گرم نشان دهنده برتری رقم نارین نسبت به ارقام شاهد بم، نیشابور، کویر و روشن بود، به طوری که این رقم با میانگین عملکرد4901کیلوگرم هکتار ، 809 کیلو گرم (19درصد) نسبت به میانگین ارقام شاهد افزایش عملکردداشت و با داشتن انحراف معیار رتبه پایین وشاخص نسبی عملکرد بالا از پایداری عملکرد و سازگاری خوبی در مقایسه با ارقام شاهد برخوردار بود. این رقم در آزمایش های ترویجی در مکان های مختلف تحت شرایط تنش شوری در شرایط زارعین،به ترتیب با میانگین عملکرد 4474 کیلوگرم در هکتارنسبت به میانگین عملکرد دانه ارقام شاهد (3664 کیلوگرم در هکتار) حدود 22 درصد افزایش عملکرد داشت. عکس العمل آن نسبت به بیماری های زنگ (زرد، قهوه ای و سیاه) نیمه مقاوم تا نیمه حساس است ولی در شرایط مناطق خشک و ایستگاه های یزد، بیرجند، زابل، سمنان و کرمان به هیچ یک از این بیماری هاآلودگی مشاهده نشد. رقم نارین نسبت به ارقام شاهد افق، ارگ و بم زودرس تر است و علاوه بر مقاوم به خوابیدگی، ریزش دانه و کیفیت نانوایی خوب، دارای سازگاری خوب در اراضی با آب و خاک شور در مناطق معتدل و معتدل گرم کشور بوده و از این رو جهت کشت در این مناطق معرفی گردید.
    کلیدواژگان: گندم، تنش شوری، سازگاری، مناطق معتدل و معتدل گرم
  • علی سعید *، سید حسین صباغ پور، یدالله فرایدی، همایون کانونی، داود صادق زاده اهری، مسعود کامل، نعمتی فرد محمد، محمدرضا شهاب، علی اکبر محمودی، سیده سودابه شبیری صفحات 149-164
    امروزه کشت بهاره نخود به واسطه عملکرد بسیار پائین و هزینه بالای تولید در اکثر مناطق دیم کشور غیراقتصادی می باشد. رقم سعید با شجره x94TH12/FLIP 90-132C ×S 91347 در سال 1382 در قالب آزمایشات ارزیابی مقاومت به سرما به ایران ارسال و تا سال 1394 در قالب آزمایش های بین المللی، مقدماتی، پیشرفته و سازگاری و نیز مطالعات مربوط به مقاومت به بیماری های برق زدگی و پژمردگی فوزاریوم در ایستگاه های تحقیقاتی و همچنین در مزارع کشاورزان در کشت پاییزه و انتظاری مورد ارزیابی قرار گرفت. این رقم با متوسط عملکرد 1450 کیلوگرم در هکتار، نسبت به شاهدهای جم با متوسط عملکرد 1115 کیلوگرم در هکتار و توده بومی قزوین با متوسط عملکرد 1278 کیلوگرم در هکتار، به ترتیب 31 و 12 درصد افزایش عملکرد داشته و علاوه بر تحمل سرمای 24- درجه سانتی گراد در شرایط عدم سبز مزرعه، سرمای 14- درجه سانتی گراد (بدون پوشش برف) را در شرایط سبز مزرعه به خوبی تحمل نمود. رقم سعید ژنوتیپی مطلوب از لحاظ عملکرد دانه، ارتفاع بوته مناسب جهت برداشت مکانیزه، وزن صد دانه بالا، پروتئین مناسب دانه و تحمل به بیماری برق زدگی است.این رقم جهت کشت پاییزه برای مناطق معتدل و پاییزه- انتظاری برای مناطق سردسیر در شرایط دیم انتخاب و معرفی گردید.
    کلیدواژگان: رقم جدید، کشت دیم، عملکرد دانه، نخود
  • امیر یزدان سپاس *، محمد رضایی، مهرداد چای چی، تقی بابایی، غلامرضا امین زاده، احمد زارع فیض آبادی، علیرضا رضوی صفحات 165-176
    ارقام مناسب و اصلاح شده نقش موثری در افزایش تولید ایفا می نمایند. رقم گندم حیدری حاصل برنامه به نژادی گندم اقلیم سرد کشور است که در سال زراعی 76-1375 از تلاقی لاین Ghk«s»/Bow«s»//90Zhong87 با رقم شیرودی در کرج ایجاد گردید. در سال زراعی 77-1376 نسل F1 و طی سال های زراعی 82-1377 نسل های در حال تفکیک آن در کرج مورد ارزیابی قرار گرفت. این رقم در طول سال های زراعی 87-1383 در آزمایشات مقایسه عملکرد سراسری اقلیم سرد کشور مورد بررسی قرار گرفت. در آزمایشات یکنواخت سازگاری در شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی پس از مرحله گلدهی که در سال های زراعی 87-1385 در 12 ایستگاه تحقیقاتی اقلیم سرد اجرا گردید، رقم حیدری با میانگین عملکرد دانه 7145 کیلوگرم در هکتار در شرایط نرمال و 6032 کیلوگرم در هکتار در شرایط خشکی برتر از رقم شاهد (شهریار) به ترتیب با میانگین عملکرد 6413 کیلوگرم در هکتار در شرایط نرمال و 4507 کیلوگرم در هکتار در شرایط خشکی بود. بیشترین عملکرد دانه رقم حیدری در شرایط آبیاری نرمال به میزان 10600 کیلوگرم در هکتار در سال زراعی 85-1384 از ایستگاه تحقیقاتی همدان گزارش گردید. در پروژه های تحقیقی- تطبیقی و تحقیقی- ترویجی نیز رقم گندم حیدری برتر از ارقام شاهد بود. این رقم دارای تیپ رشد بینابین می باشد. میانگین وزن هزار دانه آن در شرایط آبی و تنش خشکی به ترتیب 41 و 36 گرم، دانه آن سخت با رنگ روشن (زرد کهربایی)، میانگین ارتفاع بوته آن 86 سانتی متر، میانگین تعداد روز تا گلدهی آن (از 11 دی ماه) 128 روز و تعداد روز تا رسیدن آن در شرایط آبی و تنش خشکی به ترتیب 176 و 165 روز و میانگین دوره پرشدن دانه در شرایط آبی و تنش خشکی به ترتیب 48 و 37 روز است. رقم حیدری نسبت به بیماری زنگ زرد واکنش مقاوم، و به بیماری های زنگ قهوه ای و سیاه واکنش نیمه حساس نشان داد و از نظر شاخص های کیفیت نانوایی، در گروه گندم های با کیفیت خوب شناسایی گردید.
    کلیدواژگان: اقلیم سرد، تنش خشکی، آبیاری بهینه، پتانسیل و پایداری عملکرد
|
  • Majid Alihouri * Pages 97-110
    Water productivity is one of important indices for optimum use of irrigation water. The studies show that mean water productivity is estimated 0.25 kg/m3 in date palm that is low compared to other countries. This situation indicates high losses of water in date groves. Water is the most important limiting factor of production in date palm. Therefore, use of suitable methods is important for increasing water productivity in date groves. The results of previous studies indicated that major problems and challenges of irrigation efficiency and water productivity in date palm are related to irrigation management. The water productivity of date groves can considerably be increased by accurate management and precise programing of irrigation. In this paper, the problems and challenges of water productivity in date groves and methods of increasing water productivity such as irrigation method, scheduling irrigation, usage of saline waters and wastewaters, determining water requirement of date cultivars and date groves drainage will be presented and discussed.
    Keywords: Date palm, Irrigation method, Irrigation scheduling, Water requirement
  • S. H. Sabaghpour *, Y. Ferayedi, M. Kamel, A.A. Mahmoodi, M. Mahdeyeh, F. Mahmoodi, A. Saeed, H. Kanoni, H. R. Pouralibaba, M. Khaledahmadi, A. Shabani, M. Namatifard, M.R. Shahab, I. Karami Pages 111-121
    Drought is one of the most important abiotic stresses, which has the most contribution for declining crop production under dryland condition. Large seed size in chickpea is one of major factors for high market acceptance. Sameen cultivar (ILC1799) was received through Chickpea International Drought Tolerance Nursery (CIDTN) from ICARDA in 2002. Cultivar Sameen along with other lines and checks was evaluated in different experiments in moderate cold and cold regions during 2002- 2014 cropping seasons. The results showed that Sameen cultivar had 32 percent higher yield than checks during several years of evaluations. Average grain yield and 100-seed weight of Sameen cultivar during evaluations were 919 kgha-1 and 36 g, respectively. This cultivar is also resistant to fusarium wilt disease compared with checks. Therefore, spring planting of Sameen cultivar in Hamadan, Maragheh, Kordestan, Zanjan, Kermanshah, Oromieyeh and Northern Khorasan is recommended.
    Keywords: Chickpea, drought tolerance, fusarium wilt tolerance, large seed size, yield
  • Ebrahim Ganji Moghadam *, N. Bouzari, A. Kavand, I. Iravani, Sh. Akhavan, S. Bina, Sh. Goharkhy Pages 123-132
    Early cultivars of fruit trees have high economic value due to early ripening. However, their short growing season results in lower yield and fruit weight. Meanwhile their market price is higher as they are the earliest available fruit. During early May, when there is a great market demand for sweet cherry in the north east of Iran, "Adli" is the first cultivar that its fruit is ready for harvest. The replacement of some commercial cultivars with "Adli" would play an important role in increasing income of the producers. "Adli" cultivar were introduced by the selection among local sweet cherry genotypes of Khorasan by conducting six research projects during 1991-2013. The evaluations showed that "Adli" possesed characteristics such as early ripening (one week earlier than Blamarka- the third week of May), high average weight (4.9 g compared to 3.3 g average weight of the Blamarka), marketability, tolerance to doubling and had higher economic value compared to other cultivars or genotypes, including "Pishras e Mashhad", "Blamarka"(early imported cultivar).
    Keywords: Adli, eraly ripening, doubling fruit, fruit set
  • Ashkboos Amini Sefidab *, H. Akbari Mogadam, M. H. Saberi, M. T. Tabatabaee, D. Afuni, Z. Ravari, A. Mohammadi, F. Afshari, A. Zakeri, M. Ata Hosseini, A. Akbari, H. Haji Akhondi Meibidi Pages 135-147
    Salinity stress is a major constrain of plant growth and limiting factor of crop production. Wheat cultivar Narin is derived from the cross between an Iranian salt tolerant wheat line (1-66-22) and Pishtaz cultivar as female and male parents, respectively, at Seed and Plant Improvement Institute, Cereal Research Department in Karaj and subsequent selection among segregating populations done at experimental field of Yazd station.Results of yield trials and on-farm evaluations in the temperate and warm zone showed that under salinity stress conditions (EcSoil =8-13 dsm-1&EcWater =8-11 dsm-1), Narin exhibited a superior performance compared to the check cultivars Bam, Kavir, Neishoubour and Roshan, and its average grain yield was 809 kg (19% Percent) higher than average grain yield of check cultivars. Based on ranking method Narin had high stability and adaptibility in saline condition compared to check cultivars. Unser farmer`s conditions, its average grain yield was 4474 kg ha-1, nearly 22% higher than average grain yield of check cultivars (3664 kg ha-1). Narin exhibits lodging resistance and has non-shattering spikes, but has moderately resistant to moderatelt susceptible infection responses to rusts. However, under dry conditions of saline areas of Iran no susceptibility to these diseasesis observed. Based on good agronomic performance such as early maturity, resistance to lodging and shattering, and high adaptability and stability and good quality under saline conditions compared to checks (Bam, Arg and Ofogh), Narin was released for cultivation in saline areas (with water/soil salinity) of temperate and warm zone in Iran.
    Keywords: Wheat, Salinity stress, Adaptation, Temperate, Warm zone
  • Ali Saeed *, Seyed Hossien Sabaghpour, Yadolah Farayedi, Homauon Kanouni, Davoud Sadeghzadeh Ahari, M. Kamel, Mohammad Nematifard, Mohammad Reza Shahab, Ali Akbar Mamudi, Seyedeh Soudabeh Shobeiri, Hossein Mostafayi, Adel Jahangiri, Farshid Mahmudi, Mohsen Mahdiyeh, Payam Pezeshkpour Pages 149-164
    Based on recent studies, spring sowing of chickpea is not economical in most dryland regions of Iran due to low yield and high production expenditures. Saeed variety was introduced in cold resistance evaluating nurseries and participated in international, primary, advanced and adaptability trials in 2003 as well as studies on resistance to Fusarium wilt and Ascochyta blight disease at research stations and farmers’ fields in winter planting in 2015. Saeed average seed yield was 1450 kgha-1, that was superior to checks varieties Jam and local Ghazvin variety with 31 and 12%, respectively. The average seed yield of Jam and Ghazvin were 1115 and 1278 kgha-1,respectively. Saeed could tolerate -24 cold temperature without emergence but with snow covering and -14°C with emergence and without snow covering. The new variety Saeed, is suitable for its seed yield, well plant height (machine harvestable), high 100 seed weight, suitable seed protein and tolerance to Ascochyta blight disease. It was selected and introduced for autumn sowing in semi-cold regions and winter planting for cold dryland areas of Iran.
    Keywords: New variety, rainfed sowing, Seed yield, Chickpea
  • Amir Yazdansepas *, Mohammad Rezaei, Mehrdad Chiychi, Taqi Babaie, Qulamreza Aminzadeh, Ahmad Zareh Fayzabadi, Alireza Razavi Pages 165-176
    Haydari was developed from the cross between Ghk"s"/Bow"s"//90Zhong87 line and Shiroodi cultivar in Cereals Research Field at Karaj in 1996-97 cropping season. The F1 generation and segregated populations were managed at Karaj from 1997 to 2003. The performance of Haydari was evaluated in breeding nursery trials across all the research stations in cold regions of the country from 2004 to 2008 and in on-farm and verification trials from 2008 to 2014. It expressed grain yield higher than the other genotypes and check cultivars throughout the experiments. High grain yield and tolerance to terminal drought make Haydari well-suited to the cold regions in Iran. The highest grain yield of Haydari was 10600 kg ha-1 under irrigated condition which reported from Hamedan experimental station in 2005-06 cropping season. It displayed resistance to stripe rust and moderate susceptibility to leaf rust and stem rust. Across all experimental sites over two years, the average grain yield of Haydari under optimum irrigation and post-anthesis drought stress conditions was 7.1 and 6.0 t ha-1 compared to 6.4 and 4.5 t ha-1 for Shahryar (check cultivar), respectively. Haydari has exhibited good general baking quality similar to check cultivar Shahryar. It is an awned and facultative in growth habit and its grain is hard and amber. Haydari was registered in 2015 and is appropriate for under optimum irrigation and post-anthesis drought stress conditions in cold regions of Iran.
    Keywords: Cold zone, Drought stress, optimum irrigation, yield potential, stability