عرفان اسلامی که از نیمه دوم قرن چهارم با پیدایش کتبی چون شرح تعریف و کشف المحجوب هجویری به حوزه نشر فارسی راه یافته بود، به پایمردی سنایی در گستره شعر و کلام منظوم هم به بایستگی و شایستگی نفوذ کرد. مثنوی مولانا به دنبال سرایش دو منظومه بلند عرفانی پدید می آید: حدیقه الحقیقه سنایی و منطق الطیر عطار نیشابوری. مولانا برای این که حق شاگردی را به جای آورد، بارها سنایی و عطار را از خود برتر و بالاتر دانسته و در آثار خویش از آنها یاد کرده است.