براساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، شورای نگهبان وظیفه نظارت بر همه انتخابات را دارد به جز انتخابات شوراهای شهر و روستا. این که افزودن نظارت بر این انتخابات به فهرست وظایف شورای نگهبان از طریق قوانین عادی ممکن هست یا نه، محل بحث است.

گذشته از بحث حقوقی، شاید در شان شورای نگهبان هم نباشد که نظارت بر انتخابات شوراها را برعهده بگیرد. شورای نگهبان با نظارت بر انتخابات مجلس، به صورت غیرمستقیم بر انتخابات شوراها هم نظارت دارد چرا که نمایندگان مجلس که عهده دار نظارت بر انتخابات شوراهای شهر و روستا هستند، توسط این شورا تایید صلاحیت شده اند. این که بخواهیم با توجه به حجم بالای کار شورای نگهبان نظارت بر انتخابات شوراها را نیز به این نهاد واگذار کنیم بخصوص که انتخابات هم به صورت همزمان با انتخابات ریاست جمهوری انجام می شود، توجیه منطقی ندارد. همین که پارلمان کشوری بر انتخابات پارلمان های شهری نظارت کند، منطقی تر است و با اصول حقوقی و قانون اساسی همخوانی بیشتری دارد.

برخلاف نظر برخی طراحان چنین ایده ای، معتقدم مجلس به لحاظ ابزارهای نظارتی کمبودی ندارد و هیات نظارت با کمک سایر نمایندگان همان گونه که تاکنون بدون هیچ مشکل اساسی نظارت را پیش برده اند، می توانند به وظیفه قانونی خود عمل کنند. ضمن این که شورای نگهبان هم بخش ابتدایی نظارت های خود را از طریق وزارت کشور و مجریان انتخاباتی انجام می دهد و این بخش اجرایی در امر نظارت، کمک مجلس در انتخابات شوراها هم خواهد بود. ابزار مجلس برای نظارت بر انتخابات شوراها قوی تر و گسترده تر است. از برخی اهداف سیاسی در پس این قبیل طرح ها هم نباید غافل شد. شورای نگهبان ترکیب یکدست تری دارد و برخی معتقدند بیشتر می تواند در خدمت حاکمیت قرار گیرد. برخی می خواهند نظارت حکومت بر انتخابات را بیشتر کنند و نگران این هستند که ترکیب مجلس در آینده تغییر کند و این آرایش جدید بر انتخابات شوراهای شهر و روستا هم تاثیرگذار باشد. متاسفانه طرح اصلاح روند نظارت بر انتخابات شوراها بیشتر بار سیاسی دارد و به لحاظ حقوقی قابل دفاع نیست.

عضو شورای شهر تهران