فهرست مطالب

فصلنامه ادبیات و زبانهای محلی ایران زمین
سال هفتم شماره 2 (پیاپی 16، تابستان 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/02/11
  • تعداد عناوین: 6
|
  • خدابخش اسدالهی، منصور علیزاده* صفحات 1-14
    یکی از جریان های نقد ادبی که در خلال جنگ جهانی اول پا به عرصه وجود گذاشت، فرمالیسم روسی بود. فرمالیست ها با رویکردی زبان شناسانه به بررسی ادبیات پرداختند. آن ها به دنبال یافتن «ادبیت» متن و کشف قوانین این «ادبیت» بودند. به نظر فرمالیست ها از جمله راه هایی که به «ادبیت» متن کمک می کند، برجسته سازی است که از دو طریق فراهنجاری و قاعده افزایی انجام می پذیرد. به عقیده لیچ فراهنجاری شعر می سازد و قاعده افزایی باعث ایجاد نظم می شود. از انواع فراهنجاری در تقسیم بندی لیچ می توان به فراهنجاری گویشی و سبکی اشاره کرد. در پژوهش حاضر نمونه این دو نوع فراهنجاری در 250 غزل از غزلیات مولوی مورد بررسی قرار گرفته است. شاعر از واژه های گویش زادگاه خود در لابلای اشعارش استفاده کرده و گاه کلمات را به شکل محاوره ای آن (البته پس از گذراندن از صافی ذوق و ادب) به کار برده است. این دو عمل باعث شده است که زبان شعری وی از زبان دیگر شاعران متمایز شود و درنتیجه منجر به برجسته سازی و آشنایی زدایی از اشعارش گردد.
    کلیدواژگان: فرمالیسم، برجسته سازی، فراهنجاری گویشی، فراهنجاری سبکی، غزلیات مولوی
  • حسن حیدری*، اکبر صیادکوه صفحات 15-30
    در این مقاله بخشی از واژه ها و اصطلاحات کم کاربرد مربوط به حوزه ی زنبورداری روستای «لای زنگان» lây-zangân فارس که به سرعت پای در رکاب فراموشی گذاشته اند، همراه با آوانگاری دقیق آن ها ثبت و ضبط کرده ایم. راه درآمد بیشتر ساکنان این روستا؛ بویژه در گذشته از طریق کشاورزی و بویژه تولید گل محمدی، دامداری و زنبورداری بوده است و به همین سبب غنای واژه ها و ترکیبات و اصطلاحات این حوزه در این منطقه چشم گیر است.شیوه ی انجام این پژوهش افزون بر شیوه ی سند پژوهی و بهره مندی از پژوهش های پیشین ، بیشتر جنبه میدانی دارد و مواد تحقیق با شیوه مصاحبه و گفتگو با سالخوردگان محل که در این حرفه سال ها روزگار گذرانده اند ؛به دست آمده که اسامی آن ها در بخش منابع شفاهی مقاله ثبت گردیده است .
    کلیدواژگان: گویش لای زنگانی، فارس، زنبورداری، واژه ها و اصطلاحات
  • مهدی ماحوزی، محمود طاووسی، ویدا ساروی* صفحات 31-50
    بررسی کنش گفتاری نفرین در گفت و گوهای مختلف نشان می دهد که افراد اغلب در هنگام خشم و یا عجز و ناتوانی لب به نفرین می گشایند. در میان قالب های شعری عامه، دوبیتی، صمیمی ترین و نزدیک ترین قالب شعری است که هم سراینده و هم مخاطب به آسانی با آن ارتباط برقرار می کند. پژوهشگران در این پژوهش، با روش توصیفی-تحلیلی، انواع نفرین ها و اهدافی را که از آن متصور بوده است، در بیش از 3000 دوبیتی محلی مازندرانی و خراسانی بررسی کرده اند. براساس یافته های تحقیق می توان گفت که در دوبیتی های محلی، نفرین به معشوق از بسامد بالایی برخوردار است. دلیلش نیز بی وفایی و شکست عاطفی و عشقی بوده است. بعد از نفرین به معشوق، نفرین به رقیب عشقی، نفرین به بخت و اقبال خویش، نفرین به مادر یار، نفرین به قوم و خویش یار و نفرین به زن، از بیشترین بسامد برخودار بوده است.
    کلیدواژگان: درون مایه، نفرین، دوبیتی های محلی، مازندرانی، خراسانی
  • جواد عامری*، سید حسین طباطبایی، سید حسن طباطبایی صفحات 51-80
    زبان های محلی ایران زمین، گنجینه ای بی مانند و ذخیره ای تمام نشدنی برای رشد و پیشرفت زبان فارسی به شمار می آید. تحلیل نظام آوایی در گونه زبانی طرود از توابع شهرستان شاهرود که برای نخستین بار در این مقاله بدان پرداخته شده، ظرافت ها و حلاوت های این گونه زبانی را آشکار می سازد. هدف از این پژوهش نشان دادن وجوه اختلاف و اشتراک آوایی گونه زبانی طرود با فارسی معیار در چارچوب فرآیند های واجی است تا در نتیجه فرآیندهای واجی کاهش، افزایش، ابدال، قلب و ادغام که در این گونه زبانی وجود دارد - اما در حال حاضر در فارسی معیار به چشم نمی خورد- نشان داده شود. مبنای این مقایسه بر اساس الگوهای رایج زبان شناسی بوده و گرد آوری داده ها به روش پرسش و پاسخ، مصاحبه با گویشوران بومی انجام شده است. این پژوهش بر آن است تا با بررسی سیر تحولات آوایی در گونه زبانی مورد پژوهش و تطبیق آن با فارسی معیار، نسبت این دو را بسنجد و از خلال بررسی تاثیر فرآیند های واجی در آن، واژگان گویشی کهن فعال را شناسایی نماید و در گشودن گره های زبانی و ادبی متون کهن به کار بندد.
    کلیدواژگان: گونه زبانی، نظام آوایی، طرود، فرآیندهای واجی، گویش های ایرانی
  • بهمن گرجیان، آزاده عبادی* صفحات 81-94
    در دو دهه اخیر ارائه نظریه گروه نقشی حرف تعریف در چگونگی تحلیل گروه اسمی تحول عمده ای پدید آورده است. برای نمونه مجموعه ای از فرافکنی های نقشی خاص در سطوح بالاتر از اسم به کار می رود. در سطح بالاتر از گروه اسمی در گویش معشوری، گروه های نقشی حرف تعریف و اضافه به کار می رود. گروه های نقشی مربوط به اسم بر گروه اسمی هیچ گونه نقش معنایی، فرافکنی نمی کنند بلکه هرکدام ویژگی های نحوی خاصی را به گروه اسمی می افزایند. گروه نقشی حرف تعریف، از راه ویژگی های نحوی خاص حروف تعریف، به گروه اسمی ساخت و معنی مناسب اختصاص می دهد. گروه اضافه نیز از راه ویژگی نحوی اضافه و رابطه افزودگی، گروه اسمی را گسترش می دهد. پژوهش حاضر، گروه های نقشی مربوط به اسم را در گویش معشوری بررسی و توصیف می کند.
    کلیدواژگان: گویش معشوری، گروه اسمی، گروه حرف تعریف، گروه اضافه ای، گروه نقشی
  • علی فتح الهی، شمس سادات حسینی* صفحات 95-116
    سید عبدالرحیم مولوی (1221-1300ه.ق) با تخلص شعری (مه عدوومی) شاعر برجسته و نامی کرد زبان در سده نوزدهم میلادی است. وی در میان متفکران کرد دارای جایگاهی خاص بوده و به ویژه در علم کلام ید طولایی داشته است. مولوی، مرید طریقت نقشبندی بوده. او قصاید بسیاری را در مدح شیخ سراج الدین و شیخ بهاءالدین سروده است. بیشتر اشعار مولوی مملو از ارادت نسبت به پیر و مرشد و اخلاص در طریقت است. مولوی به زبان های کردی، فارسی و عربی مسلط بوده و آثاری را درهر سه زبان به رشته تحریر در آورده است. بهترین اشعار وی، سروده های صوفیانه اوست. این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی نشان می دهد که مولوی کرد شاعری توانا و صوفی مسلک است. او همانند بسیاری از عارفان بر معرفت و عشق ورزی تاکید دارد. مساله زهدورزی یا تعلق نداشتن مولوی کرد به مادیات و همچنین کاربرد مفاهیم عرفانی و مصطلاحات زمینی نزد مولوی، مبتنی بر اصولی فلسفی و عرفانی است.
    کلیدواژگان: مولوی کرد، تصوف، خاندان نقشبندی، شعر صوفیانه
|