نشریه مدیریت محیط زیست و توسعه پایدار
پیاپی 2 (پاییز و زمستان 1396)

هدف از این پژوهش مقایسه انگیزه های مالی جریمه و کسب درآمد و میزان تاثیر آنها بر تفکیک از مبدا و تفکیک از پسماند می باشد. در این تحقیق از بین عوامل ذکر شده در این تحقیق شاخص میزان بازیابی و استفاده مجدد و انگیزه شهروندان بر اساس بینش و نگرش های عامه بررسی شده است. تفکیک پسماند در کشورهای سوئیس ، آمریکا ، دانمارک ، آلمان ، یونان، ایتالیا ، سنگال و شهریار جهت مقایسه انتخاب شده اند. آزمون آماری استفاده شده نمونه های غیرواسته تی تست (Independent Sample T-Test) است. آزمون نرمالیته (Kolmogorov-Smirnov Z) نشان داده است که داده ها با 95% اطمینان نرمال بوده است. شاخص های نوع انگیزه ، تفکیک از مبدا و تفکیک از پسماند با کدهای 1 و 2 مشخص شده است. 1 = دارد و 2 = ندارد انگیزه ها نیز 1= انگیزه مالی – جریمه و 2 = انگیزه مالی- کسب درآمد است. آزمون آماری T-Test شاخص های وابسته برای مقایسه تفکیک از مبدا و تفکیک از پسماند برای انگیزهای مالی جریمه و کسب درآمد اجرا شد. بین هردو تفکیک از مبدا و تفکیک از پسماند با شاخص مستقل انگیزه های مادی تفاوت معنی داری وجود دارد. تفاوت معنی داری در میانگین تفکیک از مبدا (1 M=، 0. 00= SD) انگیزه مالی جریمه با (5/1 M=، 57/0= SD) انگیزه مالی کسب درآمد وجود دارد. تفاوت معنی داری در میانگین تفکیک از پسماند (2 M=، 0. 00= SD) انگیزه مالی جریمه با (25/1 M=، 50/0= SD) انگیزه مالی کسب درآمد وجود دارد. میزان اختلاف در میانگین (تفاوت میانگین تفکیک از پسماند = 75/0 ،54/1 تا 04/0 -C/: 95%) بسیار زیاد بود (5/112= eta squared). میزان اختلاف در میانگین (تفاوت میانگین تفکیک از مبدا = 5/0- ،41/0 تا 41/1 -C/: 95%) بسیار زیاد بود (150= eta squared). نتایج این تحقیق نشان می دهد انگیزه های مالی جریمه و کسب درآمد در تفکیک از مبدا تاثیر بیشتری داشته است نسبت به تاثیر آن بر تفکیک از پسماند. بدین معنا که جریمه ها باید بیشتر در جهت تشویق به تفکیک از مبدا باشند تا اینکه نهی کننده از تفکیک از پسماند.

مدیریت مواد زائد جامد به عواملی چون تولید،ذخیره در محل،جمع آوری،حمل و نقل،پروسه و بازیابی و دفع مواد زائد جامد از جامعه ی صنعتی،مربوط می شود. امروزه،مدیریت مواد زائد جامد،یک فعالیت میان بخشی است که بر اساس اصول مهندسی، پایه ریزی شده است. همچنین این بخش شامل مسائل اقتصادی،شهری،برنامه ریزی محلی و علوم اجتماعی نیز می شود. جمع آوری و دفع بیش از 35هزار تن زباله روزانه در 530 شهر کشور با توجه به رشد روز افزون جمعیت و ازدیاد زباله که بازتاب آن، افزایش بی رویه ی هزینه های بهداشتی و اقتصادی کشور است،مساله ی مهمی است که باید از هم اکنون در برنامه های آموزشی،پژوهشی و اجرایی کشور؛مد نظر قرار گیرد. مدیریت جامع پسماند (Integrated Solid Waste Management) اصطلاحی است که برای کلیه ی فعالیت های مرتبط با مدیریت پسماند یک جامعه به کار می رود. هدف اصلی مدیریت جامع پسماند،سامان بخشیدن به پسماند جامعه به شیوه ای است که بهداشت عمومی و ملاحظات زیست محیطی و مطالبات مردم رابرای استفاده مجدد و بازیافت،برآورد نماید. روش ارز یابی چرخه ی حیات (Life Cycle Assessment) به عنوان یکی ازابزارهای پشتیبان تصمیم گیری برای انتخاب گزینه های مناسب تر برای دفع پسماند و کمک به مدیریت جامع پسماند تلقی می شود. در مطالعه ی حاضر از این روش به منظور بررسی وضعیت حاضر سامانه مدیریت پسماند شهر باغستان شهریار استفاده گردید. برای این منظور دو سناریو تعریف شد. سناریوی اول مبتنی بر انتقال 100 درصد پسماند تولید شده به محل دفن وسناریوی دوم مبتنی برتبدیل25درصد پسماند به کمپوست و انتقال چهار درصد آن به پروسه ی بازیافت و انتقال 71 درصد باقی مانده به لندفیل می باشد. داده های مورد نیاز سیاهه نویسی چرخه ی حیات با بررسی منابع و تهیه پرسش نامه و تکمیل آن به وسیله پرسنل و نیز مطالعات صحرایی جمع آوری شد. سیاهه نویسی چرخه ی حیات به کمک نرم افزار IWM صورت پذیرفت. سپس نتایج به دست آمده از سیاهه نویسی به پنج طبقه اثر شامل مصرف انرژی،گازهای گلخانه ای،گازهای اسیدی،مه دود فتوشیمیایی و خروجی های سمی تخصیص داده شد. نتایج حاکی ازآن بودکه با اعمال سناریوی دو نسبت به سناریوی یک،میزان مواردمذکور به خصوص گازهای گلخانه ای به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.

افزایش کارایی و بهبود کیفیت محصول در صنعت خودروسازی در کشور باعث ایجاد احساس امنیت بیشتر در بین مردم برای استفاده از خودروهای تولید شده در کشور خواهد شد. هدف این تحقیق بررسی محدوده های تاثیر کاربرد HSE بر بهره وری و کارایی کارکنان است. روش تحقیق از نوع مطالعه موردی می باشد. این پژوهش به منظور ارزیابی تاثیر کاربرد HSE بر بهره وری و کارایی کارکنان پرداخته است که داده های تحقیق بوسیله بررسی مقالات و اسناد کتابخانه ای بدست آمده سپس به بررسی آماری داده ها پرداخته شده است. آزمون نرمالینه One-Sample Kolmogorov-Smirnov Test داده های تحقیق نشان می دهد که داده ها دارای توزیع نرمال می باشند. برای ارزشیابی تاثیر کاربرد HSE بر روی بهروه وری و کارایی کارکنان از روش آماری Paired-sample t-test استفاده شده است. از آنالیز آماری-test friedman جهت رتبه بندی نتایج حاصل از t-test استفاده شده است. مدل رتبه بندی friedman برای مقایسه سطح اثر محدوده ها بر روی بهره وری کارکنان بکار رفته است. نتایج افزایش تفاوت آماری معنی داری در بین گروه ها را نشان میدهد. تاثیر محدوده اثرکاربرد HSE (70. = SD و 1. 66 = M) بر روی بهروه وری و کارایی کارکنان (0. 00 = SD و 5 = M), (8) t = 14. 142- و (two-tailed) 0005. > p می باشد که شاهد کاهش میانگین در این جفت 3. 3- بوده که با 95% اطمینان در فاصله ای از 3. 8- تا 2. 7- متغیر می باشد. Eta-squared (1. 01) است که نشان دهنده سطح اثر زیاد محدوده اثر کاربرد HSE بر روی بهره وری کارکنان می باشد. همچنین تفاوت قابل توجهی از سطح اثر محدوده های اثرکاربرد HSE در بهره وری و کارایی کارکنان وجود دارد. جدول 2 نتایج را بصورت (005. > p, 6= ( 4=n, 2=df) 2c نشان داده است. مقدار میانه محدوده ایمنی کاهشی را در سطح اثر با توزیع نرمال با Md = 2. 38 نشان می دهد, سپس محدوده محیط زیست با Md = 2. 38 و کمترین سطح اثر مربوط به محدوده بهداشت با Md = 1. 25 نشان داده است. میانگین سطح اثر محدوده های اثر کاربرد HSE بر بهره وری و کارایی کارکنان را نشان می دهد. رتبه اول محدوده ایمنی (2. 38= Mean Rank) ؛ رتبه دوم محدوده محیط زیست (2. 38= Mean Rank) ؛ رتبه سوم مربوط به محدوده بهداشت (2 = Mean Rank) است. همانطور که مشاهده می شود محدوده محیط زیست و ایمنی در HSE بیشترین اثر را بر روی بهره وری و کارایی کارکنان داشته و کمترین اثر مربوط به بهداشت بوده است.

آموزش و بهسازی کارکنان اقدامی راهبردی است که در سطح فردی باعث ارزشمندی فرد، در سطح سازمانی باعث بهبود و توسعه سازمان و در سطح ملی و حتی فراملی منجر به افزایش بهره وری و نتایج بعدی میشود. رابطه ضعیف و منفی بین دو متغیر سطح نیاز سنجی و روش گردآوری داده ها با 0. 05 < r= 0. 2- p و 12 = n وجود دارد. متغیر سطح نیاز سنجی با متغیر روش گردآوری داده ها 4 درصد سطح مشترک (واریانس) داشته است که سطح کمی است. رابطه بسیار قوی و مثبتی بین دو متغیر روش اولویت بندی و روش گردآوری با 0. 05 > r = 0. 646 p و 12= n وجود دارد. متغیر روش اولویت بندی با متغیر روش گردآوری 41. 7 درصد سطح مشترک (واریانس) داشته است که درصد بسیار قابل قبولی است. رابطه قوی و منفی بین دو متغیر ابزار گردآوری و روش گردآوری با 0. 01 > r =- 0. 811 p و 12 = n وجود دارد. متغیر ابزارگردآوری با متغیرروش گردآوری 65. 7 درصد سطح مشترک (واریانس) داشته است که سطح بسیار زیادی است. رابطه قوی و منفی بین دو متغیر روش اولویت بندی و ابزارگردآوری با 0. 05 > r= – 0. 548, p و 12 = n وجود دارد. متغیر روش اولویت بندی با متغیر ابزار گردآوری 30 درصد سطح مشترک (واریانس) داشته است که سطح قابل قبولی است. رابطه ضعیف و مثبتی بین دو متغیر سطح نیاز سنجی و ابزارگردآوری با 0. 05 < p و 0. 062- =n= 12 r وجود دارد. متغیر سطح نیاز سنجی با متغیر ابزار گردآوری 0. 03 درصد سطح مشترک (واریانس) داشته است که سطح بسیار کمی است. رابطه ضعیف و مثبتی بین دو متغیر سطح نیاز سنجی و روش اولویت بندی با 0. 05 < r= 0. 068 p و 12 = n وجود دارد. متغیر سطح نیاز سنجی با متغیر روش اولویت بندی 0. 46 درصد سطح مشترک (واریانس) داشته است که سطح بسیار کمی است. نیاز سنجی آموزشی در سه سطح تجزیه و تحلیل فرد (بهبود عملکرد) ، تجزیه و تحلیل سازمان (افزایش بهره وری) و تجزیه و تحلیل وظیفه (بهبود مهارتها و شایستگی ها) انجام می شود. از میان تحقیقات نیاز سنجی آموزشی زیست محیطی انجام شده تمام تحقیقات مربوط به تجزیه و تحلیل فرد در جهت بهبود عملکرد و تجزیه و تحلیل وظیفه در جهت بهبود مهارتها و شایستگی های کارمندان بوده است و تنها یک تحقیق به تجزیه و تحلیل سازمان به منظور افزایش بهره وری پرداخته است. نتایج نشان میدهد سطح نیازسنجی با ابزارگردآوری دادها ، روش گردآوری و روش اولیت بندی رابطه ای ندارد.

در این تحقیق، محقق با بررسی اسناد مطالعاتی و مدارک مرتبط با موضوع به بررسی آماری پیشینه تحقیق پرداخته است. آزمون نرمالینه One-Sample Kolmogorov-Smirnov Test داده های تحقیق نشان می دهد که داده ها دارای توزیع نرمال می باشند. یکی از روش های آماری برای طبقه بندی داده ها بوسیله Crosstabs روش میزان تطابق Kappa است. این روش بطور معمول برای ارزیابی مرور ادبیات موضوع (literature review) بکار می رود این آزمون برای تشخیص میزان انطباق گزینه های مستقل نوع شاخص و هدف ، نوع شاخص و جمع آوری داده ها ، نوع شاخص و تجزیه و تحلیل داده ها ، نوع شاخص و نتایج داده ها بکار می رود. جدول Symmetric Measures برای تطابق نوع شاخص و هدف تحقیقات نشان می دهد که میزان ارزش قراردادی 802/0 = Value با اهمیت 0005/0 > p برای طریق جمع آوری داده ها و نوع شاخص نشان می دهد که میزان ارزش قراردای 275/0 – = Value با اهمیت 0005/0 < p برای طریقه تجزیه و تحلیل داده ها و نوع شاخص نشان می دهد که میزان ارزش قراردای 263/0 – = Value با اهمیت 0005/0 < p برای طریقه ارائه داده ها و نوع شاخص نشان می دهد که میزان ارزش قراردای 192/0 = Value با اهمیت 0005/0 < p است. هدف تحقیقات با شاخص مدیریت شهری برای امداد رسانی و پدافند غیر عامل تعیین شده است در حالیکه هدف تحقیقات با شاخص کاهش آلودگی هوا برای ترویج و آموزش زیست محیطی و یا اهداف تغییرات تکنیکی مثل تغییر نوع سوخت ، نصب فیلتر و غیره تعیین شده است. جمع آوری داده ها در تحقیقات با شاخص مدیریت شهری بصورت پرسشنامه است درحالیکه در تحقیقات با شاخص کاهش آلودگی هوا از سایر متدها مثل نمونه گیری و اندازه گیری های میدانی برای جمع آوری داده ها استفاده شده است. تجزیه و تحلیل تحقیقات با شاخص مدیریت شهری از طریق ارزیابی است درحالیکه در تحقیقات با شاخص کاهش آلودگی هوا از سایر متدها مثل مدل AHP و تکنیک TOPSIS و نرم افزار expert choice برای تجزیه و تحلیل استفاده شده است. ارائه نتایج در تحقیقات با شاخص کاهش آلودگی هوا بصورت پیشنهادات تکنیکی است در حالیکه در تحقیقات مدیریت شهری از طریق رهنمودهای مدیریتی است بطور کلی رابطه بین تعیین اهداف تحقیقات و نوع شاخص دارای اهمیت ویژه است درحالیکه رابطه بین جمع آوری داده ها ، تجزیه و تحلیل و ارائه نتایج با نوع شاخص اهمیت چندانی ندارد.

هدف از این تحقیق شناسایی و درک مشکلات زیست محیطی جهت پشتیبانی از حفاظت و پیشگیری از آلودگی و جلوگیری از تخریب محیط زیست منطقه 22 شهر تهران است. منطقه 22 از مناطق غربی شهر تهران است که از شمال و غرب به محدوده حریم شهری تهران و از شرق به مسیر رودخانه کن و از جنوب به آزاد راه تهران- کرج میرسد. در این پژوهش به دو روش اسنادی و کتابخانه ای به جمع آوری اطلاعات مربوطه پرداخته شده است. حاصل جمع این دو روش شیوه مناسب جمع آوری اطلاعات این پژوهش می باشد. روش به کار گرفته شده در این تحقیق تحلیلی – توصیفی بوده است. منطقه 22 دارای 3 مورد فضای سبز با مساحت بیش از ده هکتار است. این منطقه بیشتر به صورت شهرکهای مسکونی و برخی ساخت و سازهای پراکنده در فواصل بین شهرکها و نیز توسعه های جدید در شمال منطقه به موازات بزرگراه همت است. فعالیت غالب در این منطقه فعالیتهای بخش خدمات است. سهم عمده کارگاه های منطقه در ناحیه زیبادشت پایین مستقر هستند. پوشش گیاهی جنگلی به عنوان اساسی ترین کاربری فضای سبز در منطقه 22 می باشد. حشرات سفید رنگ که به سفید بالک ها یا مگس سفید معروفند اغلب در مکان هایی پرتردد ، زیر درختان ، فضاهای سبز و کنار سطل های زباله به چشم می خورند. امکانات تفریحی منطقه شامل محیطی زیبا و دلنشین برای گردشگران منطقه ای و فرا منطقه ای ، چشم اندازهای زیبا و متنوع با توجه به عناصر عملکردی درونی و بیرونی دریاچه ، جزایر تفریحی، جزایر حیات وحش، جزایر آموزشی، اسکله قایقرانی، پارک آبی، باشگاه ورزش های آبی، اسکله تفریحی، امکانات خدماتی رفاهی، شهربازی و امکانات اقامتی از جمله امکانات تفریحی این مجموعه می باشد. این مجموعه به دلیل مجاورت با پارک جنگلی چیتگر، پارک جنگلی لتمال کن، پارک ارم، محور چهار باغ، مجموعه ورزشی آزادی، شهر بازی هزار و یک شهر (تهران لند) ، پردیس اسب سواری، آبشار البرز و رود دره کن (بوستان جوانمردان) قابلیت مناسبی برای برطرف سازی نیازهای تفریحی گردشگری شهروندان تهرانی دارد. با توجه به نقشه پهنه بندی آلودگی هوای تهران ،منطقه 22 دارای کمترین اثرات ناشی از آلودگی ثبت شده می باشد. دریاچه مصنوعی در کل سبب می شود آب و هوا را تغییر داده، بدون وجود رطوبت آزار دهنده؛ هوایی معتدل نزدیک به شمال ایجاد کند.

هدف از این تحقیق بررسی نتایج تحقیق های گذشته در جهت قابل دستیابی بودن تخریب زیستی هیدروکربن نفت در خاک با متابولیسم میکروبی است. زیست پالایی با استفاده از متابولیسم میکروبی در حضور شرایط محیطی بهینه و مواد مغذی کافی به تخریب آلودگی ها به ویژه هیدروکربن های نفتی می پردازد. در این تحقیق به بررسی فن آوری هایی برای انجام زیست پالایی پرداخته ایم و مشاهده کردیم که رویکردهای بیوتکنولوژی که برای انجام زیست پالایی طراحی شده اند در سال های اخیر بسیار مورد توجه بوده اند. مطالعات تحریک زیستی (Biostimulation) به معنی افزایش مواد مغذی محدود برای حمایت از رشد میکروبی و تشدید زیستی (Bioaugmentation) به معنی افزایش سلول های زنده که قادر به تخریب هستند حضور گسترده ای در ادبیات موضوع داشته اند. بررسی این فن آوری ها بر روی جنبه های فنی تمرکز بسیار کم داشته یا هرگز در دسترس نبوده است. در بعضی موارد، استفاده از مواد مغذی به تنهایی و یا تقویت با میکروب ها به اندازه کافی برای تصفیه بطور همزمان کافی نیست. مطالعات اخیر نشان می دهد که ترکیبی از هر دو رویکرد به طور مساوی امکان پذیر است، اما به اندازه کافی سودمند نیست. بدیهی است، انتخاب تکنولوژی بستگی به شرایط خاص سایت مانند دسترسی به میکروارگانیسم هایی که قادر به تخریب در مقادیر کافی ، در دسترس بودن مواد مغذی برای حمایت از رشد و تکثیر میکرب و همچنین پارامترهای محیطی مانند دما در ترکیب با طول مدت در معرض قرار گرفتن دارد. بررسی ها بر این تکنولوژی ها متمرکز شده و تلاش ها نهایتا در جهت دستکاری فرآیندهای تصفیه سوق داده شده است و همه به سمت ایجاد زیست پالایی فنی و اقتصادی برای تصفیه کامل خاک های آلوده به هیدروکربن نفت صورت می گیرد. همچنین راهکار های مناسب تصفیه آلاینده ها و پیشنهاداتی برای بهبود عملکرد سیستم های تصفیه که جای خالی آن در صنعت نفت احساس می شود ارائه شده است.