فهرست مطالب

فصلنامه ادبیات و زبانهای محلی ایران زمین
سال هشتم شماره 4 (پیاپی 22، زمستان 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/10/04
  • تعداد عناوین: 6
|
  • علی ابوالقاسمی*، سرور ذکرتی صفحات 1-16
    رایج ترین نوع وام گیری زبان، وام گیری واژگانی است. امروزه هیچ زبانی را در دنیا نمی توان یافت که از زبان های دیگر متاثر نشده باشد. از جمله این تاثیرات، تاثیر و تاثر زبان های ترکی و فارسی بر یکدیگر بوده است. زبان ترکی کلمات بسیاری را از زبان فارسی قرض گرفته و کلمات دیگری هم قرض داده است. این تاثیر و تاثر، در بعضی از زبان ها و لهجه های ایرانی بیشتر از سایر زبان ها بوده است؛ به عنوان مثال، گویش همدانی به خاطر رسوخ و نفوذ ترک زبانان در منطقه و شهر همدان بیشترین تاثیرپذیری را از زبان ترکی داشته است. در تحقیق پیش رو، به بررسی واژگان ترکی در گویش همدانی پرداخته شده است. قابل ذکر است که نویسندگان در این پژوهش سعی کرده اند از واژگان ترکی که در دیگر لهجه های زبان فارسی و یا زبان فارسی معیار و ادبی وجود دارد پرهیز نمایند.
    کلیدواژگان: زبان ترکی، زبان فارسی، گویش همدانی، وام واژه
  • امین احمدی بیرگانی* صفحات 17-40
    ایرانیان باستان، عناصر مفید و سودمند را که به نحوی در زندگی موثر بوده است مقدس داشته و ایزدی را نگهبان آن می دانستند. پس از آتش، آب برای ایرانیان مقدس ترین عنصر بوده است. «آناهیتا» ایزد و فرشته موکل آن و «تیشتر» ایزد نگهبان باران و فرشته روزی و رزق است. با وجود تمام تغییر و تحولات در این گذار، آنچه همواره پایدار مانده است، روح معنایی آن هاست؛ تقابل «نیکی و بدی» یا «خیر و شر» به عنوان یک بن مایه کهن و اصیل اسطوره ای در قالب نبرد تیشتر در برابر دیو «اپوش» حضور پررنگی دارد. بررسی های میدانی در مناطقی که هنوز بکر و دست نخورده باقی مانده اند، نشان می دهد که باورهای اساطیری پس از قرن ها همچنان زنده اند و با اندکی تغییر و تحول به حیات خود ادامه می دهند. این باورها گاه چنان با زندگی مردم آمیخته اند که بر همه ارکان آن تاثیر می گذارند؛ به گونه ای که جداکردن و گاه  تشخیص آن ها بسیار دشوار است. قوم بختیاری یکی از منابع غنی اسطوره ها و باورهای کهن ایرانی است که پیوندی عمیق و مانا با اسطوره ها و باورهای ساکنان سرزمین ایران و حتی بین النهرین دارد. «ششه دالو» آیینی است که طی قرن های متمادی، سینه به سینه و نسل به نسل منتقل شده است و یکی از اسطوره های این قوم، مرتبط با آب و بارندگی است. رمزهایی از ایزدان آناهیتا و تیشتر را به وضوح می توان در آیین «ششه دالو» در قوم بختیاری مشاهده کرد.
    کلیدواژگان: آب، آناهیتا، تیشتر، ششه دالو، بختیاری، اسطوره
  • عبدالغفور جهان دیده* صفحات 41-74
    حیوانات با توجه به این که در زندگی سنتی و روستایی نقش بسیار پررنگی دارند، به همان گ ونه در زبان و ادبیات آن ها نیز حضور دارند. از میان انواع ادب عامیانه، جانوران بیشتر در ضرب المثل ها بازتاب دارند، بسیاری از رفتارها و خصوصیات این حیوانات جنبه نمادین پیدا کرده است. نمادها از جمله عناصر مهم در روابط اجتماعی و انتقال مفاهیم هستند. در این مقاله به بررسی ویژگی های نمادین 55 جانور در اصطلاحات و مثل های بلوچی پرداخته ایم. این حیوانات شامل حیوانات اهلی (11مورد)، حیوانات وحشی (16مورد)، پرندگان (13مورد)، جانوران دریایی (5 مورد) و حشرات (10 مورد) هستند. تعداد مثل ها، اصطلاحات، واژه های مستقل بلوچی به کاررفته مرتبط با موضوع مقاله، به 290 مورد می رسد. هدف اصلی از این بررسی، نمایش چگونگی کارکرد نمادهای جانوران در امثال بلوچی است. بعضی از این نمادها قابل تطبیق با موارد مشابه در زبان و ادبیات فارسی است. این پژوهش برای نخستین بار است که با این عنوان و درون مایه در امثال بلوچی صورت می گیرد. در این تحقیق، از روش تحلیلی بهره برده شده است و برای گردآوری امثال، از شیوه تحقیق میدانی استفاده شده است.
    کلیدواژگان: ادبیات عامیانه بلوچی، ضرب المثل های بلوچی، نماد، نمادهای جانوری
  • سهراب سعیدی*، سید برزو جمالیان زاده صفحات 75-102
    ترانه های عامیانه در اصل، زبان حال و قال مردمی است که شاعر و ادیب نبوده اند اما ذوق شعرگویی و شور و حالی داشته اند. این ترانه ها از بدو پیدایش بشر وجود داشته است؛ در واقع، ترانه عمری به درازای عمر بشر دارد. در هرمزگان نیز از دیر زمان، موسیقی، ترانه و شعر وجود داشته و در قالب های گوناگون سروده و اجرا می شده است. در استان هرمزگان، ترانه سرایی و ترانه خوانی نیز مانند شروه و دوبیتی از جایگاه رفیعی برخوردار است. با بررسی ابیات ترانه ها می توان به شناخت افراد جامعه یا اهل ایل و طایفه ای پرداخت که فکر طبیعی خود را، درباره واقعیات، اتفاقات، حوادث و مراسم محلی به کاربرده اند و شرح هر یک را با بیانی ساده و عامیانه از خود باقی گذارده اند. این مقاله عشق و عاشقی را در ترانه های عامیانه هرمزگان پی می گیرد و از این رهگذر به خصایص عشق و چگونگی ابراز احساسات ترانه های عاشقانه در هرمزگان می پردازد. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می دهد که عشق پاک و زن اثیری، مورد توجه شاعران عامه هرمزگان بوده است و ساختار زبانی ترانه برگرفته از زبان روزمره و کوچه و بازار و آکنده از کنایات و تکیه کلام ها و اشارات عامیانه است.
    کلیدواژگان: موسیقی، شروه، ترانه، دوبیتی، بومی سروده ها، هرمزگان
  • پریسا فرخ، بهناز پوریوسف هشجین* صفحات 103-128
    واج شناسی خودواحد، ادامه تحقیقات در چارچوب واج شناسی زایشی است که اولین بار «گلداسمیت» در سال 1976 آن را مطرح کرد. در واج شناسی خودواحد، بازنمایی واجی از حالت خطی بیرون آمده، به صورت شبکه ای و سلسله مراتبی تبیین می شود. بر اساس این، فضای بازنمایی واجی، شامل مشخصه مستقل (خودواحد) است. در واج شناسی خودواحد، کانون توجه بر تغییراتی قرار گرفته است که قوانین واجی می توانند بر سازمان بندی بازنمای های واجی ایجاد کنند. در انگاره خودواحد، بازنمایی ها دیگر به صورت یک ردیف از عناصر واجی ساده که تمام فرایندهای واجی در همان سطح انجام می گیرد، نیستند. در این انگاره، قوانین واجی نه تنها بر عناصر واجی تاثیر می گذارند بلکه بر نحوه ارتباط عناصر لایه های مختلف با یکدیگر موثرند. در این پژوهش سعی بر آن است که فرایند واجی هماهنگی واکه ای در گویش گیلکی رشت در چارچوب «واج شناسی خودواحد» مورد بررسی قرار گیرد. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است و داده های تحقیق به صورت میدانی و اسنادی جمع آوری شده است. داده ها از صورت گفتاری گویش گیلکی گویشوران بومی، فرهنگ های مختلف و نیز شم زبانی محقق جمع آوری شده است و سپس از طریق مصاحبه با تعدادی گویشور بومی و کهنسال مرد و زن، موارد شک و تردید در خصوص تلفظ برخی از داده ها برطرف گردیده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که واج شناسی غیرخطی خودواحد، قادر به تبیین و بازنمایی فرایند واجی هماهنگی واکه ای در گویش گیلکی رشت با کفایت توضیحی لازم است.
    کلیدواژگان: فرایندهای واجی، هماهنگی واکه ای، واج شناسی زایشی، واج شناسی خودواحد
  • مسلم مظفری*، علی اصغر رستمی ابوسعیدی صفحات 129-149
    فرهنگ شفاهی ایران زمین از فرهنگ های اقوام و گروه های اجتماعی آن تشکیل شده است. این فرهنگ غنی، برای انسان از زادن تا مردن حرف دارد. در این بین، فرهنگ و ادبیات مردم جیرفت که در این گستره جغرافیایی دارای ویژگی ها و مختصات خاص خود است؛ مورد توجه این نوشتار است. در پژوهش حاضر، به ضرب المثل ها  که جزئی از این ادبیات شفاهی هستند به صورت کتابخانه ای و میدانی پرداخته شده است. در این تحقیق، ادبیات شفاهی ضرب المثل به دو نوع تقسیم می شود: در واژگان نوع اول؛ قلب، ابدال، حذف و اضافه صورت می گیرد و برای فارسی زبانان تاحدی قابل فهم است و می شود گفت که این نوع  ضرب المثل ها وارداتی هستند و از افکار و اشعار شاعران، به ویژه حافظ وسعدی  متاثر شده اند که به دلیل  همین وارداتی بودن به چند نوع مختصر از آن ها اکتفا شده است؛ اما در نوع دوم ضرب المثل ها به خاطر به کارگیری واژگان واصطلاحات غلیظ محلی و اسباب و  وسایل معیشتی ولوازم کشاورزی، می توان ادعا کردکه مختص این منطقه بوده، برای دیگر گویش ها غیرقابل فهم اند. به دلیل همین مختص بودن، قسمت اعظم این تحقیق بر روی نوع دوم است. در این گونه از ضرب المثل ها،  مضامینی مثل روی گردانی از معشوق، تهدید، پند و نصیحت؛ طنز و تمسخر  مشاهده می شود که بیانگر فرهنگ و نوع زندگی و آداب و رسوم آنان است. در این جستار به آوانویسی، ترجمه، تقسیم بندی و زمینه کاربرد ضرب المثل ها نیز پرداخته شده است.
    کلیدواژگان: جیرفت، ضرب المثل، گویش محلی
|
  • Ali Abolghasemi *, Sorour Zekrati Pages 1-16
    The most common type of borrowing is of words. Almost all languages have been affected by other languages. Borrowing in language occurs due to interactions among languages which can affect all linguistic components, from syntax, semantic and morphology to lexicon. Persian and Turkish language have mutual borrowing which is affected by Turkish to a great extend over centuries. As an example, Hamadani dialect has been affected by too many daily Turkish words due to close interactions between Turk and Fars people there. In this paper, we attempted to study the Turkish words in Hamadani dialect. It is important to notice that we avoid considering Turkish words used in other dialects of standard Persian.
    Keywords: Turkish Language, Persian language, Hamadani Dialect, word Borrowing
  • Amin Ahmadi Birgani * Pages 17-40
    Ancient Persian had had holy and beneficial elements which had been somehow effective in their lives and had identified goddess as their guardian. After the fire, water was the most sacred element for the Persian people." Anahita" was the god and angel of the clergy and the "Tyštar" was the goddess of rain and angel of day and night. Despite all the changes in this process, what was always persistent was their semantic spirit; the opposition of "good and bad" as an ancient and original mythical theme in the form of the "Thištar" campaigned against "Opus". Field studies in these areas are still remained virgin and they have indicated that mythological beliefs are still alive after centuries and they have varied with little change. These beliefs are sometimes blended with the lives of people which affected all aspects of theirs; so, separation and sometimes their detection are very difficult. Bakhtiari people are one of the rich sources of myths and ancient Iranian beliefs which have a deep connection with the myth and beliefs of the inhabitants of the land of Iran and even Mesopotamia."šaša Daloo" is a ceremony that has been transmitted for centuries through the generations. One of the myths of these people is water and rain. One can clearly see the works of the gods of Anahita and Thistar at the "šaša Dalo" ceremony in Bakhtiari.
    Keywords: water, anahita, thi?tar, ?a?a daloo, bakhtiari, myth
  • Abdolghafur Jahandide * Pages 41-74
    Animals play a very significant role in traditional and rural life, as they have in language and literature. From all variety of folk literature, the animals are reflected in most proverbs, many of their behaviors and characteristics have become symbolic. Symbols are important elements in social relations and in transferring of concepts. In this article, we examined the symbolic features of 55 animals in Balochi expressions. These animals consist of (11 cases) pet animals, (16 cases) wild animals, (13 cases) birds, (5 cases) marine animals, and (10 cases) insects. The number of proverbs, idioms, and independent Balochi words is related to the subjects reaching up to 290. The main purpose of this study is to show how the animals symbolized in Balochi proverbs. Some of these symbols are applicable to similar subjects in Persian language and literature. This research is novel of title and theme in Balochi. In this research, the analytical method has been used and the proverbs and idioms are collected in field-search method.
    Keywords: Balochi Folk Literature, Balochi Proverbs, Symbols, Animal Symbols
  • Sohrab Saedi *, Seyed Borzu Jamalianzade Pages 75-102
    Basically, local songs are the language of moods and feelings of those people who have not been poets or scholars, but they have had taste of poetry and passion. These songs had been existed from the early human life and in fact, music, song, and poetry have been existed for a long time and then have been implemented in various forms in Hormozgan, like anywhere else in the country. Investigation of songs, verses, led to recognition of community-based people as well as the tribal and local ones; people applied their innate and natural thoughts about facts and local happenings, events and ceremonies in those songs. And it has left a simple and local description from each one to be studied. This paper investigates the love terms in local songs of Hormozgan and thereby the qualities of love expression in its songs in Hormozgan which are being studied and will be identified as pure love of Hormozgan poets. In this way, the linguistic structure of the song is from everyday language and it also filled with irony, slogans, and slang expressions.
    Keywords: song, couplets, Chahar-Dami, locally-composed songs, Hormozgan
  • Parisa Farrokh, Behanaz Pourusef Hashjin * Pages 103-128
    Auto-segmental phonology is a continuation of research in generative phonology framework firstly proposed by Goldsmith in 1976. In auto-segmental phonology, phonological representation comes out of the linear mode and it is explained in form of network and hierarchy. Accordingly, in auto-segmental phonology, the focus is on the changes which phonological rules can do on the organization of phonological realizations. In auto-segmental phonology, realizations are not as the simple phonological elements which include all phonological rules at the same level, anymore. In auto-segmental phonology, phonological rules not only affect phonological elements, but also influence the manner of the relation of elements in different layers. This research aims to investigate the phonological process of vowels harmony in Gilaki dialect in Rasht on the basis of auto-segmental phonology. The research method is both descriptive and analytical. The data have been collected by field study method. The results revealed that auto-segmental phonology, itself, was able to explain and represent the phonological process of vowel harmony in Gilaki dialect of Rasht.
    Keywords: phonological process, vowel harmony, generative phonology, auto-segmental phonology
  • Moslem Mozaffari *, Ali Asghar Rostami Pages 129-149
    Iranian oral culture has been formed of ethnic cultures and social groups. This rich culture expresses the words from birth to death of human. The culture and literature of people in Jiroft are considered in this article in which its own characteristics are focused. The present study of proverbs which is a part of the oral literature studied in a library process. The study is divided into two types of oral literature including: the first kind of words such as the combination, shifting, deletion, and addition; and it is understandable to some extent for the Persian speakers and it is known as imported proverbs which is influenced by poems of Persian poets especially Hafiz and Saadi; due to the type, Several of them have been studied briefly. But the second kind of proverbs regarding the local severe accent refers to the life accessories, agricultural equipment and the terms are specific to this region. Thus, it is incomprehensible for other dialects. Because of the uniqueness of this type, our research focused on the second type. The themes of the second type of proverbs include the handling of the beloved, threats, advice, humor and tease in representation of their culture, tradition, and Customs. We transcribe, translate, and divide the use of these proverbs.
    Keywords: Jirof, proverbs, local dialect