آرشیو دوشنبه ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۲، شماره ۲۶۸۲
نگاه دوم
۹

انسان شناسی اخلاقی

وقتی در میان افواه سخن از اخلاق می رود، به دلایل گوناگون ذهن انسان معطوف به حوزه مسائل شخصی و فردی معطوف می گردد و مجموعه ای از نصایح و اندرزها و پندها در نظر می آید که صلاح فردی و زندگی شخصی را نشانه رفته است. این نگرش تقلیل گرایانه از اخلاق سویه جمعی و اجتماعی آن را نادیده می گیرد و با دیدی انتزاعی انسان را از بستر اصلی رشد شخصیتش یعنی اجتماع منتزع می داند. حال آن که انسان به حکم معلم اول جانداری اجتماعی است و گوهر وجودی اش تنها در بستر جامعه به ظهور می رسد. کتاب اول از مجموعه فلسفه اخلاق اجتماعی که به تازگی با عنوان «انسان شناسی اخلاق» به قلم دکتر حمید ابوطالبی به همت نشر کویر منتشر شده است، می کوشد به بحث از پدیدار اخلاق از منظری پدیدارشناسانه بنگرد. نویسنده می کوشد نشان دهد که اخلاق چرا و چگونه برای انسان حاصل شده است؟ نویسنده در این کتاب پدیدار اخلاقی را از اقوام ابتدایی بررسی کرده و به مبانی اندیشه اخلاقی در میان آریان اشاره می کند. به این منظور هستی شناسی آریایان مورد بحث قرار می گیرد. در بخش دوم کتاب نویسنده اندیشه و اخلاق یونانی را مورد بحث قرار می دهد و در بحث از اخلاق یونانی تفکر بزرگانی چون سقراط، افلاطون و ارسطو و متفکران پس از ارسطو یعنی رواقیان، اپیکوریان و نوافلاطونیان فلوطینی را از حیث اخلاقی معرفی می کند. بخش چهارم کتاب مبانی اندیشه و اخلاق عربی مورد بحث قرار می گیرد. این بخش نیز همچون سایر بخش های کتاب از دو بخش تشکیل شده است، در فصل یک هستی شناسی اقوام عرب معرفی می شود و در بخش بعدی اخلاق آیینی ایشان مورد بحث قرار می گیرد. نویسنده در پیشگفتار تاکید می کند که هدف از کتاب دین شناسی و تتبعات دین شناسانه نیست، بلکه پرداختن به آن مفاهیم، اسطوره ها، فلسفه ها، اندیشه ها و اموری تاریخی-اجتماعی است که بر اخلاق اقوام و جوامع بر مبنای نوع هستی شناسی، دین باوری، اندیشیدن های فلسفی و... آنان تاثیر نهاده است.