آرشیو سه‌شنبه ۳ آذر ۱۳۹۴، شماره ۲۴۵۶
هنر
۹

از قجر تا قطر

پرویز براتی

موزه هنرهای اسلامی قطر، از هشتم آوریل 2015 رنگ وبوی «قاجاریه» به خود گرفته است. نمایشگاهی با عنوان «سیمای زنان ایران در قرن 19» داشته ها و ساخته های تصویری مربوط به دوره قاجار را در چهار بخش به تماشا گذاشته: داستان شیرین و فرهاد، عکس های زنان قاجار، زنان قاجار در هنر معاصر و پرتره بانوی تارنواز. این نمایشگاه، بازنمایی تصویر زنان است در هنر قاجار و نمایش ابعاد مختلف اهمیت زنان در هنر قرن 19 ایران. درعین حال، کار هنرمندان معاصری را که دوره قاجار الهام بخش شان بوده، به نمایش گذاشته است. در بخش «زنان قاجار در هنر معاصر»، آثار سه هنرمند روی دیوار رفته است: حجت امانی، شادی قدیریان و محمود سبزی. از نظر مسئولان نمایشگاه، این سه، هنرمندانی هستند که زیبایی شناسی قاجار، منبع اصلی اقتباسشان برای بیان دغدغه های مربوط به مدرنیته و فمینیسم بوده است. در نگاهی کلی تر، نمایشگاه نوعی تجلیل و پاسداشت گذشته باشکوه ایران و تاثیر آن در شکل دهی دوران معاصر است. برپاکنندگان این نمایشگاه، «خاندان آل ثانی» و در راس آنها المیاسه بنت آل ثانی، خواهر امیر قطر است که سالانه یک میلیارد دلار به بازار هنر دنیا پول تزریق می کند. آنها در اعلامیه مطبوعاتی شان هدف خود را از برپایی این نمایشگاه چنین بیان کرده اند: «ما درصدد اثبات نقش زنان در هنر قرن 19 ایران هستیم و اینکه نشان دهیم چگونه زنان پارسی (Persian) نقشی محوری در همه زمینه ها داشته اند.» مجموعه «زنان قاجار...» نمودی عینی از محوریت تصاویر زنانه در هنر قرن نوزدهم ایران است. از این منظر گویا تصاویر زنان در عهد قاجار جایی را در میانه اندیشه و خلاقیت هنرمندان آن دوره اشغال کرده بوده و این دغدغه و شکل برخورد، هنوز هم در هنر ایرانی نمود دارد.

این نمایشگاه می خواهد نشان دهد چگونه اولین جوانه ها برای حضور زنان در فضای هنرهای تصویری ایران، بدون نشانه پردازی و با دوری از هرگونه رنگ و لعاب خیالی از دوره قاجار زده شد؛ روندی که با ورود عکاسی به ایران، یک مرتبه جهشی شگرف پیدا کرده و بعد از آن حضور بی پرده و آسوده زنان دوره قاجار را در عکس ها بسیار بیشتر از مردان می بینیم: زنان معمولی، اهل حرم و حتی نوازندگان و نمایشگران. این نمایشگاه یازدهم دسامبر به کار خود پایان می دهد.