آرشیو پنجشنبه ۲۸‌شهریور ۱۳۹۲، شماره ۲۷۸۱
ادب و هنر
۱۱

معرفی شاهنامه فردوسی با طراحی استاد شکیبا

ترکیب خیال پردازی و طبیعت گرایی

جواد مجابی

خانه فرهنگ و هنر گویا نسخه نفیسی از شاهنامه فردوسی با آثار استاد حجت الله شکیبا را منتشر کرده است. یک مقدمه یی تحلیلی بر نقاشی های شاهنامه نوشتم که چند سطر آن را در اینجا نقل می کنم.شکیبا در نقاشی هایش برای شاهنامه کوشیده است در تجسم حالات و رفتار شخصیت های گوناگون از دریافت های مکرر و آشنایی که در مجلس پردازی شاهنامه معمول بوده فراتر رود و با آشنایی زدایی از روابط بصری شناخته شده به خلق ترکیب جدیدی از روابط آدم ها و موضوعات دست یابد.علاوه بر آشنایی زدایی و کوشش برای بیان ادراک ویژه از مفاهیم مندرج در داستان های شاهنامه، هنرمند دو دستاورد مهم را در کارهایش نشان می دهد.نخست اینکه او نگاهی واقع گرا به شخصیت های شاهنامه داشته و کوشیده است پهلوانان این حماسه ملی را به شیوه یی طبیعی نما، تجسم بخشد تا بیننده شباهت آنان را با انسان امروزی دریابد و از این راه همدلی بیشتری با آنها داشته باشد.این کار از دیدگاه خردورز فردوسی در خلق اساطیر پهلوانی ایران چندان دور نیست که آن شاعر خرد پیشه اهتمام داشته که پهلوانان او به رغم داشتن ابعاد افسانه یی تن و جانشان چندان از صورت و صفات بشری فراتر نروند و مبالغه در توصیف آنان به جدایی شان از جامعه بشری و معلق شدن در عوالم خیال منتهی نشود اما پیداست که کاوه و زال و رستم و سیاوش به هر حال از اساطیر و افسانه می آیند و تجسم واقع گرا از عهده تمامی حضور نادر و تجلی یگانه آنان برنمی آید، بنابراین شکیبا تمهیدی اندیشیده که با نشان دادن آنان به گونه یی طبیعی در وسط ترکیب بندی تابلو، فضای باقیمانده را با نقوش آشنای شاهنامه های دوره مغولی و تیموری بیان کند که ترکیبی متوازن از واقعیت و افسانه را با نشان دادن دو شیوه نگارگری ارائه کرده باشد.