تولد امام محمد تقی(ع) را در مدینه سال 195 ذکر کرده اند. در زمان تولد آن حضرت، پدر بزرگوارش امام رضا(ع) فرمود؛ حق تعالی به من فرزندی عطا کرده است که شبیه موسی بن عمران است که دریا ها را می شکافت و نظیر عیسی بن مریم است که خداوند، مادر او را مقدس و مطهر گردانیده بود. لقب او را مختار گذاشتند زیرا مانند عیسی بن مریم و یحیی علیهم السلام برگزیده شده بود. اسم شریف آن حضرت محمد و القاب شریفش متقی، منتخب، و از همه معروفتر، جواد است. به علت کثرت ورع و زهد، او را تقی می گویند. شیخ صدوق فرموده که آن حضرت را تقی گویند برای آنکه تقوای الهی داشت. پس خداوند عزوجل او را نگاه داشت از شر مامون، زمانی که با حال مستی شب هنگام بر آن حضرت وارد شد و به او شمشیری زد و گمان نمود ایشان را به قتل رسانیده است اما حق تعالی او را از شر مامون حفظ کرد.