فهرست مطالب

نشریه مدیریت محیط زیست و توسعه پایدار
سال دوم شماره 2 (پیاپی 4، تابستان 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/04/27
  • تعداد عناوین: 7
|
  • معصومه شاهنوری، سعید ملماسی * صفحات 109-114
    نیروگاه های آبی اگر چه در زمره مولدان پاک انرژی محسوب می شوند ولی تاثیرات منفی زیست محیطی آنان غیر قابل اغماض است. هدف از این تحقیق مقایسه انواع اثرات از نظر نوع اهمیت با گزینه های اجرا یا عدم اجرا برای نیروگاه های برق آبی است. احداث سدهای مخزنی موجب بروز مشکلات هیدرولوژیک و زیست محیطی در پایین دست خواهند شد. این تحقیق صرفا به بررسی اثرات نیروگاه ها پرداخته است و اثرات حاصل از ساخت و بهره برداری سد ها بررسی نشده است. آنالیز آماری Independent – Sample T-test برای مقایسه میانگین اثرات برای گزینه های اجرا و گزینه های عدم اجرا در نیروگاه های برق آبی. نتایج نشان می دهد تفاوت معنی داری در اثرات مهم برای گزینه های اجرا (M=. 5, SD=1. 36) و گزینه های عدم اجرا (M=0. 5 SD=1. 414 t(22) =0. 0, p=1 tow-taild ) وجود ندارد. تفاوت معنی داری در اثرات متوسط برای گزینه های اجرا (M=. 3750, SD=1. 025) و گزینه عدم اجرا (t(22) = -3. 755, p=. 161 tow-taild M=2. 25, SD=1. 389) تفاوت معنی داری وجود ندارد. تفاوت معنی داری در اثرات ناچیز برای گزینه های اجرا (M=. 7500, SD=1) و گزینه عدم اجرا (t(22) = 1. 414, p=. 004 tow-taild M=. 25, SD=. 707) وجود دارد. تفاوت معنی داری در اثرات بی اثر برای گزینه های اجرا (M=. 3750, SD=. 5) و گزینه عدم اجرا (t(22) = 3, p=. 00 tow-taild M=0. 0, SD=0. 0 3) وجود دارد. با توجه به اثرات مهم و متوسط تفاوت معنی داری بین گزینه اجرا یا عدم اجرای نیروگاه های برق آبی وجود ندارد بر اساس اثرات ناچیز و بی اثر می توان در مورد گزینه های اجرا یا عدم اجرای پروژه های برق آبی تصمیم گرفت زیرا تفاوت معنی داری برای گزینه اجرا و عدم اجرا وجود دارد. صفر درصد از واریانس گزینه ها بوسیله اثرات مهم توضیح داده شده است. 39 درصد از واریانس گزینه ها بوسیله اثرات متوسط توضیح داده شده است. تنها 4 درصد از واریانس گزینه ها بوسیله اثرات ناچیز توضیح داده شده است. 29 درصد از واریانس گزینه ها بوسیله اثرات بی اثر توضیح داده شده است. اثرات مشخص و مهم که باعث عدم اجرای پروژه های نیروگاه های برق آبی در مرحله بهره برداری می شود شامل کمیت آبهای سطحی می باشند و اثرات متوسطی که باعث عدم اجرای پروژه های نیروگاه های برق آبی در مرحله بهره برداری می شود شامل کیفیت آبهای سطحی ، فرسایش و رسوبزایی ، ورود آب برگشتی کشاورزی به رودخانه ، تداوم چرای مفرط ، بوته کنی ، عدم به زیرکشت رفتن زمین مستعد کشاورزی ، تداوم کشاورزی غیر اصولی و صنعت کشاورزی می باشد. ارزیابی ریسک گزینه ها با توجه به وزن اثرات نیز توصیه می شود.
  • بهاره انیسی، مژگان زعیمدار * صفحات 115-120
    توانایی گیاهان در جذب آلاینده ( به ویژه کربن ) بستگی به ابعاد، سن و میزان سلامتی آنان ( آفت نداشتن گیاه ) دارد و همچنین پهنه تاج گیاه نیز بسیار مهم است. هدف از این تحقیق بررسی تاثیر نوع برگ در گیاهان بر کاهش آلودگی است . در این پژوهش، از منابع کتابخانه ای و اینترنت برای جمع آوری داده ها استفاده شده است . تعداد 16 گونه گیاهی از پهن برگان و سوزنی برگان انتخاب و کاهش آلودگی در آنها بررسی شده است . آنالیز اولیه نشان می دهد که فرضیات نرمالیته ، خطی بودن ، همبستگی و همگن بودن نقض نشده است. رابطه بین متغیر مستقل نوع برگ با متغیر وابسته کاهش آلودگی با استفاده از همبستگی پیرسون بررسی شده است. همبستگی مورد نظر بسیار کم و مثبت بوده که از نظر آماری اهمیت چندانی ندارد . مقادیر بین دو متغیر کاهش آلودگی و نوع برگ بصورت 149/0 = r ، 42= N 0005/0 < p است. مقدار R بیانگر مقدار واریانس 022/0(2/2 % ) می باشد . مقادیر کاهش آلودگی بصورت 9/14 % ، 905/0= (1)F ، 005/0 < p که از نظر آماری نشان دهنده کم اهمیت بودن مدل رگرسیون اجرا شده است و مدل رگرسیون مقدار کم اهمیتی از متغیر مستقل را پیش بینی می کند . بر طبق مدل به طور آماری نوع برگ همبستگی قابل ملاحظه ای " اهمیت" 347/0 و 149/0 = بتا (Beta ) با کاهش آلودگی ندارد این یافته ها با نتایج بدست آمده از تحقیقات صورت گرفته در مورد رابطه بین مولفه گیاهان و کاهش آلودگی مطابقت دارد. با توجه به یافته های تحقیق، تاثیر نوع برگ گیاهان آپارتمانی در محیط بسته بر کاهش آلودگی از نظر آماری بسیار کم و مثبت و از نظر آماری کم اهمیت می باشد .در این رابطه باید اندام ها یا میکروارگانیسم های خاک یا ریشه مورد بررسی قرار بگیرند. نتایج تحقیق با یافته های دیگر محققان که عامل میکرو ارگانیسم های بخش ریزوسفر (ریشه گاه ) گلدان ها را عامل اصلی حذف می دانند مطابقت دارد.
    کلیدواژگان: گیاهان آپارتمانی، آلاینده های هوا، محیط های داخلی، نوع برگ
  • مقاله پژوهشی
  • مرتضی صالحی، مژگان زعیمدار * صفحات 122-126
    یکی از مهمترین مخاطراتی که در سال های اخیر گریبان گیر اکثر استان های غربی کشور و حتی مرکز ایران شده است پدیده ی ریزگرد می باشد. هدف از این تحقیق مقایسه و رتبه بندی میانگین اثرات بلافصل ، مستقیم و غیر مستقیم ریزگردها می باشد. آزمون نرمالیته (Shapiro-Wilk’s test) نشان داد که داده ها با 95% اطمینان نرمال بوده است. تست آماری One Sample T test برای تعیین اینکه آیا نمره اثرات بلافصل ریزگردها متفاوت از اثرات مستقیم ریزگردها بود یا خیر اجرا شد و 0/8 = Test Value تعریف شد. میانگین اثرات بلافصل ریزگردها (1/4 ± 0/4) کمتر از میانگین اثرات مستقیم ریزگردها 0/8 بود، اختلاف آماری معنی دار 0/4- (0/02 تا 0/8- 95% CI:) p=. 063 t (29) = -1/93وجود داشت. مقدار t منفی نشان می دهد که میانگین اثرات بلافصل ریزگردها کمتر از مقدار فرض شده (0/8) است. نمره اثرات مستقیم ریزگردها با اثرات غیر مستقیم ریزگردها با 7/2 = Test Value مقایسه شد. میانگین اثرات مستقیم ریزگردها (9/1 ± 8/0) کمتر از میانگین اثرات غیر مستقیم ریزگردها 2/7 بود، اختلاف آماری معنی دار 1/9- (2/5 – تا 1/1- 95% CI:) p=. 00 t (29) = -5/5وجود داشت. مقدار t منفی نشان می دهد که میانگین اثرات مستقیم ریزگردها کمتر از مقدار فرض شده (2/7) است. نمره اثرات غیر مستقیم ریزگردها با اثرات بلافصل ریزگردها با 0/4 = Test Value مقایسه شد. میانگین اثرات غیر مستقیم ریزگردها (2/3 ± 2/7) بیشتر از میانگین اثرات بلافصل ریزگردها 0/4 بود، اختلاف آماری معنی دار 2/3 (3 تا 1/3 95% CI:) p=. 00 t (29) = 5/5وجود داشت. مقدار t مثبت نشان می دهد که میانگین اثرات غیر مستقیم ریزگردها بیشتر از مقدار فرض شده (0/4) است. نتایج تحقیق نشان میدهد که میانگین اثرات غیر مستقیم حاصل از ریزگردها بیشتر از سایر اثرات می باشد. این اثرات شامل جذب گازهای گلخانه ای ، پراکنده کردن و جذب نور خورشید ، تغییر خواص و مشخصه های نوری ابرها ، عدم امنیت قضایی، قحطی و فقر ، اختلال در تنظیم حرارت جو ، تغییرات غیرقابل پیش بینی ، جلوگیری از افزایش دما ، جلوگیری از فرار حرارت از زمین به فضا ، اتصال به ابرها و اختلال در عملکرد ابرها ، نقصان جدی در مواد مغذی آب اقیانوسها به دلیل وجود عنصر آهن ، دگرگون کردن ترکیب زیستی اقیانوس ها ، رشد بی رویه جلبک ها و تکثیر فیتوپلانکتون ها ، افزایش میزان دی اکسید کربن موجود در آب ، مرگ بسیاری از آبزیان ، کاهش کیفیت وکمیت محصولات کشاورزی ، کاهش ارزش تولیدات کشاورزی ، افزایش هزینه حمل و نقل کالا و مواد می باشند.
    کلیدواژگان: ریزگردها، اثرات بلافصل، اثرات مستقیم، اثرات غیر مستقیم، رتبه بندی اثرات
  • مینو صفی پور، مژگان زعیم دار * صفحات 127-132
    این تحقیق با مرور تحقیقات گذشته انجام شده و با توجه به مقاله های جدید در این زمینه به بررسی تاثیر تسهیم دانش در شبکه های اجتماعی بر محیط زیست پرداخته شده است . فرضیه تحقیق این است که تسهیم دانش بر محیط زیست تاثیر دارد. هدف از این تحقیق مقایسه بررسی میزان تاثیر تسهیم دانش در شبکه های اجتماعی بر محیط زیست است . مقدار ضریب آلفای کرونباخ بدست آمده بیشتر از 9/78 % بود . رگرسیون خطی برای تعیین تاثیر متغیرهای مستقل تسهیم دانش و محیط زیست بر متغیر وابسته شبکه های اجتماعی استفاده شده است . همبستگی متوسط و منفی بین دو متغیر مستقل محیط زیست و تسهیم دانش وجود دارد. یک همبستگی زیاد و مثبت و از نظر آماری مهم بین دو متغیر محیط زیست و شبکه های اجتماعی و دو متغیر تسهیم دانش و شکبه های اجتماعی وجود دارد. بر طبق مدل به طور آماری محیط زیست همبستگی قابل ملاحظه ای " اهمیت" 040/0 با شبکه های اجتماعی از تسهیم دانش با " اهمیت " 141/0 با شبکه های اجتماعی دارد . با توجه به یافته های تحقیق، تاثیر تسهیم دانش بر محیط زیست از نظر آماری متوسط و منفی است . درحالیکه تسهیم دانش و محیط زیست در شبکه های اجتماعی تاثیر زیاد و مثبتی دارد. بنابراین در انتشار مطالب در مورد محیط زیست باید در شبکه های اجتماعی دقت بیشتری نمود.
    کلیدواژگان: تسهیم دانش، محیط زیست، شبکه های اجتماعی
  • مقاله مروری
  • شهربانو بیگم مفیدیان * صفحات 133-139
    هدف این پژوهش شامل شناسایی نقاط قوت، ضعف،فرصت ها،و تهدیدات پیش روی صنایع بازیافت یا تصفیه فلزات سنگین (روی ، نیکل ، کادمیوم) می باشد. این تحقیق – کتابخانه ای بوده و با بررسی پیشینه تحقیق فهرستی از نقاط ضعف، قوت، تهدیدات و فرصت های پیش روی این صنعت بین عوامل تکنولوژیکی ، اقتصادی ، اجتماعی و زیست محیطی تهیه شده است. در مورد عوامل تکنولوژیکی درصد فراوانی متغیر ها بصورت: میانگین ترکیب تهدید های عوامل تکنولوژیکی 14% ، فرصت ها 7% ، نقاط ضعف 45% و در نهایت نقاط قوت 43% بوده است. در مورد عوامل اقتصادی درصد فراوانی متغیر ها بصورت: میانگین ترکیب تهدید های عوامل اقتصادی14% ، فرصت ها 50% ، نقاط ضعف 36% و در نهایت نقاط قوت 35% بوده است. در مورد عوامل اجتماعی درصد فراوانی متغیر ها بصورت: میانگین ترکیب تهدید های عوامل اجتماعی 29% ، فرصت ها 29% ، نقاط ضعف 5% و در نهایت نقاط قوت 9% بوده است. در مورد عوامل زیست محیطی درصد فراوانی متغیر ها بصورت: میانگین ترکیب تهدید های عوامل تکنولوژیکی 43% ، فرصت ها 14% ، نقاط ضعف 14% و ن در نهایت قاط قوت 13% بوده است. نقاط قوت عوامل تکنولوژیکی با 43% نسبت به سایر متغیر ها بیشتر بوده است. نقاط ضعف عوامل تکنولوژیکی با 45% نسبت به سایر متغیر ها بیشتر بوده است. فرصت های عوامل اقتصادی با 50% نسبت به سایر متغیر ها بیشتر بوده است. تهدید های زیست محیطی با 43% نسبت به سایر متغیر ها بیشتر بوده است. بر اساس نتایج تحقیق می توان نتیجه گرفت که بازیافت و تصفیه فلزات سنگین فرصت های اقتصادی زیادی دارد. ولی نقاط ضعف تکنولوژیکی بیشتری نسبت به نقاط قوت و تهدید های زیست محیطی دارد.
    کلیدواژگان: فرصت، تهدید، نقاط قوت، نقاط ضعف، تصفیه یا بازیافت فلزات سنگین، روی، نیکل، کادمیوم
  • مقاله پژوهشی
  • الناز ابراهیم زاده * صفحات 140-144
    حوادث در محیط کار باعث آسیب رساندن به پرسنل می شود که با شناسایی این خطرات می توان از بسیاری از آنها پیشگیری نمود. پژوهش حاضر بصورت مقطعی با هدف شناسایی خطرات و ارزیابی ریسک با استفاده از تکنیک آنالیز ایمنی شغلی آن در یکی از آزمایشگاه های کشور انجام شد. ایتدا خطرات فرآیند شناسایی شد و ارزیابی ریسک فعالیتهای انجام شد و در نهایت اولویت بندی خطرات انجام گرفت و راه حل کنترلی ارائه گردید. تجزیه و تحلیل ریسک پر خطر کار در آزمایشگاه که شامل: عدم استفاده از وسایل حفاظتی مخصوصا دستکش مقاوم و غیر قابل نفوذ، ماسک، روپوش، پیش بندمخصوص وغیره برای پرسنل و دانشجویان ، عدم جمع آوری پسماندهایی مانند ظروف پلاستیکی ، شیشه ای و نیز جعبه ها ی کیت ها و معرف ها که طی کارآلوده به سرم و مایعات بدن می شوند، درمحفظه های جداگانه ای جهت مراحل بازیافت ، عدم برقراری ارتباط برای دفع زائدات خطرناک با شهرداری ، عدم درخواست بازرسانی برای بازدید و کنترل آزمایشگاه ، عدم درخواست جمع آوری جداگانه زائدات جدا شده از سایر زائدات از شهرداری ، عدم درخواست بررسی پساب آزمایشگاه توسط شرکت آب و فاضلاب و چگونگی دفع آن بوده است. 64 % از خطرات شناسایی شده در محدوده پر خطر، 27 % در محدوده خطر متوسط و 9 % در محدوده کم خطر قرار دارند. از جمله اقداماتی که در مورد خطرات با ریسک متوسط می توان انجام داد شامل: برنامه ریزی در مورد کاهش حجم پسماند تولیدی ، آموزش تحت یک برنامه ریزی خاص در خصوص مدیریت پسماندها و در صورت امکان استفاده از مواد شیمیایی و ضدعفونی کننده ای که خطرکمتری برای افراد و محیط زیست دارند می باشد. اقداماتی که در مورد ریسک های کم خطر حین کار می توان انجام داد شامل: برنامه ریزی برای استفاده از درمقابل وسایلی که دوباره وارد چرخه کاری در مقابل وسایل یک بارمصرف می باشد.
    کلیدواژگان: شناسیایی مخاطرات آزمایشگاه، روش JHA، کنترل مخاطرات
  • سحر زمانی، مژگان زعیمدار * صفحات 145-150
    هدف پژوهش برآورد انتشار گازهای CO ، THC و NOX در انواع استانداردهای حد آلایندگی ( یورو ) خودروهای سواری و حمل و نقل شهر تهران بوده است . این برآورد با توجه به ضریب انتشار آلاینده ها برآورد شده است . انواع تاکسی ، سواری و وانت بیشترین اثر بخشی را در افزایش ترافیک شهر تهران دارا می باشند. محورهای رودهن ، جاده خراسان ، جاده ساوه و اتوبان کرج بیشترین حجم سواری را دارد و اثر بخشی سواری و تاکسی در دروازه های رودهن ، جاده خراسان ، جاده ساوه و اتوبان کرج در ساعات اوج صبح از سایر محورها در ترافیک بیشتر است. خودروهای سواری تولید شده در ایران اغلب دارای استاندارد یورو 4 و 5 می باشند بعضی از آنها شامل پژو پارس، پژو 405 ، مزدا ، کیا، هیوندای، سمند و تیبا . اتوبوس بین شهری درسا یورو 4 ، اسکانیا یورو 6 ، کامیونت شیلر یورو3 و انواع ایسوزو یورو 2 و 4 ، کامیون ایسوزو یورو 4 و بنز یورو3 ، اتوبوس های داخل شهری پارسیون یورو 6 ، پیشرو دیزل یورو 3 و اتوبوس گاز سوز یورو 6 هستند . برآورد انتشار آلایندگی سواری ها با حد استاندارد آلایندگی یورو 4 و 5 مربوط به اغلب خودرو های ساخت داخل است. این میزان برای آلاینده های NOX و THC نسبت به CO کمتر بوده است . استاندارد حد آلایندگی برای خودروهای حمل و نقل با مصرف گازوئیل ساخت داخل یورو 2 ،3، 4 و 6 بوده است . کامیونت های ایسوزو دارای استاندارد یورو 2 دارای بیشترین میزان آلودگی و اتوبوس های داخل شهری دارای یورو 6 کمترین میزان تولید آلودگی را دارا می باشند کیفیت و نوع سوخت در میزان انتشار آلاینده ها تاثیر گذار است . اگرچه هم اکنون ازگازوئیل یورو 4 برای ناوگان حمل و نقل جاده ای استفاده می شود ولی استفاده از فیلتر های ساخت ایران یا کاتالیست وارداتی برای کامیونت و کامیون های یورو 2 و یورو 3 ضروری بنظر می آید. این مبدل ها بیش ترین کاربرد را در خودروها دارند، اما در ژنراتورها، لوکوموتیوها، کامیون ها، و هواپیماها نیز مورد استفاده قرار می گیرند. استفاده از این کاتالیست ها باعث کاهش چشمگیر آلاینده ها در تاکسی ها و سواری ها نسبت به اتوبوس های حمل و نقل می باشد به دلیل تاثیر گذاری آنها در حجم ترافیک بویژه در محورهای ورودی و خروجی شهر تهران.
    کلیدواژگان: ضریب انتشار، برآورد انتشار گازهای آلاینده، مبدل کاتالیست