آرشیو سه‌شنبه ۲۴ اسفند ۱۳۹۵، شماره ۶۴۵۷
صفحه آخر
۲۴

آیینی با پیشینه سنتی

هوشنگ جاوید (پژوهشگر موسیقی نواحی)

درفرهنگ ما سنتی با عنوان آیین باستانی چهارشنبه سوری وجود ندارد و هرچه می بینیم از قرون جدید به وجود آمده است. مراسم چهارشنبه سوری به حدود 700-600 سال گذشته باز می گردد؛ دورانی که مغول ها به ایران آمدند. درآیین زرتشت پریدن از روی آتش توهین به آتش است وزرتشتی ها چنین کاری را منع کرده اند و اصولا مربوط به دین زرتشتی نبوده وهیچ پیشینه تاریخی هم در این زمینه وجود ندارد. در تاریخ آمده است زمانی که مغول ها وارد ایران شدند چون بودایی بودند برای تطهیر کردن خود از گناه و توبه، از آتش می پریدند و سوگند می خوردند که این گناه را انجام نمی دهیم؛ چیزی که در داستان سیاووش هم دیده می شود. نکته دیگر در مورد نحسی چهارشنبه آخر سال و خرافه بودن آن است. اولا حضرت زرتشت هیچ روز و دقیقه ای از روزهای خدا را نحس اعلام نکرده وهمه روزهای خدا را محترم و خوب می شمارد. این صحبت ها خرافات است؛ به علاوه اینکه یوم الاربع در فرهنگ عرب جاهلی، نحس بوده است یعنی عرب هایی که وارد ایران شدند بازمانده های عرفی آنها، فرهنگ جهلی را در ذهن مردم به وجود آوردند و یوم الاربع را نحس اعلام کردند که در فرهنگ ایرانی چنین چیزی به عنوان نحسی وجود نداشته است. به خاطر دارم در آخرین جشن سده ای که درخراسان برگزار شد مردم لباس های کهنه خود را درکنار آتش می انداختند و روی آن روغن چراغ می ریختند و به هوا پرتاب می کردند؛ یا از طریق لوله ای که به آن وصل می کردند دور سرشان می چرخاندند و دایره های زیبایی به وجود می آوردند ولی نه از ترقه ای خبر بود و نه ایجاد مزاحمت با آتش. تنها سرنا نوازی به دور آتش بود و جشن و پایکوبی و گاهی هم بازی های آیینی؛ این آیین ساختگی، مربوط به 300-200 سال اخیر است و پیشینه سنتی ندارد.