آرشیو چهارشنبه ۲۲ دی ۱۳۹۵، شماره ۶۴۰۵
اجتماعی
۴
یادداشت

هاشمی، حامی جامعه مدنی

دکتر نیره توکلی (جامعه شناس)

برای من، شخصیت آقای رفسنجانی همواره با اعتدال و خردورزی همراه بوده است.

یک بار گفته بود: «امروز همه مصیبت این است که چند زن بدحجاب در خیابان باشد. بله، این مصیبت است و این زن ها باید حداقل حجاب اسلامی را داشته باشند، اما مساله این است که بقیه مسائل مانند حق هایی که از مردم ضایع می شود، چه می شود؟» و یک بار نیز در نشست و گپ و گفت صمیمانه ای که با چند نفر از دختران و پسران داشت، نوع لباس و رنگ و شکل آن را منوط به انتخاب و سلیقه خود دختران دانسته بود.

آقای هاشمی از شخصیت هایی بود که همواره نگاهی به همسو شدن با جامعه جهانی داشت. از همین رو، نشانه های تساهل و تسامح منطقی در دیدگاه های او وجود داشت.

این نشانه ها را، علاوه بر عرصه عمومی، می توان در عرصه زندگی خصوصی و خانوادگی وی نیز پیدا کرد. او در این عرصه بسیار از شخصیت «پدرسالار» به دور بود. زیرا اگر وی چنین نگرشی به همسر و دخترانش داشت، آنان قادر نمی شدند شخصیت های مستقل و صاحب رای کنونی شان را داشته باشند.. دختران وی را می توان از کوشندگان و بسترآفرینان توسعه نیروی انسانی زنان در عرصه ورزش و سیاست و تساهل و آگاهی دانست. و پیداست که رابطه این پدر با همسر و دخترانش رابطه ای تعاملی و نه تخاصمی بوده است. او بارها به نقش نجات دهنده همسرش در واقعه ترور سال 58 اشاره و از آن قدردانی کرده بود.

اما مهم ترین نکته درباره آقای رفسنجانی پشتیبانی وی در چند مقطع حساس از اصلاحات و جامعه مدنی است هاشمی خود سرمایه ای بود که جامعه مدنی بدان دلگرم می شد. از دست رفتن چنین سرمایه هایی همیشه زود است و مایه افسوس. تردیدی ندارم که اگر فضا برای تنفس در جامعه شهروندسالار کم باشد، همچنان سرمایه های انسانی ارزشمند را از دست خواهیم داد.