زردوزی؛ هنری به درخشندگی زر
از صنایع دستی ایران چه می دانیم؟
زردوزی یا گلابتون دوزی که در نقاط مختلف ایران به کم دوزی، گلدوزی، برودری دوزی و کمان دوزی شهرت دارد، در گذشته تولیدش در بیشتر نقاط ایران رواج داشت ولی هم اینک استان هرمزگان و به ویژه بندر لنگه، بندرعباس و میناب از مراکز عمده تولید آن به حساب می آیند. گلابتون طلائی است که از حدیده کشیده و به هیات ریسمان های باریک ساخته باشند و گلابتون دوزی نوعی دوزندگی است که جنبه تزئینی دارد و در آن نخ گلابتون به کار می رود.زردوزی های ایرانی در کل قابل تقسیم به سه دسته هستند:
1. گونه ای که زمینه اصلی پارچه را سراسر بخیه می پوشاند تا زمینه تازه ای از رنگ و نقش پدید آید؛ مانند سوزن دوزی های بلوچ و قلاب دوزی رشت و پته دوزی کرمان.
2. گونه ای که روی پارچه نقش چندانی دوخته نمی شود، بلکه با عبور نخ های رنگین از لابه لای تارو پود پارچه و دوختن این الیاف به یکدیگر، پارچه ساده حالتی مشبک و رنگین به خود می گیرد؛ مانند سکه دوزی و قلاب دوزی اصفهان.
3. گونه ای که در آن زمینه پارچه به رنگ اصلی باقیمانده و به کمک الیاف دارای روکش های فلزی، نقوش متنوعی روی پارچه دوخته می شود؛ مانند ده یک دوزی (که در حال حاضر منسوخ شده)، نقده دوزی، تافته دوزی، خوس دوزی و زردوزی که گلابتون دوزی نیز نامیده می شود.
در حال حاضر گلابتون دوزی با الیاف طلابه هیچ وجه در ایران رایج نیست و گلابتون دوزان به جای استفاده از نخ طلا، از نخ هایی که دارای روکش فلزی زرد یا سفید است و عمدتا در کشور پاکستان تولید می شود، استفاده می کنند. این هنرمندان، به کمک قلاب نقوش متنوعی را که اکثرا نیز ملهم از بینش ها و برداشت های شخصی شان است، روی پارچه می دوزند.
تولیدکنندگان اصلی مصنوعات گلابتون دوزی شده در استان هرمزگان، بیشتر زنان هستند و به طور کلی در شهرهای بندر لنگه، بندرعباس، میناب و اکثر نقاط روستایی شهرستان های یادشده، کمتر خانواده ای را می توان یافت که زنان و دختران آن با هنر گلابتون دوزی آشنایی نداشته باشند.