از گذشته تاکنون، تقلب های علمی به شکل های مختلف در دنیا و کشورمان انجام شده است. گستردگی موضوع نشان دهنده آن است که علل و انگیزه های متنوعی باعث به وجودآمدن این پدیده شوم می شود. در این نوشتار به صورت مختصر، به رابطه بین گسترش بی رویه تحصیلات تکمیلی و افزایش تقلب های علمی پرداخته می شود. یکی از پیامدهای گسترش روزافزون آموزش عالی کشور، تمایل مراکز آموزش عالی به گرفتن دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتراست. تا همین 20سال پیش، تعداد دانشگاه های کل کشور که برگزارکننده دوره دکترا در برخی رشته ها بودند، از تعداد انگشتان یک دست هم کمتر بود، در حالی که هم اکنون در برخی استان ها، تعداد مراکز آموزش عالی برگزارکننده همان رشته ها در دوره دکتری در همان حدود یا حتی بیشتر است، این در حالی است که تعداد ورودی های هر رشته نیز قابل مقایسه با گذشته نیست. در دوره های کارشناسی ارشد و دکتری، برخلاف دوره کارشناسی، انجام پژوهشی مستقل و اصیل، بخش مهمی از وظایف دانشجو را تشکیل می دهد که به صورت یک ساله (پایان نامه) زیر نظر دو یا تعداد بیشتری استاد انجام می شود. به علاوه، پژوهشگران شامل دانشجویان و استادان مربوطه با انگیزه نشر و ارتقای مرزهای دانش، اقدام به انتشار نتایج کار خود در قالب مقالات علمی می کنند. با توجه به گسترش بی رویه و غیرضروری آموزش عالی، به ویژه در قسمت تحصیلات تکمیلی در سال های اخیر، هر استاد عملاراهنمایی یا مشاورت تعداد زیادی دانشجوی کارشناسی ارشد و دکترا را در مرکز آموزش عالی مربوط به خود یا مراکز آموزش عالی دیگری بر عهده دارد. انگیزه های معیشتی در درگیرکردن استادان در این راه بی تاثیر نیست. در نتیجه امکان ارائه ایده های نو، نظارت دقیق بر حسن انجام پایان نامه و مطالعه هوشمندانه آن از عهده چنین استادانی برنمی آید. همین داستان در مورد مقاله های مستخرج از پایان نامه ها هم درست است و استادان فرصت و وقت کافی برای بررسی و مطالعه دقیق مقالات را ندارند. فراموش کردن زنجیره ای که در بالاشرح آن داده شد، موجب شده است برخی رسانه ها به صورت سطحی نگاه خود را به فروشندگان پایان نامه ها یا مقالات علمی معطوف کنند، ولی باید دانست در هر پایان نامه علاوه بر دانشجو، امضای دست کم دو و در اغلب موارد، تعداد بیشتری استاد متخصص به چشم می خورد.